Þjóðviljinn - 17.12.1968, Blaðsíða 8

g SlÐA — ÞJÓÐ'VTU'INTSI — Þriöjudagur 17. desemnlber 1968.
Saga Vilhelms Mobergs um
vesturfarírnar á fyrri öld
Það er ekiki sérlega mikið
uim bað hvorki fyrir þessi iól
né óninuir aó gefnar séu út
þýddar sikáldsögur seim mark
eir á takandi. Þó bregðUr ýms-
um sómasamleguim nöfinum
■ fyTir: Galsworthy og Thomas
Hardy, brezkir, Diirremnatt
hinn rússneski, Pástovskí,
rússneskur. Oft hefur það verra
verið. Og Norðrd gefur út þekkta
skáldsögu eftir ednn þekktasta
höfund Svía, Vilhelm Moberg,
Vesturfarana.
Ekki er ailt jafmsnjallt sem
Moberg hefur látið frá sér fara,
Nýjar bækur eftir Jennu og
Hreiðar og Ármann Kr.
Fjórar nýjar bama- og ung-
lingabækur, brjár beirra eiftir
íslenzka höfunda, eru kommar'
Wynne segir
njósnasögu
Enski kaupsýsiuirruaðurinn og
njósnarinn Wynne, sem látin
var laus úr sovézku fangeJsi í
skiptum fyrir Gordon Lonsdale
er Bretar Mótfesifcu, hetfur ritað
endurminninigar sínar. Þær eru
nú kommar út á ísiemzsku hjá
Bókatforlagi Odds Bjömssonari
þýðimgu Hersteims Pálssonar.
Wynne annaðist af hálfu
leyniþjónustu Vesturveldamna
samibamd við Oleg Penkovsky,
gagnlegasita njósnara sem vitað
er til að Vesturvetídin hatfi afl-
að sér í Sovétrfkjunum á síðari
árum. Þegar unp komsf um j
Penkovsky náðu sovéfcmemn |
Wynme í Búdapest, og komu I
þeir félagar fýrir réfct í Mosfcvu, I
þar sem Pemfcovsky hlaut í
dauðadóm.
Bók Wynme heitir Maðurinn |
frá Moskvu og í hemni eru
ndkfcrar myndasíður.
„Bréf um dul-
fræðilega
hugleiðingu"
tTt eir komdn bók um yoga
og heimspekd í Tíbet ognefn-
ist hún „Brétf um dulfræðdlega
hugleiðinigu". Er þefcta allsfcór
bók og giefin út af Félaigi á-
hugamamna um dulifmæðd og er
fyrsta bókim sem það ræðst í
útgáfu á.
Hötfundur bókairinmar er Al-
ice A. Baiiey, kunnur hötfumd-
ur sem mdfcið heflur ritað um
heimspeki Tíbetbúa og segist
hún hafa ritað bókina eftir diul-
Spekimeistara í Tíbet, Dhwyal
Khul að nafni. Þýðandi bókar-
inmar er Steinunn Bríem og
hetfur hún samið alílmiikið af
nýyrðum yfir ýmis hieámspeki-
leg og duifræðdleg huigtök, er
fyrir koma i bókinni pg eiru
birtar orðaskýringar í lok bók-
arinnar, iesendum til glögigv-
unar. Bókin er prenfcuð í Premt-
smiðjunni Eddu.
UmferðarævÍR-
týrið J snjénumu
Umferðarskólinn Un.gir veg-
farendur hefur gefið út þriðja
hetftið atf umferðarævintýrum.
Þetta ævintýri heitir „í snjón-
um“ og er eftir Gyðu Ragnars-
dóttur, en teikninigaimar eru
eftir Hauk Halldórsson. Heft-
ið er prentað i Prentsmiðjunni
Gratfik h.tf.
út hjá Bókatforiagi Odds Bjöms-
sonar.
Jenna og Hreiðar Stetfánsson
senda frá sér sögunia Stúlka með
Ijósa Iokka, framlhaild atfStellp-
ur í stuttum pilsum frá í fyrra.
Aðalpersónan, Emima er nem-
andi í laiqdsprófsdeild skóla i ■
Reykjavik.
EJlleflta bók Ármanns Kr.
Einarssonar um þá félaga Óia
og Magga nefnist Óli og Maggi
finna gullskipið. Þar er umað
ræða fariiost hlaðinm fjársjóð-
um frá Austur-Indíum, sem
forðum strandaði austur á sönd-
um.
Ógnir Einidals er önnur í
röðinni í bókatflokki etftir Guð-
jón Sveinsson. Sú fyrri hét
Njósnir á næturþeli og aðal-
persónur eru í báðum félagairm-
ir Bolli, Skúli og Addi.
Loks er þýdd bók eflfcir Ulf
Uller, idíánasagan Valsanga og
Minnetonka. Áður eru kommar
út þrjár baekur í þeirn flofcki.
Þýðandi er Sigurður Gunmars-
Sagnaþættir
úrEyjufirði
Eyfirðingabók neflnist safn
söguþátta úr eyfirzkum byggð-
urn, sem séra Benjamín Kristj-
ánsson hefur tekið saman og
Bókatforlag Odds Bjömsscnar
geflur út.
Bókin ér hálft þriðja hundr-
að bilaðsíðna með mörgum
myndum af persónum og sögu-
stöðum. Efni þáttanna er marg
víslegt, þeir fjaMa um upphaf
heligisfcaðar á Munkaiþverá og
sögu hans fram efltir öJdiuim,
fæðimgarstað Jóns biskups Ara-
sonar, ÓHatf timburmeistara á
Grund og Jóhönnu nokkra
fögru svo eitthvað sé nieflnt.
en hann er allitént traust sagna-
skáid og virðingarvert. Hanr.
hóf ferii sinn á naunsæjum
bændaskéldsögum, síðar reit
hann bripgja bittdia sfcálldsögu
sem .byggð var á ævisögu hans
sjálfs. Norðri kynnti Moberg
íyrir Islendinigum á stríðsárun-
um þegar þýdd var saigahans
Þeystu þegar í nótt, sem lýsir
uppreisn smálenzkra bænda
gegn Þjóðverjum og var það
brýnt efini í .þann tíð. Þá var
og gefin út saigan Kona manns.
Moberg, sem nýlega er sjö-
tugur orðinn, skrifaði á tíma-
bilinu 1949-59 mikinn bálk
skáldsagna um hina mikilu
þjóðflutniniga frá Svfþjóð til
Aimteríku um miðja 19. ölld og
Vinsæit að hitta aftur g&mlu
kunningjunu úr fyrribókum

S|
k"'"
«« *?.•• *í.tK ;

£ \ i
% \ J:
\
BUh
MM
, i,. •
,:ú- M.'it.-UuVtlH, HH'Nvht:
Kápumynd 1. bókar.
Sögur af Siggu
litiu og skess-
unni góðu
tít eru komnar fjórar barna-
sögur eftir Herdísi Egilsdóttur,
kennara.
Þetta eru sögiur um lifclu
stúlikiuna Siggiu og góðu skess-
una í fjailiiniu, og einikum æifcl-
aðar bjmjendium í HÍesfcri, böm-
um á aldriinuim 6 til 9 ára.
Söigumar eru þessar: Sigga
og skessan í fjalllinu, Sigga í
hdllii skessunnar, Sigga og skiess-
an í skóla, Sigga og stoessan í
sundi. Hver saiga er í sínu
hefti eða þófc, 25-30 síðna.
Höfundiurimn, Herdlís Egils-
dóttir, heflur kennt börnum á
framanigriejndtiim alldri í Skóla
ísaks Jónssonar mörg undanfar-
in ár. Hún hefur ekki aðedns
samið sögumar, héldur og
teikiniað aUmargar myndir í
bœfcumar.
Wilhelm Mobcrg
lif landnemanna — sú blóð-
taka var Svíum reyndar ekki
minni en ísttendinguim, því uim
fjórðungur þedrra fluttist vest-
ur um hatf á þeim tíma. Bæk-
umar heita^ Vesifcurfaramir, Imm-
fllytjendur, Landnemar og • Síð-
asita bréf heiim.
Hér er því um mdkinn etfni-
við að ræða sem vafalaust
verður forvitnilegur mörgum
Islendinigum: Vesturfiaramir
segja frá þessu sænska sveita-
fólki, mörgum óliítoum mamm-
gerðum, kjörum þess og sér-
vdztou og trúarvandtovæðum og
hinni söiguHlegu redsu ySr hafiið.
Bókin er 498 bls., Jón Helgason
þýddi.
Þegar börn Icsa bækur, lifa
þau sig gjarnan inn í frásögn-
ina, sögupersónurnar verða góð-
ir kunningjar þeirra, jafnvel
vinir, scm þeim dauðleiðist að
skilja við í bókarlok. Þetta
þekkja allir og þetta er líka
orsök bókaflokkanna, — margra
bóka um sömu persónuna, sem
stundum takast vel, stundum
þynnast út eftir því sem Iíður
á ævi sögupersónanna og höf-’
unda þeirra.
Tvær slíkar bækur íslemzkair
um gamla kunmingja un-gu les-
endanna, -sem þau munu fagna
að hitta á ný, eru nýkomnar út
hjá Sett>ergi Óli og Steini gera
garðinn frægan eftir Axel
Guðmundsson og Anna Heiða i
skóla efitir Rúnu Gísladóttur.
Báðar bækumar fjalla um ís-
lenzk-a unglimea á íslandi í diag,
bók Axels gerist í sveit, bók
Rúnu í Reykjavík og eru vin-
sælddr Óla og Steina og önnu
Heiðu og vinlcvenna hiemnar á-
reiðanlega ekki sízt því að
þakka, að þar þekkja bömin
sjálf sig, umhverfi sitt og dag-
leg vandamál, og ekki spillir
að söguihetjumar lendja..i smá-
ævintýrum, engum þó lamgsótt-
ari en svo, að þar gætu lesend-
ur sjálfir verið á ferð
Það er þakklátt verk að áfcrifa
fyrir böm, en vandasamt, Þau
Axel Guðmundfcson og Rún.a
Gísiadóttir virðast þefckja sinn
lesendahóp og eiga þakklætið
skilið.
Þriðja bókin af þessari gerð,
sem Setberg gefur einnig út nú
fyrir jólin, er þýdd, Grímur og
asninn, eftir Richmal Crompton.
Óraibelgurinn Grímuir er lömgu
orðinn góðkunningi íslenzfcra
bama, bví þetta er 10. bókin í
Grímsflokknum. Krakfcamdr
hlæja hjartanlega að uppátækj-
um Gríms og félaga hans, og
bótt þessiar persónur niái ekki
sömu tökum á þeim og þær sem
lifa raunverulegra lifi, er þetta
ágætur skemmtilesfcur.
Sumir eru á móti bókaflokk-
um, finnst hálfgerð kvöð að
kaupa afitur og aftur bækur. um
sömu persónur, En víst er að
bömin fiaigna því að hitta aftur
gömlu kunningjiania úr fyrri
bókum. — vh
Nakti apinn ___________
hópi nær200 tegunda af
" —— “ i „ •_ ' • ■ -i i i r --
ísafoldarprentsmiðj a h.f.
hefur gefið út bókina „Nafcba
apann“ eftir Desmond
Morris í þýðingu Hersteins
Pálssonar.
Þessi bók hieflur vakið meiri
athygli en filesitar aðrar bæfcur
á undanfömum árum. Hún hef-
ur verið á metsölulisita mán-
uðum saman í Bandarilkjunum,
Þýzkailandi, EngBandd og á
N orðurlöndum.
I „Nafcta apanum“ er mann-
inum ekipað á bekfc, þar sem
hann á heima í veröld dýranna
— við hlið 192ja afflnarra teg-
unda apa, sem byiggja jörðina.
Bn maðurinn sfcer sig úr þess-
um mi-Ma fljölda vegna þessað
hörund hans er nakið, en aiiir
aðrir apair eru mieira eða minna
loðnir. Jaflnfiramit kannar höfi-
undur af skarpskyggni ástæð-
umar fyrir ýtnis konar héfctemi
þessarar sérfcennilegiu tegjundar.
Þóitt maðurinn viiji aiit til
vinna að siíta tenigsl sín, við
fortíðina — losa sig við ó-
þægilegar erfðir — vterðurhann
þrátt fyrdr hugvit sitt, mennt-

Merk sjóðsstofnun
Hinn 6. des. sl. stajðtfesti for-
seti Islands skipulagsskrá fyrir
Minningarsjóð prófastshjónanna
á Hotfi, sér Einars Jónsisonar og
frú Kristínar Jafcohsdóttur.
Stofndagur sjóðsins er talinn 7.
des., en þann dag fæddist séra
Einar prótfastur fyrir 115 árum.
Til sjóðs þessa er uppihalflega
stoflnað með gjafabréfi Bene-
dik'ts Gíslasonar, fræðimanns,
frá Hoflteigl, dags. 29. ágúst
1965.
Með gjafabréfinu aflhendir
Benedikt Eiðasikóla, skulda- og
—........... ................ $>
Ævisaga Skúla Thoroddsens
er komin
ut
Það er í sjáltfu sér athyglis-
vert hve mfckill álhuigi virðdst
ríkjandd fyrir sö@u aldamóta-
tímaibilsins og þeirra manna
sem hötfðu áihrif á framivindu
méla á úrstlitaskeiðd ísllienzikrar
sjálfstæðislbaráttu. Þess er
skiamimst að mininast hvíMkajn
gauragang a?visaga Hannesar
Hafsteins etffcir Kristján Aliberts-
son vakti upp, og Þorsiteinn
Tlhorarensen heflur skriflað um
þetta sarna tímabil eins og
hundrað mamnis — í fýrra kcim
út bók hans Eildiur í æðum,
sem að mestfu leyti var helguð
Thoroddsemuim og Skúlamálum
flrægum.
Nú er komið tíll feasta hinna
eiginlegu sagnfræðinga — Mál
og menning sendir frá sér þessa
daga fyrra bindi atf sögu Skúla
Thoroddsens etftir Jón Guðna-
son.
Þetta er mdkdil bók, rúmilega
450 síður og tóif myndasíður.
Henni er skipt í fimm megdn-
kaflla, og tala heiti þeirra sanu
máli: Æstouslóðir, Skólasveinn,
Hafnarsitúdent, Fyrir vestan og
Skúlamálið. Hinn siðasitraefmdi
er langveigamestur þátta, sipamm-
ar um 300 síður, segir mönn-
um svo hugur um að þar muni
. syo rækilieg greimagerð fyrir
Skúli Thoroddsen
þessu méli að seint verði
hana bætt.
við
kvaðalaust, allajr óseldar. birgð-
ir af ritsatfninui Ættir Austlfirð-
inga, sem séra Einar hatfði sam-
ið en Beneditot séð um útgátfu á
að eigin frumfcvæði og álbyxgð,
en umdir nafni Austfirðingafé-
lagsins í Reyfcjavik. Undir
gjafiabréf þetta rituðu ásarnt.
honum, eftirlilfandi böm séra
Einars, þau Jakob Einiarsson,
fyrrv. próflastur og Ingigerður
Einarsdóttir ásarnt mökum
þeirra. Ennfremur eftirlifandi
kona Vigfúsar ráðuneytisstjóra
firá Hofi Einarssonar.
Andvirði hinrna ósoldu bóka
skyldi ganga til sjóðsstofnunar
til minningar um prótfasifcshjón-
in fflrá Hofi, sóra Eimars og frú
Kristínar. Má ætla að með nú-
verandi verðlagi muni sú upp-
hæð nálægt eina miljón króna,
þegnr allt upplagið er selt.
Tilgangur þessa minningar-
sjóðs er, samkvæmt skipulags-
sikránmi, að styrkja bókasafn
Eiðaskóla og situðla að söfnun
og úfcgáfiu á hvers konar aust-
firzfcum sagna- Pg ættafróðleik.
Stjóm sjóðsins er í höndum
skóiastjóra Eiðaskóla og tveggja
fulltrúa firá Múlasýslum, síns
frá hvori’i.
Á síðasta hausti kom' út ní-
unda og síðasta bindi þessa
mikla safns, nafnaskráin, sam-
antekin af syni séra Einars,
Jakobi prólfasti frá Hofi.
í nafnaskránni eru um 15
þúsund nöfn, auk leiðréttinda
og efnisyfirlits yfir öll bindin,
Ættir Austfinðinga ná yfir
Vnoklfcurra alda skeið og í þvi
má finna margvíslegan sagna-
fróðleik og litrífcar upplýsingar
um austfir2fca persónusögu.
Bókarkápan
un og flramfairír, flyrst og fremst
api með frumstæðar hvatir. —
Gildir einu, hvort litið er á
kymlíf haras eða féHaigslíf, áreitni
eða ástir, meyzluvemijuir eða
trúarsiði, — í öttlu fyl'gir hann
hinuim flomu héttermismynztr-
um, sem urdu fyrir örótfi alda
með veiðiöpum, forfeðrum
hans.
Bófc dr. Morris er byggð á
margra ára rannsófcnum hams
og arunarra fræðiimainna á þessu
sviði, og hetfur hvarvetna vák-
ið óheimju athygli.
Desmond Morris fæddist í
Wiltshire í Engllandi árið 1928
og hiLaut á sínum tíma próf-
graðu í dýrafræði við Birming-
ham-háskóla. Árið 1951 gerðdst
hamn sitarfsmaður Niko Tinberg-
ens, sem hafði á hendi stjórm
hóps vísdmdaimanna við Oxford-
háskóla, er kynnti sér háttemi
dýra, og jafnframt viðaði hann
að sér eflnd í dofcborsritgsrð
síraa, er fjallaðd um hrygming-
abhátterni fiska. Eftir fimm
ára starf réðst hann til kvik-
mynda- og sjónvarpsdedldar
dýragarðsins í London, þarsem
hiann vann að gerð fjölda
fræðsluiþótta og kvifcmymda um
háttemi dýra, en 19p9 varð
hann yflirmáður spendýradeild-
ar Dýratfræðiféttagsins brezka.
Hann ■ hefiur birt um 50 vís-
indaritgerðir um sérgrein sína,
og jaflmframt hefur hann samið
sex hækur, ýmist einn eða í
félagi við fconu serni eiminig er
dýratfræðingur að men.nt.
Bókin í útgáfu Isafoldar er
234 síðuir.