Þjóðviljinn - 12.01.1969, Blaðsíða 7

Sunnudagur 12. janúar 1960 — ÞJÓÐVTÍLJINN — SlÐA ’J
Gullöldin er á enda
Ríkir herforingjar í Saigon
óttast friðinn

□ Þetta er einkennileg borg,
sjúk borg. Þorg þar sem þeir
sem maður sér alltaf, óttast
friðinn. Og hinir, sem sjaldan
sjást, eiga sér von — eða þá
eru farnir að verða vonlausir.
Þeir óttast friðinn — já. Það
eru auðvitað allir orðum
prýddu liðsforingjarnir úr
S aigonhcmum: St jórn arhers -
höfðingjarnir, ofurstarnir,
majórarnir — þcir sem líta á
vilja Bandaríkjamanna til
friðarviðræðna nú sem fyrsta
skrefið til undanláts við Han-
oi og ÞFF, — sem byrjunina
á endalokum þeirra sjálfra.
Þannig fiarast Sven öste,
útsendum fréttaritara sœmélía
dagbaðsins „Dagems Nyhet-
er“ orð uim amdrúmsltoítið í
Saágom moðam deilt er í París
uim tilhögun friðarumvæðna
og að ]>ví er virðist deilt um
somáatriði í þeim tilganigi ein-
um að tefja fyrir því að við-
ræður hefjist. Bregöur lýsing
Sven öste Ijósi yfir tregðu
náðamanna í Saágon til að
ganga til sammánigia. því að
þeir hafa, eins og hamm siegir,
„öllu að tapa eftir feitu árin“.
Hanm skrífar:
Bnn sjá þeir aðeins eina
lausn 'stríðsins, þá, að „kornirn-
únistar" verði gjörsigraðir í
suiðuirfiliutamium.. Þeir hafa loks,
seint og wn síðir, gefiö upp
alia von um að Bandaríkja-
menn fáist í niorðurkrossffcrð
til að gjörsígra einnig Norður-
Víetnam. Þeim er það'slkleilfi-
leg forspá að þurfa nú að
setjast við saimminigaborð and-
spœnis Þjóðfrelsisfylkinigunni,
með 1>FF viðudkénmda sem
jafnréttháan saminiingsaðila:
forspá uim póllitíska lausn, þar
sem þeir neyðist til að deilla
ábyngð og vaidi meö ÞFF. Við
þá ’laiusn getui: hersh-öfðingja-
kilíkam aildrei lifað — fremur
munu þeir velja landflóttann.
Þeir hafa því öllu að tapa
eftir feitu árin. Þeir hafa ekiki
aðeins skipt me^ sér öflluim
heilztú hernaðarfegu emibættun-
um, heldur einnig ölfum borg-
aralegiuim vaildiaistöðuim. I
Svarti markaðurinn blómstr-
ar í Saigon.
þedrra heiimi snýst aililt um
peninga: Það, er hægt að
kaiupa hækfcun í tiign, það má
kaupa S'töðu sýslustjóra — og
bæta síðam upp útgjöldin með
því að sieflja hreppstjórástöð-
urnar innan sýslummar, taka
umfooðsilaun af sikattlheimtunni,
troöa sínuim hluta doMara-
hjáiparinnar í vasanin. Það
som herforingiainnir hafa
hrúgiað að sér hefur' að mestu
leyti lent í erfandum banika-
hlóílfum: þeir hershiVföingjar
seim undanfaa'in ár hiefur verið
steypt af stóii og ílúið land,
liifa aiilir góðu lífi í Frakk-
laindi, Portúgal eða Banda-
ríkjunum — ög aiHir slkilja
hiversvegna.
— Þeir hafá orðið ríkir,
hatfa grætt á stríðinu og dioilil-
araflóðinu, á ölilu því sem
Bandaríkjaimenn í einifeldmis-
legri hneyksHiun kallia spil-
inigu.
Þetta era orð eins viðmœi!-
anda östes, sem tilfi^erir töT-
ur á blaði — vinnimigsprósentu
valdhafanna, uimiboðsilaun og
mútur — og lýsir fyrirfitnimgu
sinni á þessum mönnum sem
fyrir homuim era leikbrúður
í herklæðuim og föðurfands-
svikarar: Þeir byrjuðu feril
siinn í hernum í þjónustu
Frakka og börðust gsgn eigin
lámdsimömnum í stríðinu 1946—
54.
Sjálfur er hann úr hópi
menmtaimanna, sem vonu
„réttu megin“ í stríðinu gegn
nýlendustefnunni og sem nú
vonast efitir friði, ’trúa á möigu-
leika sanwinnu ÞFF og ann-
arra föðuirfamdsivina, mögu-
' leika sósíallíáks ríkis. Trúa og
vona, aðeins þammig sjá þeir
von til að landið komist af.
— Það er ekkl nerpa æðsia
stjórn hersins, sem viíll hailda
stríðinu áfram óg veröa enn
feitari. Frá og með höfuðs-
mönnum og niður í óbneyttu
hermennina, sem eru skráðir
í herinn með valldi, fá sultar-
laun og ætíð er íitið niður á.
er enginm viiliji fyrir hiendii til
að halda stríðinu áfraim. Það
vitum við, finnum og sjéum
dag hvern.
Vogrek stríðsin^
Utan herbúðan.na er svo sú
Saigon sem maður sér daglega.
Götur miðlborgarinnar nueð
öllum sínum böram og
pútnahúsum — þeim var
reyndar _„lokað“ fyrir nokkr-
uim mánuðum en hafla nú ver-
ið opnuð aftur og eru orðdn
iHein en noklkiru sinnd fyrr —.
Sölutjölldim á ganigstéttunum
era fifll af vogreki stríðsins:
vörunum, sem stolið hefur
verið í sérverzlunuim bamda-
rískia hersins, sem „horfið"
hafa við uppskipum í höfninni,
siem bandarísikir aðilar gáfu
til flóttamannabúðanna, en
karrrust á svarta markaðinn
með aðstoð héraðsistjórans.
Hór era li-tlu gróðaibrailfliaram-
ir í stríðinu og margir þeirra
óttast friðinn, ,
— En þú skalt ekki hallda
að þetta gildi um alla sem
nú lifa á dollamum. Oft eru
þatta menn sem stríðið hef-
ur hrakið inn tdll borganna og
þá dreymir um frið sem veit-
ir þeim tækifæri til að snúa
aftur heim í þorpið sitt. Og þu
skailt ekki heldur halda að
alla svokaltaða kapítalista í
Saigon dreymii um áfraimlhald-
andii stríð/ Margir þeirra álíta
gullllölldina á enda, þeir hafa
þegar kornið doiHlaravinningn-
Ky hersh-öfðingri með eiginkonu... Hve miklu hefur hann kom-
ið fyrir í erlendum bönkum?
uim úr landi og eru tilbúinir að
fHytja.
Bjartsýnin dafnar
Greinilegt er að breyting'
hePur orðið hvað þetta snert-
ir. Síðast þegar ég var í Sai-
gon, fyrir eínu ári, risu enn út
um alilt upp stáiligirindur og
steyptir veggir, nýjar stjórn-
a'rf>yggingar, ný hótel. Nú
virðist ailllt standa í sömu
spoi’um — ristv&xnar bygigin.g-
ar bandaríska herstjómarráðs-
ins stækka eikki lengur, frek-
ar þvert á mjóti — og.hótelin
eru. hálftóm.
Þess í stað líta margdr smá-
kapítalistanna vortgóðir • fraim
'til friðairins, — ög hafa édn-
hverslkoniar'yortiir um að. þá
muni Bandáríkjaríikjaimenn,
þráitt fyrir allt, ekki ýfirgefa
Suður-Víeitnaimi, áð ÞFF-stjórn
sé eklki annað en vomdur og
fjarfægur drauimur.
Fyrstu viikumar eftir stöðv-
un sprengjuórásanina fjórföld-
.. uðust umsólknimar uim leyfi
til útÆlutnings f jármuna að því
er bamkaimiaður sagði mér, —
peningamir sem stungiið hafði
verið undan og áttu að bíða
„betri tíma“, streymdu inn í
bankama. — Og alllir vomuðu,
segir bankamaðurinn og bend-
ir yfir sálinn fluilllan a£ kon-
uim bak við rit- og refknivél-
ar. Mennimir þeirra haifa ver-
. ið telknir í herirtn.
En sú bjartsýni er farim að
dciflna. Fólk óttast að herslhöfð-
inigjarnir. muiii rangsnúa ,
hverju skrefi í firiðamátt, að
•þótt sendinefnd fari til Par-
fsar verði þar aflt ‘d'regið á '
langinn og trogðazt við
. kannski- ménipðutm sarnan,
kannski svo árpm skiptir. til
að reyna að haflda stríðinu við.
Benedikt Gíslason frá Hofteigi:
Eiga skrifstofumenn í Reykjavík ai
ráia búháttum bænda í sveitunum?
Lagt hefur verið fram á Al-
þingi frumvarp, sem m. a. á að %
veita skrifsítofumönnum í R-vík
'aðild að búháttum í sveit, hvað
landnot snertir fyrir búfé. Frum-
varp þetta er að öllu endileysa
ag eiga ákvæði þessi enigin for-
dæmi í íslenzkri búnaðansögu.
Það heitir „Frumvarp til lagá
um afréttarmálefnd,. fjallskil
o.fl.“.
22. grein framva'rpsins er
svohljóðandi: •
„ítala skal byggjast á beitar- '
þolsrannsóknum á viðkomandi
landi samkv. 40. grein í lögum
nr. 17 24. apríl 1965 um land-
græðslu. ítala skal svo ákvörö-
uð að fullskipdð sé í land, en
eigi öfskipað með tilliti .til beit-
arþols. Búfé skal liaigt í oining-
ar með hliðsjón af tillögumsér-
fræðihga Rannsöknarstofnuinar
landbúnaðarins í fóðúrfræði cxg
beitarþolsirannsöknum. Itölu-
nefnd er heimilt að ákveða
hlutfallstölu einstakra búfjár-
tegunda, ef landið er mjög ein-
hæft“.
Hér hafa bændiúr andann.
Skrifstoíumenn í Reykjavík eiiga
að fara að telja fé 1 afróttir,
rétt eins og sliíkir geti dæmt
um hversu mikið sprettur af
^gróðri sumar hvert. Þessu eiiga
bændur að mótmæla harðlega.
Rétt einu sinni. eru menn á
ferð sem ekiki vita .hvað þeir
géra. Málinu á að snúa við.
Kostnaði af s'líku á aþ verja til
að bera á afréttarlönd oig hjálpa .
búfénu til að rækta afréttar-
löndin, eða til að geyma fólk
sem vill vinna fósturjörðinni
tjón og búskaip landsins eim-
bert ögagn. Ef bændur mót-
mæla ekki þessum ófögnuði má
búast við að skipuð verði nófnd
til að gæta að því, að gamiía
fólkið í landinu hafi ekki of
mikið í pottinum.
Eins. og ég sagði eru engin
fordæmi um slíkt í lögum né
búhátUim bændá, og var vel
gengið frá því i lagagrein í
Jónsbók 1280, hversu menn
skyldu hallda búfé í landinu,'
hvað snerti félaigsleiga .skyldu
manna um búfjárhald, en sum-
hrbeit sauðfjár hefur alltaf ver-
ið félagslegt atriði og menn
haft ákveðnum slcyldum að
gegna í því auignamiði. Enginn
hafði sikyldu til að telja fé 'í
afréttir né til bess að hamila
alfréttargönigu búlfjár. Er þó
vitað að búlfé var á þeim tíma,
1280, margfalt á við það sem
nú er, einkum stórgripir, sem
hlífðarfaust var haldið til af-
rétta. Bar þvi að hafa mark
á öllu búfé, og igiltu undan-
tekninigariaust eymamörk. Margt
í .Tónsbókarlöpu m hefur ætíð
gilt og einkum er fiárhaldið
snerti.
Þáð er haimasjt við að kenna
það að landið blási upp árlega,
stænra svæði blási upp en það
sem náttúran græðir upp af
berum löndum af allra handa
skemmdum, svt) sem. skriðu-
föilum, uppfoki jarðvegs o. fl.
Þeta er hin ' mesta villa Á
þessari öld hefur oröið stór-
kostleg upþigraeðsla, enda hef-
ur ekki komið vikur úr eld-
fjöllum i l'ítoum mælli sem otft
áður, en vikur á foki sverfur
gróður alf löndum ag er svo
,til eini sikaðvaldur gróðurlenda.
Þessir uppblástursjairfar haita&t
við sauðfé og 'kenna því um
gi-óðureyðimgu. Slíka menn aetti
að einangra.
Það vita allir að búfé er út-
breiðslustjóri gróðurfarsins.
Góðvinur minn, ágætur land-
búnaðarunnandi, vol lærður og
gáfaður maður, sem veit að ég
■ segi saitt í andúð minni gegn
búfjáreyðingunnl í • landihu,
sendi mér útdrátt úr bók eftir
fyrsta ráðunaut Norðmanna,
Lundqvist, ritaða tfyrir 1870. Þar
sesir svo á lausþýddri íslenzku:
„Þegar ég, fyrst í Englandi
og síðar í miínum eigin búskap,
sá, hversu gróðurfarið batnaði
fyrir beitartféð, þá varð lifandi
fyrir mér það máitæki sem ég
heyröi foreldra mína hafa yf-
ir, að þar sem féð gengur grær
gull í sparum þess;. 1 Engilandi
er til líkt móllhæki og á þessa
lúnd: Féð hefur faétur úr fiulli
og hviar sem það gewgur venður
jörðin gul'l“. Þetta er aldanna
reynsla, að saman fer gróður
og búfé, og vita ailir bændur
að jarðir batna bví meira sem
betur er á þeim búið.
Það ec hart að heyra hreinar
álygar • á landið. Landið og
þjóðin eru eitt. Landníö . er,
þjóðníð. Við eigum ekkertnema
landið, það ’er sál ofckar og
samvizka og við verðum að '
hafa það í heiðri. Fyrir gróð-
ur og búfé kemur ekki her-
búnaður ófriðairríikja. Gróður-
inn og búféð er sál landsins
og af landssáium verður þjóðar-
sól.
A hverju er þetta evo byggt?
Höfum við Reykvíkingar ekki
frið fyrir moldnoki, verðamenn
veðurtepptir á vegum úti, eins
og Magnús Torfason. sýslumiað-
ur í Möðrudal árið 1887, begar
vindnmir léku sér enn að ösk-
unni úr Dyngjufjalljaigosinu 1875
og surfu upp jarðveginn? Nei.
Ekkert slilkt er fyrir hendi.
Hvað blæs upp að landinu?
Blása þær upp Kjósarsýsla,
Borgarfjarðarsýsia, Mýrarsýsila,
Hnappadalssýsia, Snæfeilsnes-
sýsla og Daiasýsla? Hver sér
það? Hvað blæs upp á Vest-
fjörðum? Jú, Glómujökuil!
Hvað blæs upp í Húníþingi,
Skagaifirði, Eyjafírði?
Ég spyr, því þessu er óg efcki
til hlýtar kunnugur. En á Aust-
urfandi veit ég aö oröið hefiur
stórkostleg uppgræðsla á þessari
öld eftir stórspjöil af eldgangi
1875. Perðamenn segja firá því
að skriðjöklar gangi tii baka í
Homafirði (Austu r-Sk.aftalf«l Is-
sýslu) en gróðurinn elii jökl-
ana. Er það uppbláetur?
Hvar blæs upp? Það ber á
þv£ í ofanverðri Rangárvalla-
sýsilu, sem er eðiilegt ' • ©ftir
Heklukos 1947. Ég hygg hvergi
annarstaðar.
Á íslandi hefur skipzt á upp-
blástur og uppgræðsia, og gróð-
ureyðingin þó . hiaft yfirhönd-
jna, eirakum á 19. öld, eftir að
búfé féll sem næst til grunna
á 18. öld, jafnvel fyrr ef fraim-
töl í búfé er að markaíJarða-
bók Árna og Páls. Menn vita
það að gróðureyðingin og fjór-
fellirinn á 18. öld var af nátt-
úruhamföram. Nú á dögum mun
þó ekki vera nema sem svarar
5600-10000 ferkm. gróðurland
eða gróðurilítið af því landi sem
einhvemtíma hefur borið gróð-
ur. Stór hluti Islands hdfur
aldrei borið gróður.
Aróðurinn um skaðsemi bó-
fjár í högum, saiuðlfj'ár fyrst og
frémst, er raikalaus, ut í bdáinn
og til minmkunar viti bomum
mönnum, því sagan seigir allt
annað. Skógurimn í landi er þar
sem búið hefiur verið bezt, eins
oig á H'allormsstað. Þar vom um
800 fjár um vetur eftár 1880 og
mest ailf haft á beit. Núfréttir
maður fátt þaðan, nerna timþ-
urdiliu, en allir vita að mest
er þar að sjá af því sem nú
heitir skógur á Islandi. Það
gieður margan, en fleiri menn
hrellir það að sjá mest allt þetta
skógiendi afigint og í eyði undir
mosa og sinur|ökt, en bað er
gróðrinum slaaðvaidur. I sum-
ar kom þaðan merkileg ífrétt.
Það dö þar merkur bóndi. I
dftirmarfum um hann sagði þetta'
m. a.: „ . . . enda var beitiland
kúnna í skóiginum sem þraut-
ræktar ten“. Kýmar hafia þraut-
ræktað landið í skóglnum á
beitinni. Alveg það sama væri
að ségja eff þetta væri sauðfié
og hestar, og alveg er bessa
sögu að segja, að Haiiorms-
staðaislkógur var sem þnautrækt-
að tún, þegar þar vom 800 f jár.
Annars var ekki hægt að hafa
þar svo marfft.. fié, auk annars
hústofns. Það var þessi búskap-
ur sem skilaði Halkmmsstaða-
skógi í augu skáldanna um 1900.
En sagan og vísindin vinna
ekkert á þursum. Þeir heimta’
nótt en ekki daig og því er svo
komið að á Alþingi, sem eng-
um fótum veit forráð, er kom-
ið firumyairp, er Ifelur i sér að
lóta þetta fólk hatfia ihiutun um
beitamof af landi, sjá IIL kafla,
22. grein. Þetta mundl góðráðin-
ing á gátu Gestem blirida:
„Blindur reið blirtdum". Þvi
hér flýtur sahnarlega dauði
ormurinn <á dauðu merinni í
ánni. En hér gen'gur yfir aiia
dauða onma á öllum dauöum
memm í öllum ám, ef þessi og
önnur eins ffifl eiga að fara að
Framhaid á 9. síðu.
i
i
I