Þjóðviljinn - 14.01.1969, Qupperneq 6

g) — ÞJÖÐVTLJINN — Þriðíadagur 14. jianwar 1960
Hundaæði - sjúkdómur sem
breiðist út víða um lönd
Á árinu 1967 létust 637 mentn
úr hiundaæði (rabies) í 92 lönd-
um heims, segir í nýbirtri
stkýrslu WHO, alþjóðaheilbrigð-
ismálastofnunar Sameinuðu
þjóðannia, en skýrsla þessi er
byggð á athugunum sem gerð-
ar hafa verið um heim allan.
Sambærileg tala fyrir árið
1966 var 699.
Forstöðum-enn stofnun arinn-
ar telja. að raunveruleg tala
þeirra, sem látizt hafa af völd-
um þessa sjúkdóms á árinu, sé
þó til muna hærri og það jafn-
vél svo að uppgefin tala sé að-
éins fimmtungur eða tiundi
hluti af réttum fjölda.
56fí.ÖOO menn sem höfðu ein-
hver afskipti af dýrum, er grun-
ur lék á að tekið hefðu veikina,
voru bólusettir gegn sjúkdómn-
um á árinu.
Sjúkdómurinn herjar
á refi
Hundaæði er nú allútbreitt
meðal refa í Mið-Evrópu, eink-
um í Þýzkalandi, og sjúkdóm-
urinn hefur á siðustu misser-
um breiðst út til nágrannaland-
anna. Fréttir frá Tékkóslóvak-
íu og Póllandi hierma að þar
breiðist sjúkdómurinn nokkuð
út og í Austurriki hefur hiann
stunigið sér niður, en þar í landi
hefur veikinnar ekki- orðið vairt
undanfarin sjö eða átta ár,
fyrr en á s.l. ári.
Sjúkdómsins varð vairt í
Sviss 1967 er refur var drep-
inn nálægt þýzku landamærun-
um. Vonuðu menn að taikasí
mætti að emanigna veikina á
svæðum næst Þýzkalandi, en
hún befur breiðst út tii ná-
lægra héraða, kantónanna Zúr-
ich, Thurgau og Zug, og snemmia
á síðast.a ári til Aargau. Þá hef-
ur hundaæði breiðst út í Belgíu
og Luxemborg og sjúkdómsitil-
feila varð vart í Frakklandi í
fjTra.
I>að er einkum refurinn sem
tekur sjúkdómitnn og útbreiðir;
til skamms tíma hafa húsdýr
manma í fyrrgreindum löndum
sloppið við bann. Stranigar sótt-
vamar- og varúðarreglur hefur
orðið að taka upp og herferð
er hafin gegn refum og flæk-
ingshiundum og köttum. Ónæm-
isaðgerðir á húsdýrum hafa þó
entn ekki verið lögboðnar.
Útbreiddur sjúkdómur í
Rómönsku Ameriku
Á áirinu 1967 fjölgaði þeim
dýrum sem tekið höfðu veik-
ina í Dóminiska lýðveldinu í
2,35, en, árleg sjúkdómstilfélli
höíðu áður vérið til jafnaðar
um 50. í Mexíkó hefur sjúk-
dómurinn breiðst út síðustu
tvo áratugina, en færri menn
taka þó veiki'na þar en áður
vegna almennrar bólusetnáng-
ar á hundum.
í Surinam, hollenzku Guyana
í Suður-Ameriku, hefur hunda-
æðis í búfónaði orðið vart í
fyrsta skipti. Er talið að leður-
blökur, blóðsugur, hafi valdið
smitun.
Annars breiða fyrst og fremst
hundar út veikina í Afríku,
Rómönsiku Ameríku. Asiu og
Su ður-Evrópu,' en annarstaðar
í Evrópu og í Norður-Ameríku
,eru refir og önnur villidýr að-
aísmitberamir. Þefdýrið á einn'-
ig hlu<t að máli í Norður-Ame-
ríkiu. Blóðsugur í hópi leður-
blaka valda líka smitun í ýms-
um löndum Rómönsku Ame-
rífcu, svo sem Brasilíu, Mexikó,
Trinidad, Tobogo og Surinam.
Á Norðurlöndum befur
hiundaæði verið nær óþekktur
sjúkdómur um langt skéið. Vil-
mundur Jónsson fyn-um land-
læknir færir i, einni aí ritgerð-
u-m sínium líkur að þvi að til-
tekin sjúkdómstilfelli fyrr á
öldum hafi mátt rekj a til
hundaæðis. Á síðustu manns-
öldrum hefur sjúkdómsinsh ins-
vegiar ekfci orðdð vart hér á landi
að sögn Sigurðar Sigurðssonar
landlæknis.
-<S>
Evtusjenko: 40 óbirt Ijóð
Viital / Pragútvarpi viS Ev-
tusjenko um fals í pólitík
Fyrir skömmíu var flubt í
Pragútvarpið nýársviðfcal við
sovézka skáldið Evtúsjenko,
sem þekktur er fyrir ýmiskon-
ar gagnirýni á stjómarvöld í
sinu landi, þótt sumir telji hann
full varkáran f þeim efnum.
Hann saigði m.a., að yngri
kynsióðin hefði andstyggð á
öllu sem falskt væri í pólitík
og þá fyrst og fremst á kreddu-
festu og skriffinnsku. Er hann
var spurður að því hivað hann
ætti við með orðum eins og
framfarasinnaður, afturhalds-
sinnaður o.s.frv., sagði hiann
að það væri oft erfitt að út-
skýra það. Það væri auðveld-
ara að gefa mönnum og fyrir-
bærum einkunn en að túlfca
hama — verið gefcur, saigði skáld-
ið, að það sem ég kalla kreddu-
Út er komin á veguna Ríkis-
útgáfu námsbókia Landafræði
handa bamaskólunri, 2. hefti,
eftir Erling S. Tómaisson yfir-
kennara. Bókin hefur áður ver-
ið ,@efin út sem ihandrit og
reynd í skólurn, en kemur nú
út litprentuð og enduTskoðuð.
Nokkrar lagfæringar og breyt-
ingar hafa verið gerðar á bók-
inni, m.a. samkvæmt ósfcum og
Úbendingum kennara, sem hafa
nofcað hana við kennslu.
1 þessu hefiö, sem er æfflað
fesfcij sé aí öðrum túlkað sem
framfairir.
Evtusjen.ko sagði að hann
þyrftí. líklega ekki að gera
tékkneskum hlustendum nán-
ari grein fyrir þessum hu,gtök-
um, því vafalaust skildu þeir
hvað hairn væri að fara. Evbusd-
enko sagðist anmars gjarna
taka við boði til að koma til
Prag og lesa npp úr nýjum
ljóðum sínum og ræða hugtök-
in kreddufastur og byltin,gar-
sinnaður í beánum samskiptum
við tékkneskia vini síma.
Tékfcneski útvarpsmaðurinn
spurði Evfcusjenko hvernig hann
mæti atburði ársins 1968. Evt-
usjenko vísaði tíl veðurfræð-
imga sem hefðu kallað árið í
fynra1 „ár hdnnar reiðu sólar“.
Sólin var í þeiirri stöðu að hún
bafði neikvæð áhrif á taiu-ga-
til notkunar á 6. skólaári, er
fjallað um Evrópulönd. Einnig
er í því örstutt jarðsögiu- og
stjamfræðiágrip, ásamt 6 ein-
földum töflum, sem nota má við
vinnubókaigerð.
Um 160 myndir og teifcningar
eru i bókinni. Elru þeer fyrst
pg fremsfc ætlaðar til ifróðleiks
og sfcýringar, en einnig til
prýði.
★
Prentun annaðist Isafoldar-
pnentemiðja bf.
kerfi maransins. Maður getur
kallað Ærið 1968 „ár hinma stóru
glæpa gegn mannikyndnu".
Með þessu er fyrst átt við
stríðið í Vietoamn en hiægt er
að balda áfram með þenniain
lista yfir meiriháttar gflaepi með
öðrum dæmum. Að einu leytí
hafði árið 1968 þó verið já-
kvæfct. Það hefði gefið mönn-
um góða lexiu í því hverndg
þedr eiga að móta sambúð sínia.
Evtusjenko óskiaði tófckósló-
vakískum vinum sínum þess að
nýja árið yrði befcra, að sóiin
verði ekki eins „reið“ og hafi
ekki jafh hrapálleg áhirif á
taugakerfi manma og í fyrra.
Menn yrðu að læra að tafca
þýðinigairmiklar ákvarðanLr með
meira innsæi.
Að sjálfsögðu er hverjum
mannd frjálst að leggja út af
þessum formúlum 'Evtusjenfcos
og hlustendiur i Tékkóslóvakdu
hafa vafalaust ókilið þær á
sinn hátt
Það kom fram í viðtalinu,
sem fréttamaður Neue Zúricher
Zeitung tók niður, að Evtusj-
enko skrifaði í fyrrasumar um
40 kvæði sem enu hafa ekki
verið birt. Hann las eifct þedrra,
sem er skrifað eftir 'ferð til
Spánar. Myndin er tekin frá
niautaafci, en kvæðíð sdálft fj'afl-
ar reyndar um vandiamál frels-
isbaráttu og réfct hugsandi
manns \ tfl mótspymu gegn
vaMi sem notað er huigsunar-
laust.
------------------;-—----------<s>
Landafræði handa börnum
Queen Elisabeth n á siglingu og Sir Basil Smallpeice, forstjóri Cunard-skipafélagsins brezka.
„Elísabet drottning II."
Fréttír frá Lundúnum herma
að forsvarsmenn brezka útgerð-
arfyrirtækisins Cunaird Steam-
Ship Co., Ltd. i Southamptön
hafi neitað að tafca við hinu nýja
flaiggskipi félaigsins, farþega-
skipinu „Queen Elizabéfch II“,
vegna vélabilana og ófullnægj-
andi fráganigs á farþegarými.
Forstjórj útgerðarfélagsins, Sir
Smalli>eice, skýrði frá þessu
á dögunum, en samkvæmt
áætlun átti að afhenda skipið
um áramótin.
Gallar á aðalvélum
Tvær eru ástæðumar öðrum
fremur sem valda því, að Cun-
ard-meinn neita að tafca vdð
skipinu. í fyrsta lagi eru far-
þegarými ekki þannig úr garði
gerð að fuflnægi settum kröf-
um og er talið að margar vik-
ur taki að kippa þessu í lag. í
annan stað hafa tæknilegir gafl-
ar komið í ljós hvað eftir ann-
að í vélarrúmi í reynsduferð
skipsins. Þessa galla mun mega
laigfæra á tveim vikum eða svo.
Þetta mikla skip er smíðað í
skipasmíðastöð samsteypunnar
Upper Clyde Shipbuilders, sem
fyrrum hét John Brown & Co.
(Clydebank) Ltd. og smíðaði
líka „Queen Mary“. Þvi fræga
skipi var hleypt af stokkuinum
1934, en fyirir nokkrUm mánuð-
um var því laigt og það selt til
Bandarikjanna. John Brown ^
stníðaði lífca flaggskip sænsfca
skipaféLagsins. Svensfca Amerika
Lindens „Kungshölm“ en það
var afhenfc eigendium árið 1967.
Samningur gerður 1964
Samnimgurinn um smdði
„Queen Elizabeth 11“ var und-
iirritaður 3ft. desemiber 1964.
Fjallhá brjóst
í happdrætti
Irene, tvítug vinnukona
í Kaupmannahiifn, var að- L
alvinningur í happdrætti. /
Klúbbur mcð 200 meðlim- 1
um sem kallar sig Club \
Intim og kveðst safna t
saman fólki sem hefur /
„svipuð áhugamál“ bauð /
þessa stúlku „sem hefur 1
einhver mestu brjóst í
Danmerkur" upp á tom- l
bólu. Sigurvegarinn heitir /
Poul Lansig tæknifræð- I
ingur og felst það i vinn-
ingnum að hann má
skemmta sér með kon-
unni á Kanaríeyjum eina
vikn. Eftir að vinnings-
hafi og vinningur höfðu
kyrmz.t hvort öðru yfir /
nokkrum viskiglösum til-. 1
kynnti Irene: „Við mun- \
um skemmta okkur vel“. (
Var skipið þá nefnt „Q 4“. Á-
ætlað er að skipið kosti 30
miljónir sterlingspunda eða 6,3
miljarða ísl. króna, þar af eru
um 4 miljarðar lán frá brezka
ríkinu.
Skipinu var hleypt af stokk-
unum 20. september 1967 og því
nafn gefið. f lok síðasta árs fór
það í reynsluferð, en afhending
þess hefur dregizt mjög og sá
dráttur reynzt Cunard-félaginu
æði dýr, þar eð aflýsa verður
áður auglýstum áætlunarferð-
um.
í Atlanzhafssiglingum og
skemmtiferðum
„Queen Elizabétíh 11“ er dýr-
asta fleyfca sem nokkru sinmi
hefur á sjó komið. Skipið á að
halda uppi áætlunarferðum, á-
samt franska farþegaskipinu
„France“, yfir Norður-Atlanz-
hafið. Þegar farþegaflutnin,gar
eru hvað mintnsfcir á þessari
siglingaleið verður skipið í sigl-
in.gum með skemmtiferðamenn.
þá sem aiuraráðin hafa.
Þefcta risaskip er 58 þús.
brúttólestir að stærð og gefcur
flutt samtals 2025 ' farþega.
Mesfca lengd þess er 293,6 mefcr-
ar, breiddin 32 mefcrar og frá
skipskili upp á reykháfstorún
eru 61,3 mefcrar. Skipið ristir
9,9 metra. Þrefctán þilför eru í
skipinu, sundlaugiar eru fjórtán
talsins og lyftur 22.
Aðalvélasamstæðan er gufu-
túrbínusamstæða af gerðinni
Pametrada, 110.000 hestafla,
smíðuð hjá John Brown. Hrað-
inn er 28.5 hnútar. Á skipinu er
ekki gerður greinarmunur á 1.,
2. og 3. farrými, en hinsvegar
eru um borð nokkrir íburðar-
miklir farþegaklefar, heilar í-
búðir.
Rafreiknir um borð
Um borð í skipinu er raf-
reiknisamstæða, sem m.a. á að
reikna út stefnu skipsins með
tílliti til veðurs á leiðinni, á-
kveða hraða þess og brennslu-
efniseyðslu. Ennfremur á tölv-
an að reikna út neyzluvatns-
þörf, kveða á um innkaup á
matvælum, drykkjairvörúm,
sænigurlíni o.fl.. svo og gefa
upplýsingiar um sölu á hátofla-
vörum um borð \ og óseldar
birgðir af þessum vörum, svo
dæmi séu nefnd.
Sagt er að reksturskostnaður
þessa mikla skips verði ekki
nerna helmingur þess sem kost-
aði að gera út hinar fyrri
„Drotfcnánigarf' Cunard-sikipafé-
lagsdns enda þótt kostnaðpriun
við smíði þess sé jafn 'míkiil og
raun ber vitai og áður var
getið.
Fræg söngkona var
fíæmd frá USA
fyrir það að giftast blökku-
mannaleiðtoganum Carmichael
Hin heimsfræga söngkona
suðuraítríikrar ættar, Miriam
Makeba, er komin til Stokk-
hólms og mnn syngja þar um
hríð — hefur hún orðið að yf-
irgefa Bandarikin þar sem
frami hennar hefur verið mik-
ill af þeim sökum að hún er nú
gift Stokeley Carmichael, leið-
toga hinnar róttæku blökku-
manmahrcyfingar, Svart vald.
Þau giffcu sig í sunmar og hef-
ur hjómaibandið haft þær af-
leiðingar að C michael hef-
ur glaifcað nokkru af hdnni sterku
aðstöðu sem hann haíði í sdnni
hireyfingu, en Makeba hiefur
orðið fyrir meðferð sem jafm-
gildir banni á söngrödd henn-
ar. Biandiarískar útvarpssrtöðvar
leika yfirleitt afls ekki síðustu
hæggenigu plötuna hennar.
Sumar stöðvaimar segjast ekki
hafa fenigið plöfcuna, aðrar bera
eitthvað anrnað fyrir sig, en
sumar eru nógu hreinskilmar til
að játa, að þær þori ekki að
spfla plötu núna þegar ég er
gift Stokeley Carmichael, sagðd
Miriam Mafceba við sænsfca
blaðamenn á dögunum.
Það er á'hugaivert hvemig
sagan endurtekur sig, segir
Canmicbael. Samskonar bannd
hafa þeir þeldökkir listamenn
orðið fyrir í Bandaríkjunum
sem reyndu að vekja kymbræð-
ur sína til dáða: Paul Robeson,
Billy Hofliday, flokkurinn The
Impressione, o.fl.
Miiriam Makeba segdr aö hún
velji sér ekfci sönigva eftir sér-
stökum úfcredkndnigium. Það
sfciptir ekki rnáli hvorfc hér er
um að ræða mótmælasöngva,
ásfcansöngva, bamavisur eða
afríska þjóðlega músik, bara
ef hún fái eánihverskonar „til-
finrangu“ fýrir leiginu.
★
Carmichael, sem fylgdi konu
sinni tdl Stokkhólms, sag® að
bann hefði ekki þurft að 'gefa
Mixiam neina lexíu í stjórnmál-
um, hún hefði komizt að sín-
um niðursitöðum í þeim efnum
fyrir löngu. Og reyndi hann
ekki að hafa áhrif á hana í
þeirn efnum — þótt sér væri
reyndar aflt pólitík, söngur
henrnar einnig.
Miriam Makebo.
>
t
t
1