Þjóðviljinn - 01.04.1969, Qupperneq 4

^ SÍÐA — ÞJÓÐVTUINN — Þriðjudagur 1. apcSL 1969,
— málgagn sósialisma, verkalýðshreyfingar og þjóðfrelsis —
Ritstjórar: Ivar H. Jónsson (áb.), Magnús Kjartansson,
SigurðUr Guðmundsson.
Fréttaritstjórl: Sigurður V. Friðþjófsson.
AuglýsingastJ.: Olafur Jónsson.
Framkv.stjóri: Eiður Bergmann.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmlðja: Skólavðrðust. 19. Síml 17500
(5 línur). — Askriftarverð kr. 150,00 á mánuði. — Lausasöluverð kr. 10,00.
Sigurdagur
JJin g læsilega samkoma hernámsandstæðinga í Há-
skólabíói í fyrradag, mótimælagangan og útifund-
urinn. við alþingishúsið báru fyrst og fremst svip
æskunnar; ungt fól'k var í miklum meirihluta, þar
á .meðal fólk úr framhaldsskólunum. Þessi stað-
reynd er ákaflega mikilvæg. í tuttugu ár hafa
Bandaríkjamenn og hérlendir erindrekar þeirra
reýnt að sætta landsmenn við stríðsbandalagið og
hemámið, fá menn til þess að líta á tvíbýlið sem
sjálfsagt ástand. Að sjálfsögðu bundu þeir vonir sín-
ar ekki sízt við ungu kynslóðina, það fólk sem hefur
alizt upp á Nató-íslandi og þekkir ekki af eigin
raun annað ástand en hemám. En þróunin að und-
anfömu sannar að sú unga kynslóð sem er að taka
landið í arf hefur fyllsta hug á að hreinsa af því er-
lend hemaðaróþrif. í skoðanakönnun sem fraim-
kvæmd var í meríntaskólanum á Laugarvatni fyrir
helgi og náði til alla nemenda skólans kom í ljós, að
aðeins 20 nemendur voru samþykkir aðild íslands
að Atlanzhafsbandalaginu, 39 tóku ekki afstöðu, en
100 nemendur lýstu þeim vilja sínum að íslending-
ar segðu sig úr þessum hernaðarsamtökum án tafar.
Jjser hugsjónir einar. standast til frambúðar sem
erfast frá kynslóð til.kynslóðar. 30asti marz 1969
varð mikill sigurdagur vegna þess að hann sannaði
að aeskan er staðráðin í að lifa frjáls í landi sínu.
Áskorun tíl samvinnumanna
jjéttur (mánuður er nú liðinn síðan vísitölubætur
marzmánaðar féllu í gjalddaga, 10,8% hækkun
á krónutölu launa. Allan þennan mánuð hafa verk-
lýðssamtökin átt í viðræðum við atvinnurekendur
og sáttanefnd ríkisstjórnarinnar og sýnt mikið lang-
lundargeð. En nú er óhjákvæmilegt að herða tökin.
Verklýðssamtökin hafa boðað allsherjarverkfall
lOnda og llta apríl, og takist samningar ekki þá
komast öflugu'stu samtök þjóðfélagsins ekki hjá því
að beita valdi sínu í sívaxandi mæli.
Jslendingar þurfa á öðni að halda um þessar mund-
ir en hörðum þjóðfélagslegum átökuim um jafn
óhjákvæmilegt og ófrávíkjánlegt réttlætissmál og
verðtryggingu launa. Því þurfa öll heilbrigð og á-
byrg öfl þjóðfélagsins að leggjast á eitt til þess að
koma í veg fyrir slík átök. Kaupfélag Reykjavíkur
og nágrennis, ýmsar bæjarstjómir og atvinnurek-
endur víða um land greiða nú þegar laun í samræmi
við samninga þá sem gérðir voru í fyrra, og nú þurfa
æ fleiri að fylgja því fordæmi. Þá hlýtur athyglin
að beinast sérstaklega að samvinnuhreyfingunni,
vegna þess að hún er hliðstæð verklýðshreyfing-
unni, stofnuð til þess að vinnandi fólk nái rétti sín-
um í þjóðfélaginu. Innan samvinnuhreyfingarinn-
ar getur ekki verið neinn ágreiningur um það að
verðtrygging launa er óhjákvæmileg regla í nú-
tímaþjóðfélági, en þá ber að standá í verki við þá
stefnu, ekki sízt vegna þess að slík afstaða sam-
vinnuhreyfingarinnar mundi ráða úrslitum og
koma í veg fyrir kostnaðarsöm þjóðfélagsleg átök.
Þjóðviljinn beínir þeirri eindregnu áskorun til sam-
vinnumanna um^land allt að taka þetta mál til taf-
arlausrar athugunar. — m.
Það var ©kikj uim að villllast,
— vorið var í nánd. Dóm-
kiricjuíklMkkan taildi rótlega
höggin sín Þrjú á litlu bjölJ-
una 'þegar hana vantaði kortér
í níu, og vegfarendur á Skál-
holtsstíignum sáu að anm-
bandsúrin höfðu heldur ek'ki
fflýtt sér neitt. Lognið var að
hvíla sig hjé áiftunum á
Tjamarvöikinni og gömiu
timiburhúsin móktu í röikkrinu
undir kirkjuigarðsbrekkiumni
hiniumiegin, — helgiathöfnum
dagsins var lokið í Frikirkj-
unni og búið að, slökkva öl'l
Ijós, en suðaustur álma Mið-
bæjarskólans uppljóimuð neð-
an við Laufásveginn. Gamlir
Reykvlkingar urðu varir við
einkennilegan titring í brjóst-
holinu þar sem hjartað í þeim
sllaer, og ekki tbaust við að um
ynigri borgara hríslaðist gagnsæ
gleymd emdurminning, —
fannst þedr aillt í einu staddir
á miðiu póstkorti frá 1910.
Kiiukkn ah ri n gi ngiin ómaði
andartak yfir Þinghdltunumi og
hvarf útí geiminn, en í sama
bili bárust syngjandi tónar frá
gamila bamaskólanum, — lag-
línan þreifaði fyrir sér í
dimimum stefjum niðri í bass-
anum, greiddist í sumdur og
steig hasrra og haerra upp í
temórinn, bylgjaðist í björtum
glitrandi leik milli raddanna.
tteystist upp, ffléttaðist aftur
saman í deyjándi dúnmjúkum
hljómi. — Rómantískt Píp.
— En karlakóriinn var nú
samt að æfa sig í söngkennslu-
stofunni okkar. eins og vorið
1910, — og raumar alitts ekki
full sanmað enn að rómamtfeika
tímabilið sé liðið.
Og nú fara vorkonsiertamir
að hefjast.
Eiginkonur söngivaira út um
allla borg strjúka lín ogharða
fflibba, grandskoða kjólfötin
í brók og krinig með presgu-
járn á lofti og festa töllur sem
losnuðu, eða béinllínis hrukku
af á háa C-icniu síðast. Á til-
settum tíma genigur svo
karla'kórinn beint inn í hljóm-
leikasalinn, dírigentínn gefur
merki og síðan er sumigið fyxir
fyrrnefndar ágætisikomur, eina
eða tvær unnustur, nánasta
sikyldfólk og styrktarfélaga í
eina og hálfa kluktoustund.
— Það er nú afflít og sumt. —
Og fleiri alþýðlegir tónllist-
armienn búa sig umdir bardas-
ann. Lúðrasveitir, sem fyrir
einstaika miifidi örlagamna hafa
fengið inni í leiguhúsnseði hjá
stóreigniamömnum sem reka
bisnis sinm á mannúðargrund-
veltti, — eru í óðaönn að
skipuliaggja prógramið. Á að
blása Sousa ag sleppa Fueik
eða hvað? Er kannsiki bezt að
taka báða, em fresta spæmiska
dansinum? Hvað um Vormenn
Islands? Þetta þarf að ræða
vandlega. Hvar eigum við að
ganga á Sumardaginn fyrsita?
—r vonandi ekki uppi í Árbœ.
— Var ekki gatnamélastjóri
búinm að lána einn af starfs-
mönnum sínum til að æfa
lúðrasveit bar, samkvæmt ein-
dregmum tilmiælum fræðslu-
málastjórá, að fengnu sam-
þykki borgarstjórnar? Við vit-
um eklld betur en Geir hafi
sijáttflur gemgiö í mállið með
tónllistargyðjunni og laigt bless-
un sína á fýrirtækið. Eigum
við endalaust að marséra með
þessi heivítis pottlok frá sautj-
ánhundruðogsúrkál? Hvenær
fáum við aimenniilegar húfur
sem standast kröfur nútím-
ans? — Þegar við erum bún-
ir að fá styrkimm.
Svo er blásið í hljómleika-
sall fyrir edginkonur og unn-
usitur, músikölsk börn og
styrktarfélaga, og síðan í
sfcrúðgöngu. vfetst í letmjaindi
rigningu og roki í eina og
hálfa kttukkustund — bað er
nú allt og suimt.
Æðri umnendur tónlistar
láta sér fátt um finnast og
kíma með Kiljam að sikamdin-
avískri lungnaþemibu í útfara-
stjóraibúnimigi, og forða sér í
oflboði inn í næstu hliðargötu
þegar trompeta'rnir hleypa af
stór-mörsumum. Óæðri unm-
endurn tónlistar þykir eklkert
leiðinlog — jafmivel interessant,
— og krökkuinum finnst ferlega
gamam — þótt eíkki standist
þær tilfinnimgar samjöínuðvið
fögnuð flytjemdanna, sem eru
nú lóksins að túlifca áramgur-
inn af vetrarstarfinu. Frá því
í haust hafa verið aaflmgar
tvisvar í vifcu — þriswar núna
síðasta mánuðinm til að fín-
pússa rækilega, — engin hef-
ur gert ótíimaibæa’ar kröfur
um önnur laun en örlítið
meira vald á röddinni og óm-
blíðari fraseringu með auk-
inni finfgraifimi. Það er nú
allt og siumt.
Eitt vorkvöld endiur fyrir
löngu komu nokkrir áhuga-
menn sa’iman i lagninu við
Tjörnina og stofnuðu Homa-
flokk Reykjavíkur — hann
hefur síðan hattdið áframmeð
músikina og heitir nú Sinfón-
íuhljómsveit íslands. Um
svipað leyti fór nokkra imenn
að gruna að þeir gætu ef til
vill sett saimign smálög sem
kunningjar þeirra fengijust
svo til að túlka einm eða
tveir eða fleiri saman. Af-
komiemdur hirnna fyrmefndu
eru nú í Tónskáldafélagi Is-
lands en hinma síðamefndu í
Einsömgvarafélaginu, reiðu-
búnir til að hlýða kallinu þeg-
ar Þjóðlei'kihúsinu dettur
skyndúega í hug að hafa ó-
peru, það er að segj^: þeir
sem ekki eru þá fastráðnir við
hljómleikahalllir stórborgamna
á leið til heimsfrægða.r.
En í lúðrasveitumum siem
em að hrekjast milli ;húsa í
leit að föstúm asfingastað út
um hinar dreifðu byggðir
landsins segja þedr stundum
á síðkvöldum þegar sinfóníu-
hljómsveitinni tekst vel í út-
varpinu: Hann blés nú með
ofckur urn árið, — hreinn
snillingur í tungustuðunum og
tat-ta-ta-inu, Og í gttaésillleg-
um áhey'rendasöluim hvísila
kórfélaigaimir að næsta manmi:
Hamn byrjaði í tenórnum hjá
akfcuir — nokikuð laiginn. Þvf
það er nú svo hér á ttandli, —
sem og anmarsstaðar, — að
á fómfúsu starffi áhugamamna .
býggist músikimenntin að mikttu
leyti, og það er einróma álit
þessaira tómistumda-túlkara, —
bttásandi og synigjandi, að þá
sé betur fairið en heima set-
ið ef einn aff hverjuim þús-
umd nær einhverjum áramgri.
Þess vegna geta líka tónskáld-.
im haldlið áfram að semja ótt
og títt, — þau vita að í næsta
nágrennii mega þau reiða sig
á harðsmúið lið sem bíður í
ofvæni eftir að flást við verk
þeirra. Svo mum og verða enn
um simm, að mdnmsta kosti
meðan allþýðlegir tónllistar-
unnendur gieta haldiið áfram
tómstundaiðju sinni, þráttfyr-
ir aðkafflamdl yfirvimnu. brúg-
andi húsmœðislleysi og ©nda-
lausa bið efftir fátæktteftum
styrkjum. Upp úr þessum
jarðveigi vaxa svo sikrautblóm
menningarinnar í hvert sinn
er vorar á ný í tónlistar-
heiminum. Og nú þessa dag-
ama, þegar lúðraþytur og kór-
söngur fler að óma allt um
kring í borg og bæ, er óhætt
að veðja á vorið — það er
að;. koma ,— með ögn. af
arrtík í flör með sér.
Knunmi,
■ ■ 'pq jupv.
Minning
Krístján Gunnarsson
skipstjóri
gittdi þessarar aitvimmugreinar.
1 vinahópi viar hann glaður
og reifiur, góður söngmaður og
réði yffír skemmtilegu skopskyni.
Eirnn sterkasti þétturinn í
skapgerð hams var umhyggjan
fyrir heimili stfnu og velferð
fjöttslkyttdu sdnnar. Heimili hans
einkenndist af eðlislaeigri alúð
og sjaldigæfri samheldni for-
eilidra og bama. Þar er nú
skarð fyrir skildi.
Eg vil ttjúka þessum fáu lfei-
um mieð kærri þökk fyrir dýr-
mæt. kynni aff heilsteyptum
mamnkositamamni. Emrniu . og
bömunum votta ég eínlæga
sarnúð í þeirra djúpu sorg, .
Haraldur Björnsson.
Kristjám Gunnarsson var
fæddur að Lölukcti í Stofcks-
eyrarhreppi 28. septemlber 1912
og lézt á Landspítailanum 26.
marz s.l.
Hann var sonur hjónamna
Guðrúnar Kristjánsdóttur og
Gunnars Sigurðssomar útvegs-
bónda. Barn að aldri fluttist
Kristján með flareldrum sínum
að Götu á Stokksieyri og þar
ólst hann upp. Svo sem alltítt
var uim unglimga, sem ólust upp
í sjáwarplássum hneigðist hug-
ur hans snemima til sjómennslku.
Á siextánda ári flór hamn
fyrst á vertíð í Vesibmannaeyj-
um og stundaði sjómennsku
upp frá því og fram á síðustu
ár.
Vorið 1938 útslkrifiaðist hann
úr Stýrimiannasfcó!Ianuim með
hárri einkunn. Haiustið efftir
kvæntist hann eftórliffamidi konu
sininá. Bmimu Guðlmiundsdióititur.
og varð þeim fimm bamaauð-
ið.
öll stríðsérm sigldi hann
með fisk til Engllands og varð
attdrei fyrir neinu óhappi á
þeiim váttegu tímum. Hann var
alla tíð farsæll og duigandi sjó-
maður, traustur og úrræðaglóð-
ur, og eftir því komu þessir
kostir betur í ljós sem meira
reyndi á.
1952 fceypti hamn og nokkrir
starffsmemn hans vélllbátimm
Þóri, sem Kristján stjómaði
lengi. Þeir myndiuðu samnefnt
hluitaffélag um útgerðina og
umnu afttann sjálfir. Fyrir
noikkrum árum varð Kristján
að hætta sjómenmsku aðmestu.
aff heáttsuflarsástæðum, og starf-
aðtf eftir það við útgerðina í
landi. Hann var félagsllyndur
maður og var virlkur félagi í
samtöfoum sjómanna og nú síð-
ast í ndkfcur ár stjómarmaður
í UtvegsmannaffélLagi Reyikja-
víkur.
Kristján Gumnarsson var vel
gerður maður til líkaima og
sálar. Hann var karlmannleig-
ur á velli, svtfphreinn, vinffast-
ur og dnemglundaður. Hamnvar
ágætleiga ritfær og ritaðtf sturnd-
um í blöð um hagsmunamól
bátaútvegsins. Hann var ó-
myrkur í rnállí og lá honum
stundum þungt orð til vailda-
marma fyrtfr skilningsleysi á
MATUR og
BENZÍN
allan sólarhringinn
V eitmgaskálinn
GEITHÁLSI.
l/lO ÞAÐ ER LEIÐIN
Vaníi yður gólfteppi þá er „AXMINSTER“ svarið. — Til 22. apríl bjóðum við yður að eign-
ast teppi á íbúðina með aðeins 1/10 útborgun og kr. 1.500,00 mánaðagreiðslum.
AXMINSTER
GRENSÁSVEGI 8 ANNAÐ EKKI SÍMI 30876