Þjóðviljinn - 01.05.1969, Síða 6

T
0 SfÐA — I>JÓBVTLJTNN — Fimíwtiudaaar L maí 19®.
Það var hinn alþjóðlegi j>átt-
ur verklýðsbaráttunnar, sesn
setti meginsvip sinn á fyrsta
maí 15-68: „Krafan um stöðvun
þjóðarmorðs í Vietnaim setti svip
á daginn“ segir í fyrirsögn Þjóð-
viljans 3. maii. En meginkrafan
til handa íslenzkum verkalýð
þennan dag var um atvinnu
handa öllum. „1 nafni verka-
lýðshreyfingarinnar ákallla ég
ykkur: Þið megið aldrei una at-
vinnuleysi. Hönd í hönd og
með öllum þeim vopnum sem
við höfum yfir að ráða, skuliu/m
við sýna valdhöfum, að at-
vinnuleysi verður ekki þolað."
Þannig förust Guðmundi J. Guð-
mundssytnd m.a. orð í 1. maí-
ræðunni í fyrra.
Strax í upphafi þessa mánað-
ar er ljóst að atvinnuJeysi vierð-
ur stórfeHt hjá skölafólki 1
sumar, jafnvel talið að helm-
ingur skólafólks verði atvinnu-
laust.
Fösitudaginn 10. maí voru
fyrstu íbúðimar afhentar í
Breiðholtinu. Sögðu útreikning-
ar þá að fbúðaverðdð þar vaeri
243 krónur á rúmmetra undir
byggin-garvisitölu. Það var Að-
aJsteinn Magnússon verkamaður
sem fyrstur fékk fbúðarlykla í
Breiðholti. En strax í upphaíi
sáust ský á björtum himni
nýrra fbúða í Breiðholti og 12.
man' spurði Þjóðviljinn í fyrir-
sögn: „Ræður fólkið ekki við af-
borganir og gefst upp?“
Undir lök mánaðarins gerast
þau tíðindi að erlent atvinnu-
rekendavald reynir að kljúfa ís-
lenzka verkalýðshreyfingu:
Framikvaemdastjóri IsaJs stotfnar
starfsmannafélag sem einasta
viðsemjamda um kaup og kjör.
30. maí var efnt til fundar í
miðstjöm ASl og fjaillað um
málið og hét því að veita hafn-
firzkum verkHýðsifélögium allan
stuðnimg til þess að kæfa í fæð-
ingunni tilraun, IsaJs. Jafnframt
ákváðu stjórnir félaigamna að
boða vinnustöðvun hjá Isial.
verkailiýðshreytfingarinnar umat-
vinnumiál — eiginiega atvinnu-
miálanefnd ríkisins númer eitt.
Þar kernur fram að miikið hefur
verið talað um að gera eitthvað
en þeim mun minna hefur orð-
ið úr framkvæmdum, enda þótt
September
Þessi mánuður hefsit með á-
lagningu 20% gjaldeyrissikatts
sem er prólógus á gengistfell-
inigu. Þá hefjast viðræður
stjómmiálatflokkanna, og Hanni-
bal gietfur þá yfirlýsinigu í sjón-
varpinu að gengisfellÍTig væri
hreinlegasta og drengilegasta
leiðin. enda gaf hann skömmu
síðar þá ytfirlýsingu að hann
myndi ekki mæta á landsfundi
Aliþýðubandalagsins.
Um miðjan septemlber koma
fram upplýsingar um gireiðsJur
atvinnuleysisbóta. Þar kemur
fram, að upphæð þeirra út á-
gúst er 18,3 milj. kr. en var á
fyrra ári 1967 alls 7.8 milj. kr.
Einnig í þessum mánuði birt-
ir Þjóðiviljinn hvað eftir annað
Þrír forustumenn Alþýðubandalagsins í verkalýðs hreyfingunni eftlr útifund á AusturvelK i febrúar.
enn geri menn sér vonir um að
ríkistjómin efni héltfsársigömal
loforð sin um atvinnu. Loforðin
við serð samninganna frá um
veturinn jafngiltu þvi peningum
— svik á þeim loforðum jafn-
giltu. þá um leið þjófnaði.
aðvaranir vegna hins alvarlega
atvinnuástands. Þar birtast við-
töl og fréttir um atvinnuástand-
ið og strax og borgarstjóm R-
vílkur samlþykkir tillögu að
frumlkvæði Alþýðubandalags-
manna um að sett stouli á laigg-
irnar atvinnumálanefnd borgar-
innar, er starfi sem fastanefnd
og geri tiUögur um ráðstafanir
í atvinnumólum og fylgist með
atvinnuástandinu á hverjum
tima.
En þrátt fyrir óburðugt at-
vinnuástand og enn óburðugra
útlit fara íslenzkir ráðamenn í
útlönd: Gylfi Gíslason, Jóhann-
es Nordal, Magnús Jónsson og
J’ónas HaraJz stinga af í Banda-
rfkin, til þess kannski að
sækja línuna.
Nordal út stefnu þá, siem rikis-
stjómin hetfur siðan fylgt dyggi-
lega: Fyrsta skilyrðið tiO þess að
„árangur" verði af þessum ráð-
stöfunum er að kaiup hækki
ekki. En það er engin tilviljun
að um sama leyti var samiþykkt
á alþingi að sækja um aðiJd að
FríverzlunarbandaJaginu — lágt
kaup og erlend dindilmennska
íslenzkra ráðamanna s>tanda
f díaflelktísku samhengi.
ÞjóðviJjinn birti þessa daga
viðtöl við forustumenn í verka-
lýðshreyfinigunni auk margra
annarra. sem lýstu sig andvíga
efnahaigsráðstöfunum stjómar-
innar. „Rfkisstjómin á tafar-
laust að víkja“ er fyrirsögn á
viðtöílum við 10 manns á ýms-
um vinnustöðum í borginni
bann 13. nóv. og daginn eftir
bætast enn við átta. En þegar
til umræðu kom á allþingi
frumvaTp vegna gengisfellingar-
innar saigði forseti Alþoí'öusaim-
bandsims engu að síður: „Kaup-
hækfcum ekki fser og ekki raun-
hæf Ieið.“
Forsetinn skildi því ekki þá
staðreynd að gemgisfelJingin var
upphaf að stórfelldum árásurn
lagi samtakanna. I öðru lagi
var gerð samþykkt um menn-
ingar- og fræðslustotfnun ASl
og að 10% skatttekna sambands-
ins renni til fræðslu- og
menntamála. 1 briðja laigi lýsti
sambandið þvi yfir að verð-
trygiging launa væri grundvall-
aratriði, sem ekki mætti hvika
frá í neinu og að réttur sjó-
mianna til óskerts aflahlutar væri
jafngildur rétti landverkafóCks
til verðtryggingar. I fjórða lagi
var þingið athyglisvert fyrir bá
sök að umræður um verkalýðs-
mál voru af skomum skammti
en þeim mun meira makkað í
homum um skipun í túnaðar-
stöður, enda þótt það tímafreka
makk hafi ekki uppskorið í
samræmi við iengd makkfúnd-
anna, því að útkoman varð mið-
stjómarmeiriihluti, sem sam-
svarar ekki í hinu minnsta rót-
tækum ályktunum þingsins —
enda kom það á daginn síðar.
Alþýðusambandsþinginu var
vart lokið, þegar ráðstafanir
rfkisstjómarinnar gagnvart
launafólki í sambandi við
gengisfellinguna létu á sér
Það voru oft langax biðraðir atvinnuleysingja við skráJiinguna í Reykjavík í vetur.
Júní
Október
í fyrstu viku júm-miánaðar
gafst ísal upp: Gaf yfirlýsingu
um að það viðurkenndi Verka-
kvennafélagið Framtíðina og
Verkamannafélagið Hlif sem
samningsaðila fyrir ófaiglært
verkafóik.
11. júní boða síldarsjómenn
verkfall frá og með 18. þ.m., en
sáttaumleitanir eru í höndum
sáttasemjara. VerkfaJlið hefst á
Júlí
boðuðum tfma, en sárafáir bát-
ar voru komnir á veiðar þar
sem b ræðslu sílda rverðið hefur
efeki verið ákveðið. Héldu yf-
irmenn á bátunum fjölmennan
fund og mótmæltu þessu hátta-
lagi gagnviart sjómönnum.
Armars er mánuðurinn helg-
aður forsetakosningum, Nató-
aðgerðum og Keflavíku rgöngu.
Mánuðurinn he&t með hækk-
un landbúnaðarvara, en um
mánaðamótin er haldið þing
Bandallags starfsmanna ríkis og
bæja. Þingið samiþykkti ein-
róma uppsögn gildandi kjara-
samndnga, krafðist verkfalls og
samningsréttar að fuMu og sagði
í samhljóða samþykktri á-
lyktun: ,,Leggur þingið áherzlu
á að fúll verðtrygging launa
verði tekin upp á ný“
Þann 25. oktober hefst annað
þinð — ekki verkalýðssamtaka
— heldur verkalýðsflokks. Það
er síðasta þing Sameiningar-
flokks allþýðu — Sósíalista-
flökksdns, en á þvd þingi er
meðal annars gerð samþykkt
þar sem segir: „Verðd Alþýðu-
bandalaginu breytt í sósíalist-
ískan flokik á landstfúndi þess . . .
þá skal floklksstjóm . .. lýsa yfir
því að Sósíalistatflokkurinn hafi
hætt störfuim." Þannig var
flokksþing SósdaJistaflokksiins
þýðingarmikið i söglu íslenzkr-
ar verkaJýðsihreyfingar.
stjómarvaflda á Jaiunatfóllk —það
var til að mynda strax ljóst að
ánslaun 15000 ísienzkra verka-
manna fara til þess að borga af
erlendum lánum etftir gengis-
fellinguna!
Bn 26. hefst þing ASÍ, það
sitja fúlltrúar 35.415 launa-
manna á öJJu landinu. Þetta þdng
er að ýmsu leyti merkara en
önnur þing Alþýðusamibandsins.
I fyrsta lagi samþykkti þing-
ið ný lög sem hafa í för með
sér mokkrar breytingar á skipu-
Desember
kræla. 2. desember kom firam á
alþingi frumvarp um stórfellda
skerðingu á hlutaskipta'kjörum
sjómannastéttarinnar og næstu
mánuðir — allt fram í miðjan
febrúar einkenndusí á sviði
verkalýðsmála af baráttu sjó-
mannasamskiptum gegn árásum
stjómarvaldanna á kjör ís-
lenzkra fiskimanna-
Verður sjómannadeilan rakin
hér á eftir, en áður drepið á
nokkra aðra helztu atburði þess-
ara tveggja mánaða.
Nóvember
Það er ekki fyrr en 4. júlí
að síldarsamningar nást beeði
við sjómenn og um bræðsílusdld-
arverðið. en daginn áður var
fyrstu sumarsíldinni landað á
Stöðvarfirði.
Þann 5. júld kemur fram á
borgarstjómarfundi að um 340
skólaungJingar ganga atvinirau-
lausir í borginni.
Og um þetta lieyti lætur Efna-
hagsstotfnunin út ganga boð-
skap um nauðsyn emn meiri
gengistfellingar.
9. júld eru tekin í notkun 10
orlofshús Alþýðusambands
Norðurlands í Fnjóskadal.
AUan þennan mánuð varar
ÍÖóðvdJjinn við því atvinnu-
Aðdragandinn að innrásinni í
Tékkóslóvakíu, innrásin og eft-
irieikur hennar setja svip sinn
á fréttaflutning þessa mánaðar.
vetri. Þrásitmis er bent á svik
rikiGstjómarinnar á samikomu-
laginu frá i marz um aðgerðdr i
atvdnnumáJum, um ledð og birt
eru ótal viðtöl við forustumienn
verkalýðstfélaga og ýmissa fyrir-
tækja um atvinnuóstandið, sem
getfa mijög ótvirætt til kynna
hvað er í vændum
Þetta er mesti oriofs- og
framkvæmdamánuður ársins, en
samt er viðvarandi atvdnnuleysi
og neyðarástand sums staðar úti
á lamdi. Þannig er helmdngur
vinnufærra atvinnulaius í
Grundarfirði — en þrátt fyrir
þetta vierður að loka frystfhús-
unum vegna þess að engtinn
markaður er til fyrir atfurðim-
ar!
9. ágúst birtir blaðið viðtal
við Jóhann Hafstedn formann
atvinnumálanéfndar ríkisstjóm-
ariranar, atvinnurekenda og
En 1. nóvemberr er settur
landstfundur Alþýðuibandalags-
ins. Varaformaður Alþýðu-
bandalagsins Lúðvík Jósepsson
setti landsfundinn. Funddnum
laiuk að kvöldi þess þriðja nóv-
emiber og þar með hafði ís-
lenzkt launafólk eignast nýjan
sósíalískan baráttutflokk. Form.
Alþýðubandalagsins sagði við
landsfundarsli t: „Það skiptir
mestu máli um framtíð þessa
flokks að hann verði alltaí í
lifandi tengslum við tfólkið í
lamdinu. Til þess að svo geti
orðið verður filokkurinn að upp-
fylla tvö skiilyrði: annars veig-
ar verður hann að vera lýðræð-
islega uppbyggður — hins veg-
ar verða flokksfélaigar og for-
ustuimenn að vera í stöðugu
sambandi við alþýðusamtökin i
landinu. Flokkurinn verður að
lí-ta á sdg sem hluta af stærri
heild; ekki utan og otfan við
hreyfingu launþeganna, heldur
í henni miðri. svo að starf hans
sé hverju sdnni við það mdðað
hvax skórinn kreppir að f ís-
lenzku þjóðlífi".
Landsfundur Allþýðulbanda-
laigsins og niðurstöður hans eru
ótvírætt í samræmi við kröfur
tímans — íslenzks lauraatfólks
um lýðræðislegan stjórnmála-
flokk, sem uppfyllir öll skilyrði
til þess að verða þróttmdkið bar-
áttutæki fyrir nýju íslenzku
þjóðtfélagi á félagsflegum grunni.
En í þessum miánuði — nóv-
ember — gerast einnig tíðindi
sem draiga dilk á etftir sér allt
til þess að þessi samantekt er
skrifuð. 11. nóvember felldi
ríkisstjómin gengið og hækkaði
erlendur gjaldeyrir í verði um
54.4%, en þettai er fjórða geng-
isfellingin í valdatíð núverandi
stjómarflokka. Þegar þeir tóku
við kostaðd dollarinn kr. 16.32
— núna kr. 88.19. Jafnframt
gengistfelHingunni gaif Jóhamines
I desembermánuði kom til
átaka milli verkamannafélags-
ins Hlífar i Hafnarfirði og
verktaka Isals í Straumsvík
vegna ótfuJlnægjandi öryggisút-
búnaðar á vinnustað í Straums-
vík- I þessum átökum kom ber-
lega í ljós sú ómennska fram-
koma erlendra stórfyrirtækja í
garð starfsfólksins, sem IsJend-
ingar hafa sem betur fer ekki
hsft kynni af fyrr. Gekk svo
langt í þessari deilu að for-
manni Hlifar var meinaður að-
gangur að vinnusvæðinu f
Straumsvík og í framhaldi af
þessari deilu samþykkti mið-
stjóm ASI harðorð mótmæli.
Það bar einnig við f þessum
mánuði að stjómarliðið felldi á
alþingi tillögu um að veita 350
milj. kr. til atvinnuaukningar
og atvinnubóta, en þessa tillögu
fluttu stjómarandstæðingar. Er
þessi afgreiðsla stjómarfiðsins
sérstaklega athyglisverð miðað
við það sem síðar gerðist á sviði
atvinnumála og snertir Verka-
lýðshreytfingúna.
Og þann 30. desember birti
Þjóðviljinn þá frétt að frá ára-
mótum hætti Sósíalistaflokkur-
inn störfum: „Flokksstjórmn
lýsir yfir þvi í krafti þeirrar
heimildar sem flokksþingið
veitti henni að Sosíalistaflokk-
urinn hætti störfum frá 31.
desember 1968 og heitir á alla
íslenzka sósíalista að sameinast
í AlþýðubandaJaginu og gera
bað að sem sterkustum og fjöl-
mennustum flokki islenzkra
sósíalista, er megni að ledða
frelsisbaráttu íslenzkrar alþýðu
fram til sigurs.“
Þetta er úr síðustu samþykkt
flbkksstjómarinnar, sem var
samiþykkt með 53 atkvæðum
gegn 3, eða tæpum 95% atkvæð-
kvæða.
Og þenna-n sama dag birtir
Þjóðviljinn þá fregn að breyt-
ingar verði á útgáfu Þjóðvilj-
ans og stofnað um útgáfuna
sérstakt útgátfufélag er Sósíal-
istafiknkkU'rinn hættir störfúm.
ástandi sem blasir við á nassta
Ágúst
4
*
i