Þjóðviljinn - 01.05.1969, Qupperneq 7

tíðis- og baráttudagur verka-
fyrir yfirmennina. Samning-
Kassasitsudatíur 1. asjai 1969 — ÞJÓÐVILJ XNN — SÍÐA ^
arrwr um Ihásetakjörin voru
bomir upp á fondum sjómanna-
félaganna og fengu dræmar
uindirtektir. Var þátttaka í at-
kvaeðagireiðsLu lítiH og sam-
komuiiofiið m.a. falít í einu
sjóman noiföl a ginu.
Samkornulagið fól í sér tvö
meginatriði. Hið fyrra að hluti
fœðiskostnaðar skyldi greiddur;
hið síðara að sj<ímenn fengju
aðild að Hfeyrissjóði. 1 þessu
tvennu felst mikilvæg viður-
kenni-ng á tveimur gömlum
barátitumálum sjómannasitéttar-
innar og að vonum lögðu samn-
inganefnda-rmerm sjóma.n.na
mi'kla áherzlu á þessi atriði.
Hins vegar gagnrýndu margir
sjómenn hvernig þessi viður-
kenning átti sér stað.
1 samningunum fólst, að sjó-
menn á bátum undir 150 tonn-
u-m fengju 85 krón-ur á dag í
fæðispeninga, en 100 k-rónur á
dag á stærri bátum. Þetta átti
að greiðast úr sjóði sem fen-gi
tekjur af l*/« útflutningsgjaldi,
þannig að þetta kom út sem
læikkað fiskverð og því greitt af
sjómönnum jafnt som útgerð-
a-rmönnum. Þetta þýddi einnig
að skipstjóri greiddi í rauninni
tvöfalt meira í fæðissjóðinn en
hásetinn og að togarasjómenn,
sem þegar höfðu frítt fæði urðu
einnig að boi"ga í sjóðinn. Þó
kem-'jr þetta ranglátast út gagn-
vart smábátamön-nu-m, sem hafa
lágan fæðiskostnað og taka
skrínur að heiman á sjóinn.
Einnig þeir þurftu að borga í
fæðissjóðinn í lægra fiskverði.
Þá vnr gert ráð fyrir því í
samningunu-m að það tæki sjó-
menn þrjú ár að ná fuillri að-
ild að lífeyrissjóði, og ótti fynsti
áfangi að koma til framkvæmda
á næs-ta ári. Þetta atriði er
einkurn aithugavert mieð tilliti
til þess að ríkisstjómin hefur
lorfað lífeyrissjóði fyrir alla
landsmenn á kjörtímabilinu þ.e.
í síðasta lagi á naesta ári, 1970,
en lokaáfangi lífeyrissjóðs báta-
sjómanna á samkvasmt sam-
komu-laginu að komast í fram-
kvæmd 1972!
Nú, þegar hásetar höfðu sam-
þykkt kjarasamningana við
dræmar undiríektir að vísu,
héldu áfram samningaviðræður
við yfirmenn á bátaflotanum,
þ.e. skipstjóra, stýrimenn og
vélstjóra- Sáttasemjari lagði
miðlunartillögu fyrir fund í fé-
lögu-m yfirmanna 13. febrúar,
en hún var kolfelld, 218 já,
319 nei!
Þegar svo var komið lét rík-
isstjómin sig hafa það að koma
fram á sjónarsviðið með þræla-
svipuna og lagði fram á alþingi
fruimvarp til þess að banna
verkfall yfirmanna og löggilda
jafnframt miðlunartillögu sátta-
semjara, sem yfirmennimir
hölfðu kolfellt. Frumvarpið var
keyrt í gegnum alþingi á ein-
um degi, en verkfall hafði þá
staðið í fimm vikur og ekkert
verið róið frá ánaimótum. Þann-
ig hafði rikisstjóminni tekizt
að eyðileggja hundruð miljóna
króna í verðmætum fyrir þjóð-
arbúinu.
Þannig hafði stjóminni í
þessu rnáli tekizt að fylgja fram
kauplækkunarstefnu þeirri, sem
mörkum var með gengis-
fellingunni í nóvembermánuði
síðastliðnum. Hún hóf deiluna
með skerðingu hlutaskiptanna,
hún var beinn þátttakandi í
deilunni með fiskverðinu og
hún stöðvaði verkfall sjómanna
með þrælalögum.
Það vakti mikla athygli er
frumvarpið að þrælalögum var
til umræðu á alþingi, að forseti
ASÍ lýitti því yfir að hann
myndi sitja hjá við atkvæða-
greiðslu um málið — vildi ekki
bregða fæti fyrir samþykkt
þrælafrumvarpsins!
Janúar
Sjómenn
Marz
1968 — 30. apríl 1969
Strax í upphafi ársins var af þedm knónum enn þegar
ljóst að næstu mánuðir yrðu,, - ■Þe*ta ** skrifað.
stéttaátaka 17‘ ianúar er sebt á svið í
aiþingishúsinu heilmikil lei'k-
timi harðvftugra
Jafnframt kom fram að at-
vinnuleysið fór mjög vaxandi;
þannig bættust 105 atvinnuleys-
ingjar við á s'kró í Reykjavik
á fyrsta skránin-gardegi eftir
áramóttn og næstu daiga var
löng biðröð við skráninguna í
Hafnarbúðum.
Á sama tíma voru svo tek-nar
ákvarðanir um það að selja
dýrmset atvininutæki úr land-
inu, mönnum var sagt upp hjá
fyrirtækjum í stórum sbíl svo
að ekki var útlitið björgulegt
hjá mörgium álþýðuheimilunum.
Atvinnuleysingjatalan á Reykja-
vfkursvæðinu nóði þúsundi
fyrstu vi'kuna af mánuðinum.
En þessa dagana áttu sér
stað frægar viðræður ASl og
Wí um atvinnumál og niður-
staðan varð enn frægari samn-
ingur um 300 miljónir króna,
en ekki er eyrir kominn fram
sýná-ng með 300 miljónunum á
pappír í aðnThtutverki, sam-
komuiag þetta undirritað með
pom-p og pragt. Þjóðviljinn
birti strax viðtal við Eðvarð
Sigurðsson wn málið sem benti
Véistjórafélag íslands boðaði
verkfall á bátaflotanum 16.
janúar, eftir langar samninga-
viðræður, sem voru ekkert ann-
að en skrípaleikur eins og In,g-
ólfur In-gólfsson formaður Vél-
stjóraifélagsins orðaði það i við-
tali við Þjóðviljann. Með stjórn-
arráðstöfunum höfðu verið
teknar af sjómönmim ómældar
fyrir 1.000 kr., sú uppbæð
skiptist þá til helmi-nga milli
sjómanna og útgerðarmanna-
Eftir hækkunina verða greiddar
1350 kr. fyrir þetta sa-ma afla-
magn. Af þeirri u-ppbæð fá út-
gerðarmenn 270 kr. í sinn hlut
af óskiptum afla. Afgangutrinn
1080 kr. skiptist til helminga,
sjómenin fé 540 kr. og útgerð-
Lausleg samantekt Svavars Gestssonar
réttilega á að 300 miljónimar
kæmu því aðeins að gagni að
þær kæmu strax t>g að tekin
yrði upp ný sbefna.
I lok mánaðarins er atvinnu-
leysi á Isla-ndi orðið 15% — af
35-500 félöguim ailþýðusamitak-
anna eru 5.500 atvinnuleysingj-
ar. Hefur atvin-nuleysi í land-
inu aldrei komizt á jafngeig-
vænlegt stig og í þessum mián-
uði-
Febrúar
7. febrúar efndu tvö reykvísk
verkalýðsfélög til útifundar á
Austurvelli gegn atvinnuleysi
og kjaraskerðíngu. Var fund-
urinn fjölsótbur og að honum
loknum afhentu forsvarsmenn
fundarins kröfur hans í alþin-g-
ishúsinu.
Þennan sama dag birti Þjóð-
viljinn frétt um blaðamanna-
fund formánns Alþýðubanda-
lagsins, Ragnars Amalds og
Lúðvíks Jósepssonar, formanns
þinigflokks þess um efnahags-
og atvinnumá'l þar sem Alþýðu-
bandalagið lýsti þeirri nauðsyn
að tafarlaust bæri að rjúfa
þing og efna til nýrra kosninga.
ÍÞessi krafa var samþykkt (
fjölmörgum fundum Alþýðú-
bandalagsmáhna um allt land
síð'an og Alþýðuba-ndalagið hef-
ur allt til þesisa eitt ísienzkra
stjórnmálaflókka reist kröfhma
af noíkik'rum myndugleik.
20. febrúar tilkynntu atvinnu-
rekendur verkalýðsfélögunum
að þeir myndu ekki greiða rétt-
ar vísitöluibætur frá 1- marz,
samkvæmt visitölunni 1. febr-
úar., Þetta jafngilti þá 10%
kauplæk'kun. Allir forustumenn
launamanna lýstu algerri and-
slöðu við þessar yfirlýsingar at-
vinnurekendavaldsins í landinu.
hvar í stjómmálafllokki sem
þeir stóöu. Alþýðusambandið
setti þá strax á laggimar 16
manma nefnd til viðræðna um
kjaramál, sem hóf þegar i stað
viðræður við atvinnurekendur.
Um sama leyti tilkynnti fjár-
málaráðherra að hann ætíaði að
þrjóta gerða kjarasamninga á
opinberum starfsmönnum með
þvf að svipta þá einnig vísitölu-
bót-um á kaup frá 1. marz,
nema að þvi er vísitalan fró
1- desember sagði til um.
fúlgur, þannig að þeim bar ský-
laus réttur til þess að fá leið-
réttingu. Skömmu síðar boðuðu
flest ön-n-ur félög yfirmanna
einnig vehkfall og síðan fylgdu
sjómannafélögin í kjölfarið með
verkfalílsiboðun frá 20. janúar.
I sjómannadeilunni var tek-
izt á um tvö atriði. Sjómenn
fóru fram á ókeypis fæði, en
sú tilhögun þykir sjálfsögð hjá
öðrum þei-m vinnustéttum, sem
starfa fjarri heimilum sínum.
Hin krafan var u-m lífeyrissjóð
fyrir bátasjómenni-na, en báðar
þessar kröfur hafa sjómenn á
farskipum og togunum þegar
fengið uppfylltar. Sjómennirnir
hreyfðu ekki við hlutaskiptun-
um, sem ríkisstjórnin hafði þó
skert mjög frekloga. Þannig átti
rikisstjórnin upphaf deilunnar
og hún var auk jxsss beinn þátt-
taikandi í deihmni þar som hún
lét fresta ákvörðunum u-m fisk-
verð unz yfirmonn á bátunum
höfðu verið neyddir á sjóinn.
Þannig gerði stjómin fiskverð-
ið að verzlunaratriði í samning-
unum allan timann, sem þeir
stóðu yfir.
Frá upphafi va-r lx> gert ráð
fyrir því að skráð fiskverð
hækkaði um 8%. Auk þess átti
útgerðin að fá í sinn hlut 27fl/n
af óskiptum afla áður en kem-
ur til skiptanna þannig að
hækkun til útgerðarinnar átti
að verða 35%. Þetta voru áætl-
anir stjó-marinnar og ef litið er
á einfalt dæmi er útkoman
þessi: Tökum til dærnis aifla-
magn, sem áður vonu greiddar
armenn sömu upphæð. Hluttir
útgerðarinnar verður þá 810
kr-, htífur hækkað um 62%.
Hlutur sjómanna á hins vegar
aðeins að hæk'ka um 8%, sem
er aðeins brot verðhsgktoana.
Af þessu dæmi er Ijóst hve
sanngjarnar lágmartosfcröfur
sjómanma um frítt fæði og líf-
eyrissjóð voru. En ríkisistjórnin
vildi ekíki verða við þeim.kröf-
uim að neinu leyti, og útgerðar-
menn hrejrfðust aldrei í samn-
ingunum og létu aldrei eyri af
hendi. Auk þess beittu forustu-
menn LlÚ hreinum fantatak-
u-m gegn þeim útgerðarmönnu-m
sem vildu verða við kröífum
sjómannastéttarinnar.
Bátaflotan-um var haldið í
landi vikum saman og loks
þan,n 11. febrúar undirrituðu
samninganefndir samni-nga um
hásetakjörin, en ekki var sam-
i
Um mánaðamótin sam-þykkir
miðstjóm ASl að hvetja aðild-
arfélögin til þess að leita verk-
fallsheimildar, sem þau síðan
veittu stjómu-m og trúnaðar-
mannaráðum sínu-m. 5. marz
samþykkti Dagisbrún að veita
stjóm og trúnaöarmannaráði
verkfallsheimild á fjölmennum
fundi í félaglnu.
Þaö tók snemma að bera á
því að einstaikir atvinnurokend-
ur tækju sig til og greiddu vísi-
tölubætur á launin snmkvæmt
fyrri samningum, en túlkun
verkalýðssam-takanina var sú að
a-tvinnunékleindur ættu að greiða
vfsitölubætur á laun samkvæmt
fyrri samningum unz nýir
sa-mningar hefðu verið gerðir.
En nokkrir atvinnurekendur
greiða vísitölubætur á laun að
fyrri samningum: KRON, Kópa-
vpgur, Neskaupstaður, Selfoss,
Borgames, Kaupfélag Sandgerð-
is, Kaupfélag Suðumeisja,
Skagaströnd — auk fjölmargra
smærri aðila. Hins vegar gekk
vinnumálasamband samvinnu-
fclnganna í band með fhaldinu
og lækkaði kaupið og sýndi enn
tvískinnung Framsókmar.
En f samningaviðræðunum
kom strax fram að atvinnurek-
endur ætluðu sér ekki að gera
nýja samninga um visitöluna;
þeir fóru aukin heldur fram á
frestun visitölunnar til 1. októ-
ber.
I lok marzmónaðar efna her-
námsandstæðingar til velheppn-
aðra mótmælaaðgerða gegn
hemáminu og aðildinni að Atl-
anzhafsbandalaginu.
Apríl
Og hefst nú sá mónuður, sem
við endum með þessa ófiull-
korrmu samanttíkt. Verkföll
standa enn yfir, viðræðufúndir
eru haldnir, lítið gengur að fá
sáttanefnd, ríkisstjóm og at-
vinnurekend-ur til þess að skilja
hvað f húfi er að kaupmátt
launa megi tryggja áfram.
Enn er því allt óvfst um
lausn þessara vísitölumála í ár.
Og 1. maf er á moi'gun, há-
lýðsins. Undirbúnimgur hófffet
enn seinna en áður af hálfu
fulltrúaráðs verkalýðsfélaganna
í Reykjavik, en sérstök ástæða
virðist ttl þess að gera sérstaka
athugun á vinnubrögðum þeirr-
ar stofnunar. En það er margt
fleina sem þarf að athuga í
mólefnum verklýðshreyfingar-
innar. Sú kjaradeila sem nú
stendur yfir er lærdómsrík —
en á þó efftir að kenna mönn-
um enn meira er henni lýkur,
16,-manna-nefndin á fyrsta fundinum.