Þjóðviljinn - 05.06.1969, Qupperneq 4

4 SÍÐA — ÞJÖÐVTUINN — FUmmturiiagur 5. júrw 19e-„.
— málgagn sosíalisma, verkalýðshreyfingar og þjóðfrelsis
Otgefandl: Otgáfufélag ÞjóSviljans.
Rltstjórar: Ivar H. Jónsson (áb.), Magnús KJartansson,
Sigurður Guðmundsson.
Fréttaritstjóri: Sigurður V. Friðþjófsson.
AuglýslngastJ.: Olafur Jónsson.
Framkv.8t]óri: Eiður Bergmann.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðust. 19. Sfml 17500
(5 linur). — Áskriftarverð kr. 150,00 á mánuðl. — Lausasöluverð kr. 10,00.
Dæmdur ráðherra
Jgngum glöggskyggnum og réttsýnum manni gat
dulizt að Magnús Jónsson f jármálaráðherra gerði
sig sekan um lögbrot og valdníðslu þegar hann neit-
aði lsta marz s.l. að greiða starfsmönnum ríkisins
laun í samræmi við ákvæði gildandi samninga.
Kom fljótt í ljós að einnig liprir dóimstólar áttu erf-
itt með að sætta sig við þennan mólatilbúnað ráð-
herrans; á skömmum tíma gengu hvorki meira né
minna en þrír réttarúrskurðir Magtnúsi Jónssyni í
óhag og munu ekki aðrir ráðherrar hafa orðið að þola
öllu verri útreið. Og nú hefur kjaradómur staðfest
það í verki að málstaður ráðherrans hafi verið frá-
lei'tur með öllu. Dómurinn hefur — vafalaust í sam-
ráði við fjármálaráðherra — boðið fram réttarsátf
sem fallizt hefur verið á, en samkvæimt henni eiga
opinberir starfsmeinn að fiá greiddar 3.500 kr. lOda
þ.m. Ekki er nein nánari skýring gefin á þessari
upphæð, en sú óljósa aðferð getur engan blekkt.
Upphæð sú sem um var deilt nam rúmum þúsund
krónum á mánuði á vísitölutímabili því sem hófst
lsta marz. Á þremur mánuðum nemur sú upphæð
mjög nálægt 3.500 krónum. Greiðslan nú er þann-
ig auðsjáanlega fundin með því að ganga út frá vísi-
tölubótum þeim sem um var deilt. Síðan mun ætl-
unin að nýr kjarasamningur verði gerður í saim-
ræmi við ákvæði þeirra samninga sem verklýðs-
samtökin gerðu fyrir skemmstu, og gildi hann frá
lsta júní.
JJvers vegna gérði Magnús Jónsson sig sekan um
valdníðsluna lsta marz, enda þótt jafn greindur
maður hlyti að gera sér Ijóst að hann myndi síðar
fá harðan skell af því athæfi sínu? Ástæðan er sú
að Magnús vildi beita ríkiskerfimu til þess að að-
stoða atvinnurekendur við tilraun þeirra til þess
að knýja fram allt að því 20% lækkun á kaupi lág-
launafólks. Þegar atvinnurekendur neituðu að
greiða vísitölubætur gerði Magnús Jónsson slíkt hið
sama, til þéss að leggja áherzlu á að þarna væri um
að ræða algera samstöðu atvinnurekenda og ríkis-
valds í því skyni að koma í veg fyrir allar kaup-
hækkanir. Og hið pólitíska offors ráðherrans var
slíkt, að hann skeytti því engu þótt hann væri að
brjóta lög með athæfi sínu. Þrátt fyrir þennan
málatilbúnað mistókst árásim á láglaunafólk að
verulegu ley'ti, og nú verður ráðherrann sjálfur að
súpa seyðið af atferli sínu.
^aimkvæmt stjómarskrá og lögum er unn't að kæra
misferli ráðherra í embættisrekstri fyrir svo-
kölluðum landsdómi. Um kæru getur hins vegar
ekki orðið að ræða nema meirihluti alþingis ákveði,
og því hefur dómstóll þessi aldrei tekið neitt mál
til meðferðar. Ráðherrar skáka í því skjólinu að
þeir njóti ævinlega pólitískrar verndar, svo að
Magnús Jónsson mun naumast þurfa að óttast þann
lögfræðilega dóm sem hann verðskuldar. En lands-
menn sjálfir munu kveða upp yfir honum pólitísk-
an dóm sem ekki er unnt að áfrýja. — m.
íslandsbók komin
út í Júgósiavíu
Fyrir skdmmu kom út ný
íslandsbók í Ljubljana, höfuð-
borg j úgóslavneska lýðveldis-
ins Slóveníu. J>að er fyrirtæk-
ið „Mladinska knjiga“, sem
gefur bókina út á sllóviensku.
en síðar á árinu er fyrirhugað
að hún kami út í Belgrari á
serbókróatísku. Höfundurinn,
Stevan Majstorovic, er meðal
þeikktustu biaðamanna i Júgó-
slavíu, mennin.gar- og bók-
menntagaignrýnandi. — Hann
dvaídi á íslandi 1 þrjá mián-
uði sulmorið 1964 oig fór viða
um liand. Á slóvensku ber bólk-
ir. hedtið „Ledeniki in gejzirji"
(Jökflar um hverir), en áser-
bókróatíslku „O postojbini
Saga“ (eða TJm ættland Sagn-
anna). Forimáia ritar nóbels-
rithöfundurinn Ivo Andric,
heillandi ljóðræna frásögn,
undir heitinu Norðrið.
Þetta er skemmmtilleg bók og
afar fallleg, vel premtuð og
myndskreytt, um 240 bls. að
stærð með stuttum kaflla frá
Grænlandi. Að uppistöðu til
er efnið svipað efni annarra
skyldra bóka, en í frásögn
gætir frjórra hæfileika Maj-
storovic til að gæða smá-
myndir ferðalags fUlJu lffi og
einnig takst bonuim mjög vei
að láta viömœlendur sfna
kynna sdg sjálfa, reynslu sína
og skoðanir. Menningarsa.ga eir
höfundi hugieikin og sikipar
hæsitan sess eínstakra þátta
Ivo Andric nóbclsskáld skrif-
aði fcrmála.
bókarinnar. Um einkenni og
umlhiverfi Islendingasagna ta;l-
ar hann a£ einlægni og vdrð-
ingu, þýðing þeirra og upp-
haf verður honuim hvað eftir
annað tilefini hugledðinga. —
(Geta má þess að Majstorovic
hiefiur þýtt Njá'lu á serbökróa-
tísku — Nolit, Belgrad 1967).
— Þá er fjallað um jarðfræði
og sögu, rætt við Halldór Lax-
ress um hlutverk simáþjóða og
bókimenntir, en Kristján Karls-
son um bækur Halldórs og ís-
Iemzkar bókmenntir. Höfund-
ur lýsir þroun sildveiðitækmí,
iífi sjiómannanna og fer tneð
síldarbát á miðin. Sérsitakur
kafli fjallílar um fjailimar í
Flatairtungu og hugmyndir
mianna ium þær og forna ís-
lenzka list. Einnig er sagt frá
íslenzka lækninum Jóhannesi
Jóihannessien sem settist að í
Makedóníu í heimsstyrjöldinni
fyrri og síðar í Serbíu. þair
sem hann Tézt 1958, án þess
að eiiga afturkvæmt til Is-
iands. Getið er heimilda uim
hann sem fbrstöðumann sjúkra-
húss skæruliða í vesturMuta
Serbíu í síðari hedmssityrjöld-
inni.
Þessi bók er sú fyrsja sinn-
ar teigundar í Júgösiavíu og
hefur með réttu verið afiar
hlýllega telkið í hérlendium
blöðum.
Belgrad, tniai
' S. B.
Frá samsæti glímukappa og útgefenda: Lárus Salómonsson gerir grein fyrir bókinni. (Ljósm. A. K.)
Bck um alla íslandskappana
Glimukón'gamir koma saman!
Tileífnið útgáfa fágætrar bók-
ar í bundnu máli, um alla Is-
lands'kappana. Upplagið aðeins
303 tölusett eintök
Fimmtuda.ginn 29. maí bauð
Bókaútgáfan öni og örlygurhf
öllum þedm til kaffidrykkju í
húsi Slysavamarfélagsins, sem
urjnið höfðu íslandsbefltið og
hlotið sæmdarliedtið Islands-
kappi, eða Gh'mukóngur Is-
lands, eins og þeir eru oft nefnd-
ir.
Tilefnd þessa bóðs var það að
þennan sama dag kom út h]á
forlaginu bók eftir Lárus Sai-
ómonsson, en Lárus er einmitt
einn þeirra sem borið hafá Is-
landsbeltið. Hin. nýútkomnabók
nefnist íslandskappatal og er i
biar.dnu máli. Islandskappamir
etu tuttugu frá upphafi og er
hverjum þeirra belguð einopna
bókarinnar. Þar er birt mynd
af kappanuim tneð verðiauna-
gripi sína ásamt kvæði þar
sem Lárus lýsir glímusinilli
hvers og eins. Bók sína í heild
helgar Lárus Helga hedtnium
Hjörvar fyrir allt það semhann
lagði til íslenzkrar glímu.
Kjartan Bergmann formaður
Glímusaimibands lslands ritar
formála að bókinni, og refeur
þar aðdraganda Isdandsglim-
junnar. Þá keimiur skrá yfir
kappama og bvi næst inngangs-
erindi bókarinnar, frumiag í
bundnu máli, en að því ioknu
hefst sjáM kappalýsingin. Fyrst-
ur er Ólaflur V. Daviðsson, sem
var fyrsti beltishafinn, árið 1906,
og siðastur er Svedniri Guð-
mundsson beitishafinn 1969. Þá
minntist höfundur Hallgríms
Benediktssonar og segir g/!ímu-
frægð hans svo mikia, að hapn
hafi öðlazt sæti á freansita bekic
giímnsögumnar.
Bókin er @efin út í mjög
takmörkuðu upplaigi, aðeins 303
tolusettum eintökum. Á kápu
er mynd af isilandsbeilitinu. Is-
dar.dskiappatal fæst hjá höfundi
bökarinnar og hjá útgefendum.
Bókaútgáfunni öm og Örlyigiur
hf
Islandskappamir, skyldmenni
þeima og áhugamenn um gliimu
f jöJmenmtu á kafffisamsætiö,
sem fiór hið bezta fram. Voru
fluttar margar ræður þar sem
menn minntust ýmisisa atburða
úr söigu glímumnar og hvöttu til
aukinnar útbreiðslu hennar. —
Meðal þedma sem tóku tilmáls
voru þeir Lórus Salómonsson,
örlygur Hálfdánarson, Kjartan
Bergimann, gllímukappi og for-
maður Glímusambands Islands,
Guðbramdur Magmússon fyrrv.
forstjóri, Karl Kristjánsson
fyrrum alþingisimaður, Þorsiteinn
Kristjánsson landsþjáilfáiri i
glímu, Skúli Þorleifsson glíimu-
kappi, Hörður Gunnarsson, frá
GMmufélagimu Ármanni og Sig-
urður Brynjólísson sfcjaildarhafi.
Átjánda skákin
varð jafntefli
MOSKVU. Spaeski heldur enn
fbrysitu sinni eftir átjándu
skákina í einvfgimi við Petrosj-
am um heimsmeistaratitilinn
sem fram fór á þriðjudag.
Spasiskí lék swörtum og tókst
að ná meira svigrúmi fyrir
memn símia, eimkum stórskota*
liðið. Tilraumir Petrosjans til að
ná frumkvæði reyndust árang-,
urslausar og tðk hann að lok-
um fimmtám leikjum tilboði
Spasskís um jafnrbefli. Leikar
srtanda 9%:8Vi, Spasski í viL
(APN).
Leiðrétting
I frásögn frá Indlandi í blað-
inu í gær var sagt að í Bengal
hefðu verið tekmar eignamámi
17.000 ekrur lands. Þar átti að
standa 170-000 ekrur.
ÍTM gefur út prent-
uð, ís/enzk tónverk
Útgáfa prentaðra tónverka á
vegum íslenzku tónverkamið-
stöðvarinnar er nú hafin. Fyrstu
þrjú verkin eru Fjórar abstrakt-
sjónir fyrir píanó eftir Magnús
BÍöndal Jóhannsson, Fimm
skissur fyrir píanó eftir Fjölni
Stefánsson og Húmoreska og
Hugleiðing fyrir fiðlu og píanó
eftir Þórarin Jónsson. Voru
þessi verk flutt á tónleikum
Musica Nova s.l. sunnudag.
Tónverkamiðstöðin hefur
starfað í eitt ár og hefur starf-
semin helzt einkennzt af dreif-
ingu á nótum til tónlistarflutn-
ings og plötuútgáfa er í und-
irbúningi.
Tómivierkin sem nú koma út á
prenti eru eimkum ætluð til
kenrusiliu, en himgað til bafa
byrjendum yfirleitt verið kemmd
þýzk tónverk. íslenzku verkim
eru premtuð hjá Waldheim-
Eberle í Vínarborg. Er þetta
stumgim prentum, sú fyrsta á
vegum ÍTM, en áður hefur mik-
ið verið fjölritað a£ nótum hjá
miðstöðinmi. Má geta þess að
Menniri'garsj óður lét Waldheim-
Eberle prenta fyrir sdg allmöirg
íslenzk tónverk.
íslenzk tónverkamiðsitöð mun
halda áfram að gefa út premtuð
tómverk í þessu formi og eru nú
þegar þriú önmur verk í umdir-
búningi hjá Waldheim-Eberle.
Það eru Fiðlusómiaiba eftir Jóm
Þorkell Sigurbjörnsson, for-
maður stjórnar ÍTM.
Nordal, Tilbrigði íyrir celló og
píamó eftir Jórummi Viðar og lög
fyirir píamó úx barniaóperummi
Apaspil, eftir Þorkel Sigur-
björmssom, sem er formaður
stjórmar ÍTM. Er gert ráð fyrir
að þessi tómverk komi á rmark-
að eigi síðar en um mániaðamót-
im ágúst-september.
Að sögm Leifs Þórarimssonar
hiefur farið fram á vegum ÍTM
kynmimig á íslenzkri tómlist er-
lemdiis, ýmist með persómuleg-
um bréfaskriftum eða útgáfu
almenmra fréttabréfa. Til út-
lamda afgreiddi miðstöðin á sl.
ári nótur af um 40 íslenzkum
hljómsveitairverkum eftir 10
tómskáld, auk smærri tómverka.
Þá eru skrásetriimigarstöirf mik-
ill þáttur í starfsemi miðstöðv-
arinnar og er sitöðugt ummdð að
gerð spjaldskráa yfir himar
ýmisu gerðir íslenzknar tónlist-
ar.
★
Helztu viðskiptavinir mið-
stöðvarinmar eru Simfóníuihljóm-
sveit íslamds, Ríkisútvarpið,
lúðrasveitir, kórar, tónlistarfé-
lög og skólar. Munu flestar nót-
ur, sem Simfóníuhljómsveitin
leikur eftir vera írá miðstöð-
mmi. Sem fyrr segir er plötuút-
gáfa í umdirbúninigi og verður
fyrsta verkið Alþingishátíðar-
kamtata Páls ísólfsson-ar.