Þjóðviljinn - 17.07.1969, Blaðsíða 5

LEIfUR JÓELSSON:
Vinstrihreyfing
Þróun verk alýðsh rcyí in'gari nn -
ar í Vestur-Evrópu á árunum
eftir síðari heimsstyr,iöld hefur
átt hliðstæðu sína í mótun
stjómmálahreyiin.ga sósíailista.
Verkalýðshirieyfinigin hefur
breytzt í viðurken.nda, ábyrga
þjóðfélagsstafinun, kamimúnista-
og sósíailistaflakikar álfunnar
hafa þokazt æ lengra inn í
stjómkerfi þjóðféla,gsins.
Spurningunni uim það, hvor
þessara aðila ber höfuðábyrgð
á þessari þróun mála, verður
ékki svarað á neinn einfaldan
hátt. Þarna hefur átt sér stað
gagnkvsem mótun í flóknum og
margsHunignium víxláhrifum.
Hinzta eind verka 1 ýðshreyfing-
arinnar er að sjálfsögðu, venka-
maðurinn sjáilfur. En vemka-
maðurinn sem slíkur er skilget-
ið aifkvæmii auðvaldsþjóðskipu-
lagsins, en aðeins möguleg
neitun þess, Allar þverstæður
eig mótsagnir siki'pulaigsins krist-
allast í vitund verkamiannsins;
og það er einmitt verikefni bylt-
ingarsinnaðs sósíalistafllakks að
skerpa þessar mótsagnir svo í
vitund verkallýðsstéttarinna,r, að
þser upphefjist í byltinigarsimn-
aða stéttarvitund ag marka
þessari stéttarvitund brautir til
útrásar í stighæk'kandi andófi
með sósíalíska þj óðfél agsbyl t -
ingu að takmarki.
Stjórnlistarkreppa
sósíalískrar hreyf-
ingar
Sósíalisk stjómlist er það, að
hagnýta sér imlótsaignir auðvaHds-
sKiþúlágsihs til að skapa bylt-
ingarsinnaða stéttarvitund hjá
verkailýðsstéttinni ag beina
henni inn á brautir þjóðfélags-
breytingarinnar. Bf slíika stjóm-
list vantar, hlýtur hinn sósíal-
ísik'i flokikur, sem, verður jafnan
að taka tiHit til beinma hags-
muna vaiikaHýðsstéttarininar í
daglegri lífsbaráttu hennar, að
komast í sjálflheldu, Og
meðan forustuflokik u r verika-
lýðsstéttarinnar er í slíkri sjállf-
héldu, hlýtur bylti ngarsi n n u ö
stéttarvitund fjöldans að slaav-
ast van bráðar, og þá verður
flokkurinn sjáilfúr fómanlaimib
þeirrar kröfu, sem verikialýðs-
byltingin, som vorkalýðsbreyf-
ingin hlýtur að gera til hans,
fyrr eða síðar, að gerast fram-
len,ging hennar iinin í þimgsialinn
— að verða endurbótaijlakk u r
innan rairnma níkjandl þjóðfé-
lagshótta.
Einmitt slfik stjórnl 1 istarkreppa
varð hlutskipti sósialískrar
hreyfingar í Vestur-Evrópu á
áruruum eftir síðustu heimsstyrj -
öld. Á Jailta-róðstefnunni hafði
Evrópu verið skipt í ólhrifasvæði,
og þar mieð hiölföu hendiur
komimúnista og sósíalista í
Frakklandi og á Itialíu verið
bundnar, en í stríðslok voru
þeir edna stjórnimá'laaflið í
þessum löndum, sem neegitega
stérkt var tii að taka ríikis-
valdið í siraar hendur. Þess
í stað urðu kammúnistaifllakkar
Frakklands og Ítailíu aðilar að
hinum nýju ríkisstjórnum þesis-
ára landa og hornsteinar hins
borgaratega skipulaigs. >að sem
lá eininig að baiki þessum brcyt-
ingum var sú fullvissa, að í
kjölfar stríðsins mtyndi sigla
heimskreppa og í henni myndi
auðvaldsiþjóðskipulagið endam-
lega brotna niður. Þ-etta virtist
éðliteg ályktun miðað við eft-
irköst fyrri heimsstyrjaldarinm-
ar, en engu að síður birtist hér
sú almenna fræðilega stöðnun
og vaxandi erfiðleikar hinna
einstöku kammúnistaflakka til
að móta sjálfstæða stjómlist á
fj'órða áratug alldarinnar undir
ægishjálmi 3ja Alþjóðasam-
bandsins og Komimúnistaftekiks
Sovétríkjanna. Á stríðsóruraum
hafði rikjsvaldið, jafrat í ríikjum
fasismans siem í löndum banda-
marana, tekið veruilegum stakka-
skiptum og fært út kvíamar á
öllum sviðum samfélaigsins.
Forusta Bandaríkjanna x stríðs-
lok var einraig nægilega sterk
tii að hlutast til um samhæf-
iragu og friðsaimllega saimbúð
rrailli ríkja Vestur-Evrópu. Þessi
aukna stjórn á efnahagslífinu að
viðbættum ömm vexti risa-
auðhriraga og einokunarsamtaka,
gerði auðvaldsþjóðskipulagirau
ktaift að hefjast á nýtt stig. A
þessu stigi — stigi síðkapítafi -
ismains — hefur það gerzt, að
kreppuferlið hefur verið jafnað
út. Hin fjögur sígildu stig
kreppulferlisins: kreppa — lægð
— endurbati — afvöxtur (of-
framleiðsla) — kreppa o.s.frv.
hafa meira og meira runnið
saman. Sama vierðmætasóunin
og eyðilegginigin fer fraim eftir
sem áður, en nú birtist þetta
ekki lengur sem alils'herjar
i'eikningisuppgjör í harkalegri
þjóðfélaigskreppu með ákveðnu
millibili, heldur dreifist yfir
teragra tíraabiL.
Fjöldagrundvöllur
síðkapitalismans
Grundvallarhugmyndir komim-
únistafilakika V-Evrópu reynd-
ust þannig rangar. Að vísu áttu
nokikrir afturkippir sér stað í
eínaihagsþróuninni, en kreppan
kom aldi’ei. Þessir flakkar stóðu
því uppi án nothæfra stjórn-
listarhugmynda og varnaríaus-
ir giaigravart hugimiyndaifræði sós-
íal-demókratismans, sem hóf
nýja sókn á grundvelli þjlóð-
fólagshátta síðkapítalismans,
skipuilagskapítalismans.
í hiniuim kaþóilsku löndum
Evrópu hefur síðkaipitalismáran
fundið fjöldaigruradvöll sinn í
hinum svanefndu kristilegu eða
kaþólsku flotokum; í löndum
mátmælenda leitar síðkaipítal-
isiminn að fjölda.g r u nd vel.l i í
hinuim gamlu verkailýðsflakikum.
Nauðsyn kapítalismans til að
firana nýjan fjöldagrundvöll er
knýjandi, vegna þess að hinar
gamilu sígildu millistéttir eru að
hvería af sagusviðinu cg aðrir
hiópar kama í staðinn, sem eru
að miestu leyti í sömu félags-
tegu aðstöðu ag verkal ýðsstétt-
in. Kapítaiisminn er því reiðu-
þúinn að inna aif hendi drjúga
höfuðlausn tiil að skapa sér nýj-
an fjöldagrundvöll. Enda saim-
svarar miálamiðlun við verka-
lýðsstéttina raun.verutegum,
hLutlægum þonflum kapítalism-
ainis til að jafna út kreppuferlið
og foröast umrót í samfélaigirau;
1:) Vaxandi nýskipulagning
kiaipítaLismans og geysistórar
fjárfestingar krefjast samræm-
is á öfflum siviðum þjóðfélaigsins,
möguíleikar íyrirtækja til að
vera sjáLfum sér nóg ag eiga
gilda fjárflestimgarsjóði, sem aft-
ur kirefst hós gróðaihLutfaiLls.
Inn í þctta rcikningsdæmi þarf
kapítalisminn að fá Iaunahækk-
anir og vorðlagssveiflur, sem
nakkurn veginn þelckta stærð.
Kapítailismdnin er því rieiðubúinn
að serraja viö verkalýðsihreyf-
inguna um stiglhætokandi launa-
greiðsliúir.
2:) Til að jafna út toreppu-
feríið, þamf ríkisvaldið að beina
hluta atvinnuilílfsins iraná verð-
miætasóairadi starfsemi, t.d. her-
v.æðiriigu. En þetta ska.par einn-
ig mögutleika til að hækka laun
og örva verðmasitasóandi nieyzlu
og víkka þannig einnig inraan-
landsmarkað.
3:) Samhengi stjórnarstefnu er
kerfinu lífsnauðsyn og því eru
verkailýðsfllakkamir velkomnir
til samstarfs, ef þedr fylgja
settuim reglum
★
Eirahliða launakröfu.jxól i tik
hdrana „Póittæku flokka" er því
Firramtudagur 17. júlí 1969 — ÞJÖÐVTU'TNN — SÍBA g
ROTTÆKIR
PENNAR
etoki líkteg til að skapa bylt-
ingarástand. Þvert á rraóti stýr-
ir hún þessum flokkum æ lengra
inn í þjóðfélagsikerfið og gerir
þá að ventofærum þess, sam-
hliða því sem ávinnijnigur henn-
ar beygir verkail ýðsstétti na
stööugt meira undir hugmynda-
fræði neyzluþjóðfélagsins, sem
er mótað af þörfum auðmagns-
ins. Hugsjón hinnar fjölþættu
einkaneyzlu borgarastéttarinnar
tiileinkar veiikalýðsstéttin sér i
vaxandi mæli og glatar sjálf-
stæði sínu og stéttai-vitund að
saima skapi. Hin óibrotna launa-
kröfupólitfik, sem verkalýðs-
hreyfingin rekur, knýr hina
stjóiinlistarlausu verkalýðsflokka
til að vera fraimtoraging verka-
iýöshreyfin.gari nnar inn í þing-
saiina. Efigi flakkarndr eikki að
einangrast vterða þeir að vinna
af hendi „ábyrgt starf“ til að
tryggja „hlutdeild launiþega í
auknin.gu þjóðartekna“. En bar-
áttan fyrir aukn.ingu þingsæta
miðar á tómarúm. I fyrsta latgi
er þingið stöðuigt að tapa á-
hrifum sínurra, völdin færast ó-
hjákvæmilega í hendur ríkis-
valdsins, sem jaínar út árekst-
ursefnið með máJamiðlunum
milli verkailýðshreyfingar ogat-
vinnurekenda. í öðru lagi veit-
ir þdragmeirihiluti einn enga
hefimilld eða aðstöðu k'. þjóðfé-
lagsbyltingar. Skipuilaigið er
tryggt með sfjórnarskrá, sem
verður ekiki breytt nema með
auknum meirfihluta, og hið
raunverulega umboð þiiggur
filatokurinn af kjósenduim. En
þair sem viald kapitaLismians er
ekiki rótfest í þiragimu, heldur<í>
alls staöar í saimfélagsaifstæðun-
um, þá hlýtur flokkur, sem
miðar á þingmeirihluta scm
markmið í sjálfu sér, að vera
búiran að niöuxllægja sig svo
mjög hugmiyndafræðdJega í bar-
áttunni uim þingsætin að haran
hefur ékikert rauraveruQiegt um-
boð frá kjósenduim til róttækra
umibreytinga iaks þegar hinn
langþráði meirihluti er fenginn.
Það er einmitt raunverulegt
valdaleysi þingsins sem gerir
það að ákjósainlegustu endur-
hæfingarstöð fyrir hina gömlu
verkalýðsifllakka. Áður en verka-
lýðsfllioJtikuii'inin getur öðlazt
veruileg ítök í þiragirau, verður
hann að ganga í gegn um hreins-
unareld baráttunnar um at-
kvæðin. Og áður en þiragið get-
u-r orðið hanum biðstofa að
hinni raunverulegu valdamið-
stöð, ríkisvaldinu, verður hann
að hafa sannað „ábyrgð“ í
raunhæfu samstarfi í þinginu.
Þegar flakkurinn kemst loks í
ríkisstjórn heldur hann aðeins
eftir uimboði til að viðhalda ó-
breyttu ástandi eða lappa upp á
þjóðfélagið, ef það er á leið
inn í kreppu-ástand.
Meðalmennska
og atkvæðasmölun
Þaranig hefst innara þingsins
í síðtoaipítalfsiku þjóðskdpulagi
nýtt ferli, sem lýtur sínum eigin
innri llögmólum. Grundvallar-
skilyrði þess, að flokkurinn geti
starfað innara þingBins ag síðar
í ríkisstjórn, er að þingfiakítour
hans sé saimlxentur í attovæða-
greiðslum og ákvörðunum. Sú
eining, sem verður að skapa
innan þingflokksins, er annars
eðlis en eining i baráttu úti í
þjóöfélaginu, af því að í þing-
inu er ekkert úrslitavald fólg-
ið, heldur er það marlcvisst rek-
ið af valdastéttinni sem sam-
hæfingarirraidstöð, og endurhæf-
ingarstöð fyrir róttæka flokka.
Og þessa gervieiningu verður
þingfllokkurinn að flytja yfir í
alllan stjórnmálaflötokinn, af því
að þingfJakkurinn getur ekki
starfað óhindrað og árangurs-
ríkt, nerna sarna gerviedraingm
riki í flokknum ag er innan
hans sjálfs. Jtetta krefst eftir-
farandd: a) að þiixgflokkurínn
nái úrslitatökum á miðstjórn-
irani og móti flokkinn í sinni
eigin mynd, b) að koma í veg
fyrir sjóJfstætt firumikvæði ein-
stakra fflokksstofnanna eða
flok'kshópa, sem flalla ekkd að
umsýslan þiragfllokksins á hverj-
um tfima.
Aflleiðingin er að flokkiurinn
tekur að miða afllt starf sdtt við
þá stærðfræðilegu meðaltals-
mennsku, sem þingflakkurinn
miiðar atkvæðasmölun sína við.
Og hins veigar verður það verk-
efni flokfcsins að gteypa í sig
alla róttæka strauma umhverf-
is sig, „meJta“ þá og hlutleysa
(neutralisera). Þannig færfllokk-
urinn sama hlutverk gagnvart
þingfllokknum og þiragflokkur-
inn hefur gaignvart ríkisvald-
irau. En þetta þýðir enn fx-emur,
að fJatokurinn stendur beinlínis
í veigi fyrir því að pólitískar
foi-sendur verði skapaðar í sam-
félaginu fyrir vaJdatöku verka-
lýðsstéttarinnar, þvi að slíkar
forsendur verða eklci skapaðar
nemxa með frjólsu, skapandi og
meðvituðu pólitísku starfi ým-
issa samfólaigsíxópa en ekki
flokkshópa. HJutur fullti-úastofn-
ana verkalýðshreyfingarinnar í
iilokknuim ti-uflar ekld þeranan
framgang lieldur auðveldar
hann. Verkalýðsforingjarnir
safna virkum flakksmonnum í
verkalýðshireyfflngunni í ráð og
nefndir, þar sem þess er giætt
að fjafflla étoki um vandamál
Framhald á 7. síðu.
í umsjá Æskulýðsfyikingarinnar - sambands ungra sósíalista
Ritnefnd skipa: Olafur Ormsson, Guðmundur Hallvarðsson,
Magnús Sæmundsson og Orn Ólafsson.
Hernámsandstæð-
ingar úti á iandi!
Sérhver hernámsandstaéðingur verður að
eignast hljóðritunina á Sóleyjarkvæði Jóhann-
esar úr Kötlum í tóngérð Péturs Pálssonar.
Flestir minnast flutnings Péturs og félaga á
Sóleyjarkvæði árið 1965, en þá fluttu þau það á
vegum Samtaka hemámsandstæðinga í Reykja.
vík og á nokkrum stöðum úti á landi.
Nú er hljómplatan komin út, þar sem Pétur,
Arnar Jónsson, Kristín Anna, Margrét Guð-
mundsdóttir, Karl Guðmundsson og fleiri
syngja og lesa. — Leikstjóri er Eyvindur Er-
lendsson.
Sendið okkur línu og við sendum plötuna um
hæl í póstkröfu (verð 450).
Æskulýðsfylkingin, Tjamargötu 20.

Sósíalísk fræðsla Æ F
Rætt við Vernharð Linnet, for
mann fræðslunefndar ÆFR
Æskulýðsfylkingin hefur á
undanfömum árum rekið öfl-
uga fræðslustarfsemi fyrir fé-
laga um fræðikenningu marx-
ismans og sósíalíska hreyfingu,
undir leiðsögn manna eins og
Brynjólfs Bjarnasonar, Einars
Olgéirssonar, Franz A. Gísla-
sonar og Runólfs Björnssonar.
Á næstunni hefst að nýju öfl-
ugt fræöslustarf um ýmisvanda-
mál marx-Ieniínista. Af bvx til-
efrai áttu „Róttækir pennar“
eftirfarandi viðtail við Vern-
harð Linnet, ritara firam-
kvæmdanefndar ÆF og for-
mann fræðslunefndar ÆFR.
— Hvað er nú hjélzt á döfinni,
Vemharður, í fræðslustarfsem-
inni?
— Nú í Jok júlí hefjast Jes-
hringir, er prófessor Haraldur
JóJxannsson, hagfræðingur, mun
stýra. Fjallar HaráJdur í þess-
um leshrirag urn varadamál ríikja
Afríku og Suðaustur-Asíu. Mun
verða greint nokkuð frá þjóð-
félagsþróun þessara heimsbluta
og gjerð grein fyrir vígstöðu
Haraldur Jóhannsson
sósíalískra flotoka þar. Það er
Æ.F.R. mikið fagnaðarefni að
Haraldur skuli hafa tekið að
sér þetta verkefni, því að fáir
íslendiragar munu kunnugri
vandamáJum þriðja heimsins.
— En hvað flledra er fyrir-
hugað?
— Eins og kunnugt er, voru
drög að stefnuskrá ÆF sam-
þykkt á síðasta þingi samtak-
anna. Við höfum nú fleragið
Bryrajólf Bjarnason til að gagn-
rýraa þessd drög. Munu þeir
fundir með Brynjólfi verða í
ágústmánuði og nauðsyn er að
umræður um stefnuskrárdrögin
verði sem mestar og beztar með-
al félaga, því að þau verða lögð
fram til aígreiðslu á nassta þingi
ÆF, í septerrabeiríok; þvi er
gleðilegt að Brynjólfur skuli
hafa fengizt til að gagnrýna
drögin í hópi fylkingarfélaga.
— Hvað flleira er fyrirhugað
í frædslustarfseminni ?
— 1 september hefjast les-
hringir um heimsvaldastefnuna;
meðal þedrra rita er þar verða
lögö til grundvallar er „Heims-
Brynjólfur Bjarnason
Vernharður Linnet
valdastefnan“ eftir Lenín. Að-
alleiðbeinandi í þessum lés-
hring verður Kristján Sig-
valdason. Auk þess verða menn
fengnir til að halda erindi um
ýrnis efni, m.a. munGísJi Gunn-
arsson, sagnfræðingur, halda
erindi um Trotský.
— Hvemig er nxeð þá út-
gáflustarfsemi, sem fyrirhuguð
var og greint hafði verið frá?
— ÆFR hefur leragi haft í
hyggju að gefa út ýmds marx-
ísk rit, fjölrituð. Það er ekki
um auðuigan garð að gresja, þar
sem em rit helztu fi-æðimanna
miarxismans, á íslenzku. Mikil
bót var saimt er úrvalsrit Marx
og Engels komu út hjá Héims-
krínglu. Af öðrum ritum eru
nú aðeins fáanleg Heimsvalda-
stefnan eftir Lenín og ritgerðir
eftir Maó Tse-Tung í tveimur
bindum. Fyrirhugað er að gefa
út tvö rit í haust, sem bæði
hafa komið út áður á íslemzku.
en eru nú með öllu ófáanleg.
Eru þau Marxisminn eftir Len-
ín og Lenínisminn eftir Stalín.
Ritum þessum vei'ður dreift til
félaga og þau rædd í leshring-
um í vetur.
- Ö. Ó.