Þjóðviljinn - 10.08.1969, Blaðsíða 2

2 SÍÐA — ÞJÖÐVXUINN — Sunrmdagur 10. ágúst 1969.
Atök íhaldsafla og frjáls-
lyndis í Sovétríkjunum
Landflótti sovézka rithöf-
undarins Anatólí Kúsnetsofs
hefur enn orðið til að vekja
athygli manna á þeim höft-
um sem eru á frjálsri skoð-
anamyndun í Sovétríkjun-
um. íhaldsöflunum sem enga
gagnrýni þola eða frávik frá
hinni einu sönnu réttu stefnu
hefur þó ekki tekizt að kaefa
alla sjálfstæða hugsun, eins
og bezt má marka af heift-
úðugum árásum þeirra alít-
af annað slagið á fulltrúa
frjálslyndisins, eins og skáld-
ið Alexander. Tvardovskí og
tímarit það sem hann er rit-
stjóri fyrir, „Noví Mir“.
Victor Zorza, sá borgaralegra
blaðamanna sem skrifar af
einna mestri þekkingu um
sovézk málefni segir í eftir-
farandi greinarstúf frá þeim
deilum sem „Noví Mir“ á í
við málgögn íhaldsaflanna og
kemst að þeirri niðurstöðu að
þær endurspegli, a. m. k. að
nokkru, átök í forystu flokks
og ríkis f Sovétríkjunum.
— ás.
Tvö bókmenn'ta'tímarit' eigast
við í Moskvu: mánaðarritið
„Noví Mir“ og vikuritið „Og-
onjok“. Á yfirborðinu stendur
dieilan aðeins um steínu,
rússneskra bókmennta. >að er
deila milli hinnar frjálslyndu
ritstjómiar „Noví Mir“, og
þjóðemissinnanna, sem standa
að „Ogjonok“, milli þeirria,
sem trúa á bræðralag manna,
og þeiyra, sem lofsyngja þjóð-
legair dyggðir. En það ber oft
við í Mosikvu að menntamenn-
■in-nir lát-a það í ljós sem sitjóm-
arvöldin þegja yfir. Deilur
þeirra endurspegla baráttu inn-
an stjómar flokksins.
Það er einkum athyglisvert
í deilum þessum, að það voru
hinir frjálsiyndu sem áttu
frumkvæðið, og liggur við að
um hreina ögrun hafi verið
að ræða af þeirra hélfu. Rétt
er að veita þessu athygli, því
að áhrif íhaldssamra manna
hafa virzt ríkjandi- í Moskvu.
siðan innrásin var gerð í
Tékkóslóvakíu. í grein „Noví
Mir“ var lýst þeirri nýju
„þjóðemisstefmu í bókmennt-
um“ sem komið hefur fram í
Sovétríkjunum, og niðurstaðan
var sú. að hún gaeti leitt til
útlendinigabaturs og þjóðemis-
rembinigs og væri þvi ákaflega
hættuleg. „Ogonjok“ svaraði
með hótunarbréfi, sem fjöldi
manns skrifaði undir. þ.á.m.
sex menn úr stjóm Rithöf-
undafélagsins. Þeir ákærðu
hið frjálsJynda tím-arit fyrir að
„(iraga fjöður yfir hetjulega
fortíð þjóðairinnar og sovézka
hersins".
Aðalskotspónn gagnrýni „No-
ví Mir“ er blaðið „Molodaja
Gvardía" („Un-gi varðliðinn")
en það er opin-bert málgagn
félaigs un-gkommúnista, Kom-
somol. Frjálsiynda timaritið
gagnrýnir það einkum fyrir að
stuðla að því að vekja upp
„stórveldishiroka í Sovétníkj-
unum og endurvekja gamlar
huígmyndir um „f-relsarahlut-
verk Rúss-a“ með því að h-ampa
yfirburðum slavneskrar þjóð-
ar yfir alla-r aðrar þjóðir.
Ritstjóm „Noví Mir“ er ekk-
ert smeyk við að gera gys að
þei-rri kenningu un-gkommún-
ista að Sovétríkin ein h-af i
v-arðveitt „andlega fegurð
sínia meðan Vesturlönd urð-u
„miauraþúfa villimennsku“ og
„drógu menningu síma niður í
svaðið". „Slavneskir þjóðem-
issdnnar fortíðarinnar, sem
„Ungi varðliðin,n“ viinar í,
h-afa ekikert siðferðisvald til
þess að kenna öðrum föður-
Sam-
vizkuvottur
Þó maður basli við að skrifa
daig hvem gerist það sjaldan
að ritsimiíðiamar hitti svo í
ttniark að eftirminnilegt verði.
Þó virðist höfundi þessara
pistlla' hafa tekizt þetta dag
nokkum fyrir tæpu ári. Þá
var hér í dálkunum vikið að
tílraunum Rússa til þess að
kmýja Tékikósilóvaikia til undir-
gefni og einhu-ga viðbrögðum
smáþjóðarinnar, jafnt stjóm-
miálamanna .sem blaðamanna.
Af þiví tilefni var það rifjað
upp að í hvert sikipti sem
Bandaríkin' hefðu borið fram
kröfur á hendur Isleudingum
hefðu forustumenn Sjálfstæð-
isflokksins gerzt erindreikar
stórveldisms og Morgunblaðið
hafði ævinlega sungið her-
námsveldinu lof og dýrð af
þvílíku þýiynidi að ekikert
bandarískt blað kæmnist þar i
samjöfnuð. Niðurstaða þessara
bollalegginga var sú að það
vaeri gæfa Tékkóslóvaka í á-
tökunum við Rússa að hafa
ekki í landi sínu neinn Sjálf-
stæðigfldkk. 0-g ekkert Morg-
unblað.
Morgunblaðið hefur nú
kvednkað sér undan þessari
samlikingu í heilt ár, stundium
dag eftir dag, jafnt í forustu-
greinum sam Staksteinum. Að
sjálfsögðu hefu-r Morgunblaðið
snúið merkingu orða minna
við, eáns og sæmir hlýðnu
blaði sem tekur þjón-ustu við
hemámsilið fram yfir sairan-
leikamn. En. en,gu að síður er
þráldlifún Morgunblaðsins á
óisanniindum sínum til marks
uim andlega vanlíðan, sam-
vizkuvott sem naigar huigslkot-
ið. En vaerd nú eikiki ráð að
Morgunlblaðið reynidá að hairka
að sér? Það gæti til að mynda
lagt út af því hversu blessmn.
arríkt það heffði orðið fyrir
Tóklkóslóvalka að hafa í landi
síhu Sjálfstæðisflolkk og Morg-
unblað. Þá hefðu Rússar ekki
orðið að ryðjast inn í landíð.
ha'dur hefði þedm verið boðið
að korna sér upp henstöðvum
aif fa-gnandi auðmýkt. Þá hefði
hemiámsveidið eklki þurft að
beita ofríiki til þess að koma
á ritskoðun í landi-nu, heldur
hefði stærsta blað landsins
lagt sig í framlkróka við að
þjóna stórveldinu í eirau og
öllu. Morgunblaðið ætti auð-
velt með að færa rök að því
að vandikvæði Tékkóslóvaka í
samiskiptum við hemámsliðið
stafi af því einu, að þar í
landi hafi sósíalistar sömu
hugmyndir um fúllveldi eg
sjálfsákvörðunarrétt þjóða og
sósíalistar á IsiandL — Austri.
lan-dsást“ segir í „Noví Mir“,
og tímaritið svarar þeim með
því að vitoa í hir. frægu orð
Leníns: „Þjóð sem kúg-ar ‘áðra
þjóð getur ekki verið frjáls".
Þegar frjálsíynda tímaritið,
sem h-efur oft orðið fyrir ga-gn-
rýni íhaldssamra m-anna, getur
leyft sér að gera þannig gagn-
árás, stafar það e.t.v. af því,
að Bresnéf og Kosygin þurfa
að gæta sín fyrir hæigri möran-
um. Það eru í ra-un og veru
ekki nem tvö ár síðan þeir
losuðu sig við ýmsa menn,
sem þeir töldu hættulega og
höfðu einmitt h-a-fizt til vegs
og virðin-gar innan félags ung-
kommúnista, eins og Alexand-
er Sélepin. En þótt Sélepin
h-afi orðið að víkja -úr stöðu
f-ramkvæ-mdastjóra flokksins.
er hann enn í miðstjóminni og
m-argir viraa hans eru í áhrifa-
stöðum.
En það sem í húfi er í deil-
um þessum, liggur þó enn
dýpra. Það er hugmynd-akerfi
stjó-marinnar, og menn bafa
ástæðu til að velta því fyrir
sér hvort ekki sé hætta á því
að í Rússlandi komi fram nýtt
afbri-gði af „þjóðemis-sósíiai-
isma“. Hin frjálsiyndá ritstjóm
„Noví Mir“ hefur ekki að-
eins áhyggjur af þvi hve and-
stæðingar henraar em buradin-
ir fortíð Slava, heldur finnst
henni einnig að hjá þeim verði
vart við e.k. „dreifbýlisvillu",
eiras og komizt er að orði.
Fylgismeran „Un-ga varðlið-
ans“ álíta nefnálega að bænd-
umir séu styrkur Rússlands, og
þeir vilja að horfið verði aft-
ur til hinraa „göfugu og ein-
földu dyggða jarðarinnar". Það
er eraginn vafi á því að bænd-
ur Sovétríkjanna lifa nú við
miklu verri kjör heldur en
borgarbúar, og það gæti leitt
til pólitískra átaka. Það 1 hef-
ur verið gefið í skyn í ræð-
um í miðstjóminni að ríkið
taki meira af bændum en það
gefi þeim og kominn sé tím-i
til að snúa þ-eirri þróun við.
Þetta var stefn-a manna eins
og Dimitri Políanskís, og hon-
um gæti vei k-amið til huigar að
gera bandalag við Sélepin gegn
Leoníd Bresnéf og Alexis
Kosygin.
Sveina og stúlkna-
mót HSÞ Laugum
Sveina-, drengja og sitúlkna-
mót Héraðssambarads Þingey-
in-ga var haldið að Laugum 26.
júlí og vom kepperadur 31 frá
7 félöiguim. Stigahæstur sveina
var Tryggvi Skja-ldarson, en
Svavar Aðalsteinsson var stiga-
hæstur d-rengja, og Kristín Þor-
bergsdóttir var stigahæst í
stúlknakeppninni.
úr og skartgripir
KORNBJUS
skókevördustig 8
Kaupið
Minningarkort
Slysavarnafélags
íslands

a
^YDAD^
T^kið þátt í handavinmisamkeppninni,
sem lýkur Sl.ágúst naestkomandi.
Upplýsingar iást hJáGEFJUN Austur-
stræti og hjá verzlunum ÍSLENZKS
HEIMIUSIÐNAÐAR Hafnarstraeti 3
og Laufásvegí 2.
GEFJUN
BlHSTÍil’ÐSl
íihuíl1
GÆÐI
CN
:Q
í
Iðnskólinn i Reykjavík
N-ámsikeið fyrir þá nemendiur sem þurfa að þreyta
aukapróf vegna væntanlegrar skólasetu á næsta
síkólaári hefjast 18. ágúst n.k., eí næg þátttaka
fæst.
Innritun fer fram í skrifstofu skólans dagana 11.
og 12. ágúsit.
Námskeiðsgjald kr. 250,00 fyrir hverja námsgrein
greiðist við innritun. ‘
Skólastjóri
SÓLUN
Látið okkur sóla hjól-
barða yðar, áður en þeir
eru orðnir of slitnir.
Aókið með því endíngu
hjólbarða yðar um
helming.
Nofum aðeins úrvals
sólningarefni.
BARÐINN hjf
Ármúla 7 — Sími 30501 — Reykjavík