Þjóðviljinn - 10.08.1969, Blaðsíða 4

4 — I>JÖÐVILJIIÆN — PiiinrmriiaigHM’ 10. ágúsit íasa.
— málgagn sósialisma, verkalýðshreyfingar og þjóðfrelsis —
Otgefandi: . Otgáfufélag Þjóðvlljans.
Ritstjórar: Ivar H. Jónsson (áb.), Magnús Kjartansson.
Sigurður Guðmundsson.
Fréttaritstjórl: Sigurður V. Friðþjófsson.
AuglýsingastJ.: Olafur Jónsson.
Framkv.stjóri: Eiður Bergmann.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðust. 19. Siml 17500
(5 línur). — Áskriftarverð kr. 150,00 á mánuði. — Lausasöluverð kr. 10,00.
Skaðvaldur i þjóðlífinu
þaS er trúaratriði ríkisstjómar Bjama Benedil^ts-
sonar og Gylfa Þ. Gíslaisonar að hver gengis-
felling sterlingspundsrns hljóti að leiða af sér
gengisfellingu íslenzku krónunnar. Reynslan sýn-
ir að þeir félagamir í ráðherrastólunum telja lít-
ið að gert að fella krónuna sem svarar gengisfalli
sterlingspundsins, heldur verður íslenzka gengis-
fallið að. verða miklu meira, fall enska gjaldmið-
ilsins notað sem skálkaskjól til stórkostlegrar til-
færslu fjármuna á íslandi. Efnahagssérvitringar
ríkisstjómarinnar léku þann leik að reikna' út upp
á brot úr prósentu hve miklar gengislækkanimar
„þyrftu“ að vera, með ársmillibili, og mikið má
vera ef þeir eru ekki teknir til við tölvur sínar.
til að finna „vísindalega" hve mikil gengislækk-
unin ætti að verða nú í sumar, kannski eftir
nokkra daga. Og það er starfsaðferð ríkisstjómar
íhaldsins og Alþýðuflokksins að hverri gengis-
lækkun fylgi stórárás á alþýðu manna á íslandi,
lífskjörin og réttindin sem verkalýðshreyfingin
hefur unnið með harðri baráttu.
í' H ■ . '
yið báðar hinar stórfelldu gengislækkanir sem
ríkisstjómin og flokkar hennar framkvæmdu
með árs millibili hefur fylgt samfelld áróðurs-
síbylja um blessunarrík áhríf þeirra á atvinnu-
vegina og atvinnulífið. Ráðherrarnir og efnahags-
sérvitringar þeirra hafa skrifað grein eftir grein,
flutt ræðu eftir ræðu, með þá afsökun sem aðal-
efni. Öll þjóðin veit hvernig þeir spádómar og út-
reikningar efnahagssérvitringanna hafa staðizt.
Stórkostlegt atvinnuleysi varð* hlutskipti íslend-
inga veturinn sam leið, mikið atvinnuleysi hefur
haldið áfram í allt sumar, þann árstíma sem ís-
lendingar hafa jafnan talið aðalbjargræðistíma
þjóðarinnar, og útlit er fyrir enn geigvænlegra at-
vinnuleysi á vetri komand'a en á liðnum vetri.
Þannig hefur stjórnarstefna íhaldsins og Alþýðu-'
flokksins leikið þjóðina, enda munu flestir þeg-
ar hafa fengið nóg af því stjómarfari, nema auð-
braskararnir sem fengið hafa gróðafæri sín auk-
in og margfölduð.
J viðtali sem Þjóðviljinn átti fyrir nokkrum dög-
um við Guðmund J. Guðmundsson varafor-
mann Verkaimannafélagsins Dagsbrúnar, sagði
hann m.a.: „Ef ekki verður gert stórátak og skipu-
lagt í reykvísku atvinnulífi, og enn heldur fram
sem horfir, óttast ég að atvinnuleysi verði meira
næsta vetur en sl. vetur, þegar 700 Dagsbrúnar-
menn voru atvinnulausir í Reykjavík“. Og Guð-
mundur lauk viðtalinu með því að minna á að
„ein höfuðorsök atvinnuleysisins eru of lág laun
í þjóðfélaginu. Bágborinn kaupmáttur launa dreg-
ur allt atvinnulíf, alla starfsemi niður á við, —
unz kaupið hefur verið hækkað og gerðar um leið
víðtækar ráðstafanir til þess að varðveita kaup-
mátt þess varanlega.“ — Ríkisstjórn sém enn býst
til árása á lífskjör fólksins er augljós skaðvaldur
í þjóðfélaginu. — s.
Myndin er frá óeirðunum í Battipaglia í vor: mennirnir standa á brenndiun lögreglubíL
Einni lotu er iokið í samfelldri
kreppu ítölsku hægriflokkanna
Klufu hœgrikrafar Sósialistaflokk Nermis
fyrir fé og tilstilli bandariskra aÓila?
efniaihagsumlbætur væru fraim-
kvaamidar í borginni; hid síðara
Stjómarkreppunná á ítalíu er
nú lokið, að minnsita kosti fyrst
uim sdnn, með þxvl að Mariano
Rumor' hefur myndiað miinini.
hlutastjórn KristUegra dlemó-
krata. Stjómarkr-eppan hefur
verið bæði löng og erfið og vel
þess virði, að rekja noklkuð nón-
ar aödraganda hennar og orsak-
ir.
Stjómarkreppan hófst, er Sós-
íalistafiakk u ri n n, oft áður
kenndur við Nerjni, kliofnaði og
hætti stjómarsamstarfi við
Kristilega demókrata og Lýð-
veldissdnna, siem er smáflokkur,
og á aðeins sex sæti í fiulltrúa-
deildinni en hefur haft áhrif
langit fraim yfir þann þingstyrk
sinn. Það voru hægrisinnar inn-
an Sósíalistafioik'ksins, siem klufu
og orisökuðu þannig faill hinnar
svonefndu mið-vinstristjómar
Ruimörs. Einmitt þegár hægri.
menn höfðu fcngið öllum fcröf-
um sínum framigengt, sipennti
foringi þeirra, Tanassi heitir
hann, tíogann af hátt. Fáeinium-
fcljuíkikustundum síðar var stofn-
aður hinn nýi floklkur hægri-
krata, PSU eða Partito Sociaii-
ista Unificato. Daginn eftir féll
ríikisstjómin.
Bandaríkjafé?
Var þetta aðeins afleiðing af
innanflokiksdeilum og stjómlist
hægriaflanna innan fHotoksins ?
Kannsíki það. en ýmislegt bend-
ir til þoss, að annað og fleira
hafi gripið íram í rás viðburð-
anna.
Fréttastoían AIRA heldur þvi
fram, að bak við hegðun hægri-
kratamna felist stjómmálaáæti-
vm, sem ráðin hafi verið „á
æðstu stöðum“, er Nixon kom
til Róanaborgar. Takmarkið hafi
verið það að þvinga fram á-
stand, sem opnaðd ieiðina fyrir
hreina hægristjóm, sem síðan
myndd efna til kosninga í ,,við-
eigandi andrúmslliofti“. Fyrstu
yfirlýsingar hsegrikratanna virt-
ust náfcvæmJega fylgja slíkri
áætlun.
Hið fcaþólska vikuiblað Mondo
Domiani hefur birt fróðlegar
upplýsingar um fjárhaigshlið
þessara onála. Vissir bandarísfcir
aðilar kostuðu „útgjöldin" við
kliofninginn; gert er ráð . fyrir
því, að þessi sambönd hafi náðst
vestra, er háttsettur hægrikrati
var þar á Cerðalagi í maí í ár.
Allmörg ítölsk bilöð hafa
haldið því .fram, að af hálfu
Bandaríkjamanma hafi milli-
gönguimoðurinn verið verkalýðs-
foringi nófckur að nafni Vanni
Montana. en hann var einmitt
staddur í Róm, er stjómar-
kreppan hófst. Montana er að
sö'gn notokurs konar auglýsinga-
stjóri ítölsk-amerísku vinmu-
miðlunarskrifstafiumnar og líka
Intemational Ladies Garmemt
Workers.
Viðbrögðin
Fyrst eftir kilofninginn ríkti
hik í röðum þairra leiðtoga,
sam eftir voru í Sósíaiista-
flokiknum. Viðbrögðin frá al-
marmuim flokksfélögum tóku þó
smátt og smátt að speglast í að-
gerðum forustunnar. Hinn nýi
filokksritari, De Martino, og hin
nýja flofcksforusta, leggur í rfli-
ara rnæli en áður áherzlu á
hina sósíaiistísfcu hefð flokks-
ins, en þó -er hiinm svonefindi
„sentrismi" enn ríkur með
flokksforustunni: i viðræðunuizn
við Saragat forseta var slag-
orðið: Engin hreánlkristileg
stjóm — engin alþýðufylk-
ing — en snúum aftur til mið-
vinstrisamvinnunnar. ^ .
Svipuð viðbrögð hafa sézt
viðar í hinuim einstöku flokks-
dedldum. Þrátt fyrir þetta hefur
lífeþróttur flokiksins reynzt
mestur, meðan hanin starfar í
einingu annarra vinstriafila.
Kaþóiskir
Á þingi Kristilegra demnó-
krata, sem nýlega yar haldið,
var staðan þessi: Ca. 40%
studdu hægri anmánm (Doroteo-
hópinmi), sem ræður flokknum
og ríkisstjórninni. Ca. 18%
studdu vinstri arm fflofcksins,
12% hina hægíara umbótasteínu
Moros og að lotoum 15%, sem
stud-du Fanifani. en hópur sá, er
hiamm leiðir, damsar einhvers-
staðar á millli hægri anms
flokiksdns og Moro-manna. —
Eru þá ótaldir smáhópar innan
flotoksins yfirleitt hægrisinnaðir.
Það athyglisverðasta varhins-
vegar það, að nú íéngu frjáls-
lyndari ö-fl fiofcksins í fyrsta
sinn raunveruleiga pólitíska
stefnuskrá inieð þin-griæðu Mor-
os, og höfðu þanmig um 30%
atfcvæða fflokksþinigsins bafc við
sig. ..
Á fyrstu dögium stjórmar-
kneippunnar lét vinstri armur
flokksdns allmjög að sér kveða.
I hinni nýju flokksforustu féll
formannsstaðan vinstra anmin-
um í sfcaut, en hægri ammiurien
hélt þó hinni snöiggtum mikil-
vægari aðailritarastöðu. Og nú
var svo að sjó, sem vimstri arm-
urinn heÆði látiö snúa á sig.
Sliifct hefur áður gerzt; hinn
kaþólski vinstri arimur virðist
eiiga erfitt með að láta verulega
að sér fcveða.
Kommúnistar
Komimúnistar hafa lýst Stefnu
sinni imieð þrem orðum: Að-
gerðir, árwejlvni, eimdng. Þeir
reyna að ná sem víðtækastri
samstöðu vinstri aiiilanna, hafa
gát á þeim breytingum, sem
verða kunna og reyna að sækja
fraim en forðast óþarfa ögranir.
Slík stjórmlist á meðal annars
rætur að rekja til atburðanna í
suður-ítalska bænum Battipagl-
ia í vor, en þá reyndi afturhalid-
ið að tala uim uppreisn cg
„minniháttar borgarastyrjöld“,
til þess að skapa taugaveitolun-.
arsiteimimningu og fá fram átyllu
til þess að krefjast „styrkrar
stjómar“. Þessu var svarað með
því að krefjast þess. að lögregl-
am væri afvopn-uð meðan á
rnótmælafundum stæði og að
haföist fram.
Einræðisöflin
Enn hafa emræöisöflin ekki
beitt sér svo móög opinberlega.
öfgafyllisitu bdöðrn, sem sum eru
niær fasístísk, birta þó hvatn.
ingarorð í þessum stSll: „Þjóð-
leg æska! Senn rennur þinn
dagur!“ o.sfrv. o-s.frv. En þó til-
tölulega sé kyrrt á yfirborðdnu,
sannar sl£kt ekid neitt. I stjórm-
arkreppumni sumarið 1964 var
einnig allt „kyirt" á yfirborð-
inu. Það var ekki fyrr en síðar,
sem í Ijós komo, hvað verið haföi
í bígerð.
Þessi „kyrrð“ sýnir þó edtt,
niefndllaga það, hve erfitt það er
að komasit að „grísfcri lausmi“ á
viamdamólum borgaraflokkamna /
itösltou- Klofnin gsstarfsem i
hægri kratanna reyndist ekki
nægileg, að minnsta kosti ékki
í fyrsitu umferð.
Framtíðin
Enda þótt miinmihluitastjórn
hafi nú verið komið á Bagigim-
ar, eru veður öil válynd í ít-
ölskum stjórnmálum, og nán-
asta framtíð mun ednkennast af
nýjum fjöldahreyfimgum. Nú í
haust falla úr gildi kaupsamn-
ingar fimm miljóna bezt skipu-
lögðu og baráttureyndustu
verkaimianna á ítalíu.
Fjölmörg vandamál fcrefjast
úrlausnar. Það er fcrafflzt um-
bóta.iog þær úthei-mta það, að
fjöldinn leggi f-ram krafta sína.
Ei-ns og Ö-ruce Renton reit ný-
lega í „New Staitesman“: ,,Mið-
vinstriformúlan hefur reynzt ó-
hæf, og kristileg „sumarstjóm"
er jafh ófær um það að bjarga
málunum. Nýjar þingkosningar
leysa ekkd endilega vandamn.
Kommúnista-r leggja það í vana
sinn að auka þinigmannatölu
siína við hverjar kosningar, og
það er eniginn vafi á þvi, að
enn einu sinni munu þeir hirða
ný sósíalistaatkvséðá“.
Og Renton kemst að þeirri
niðurstöðu, að ekki sé unnt aö
myoda trausta stjóm á Ítalíu í
andstöðu við komimúnista.
♦
( — þýtt)
\
J