Þjóðviljinn - 30.09.1969, Qupperneq 2

2 SIÐtA — ÞJöBVIÖmw ~ ÞtíðSadatgmf 31 tíöpitemfiaf «089.
Hvers vegna fær unga fólkið ekki að kynnast atvinnuvegum í skólakerfinu?
Landsfeiur á villigötum í skólamál-
--------ekki fæ&ist fiskiönaðarskólinn
Nú uan þesa anáinaðamiót
byrja ísienzkir skólar starísemi
sína að nýju etftir langt snoonar-
Mé. Einstakir skólar hefja þó
ekki starf fyrr en um aniðjan
oQctóberonánuð, en ailt uon það,
okikaI• sikólastarfseani verður
komin í fuilaav gang að fáiuim
viikjuan liðowjm. Og uon fátt hef-
ur verið meira taiað nú á líð-
andi suimri en íslenzk stoólaimal.
En það eru algjör sérkenni ís-
lenzkra stoólamála i dag, hvað
þau hanga mitoið í lausu lofti.
Uppbygging sjálfs stoóilatoerfis-
ins þegar sleppir bamastoóila og
miðskóla, er að mestu tilvilj-
anakennd og vantar alia yfir-
sýn um þörf þjóðfélagsins fyrir
séronenntað fólto. Meira að segja
háskóli okitoar líkist meira
anennitastofnun frá síðustu alda-
Síð-
búin tízka
Oft er sagt að íslendingar
séu komnir í þjóðbraut, forn
einangrun haíi verið rofin og
verði aldrei hlutskdpti lands-
manna á nýjan leite. Engu að
síður eimir enn talsveirt eftir
af gömiurn útnesjaviðhorium.
Til daeonis er það staðoeynd-
að hverskyns straumar sem
leika um þjóðfélög umhverfis
oktour eru oft furðu lengi að
berast hiongað, og oft kynn-
umsit við þeim ekki fyrr en
þeir heyra forfíðinni til ann-
‘ arstaðar. Þannig íuUyrða
fróðir menn að nýjungar i
kventíziku nái naumast fót-
fesitu hér fyrr en einu eða
tveimur árum eftir að þær
hafa vaðið yfir grannlöndin,
og sé það talsvert bagræði
fyrir ísienztoa tízkufatainn-
flytjendiur sem geti keypt
Ihanda viðskiptavinum sínum
fomar og úreltair flikur við
gjafvirði, þótt þau hagkvæmu
viðstoipti birtisit að vísu ekki
í útsölujverði hér á landi.
Svipuðu miáli gegnir um
stjómmálatíztou, og virðist
hún raunar veria ennþá leng-
ur í förum. Þannig hefur það
um áratugs skeið verið mikill
mótuon, heldur en nútímahá-
skóia, þegar litið er yfir náms-
brautir hans. Guðfræði, lög-
fræöi o® lætonisfræðd, ' þessar
göonlu þjónustugreinar fyrirem-
bættismenn, em þar ennþá að
mestu ráðandi og er þá ektoi
alitaf spurf hver þörfin sé fyr-
ir þjóöfélaigið. Það virðist al-
gjört autoaitriði.
Sjávarútvegurinn
og skólarnir
Á sama tíma secn anitelum
f járanunum er varið til þess að
sérmermta fólk sem otokur van-
hagar efldki um sérstatelega, til
starfa, er etoki til svo mitoið sem
vísir að mtenntastofnun sem sér-
menntar menn sérstaklega í
þágu aðalútfflutningsatvininiu-
Vestur-Evrópu að stofna nýja
flokka 6g hverskyns eamtök
sem hafa ætlað sér mikinn
hlut. Þessari stjómmáLatízku
er hins vegar að siota um
þesisar mundix; kjósendur í
Vesfur-Evrópu hafa að und-
anfömu í ednu landinu af
öðru kveðið upp þann dóm
að þvílík kiofningsiðja sé sízt
til fnamdráttar valdi launa-
manna og sósíalískum við-
horfum; hafa kjósendur í
staðinn hvamretna fylkt sér
um þá flokka sem hafa átt
dýpstar rætur í vertelýðs-
hreyfingunni, jafnt flokka
sósí aldemókrata sem kornm-
únista eftir aðsitæðum í
hverju landi. En það er til
roarks um hin einkennilega
síðbúnu vdðbrögð íslendinga,
að einmitt nú vaða fram hér-
lendis sérstakir umboðsmenn
klofningstízkunnar og bjóð-
asf til að vinna ÖU þau af-
reksverk sem misfekizt hafa
annaxsfaðar, Þeir hafa að
sjálfsögðu gefað fengið
stefnumál sín fyrir gjafvirði
á aEsherjarútsölum í erlend-
um höfuðborgum, ektoi síður
en vefnaðarvörukaupmenn
flíkur sínar, en mjög skal
dregið í efa að úreltar stjóxn-
vegs sjávarútvegsins, hvað þá
meira. Landbúnaðurinn annar
höfuðatvinnuvegur oiktoar að
fomu og nýju, í hans þágu eru
þó reknir tveir skóilar í atmenn-
um búvísindum á Htódum og
Hvanneyri og á síðari staðnum
framhaldsdeild sam má kalla
vísi að háskóla í búvísindum.
Einnig er retoinn garðyrkjuskóli
á Reykjuim, í ölfusi í þágu
oklkar landbúnaðar. Ég er efcki
að telja þetta upp vegna þess
að mér þyki of imikið giert fyrir
landbúnaðinn í þessum efnum,
síður en svo. Heldiur bendi óg á
þessa staðreynd vegna þess, að
hér hafa menn skilið' þörf
menntunar í þágu eins atvinnu-
vegs. Sörnu eða lítoa sögu er að
segja hvað viðvíkur menntun
iðnaðarmanna otokar. Iðnskólar
málaspjarir séu seljanlegar
hér á landd gegn íullu end-
urgjaldi úr því sem komið
er.
Utan
við ráð og rænu ?
Á sumum sviðum halda i
menn enn fullri tryggð við í
sfarfshætti sem mótuðust /
meðan fsland var hvað mest i
einangrað. Þannig finnsf t
sumum það enn heyra til að í
rjúfa öll tengsL sín við ráð /
og rænu þegar þeir skrifa um J
svokölluð stjómmál. Tökum L
lítið dæmi. Nýlega var vikið t
hér í blaðjnu að leiðtogum
klofningsmanna, Hannibal
Vaidiimairsisyni, Birni Jóns-
syni og Steingrími Aðalsiteins-
syni, og bent á að hiugsanleg-
ur árangur þeirna gæti eng- 1
um koonið að gagni nema við- «
reisnarstjóminni. Um þessa (
skoðun er að sjáifsögðu unnt |
að deila með rökum eins og
hvað annað. En hver halda
menn að viðbrögðin bafi arð-
ið í litla blaðinu með laniga
nafnið, Nýju landi frjálsri
þjóð? Það þykist skilja um-
mæli Þjóðviljans svo að ráð-
izt hafi verið á Steángrím t
Pálsson, þingmann Alþýðu- /
bandalaigsins, sem einmitt hef- í
ur hafnað gersamlega við- í
horfum ldiofningsmanna. And- t
spænig þvílíkium viðbrögðum
stendur maður gersaonlega
ráðþrofa; ef tiL eru kjósend-
ur sem kunna að meta
bernska útúrsnúnínga af
þessu tagi varða þeir auðvit-
að að eiga sína floktoa og
leiðtoga. — Austri.
eru stanfræktir í öLlum bæjum
og anörgum kaupstöðum lands-
ins og þykja sjálfsagðir. í þess-
urn stoólum er miönnum kennt
það nauðsýnlegasta sem við-
kemur sérstatolega iðnaðarnámi
í nútímaþjóðfélagi.
Nú get ég búizt við að ein-
hver grípi íram í og seigi að
Sjómannaskódamir í Reykja/vik
og Vestmiannaeyjum ásamt véL-
skólanum séu reknir sem sér-
stoólar fyrir sjávarútveginn.
Þetta er að suimiu leyti rétt svo
langt sam það nær. Að sjáli-
sögðu starfa sjóonannaskóLarnir
í þágu sjósótonar og siglinga,
því öðruvísi þykir etaki forsvar-
anlegt að ferðast um höfin, nú
til dags, nema hafa þar til for-
svars sérfróða menn er reiknað ^
geta út strauona, og stefnur.
Starf sjómannastoólainna er fyrst
og freanst fiólgið í því að gera
mann færa í að sinna þessu
mútoiLvæga hlutverki sjóonanna-
stéttarinnar. Hinsvegar hefur
það verið vanrætot við sjó-
mannaskólana að toenna imönn-
um góða meðferð á aifla, og
sýnist það þó ektoi ástæðulaust
þar sem tugmiljóna króna verð-
mæti fiara í gegnum hendur
hverrar skipsihafnar árlega. Á
fyrstp árum véLaaldar hér á ís-
iandi kom þetta etotoi svo mákið
að söto, þar sem hver sjómaður
kunni sitt verk eftir að hafa
lært það eins og x vertonáons-
skóla um borð í árábátum og á
þilskipum. Nú er tæteniöLd
löngu gengin í garð hér, en ára-
bátar og þilskipaútgerð, himr
gömiu verk námsskóO ar isLenzfcr-
ar sjómannastétfar, löngu horfn-
ir af sjónarsiviðinu.
Aðrir
skilningsbetri
Aðrar fiskveiðiþjóðir hafa
skilið betur en við þessa breyttu
tíma og reyna nú eftir rnegni
að brúa það biL, sem myndazt
hefur við það, að hin gömniu
vinnubrögð á áraibátum og
þilstoipum hafá fallið niður.
Þetta er gerf með beinni
kennslu við sjómannaskóLana fil
þess að þedr onenn sean þaðan
koma, verði færir um að toenna
sínum undaxunönnum um borð í
skipuoium hagnýt og rétt
vinnubrögð við vedðar og varð-
veizlu á afila. Norðmenn hafa
nýlega lengt sína sjóanannaskóla í
sem útstoirifa fiskislkipstjóra m.a.
vegna þedrrar nauðsynjar sem
þeir telja að sé á þessu. í nú-
tíma þjóðfélagi útheimta fisk-
vedðar xnikLa og vaxandi þetok-
ingiu, ekki bara á nýjum tækj-
uon sem sífeLIt korna fleiri og
fledri í gáignið, heldur jafnfiramt
siður í vinsfrihreyfingum í
á aneðferð þess fistos sem dreg-
inn er úr djúpi hafsins og þarf
að vera fýrsta filoikks hráefni
tdl vinnsiu. Ef útgerödn sjálf á
að standast kostnað, sjómenn-
iraiir að bera sómasamleg laun
úr býbum. og fiskið'naður að
verða bLómOjeg atvinnugrein, pá
þurtfum við að hætta fiálminu á
þessu sviöi og ganga í þess stað
hikLaust til vertoa. En undir-
staða þess, að það sé hœgt, eru
fyrst og fremst leiðbedningar og
kennSla. Þetta þurfa vaida-
meain á IsLandi að skilja og
haiga sér samkvæmit því, í sitað
þess að ráfia um á þessu viði,
á algjöium villUgötum.
Vöntun fiskiðnaðar-
skóla er hneyksli
Það er xneira en sméhneyksLi,
að hér á IsLandd stouLi etoki vera
svo anitodð seim vísdr til að
fiskiðnaðarskóla. Og þetta ger-
ist í landi þar sem á ölLu velt-
ur að fistoiðnaður sé í svo góðu
lagi sem luægt er að hafia hann.
Á milLi níutíu og hundrað pró-
sent af útfflutningstetojum okk-
ar korna frá sjávarútvegi og
hiðargrein hans fistoiðnaði. Til
hvers er verið að haida uppi
dýru skóLatoerfi á íslandi með
svo sofandi fórsvaramiöninum
sem ekki virðist vita að aöai-
útfilutningsatvinnuveg otolrar
vantar sérakóla svo haain get.i
þróazt eðlilega? Það er litil
sanngirni i því, að sjávarútveg-
ur og fiskiðnaður séu blóð-
mjóikaðir srvo til menntamála á
ísdandi eins og staðreyndin er
í dag á sama tíma sem fiskiðn-
aðurinn fter á mis við aflla op-
inbera toennsílu, og vanrækt er
raunhæf teennsla við sjómanna-
skólana til að toenna mönnum
rétta meðferð aflans. Það er
ekLd of djúpt tekáð í árinni, bó
sagt sé að landsfteður oktoar séu
á villigötum í stoóiamálum, þar
sem slíkt som þetta getur við-
giengizt ár efitir ár.
Ef menntun er
fjárfesting ...
Ef menntun er góð fjárfest-
ing sem óg efast ekki um, ef
henni er beint inn á réttar
brautir, þá ætti engin mennt-
un að gefa ffljótteknari airð, en
sú sem veitir nauðsynLega upp-
fræðslu í höfuðúfifflutningsat-
vinnujvegi 'oktoar. Það er sorg-
Legt að verða að horfa upp á
það í fisLdðnaðarþjóðfélagi að
víða vantar lágimarkskunnáttu
svo hægt sé að framleiða for-
svaraniega útfllutningsvöru, og
út á þessi gölluðu vinnubrögð
lána svo póLifiístoir bankastjórar
rekstrarfé án þess að þeir beri
minnsta skyn á tovort um lélega
eða góða vöru er að ræða,
Eg held, góðir hálsar, að svona
geti þetta eLdd gengið mikið
lengur. Við verðum að taka upp
svipuð vinnubrögð og afla otok-
ur svipaðrar lágimartostounnáttu
og aðrar fiskiðnaðarþjóðir búa
við í dag. En fyrata storefið í þá
átt er stofnun fuilkoomins fisLc-
iðnaðarskóLa nú strax. Þé þarf
að safna saiman þeirri reynsLu
sem við eijgum í saLtfistoverikun
frá eldri tímum og yfirfaera
hsna og samræma nútíma
vinnubrögðum á fistostöðvum
otokar.
Kennslubók
Við eigum enga kennsiuJbók í
fiskiðnaði, og er mdtoil naiuðsyn
á að hún verði samdn hið allra
fyrata. Þannig eru verkefnin
mörg sem þarf að vinna á þessu
sviði og sem þoLa litla bið. En
ef verkefninu er stoipt niður á
fledri en einn og hver látinn.
annast það sem hann er hæfast-
ur til, þá onætti leysa þetta. afi
hendd á stoemmri tSmfl en eila.
Tími vangaveltna og ráðagerða
x' þessum málum, verður nú að
vera að baki, en áfihafnir að
tatoa við.
Fiskiðnaðarskóla strax, það
veröur að vera krafan,' sem ekki
verður hvikað frá.
Frá fræðsiuskrífstofu
Reyk/uvíkur
Fræðsluráð Reykjavíkur hefur ákveðið að láta
hefja kennslu í framhialdsdeildum fyrir gagnfræð-
iniga og landsprófsmenn nú í haust á fjórum kjör-
sviðum — þ.e. hjúkrunar-, tækni- uppeldis- og
viðskiptasviðum.
Þeir, sem hug hafa á slíku námi og hafa 6,00 eða
hærra í meðaleinkunn á gagnfræðaprófi í íslenzku
I. og II., dönsku, ensku og stærðfræði. eða 6,00 eða
hæcrra í aðaleinbunn á landsprófi miðskóla, komi
til iiinritunar í Lindargötuskóla með staðfest afrit
prófskírteina. þriðjudaginn 30. sept. eða miðviku-
daginn 1. okt. kl. 14.00—18.00 báða dagana.
Þeim, sem þegar hafa sótt um skólavist, ber að
staðfesta fyrri umsóknir sínar á ofangreindum
tímum.
Skólastjóra er heimilt að víkja lítið eitt frá ofan-
greindum lágmarksskilyrðum um einkunnir, ef
sérstaklega stendur á.
Kennt verður í Limdargötuskóla síðdegis.
Fræðslustjórinn í Reykjavík.
BLAÐDRESFSNG
Þjóðviljann vantar blaðbera í eftirtalin
borgarhverfi:
Sólheima — Nökkvavog — Kleppsveg —
Laufásveg — Leifsgötu.
Talið við afgreiðsluna, sími 17-500.