Þjóðviljinn - 30.09.1969, Page 7

Þriöjudiaguir 30. S'eptömlber 1969 — í\JÓÐVI'L*J'INN — SÍÐA ^
íngibjörg
Haráldsdottir
skrifar
frá
Moskvu
I siuimiar var hiaidin í Moskvu
sjötta alþjóðlega kivikimrjrndaihá-
tíðin. Verðlaiun voru afhent við
hátíðlega athöfh í þin.ghöllmni í
Kreml. Ötai myndir íien@uveirð-
laun (gárungaimir segja að eng-
inn þátttaikandi hafi farið verð-
laiunalaus heiim tii sín, en það
eru nú ýkjur).
Gullverðiaun voru þrenn að
þessu sinni og hiutu þau Staní-
slaiv Rostotsikíj (Sovétríkin) fyrir
myndina „Við lifum til mánu-
daigs“, Pietro Germi (ítailía) fyr-
ir „S©raifíno“ og HumibertoSoi
as (Kúba) fyrir „Ijucia“.
„Lucia“ hlaut eirrnig hin eft-
irsóttu verðlaun FIPRESCI
— alþjóðlegra samtaika kvik-
myndagagnrýnenda.
Humlberto Solas er 27 óirai að
aldri og „Lucia“ er fyrsta kivik-
mynd hans af fiullri lengid. Áð-
ur hafði hann stjórniað 7 heim-
ildaimyndum og einni stuittri
leikinni mynd, ,Jdanuela“.
„Manucia" fór víða og hiaut
ailmiörg veirðiaun á kivikimiynida-
bátíðum. Þetta var saiga unigrar
w-
Humberto Solas tekur við guUverðlaunum á kvikmyndahátíðinni.
Þær léku í Lucia, Adela Legra til hægri.
„LUCIÁ -
K0NUR0G
BYLTING
fáfróðrair sveitastúlku, sem ger-
ist sikæruMði eftir að hermenn
Batista liafa pyndað og drepið
mióður hennar og kveikt í kof-
anium þeirra. Á ljóðrasnan og
ferskan hátt er lýst lífi Manuelu
meðai skæruliðanna, leit henn-
ar að þekkdngu og hamingju,
fyrstu ásitinni; I myndaxiok fell-
ur hún fyrir byssukúluim óvin-
anna.
„Lucia“ fjallar ednnig um
konur og byltingu. Ég spurði
Humberto Solas, hversvegna
honum væri þetta viðlfangsefni
svo hu.gleikiið. Hann svaraði:
„Konan upplifir söguna tilfinn-
ingalega, hún er medra fómar-
dýr en karlmaðuririn, og af hún
sigtrar, þá er sigiur hennair medri.
Örlög konu eru oftast drama-
tísikari en karlmanns, og því
betri spegiilil dramatískra við-
burða söigunnar. Þessvegna vaildi
ég þainn kost að segja kúbanska
byltingarsogu frá sjónairhóli
þriggja kivenna, sem lifðu þrjú
sögiuleg augnablik og sem urðu
fórnardýr sögunnar, hver á
sinn hátt.“
„T ucia“ skiptist í þrjá sjáif-
1-i stæða þætti. Hinn fyrsti
þeirra gerist árið 1895, hdndr
tvedr 1933 og 196 ... Sögiu-
hetjumar þrjár heita allar
Lucia. Luciu firá 1895 leikiur
hin frábæra priimiadönna kúb-
ansikrar ledWistar, Raquel Revu-
elta. Sá þábtur ber aif hinum
tveimur, bæði hvað snertir
dxamatíska byggingiu, leik, leik-
stjóm og kvikmyndun, enda hef
ég ekki séð neitt í kúbanskri
kvikmyndailisft, sem jafnast á
við hann.
1895 var ár uppredsmar og
þj óðfredsisbaráttu. Uppredsnar-
menn höfðust viið í fjöllunum
og réðust þaðan tii atlögu við
Spánverja, hina hötuðu ný-
lendufcúgara. Bróðir Luciu var
einn a£ uppredsnarmönnunum
og hún og sysitur hennar eydidu
öllum stundum sánum í að
saumia föt á uppredsnarherinn.
Svo kemur ástin til sögunnar.
Lucia verður yfir sdg ástfangin
af aðkomumanni ednum. Hann
segist okki hafa áliuga á sitríð-
inu; eina áiiuigaimál sitt sé að
lifa í friði og haimdngju með
Luciu sinnd. Illar tungur kotna
því á kredk, að maðurinn edgi
konu og bam á Spáni. En ésitin
lætur ekki að sér haeða og Luc-
ia ftedllst á að flýja til fjalla
imieð elsklhiuga sínum. Þau leggja
af stað til plamteknu þeirrar,
þar sem bróðir Luciu og menn
hams haifast við. Of sednt kemst
Lucia aö raun um að hún hef-
ur verið höfð að ginningainfífli,
hýn hefur óafvjtandi vísað 6-
vinaher leiðina að fteiustað upp-
reisnarmanna. Ástmaðurinn er
á balk og burt, Lucia reikar ein
um Skóginn og horfir á hrdka-
legam bardaiga, sem er afleiðing
gerða hennar. Að bardagainum
loknumr gengiur hún firammá'lfk
bróður síns í valnum. Sturluð af
haitri og hefndarþorsta ledtar
Lucia jistmamn sdnn uppi og
reíkur hníf í gegnum hann.
Þessd fátasklega lýsing gefur
litla húgmiynid um það sem við
sjáum á tjadidinu. Höfundum.
myndarinnar hefur tekizt eimk-
ar vei að seiða fram sögulegan
bakgrunn þessiara mildu at-
burða. Táknmál (sytmibodik) er ó-
spart notað og gefst vel. Sum
atriðin eru á mörkum þess að
vera sentiimentad, en geyma þó
nógu sterkt bakspil tdl að falla
aldrei ofaní pyttinn. Til daamis
má nefna undarlegt atriði, þar
sem Lucia ' og systur hennar
sitja við sauma og syngja væm-
inn söng um ásitdna. Næst kivik-
myndavélinni er elzta systirin,
of gömul til að vera ógefdn í
föðurhúsuim, hún reiikar um stof-
una og grætur fögrum tárum,
eklki hennar blandasit við söng
sysitranna. Kvilkmiyndastjóri
þarlf að vera medstari til að
geta sýnt sdíkt aitriði þannig -að
áhortfiam.da verði órótt innan-
brjósts og hamn eigri milli hJát-
urs og gráts. Þetta tekst
Humberto Solas, og ekiki aðedns
í þessu atriði.
Inni myndina fléttast saga
geðveikrar kenu, fyrirverandi
nunnu, sem herimiemn naiuðgiuðu
á víavelli, þar sem hún var
að hjúfcra særöum. Þessd ógiæfu-
sama tötruigíhypja gengur um
auðar sódbakiaðar götur Trini-
dad og truflar máðdegisbiund
borgaranna mieð hrópum sínum:
„Vaknið Kúbanar! Því sofið
þið?“ Samivizika heimsins býr í
brjósti hennar og hún veit fyr-
ir örilög Luciu og aðvarar hamai.
Þegar Lucia er dregin imeð
valdi flrá líki edsifchugans, setn
hún myrti, þá tekiur tötrughypj-
an í hömd hemnar og grætur
harmieik þeirra beggja.
Lucia 1933 (leikin af Esdinda
Nunez) er sifcúdka a£ borg-
araættum, sem yfirgefur fjöd-
skyldu sína til að deila kjörum
við ungan bydtimigarmann. Ár-
ið 1933 var ár mdkilla sigra og
vombrigða. Harðstjóranum Mac-
hado var steypt af stódi og um
sdnn ledt út sem þjlóöin hefði
sigrað. En byltingdn var kæíð
í fæðingu á lævdsOegan hátt edns
og k/vo margar aðrar í Róm-
ömsku Ameríbu, inman skiamms
komsit Batista til vadda og á-
stamddð varð verra en nokkxu
sinnd áður. Lucia tekur virkan
þátt í baráttunuú viö hlið mamns
síns. Götuóeirðir eru sýndar
rnjög trúverðugiega, eáninig hér
er hið sögulega andrúmslloft
veigamikil uppisitaða. Maður
Luciu er heiðarlegur hugsdóna-
.maður, honum er um megn að
sjá fédaga sína bregðast mál-
staðnum, eánn a£ öðrum. Á end-
anum £er hann ednn út á götu
með byssiu og heifiur vomdausa
Framhald á 9. síðu.
að þegar ég varð þrettán ára
geröist ég sjálfúr kennari og
máðlaðd eddefu og tódf ára
stráfcum a£ þekikingiu minni í
sama ísbarnum. Þedr hlustuðu
a£ lotningu þegar ég endur-
tók orðrétt það sem „kenn-
arar“ mínir höfðu sagt mér,
og ég varð forvdða yfir því
hve valdsmannsdega ég gat
kennt þeim staðreyndir kjm-
lífsdns edns og ég þekkti þær.
Þegiar þessir sitrákar urðu
þrettán ára kom röðin að þeim
að kenna yngri strákium. Guð
einn veit hve miargar kynslóð-
ir nemenda í gagnfræðasikóla
35 hafa farið í gegnum lífið
án þess að efast own neitt,
sem þeir höfðu lært umkyn-
látf í isíbar Sams.
En þóitt kynferöisfræðsla sú
semi við fengumísjoppu Sams
væri ekki gagnsdaus maeð ödlu.
þá vorumviðallir niðaarbrotn-
ir menn áður en við kooniumst
í menntaskóla.
Samkvæmt minni reynsdu
held ég því að við höfiumekki
um xnargt að velja í þessu
landi, þegar um kynferðis-
írasðslu er að ræða. Til þess
að forða öðrum frá þvi að
lenda í sömu kvölum og þján-
ingum og ég og bekkjarfé-
lagar mínir, verðum við ann-
að hvort að vedta fræðslu um
kynfterðismál í skéUum, eða
loka öllum ísbörum í Banda-
ríkjiunum.
Art Buchwald.
Eftir ART BUCHWALD
að ef vdð gerðum vissian hlut
yrðum við brjádaðdr. Flestir
okikar bjuggust við því að
verða keyrðir inn á klepp á
hverri stundu.
Að sjádfsögðu var ekkert
talað um fugla, býfliugur,
blóm eða dýr. Okkur var al-
veg sama hvað gerðdst, þegar
þau gerðu hitt Það eina sem
sikipti ókkur máli var það sem
kom fyrir mannflóilk, og eftir
því að dœma, sem hinir 13
ára gömlu kennarar gátusagt
okkur, var það addt illt.
Þeir sögðu okkur, að þeir
seim sdyppu við brjálsemd eða
skyndigiftingu myndu senni-
lega enda xneð því að tá
hroðalegan sjúkdóm, semþeir
inyndu smdta böm sín og
bamaböm af í margar kyn-
slóðir. Það voru til 25 leiðir
til að fá þennan sjúkdóm, ’p.
á.m. sú að taka í hönd edn-
hvers, sem þekkti einhvetm,
sem hafði sjúkdóminn.
Það er auðveldlega hægt að
ímjmda sér þær martraðir
sem við fengum a£ þvi að
hlusta á þessar sögur. Það
vtrtist ekki vera (til nein und-
ankomuleið. Menn voru gdat-
Það er mikið fjaðrafok í
Bandarikjunum núna út
af því hvort vedta skuli
fræðsiu um kynferðisméd í
skókum okikar. Kennarar eru
venjulega hlynntir því, en í-
haddsfóilk eins og félagiar í John
Birch Society og Dætrumam-
erísku byltingarinnar eru á móti
því. Ég er vanur að sitja hjá
í umræöum um mál, sem
mjög sfciptar skoðanir eru um,
á saima hátt og mér er ilda
við að swara brófum sem ég
fee, en í þessu tidiviki hef ég
tedtið þá afstöðu að vedta beri
fræðsdu um kynferðismál '
skiódum.
Þetta er mijög persónudegt
mál fyrir xruig. Ég fékk enga
kyníerðisfraoðslu, þegar égvar
í skóla, og adlir 'vita hvemig
komið er fyrir mér. E£ til
hefði verið pansúm í kynfterð-
isimiádum, þegar ég var ígagn-
fræðaskóla, væri ég kannsiki
allur annar maður- nú.
Þegar ég gefkk í gagnfræða-
sikólla 35 í Holdds í New York-
fylki ftengum við alla okkar
kynferðisfræðsdu í ísibar sitað-
arins eftir kl. 3. Það voru 13
ára gamlir stnáfcarsem veittu
fræðsduna. Þeir virtust vita
allt sem hægt væri að vita
um þetta mál, og við sem vor-
um 11 og 12 ára trúðum
hverju orði sem þeir sögðu
okkur.
Seinna uppgötvaði ég að
suimit af þessu var ekki endi-
lega saitt. Mér var t.d. sagt að
ef maður faðmaði stúlku í
aftursæti bíls, væri það alveg
öruggt að hún myndi eignast
bam. Þetta loom í veg fyrir
að ég settist í afltursæti bíls
þangað tdl ég var orðinn 23ja
ára.
Margt fleira var sagt at
þessiu tagi m.a, að það færi
efitir því hvemig stúlka væri
kysst á munndnn hvort hún
yrði ctfrísfc eöa ekki. I hivert
skipti sem ég kyssti sitúiku
etftir það var ég, dauðhraodci-
ur í níu miánuðd.
Sérfræðingamir í dsbar Sams
kiunnu sivör við ödlum vanda-
mélum, sem mdnnzt var á í
sjoppiunni. Þedr sögðu okkur
aðir ef þeir geröu hitt, og
glataðir etf þeár gerðu það
ekki. Ég hugledddi það í al-
vöru að fyriitfiara mér eftir
eitt saimifcadið í ísbamum. Það
virtist ekki vera til neán önn
ur undankomuieið.
n versti kafdi minnar kyn-
I ferðisfræðslu var þó sá
i