Þjóðviljinn - 17.02.1970, Síða 7

Þriðjudagur 17. febniar 1970 — ÞJÓÐVTLJINTJ — SÍÐA J
Þannig vinna Norðmenn að
sjávarútvegsmálum sínum
Narges Ráfisklag vinnuir nú
að sbafnun miíkils fiskiðnaðar-
fyrirtaekis og er ætlunin að bað
byggi síðan stórt alhlida fisik-
iðjuver á Vestur-Lofotsvasðinu,
®ða nánar tiltekið í Moskenes-
vágen. Þetta irnin vera hugsað
nókikuð stórt í sniðuim eða í
likingu við fiskiðjuverið seim
Findus starfraekir í Haramer-
fest í Norður-Noregi. Bn bað
iðjuver er talið vera edtt af
allífúllkcimnustu iðjuveruna seim
nú eru starfandi. Fyrirtsekið á
að starfrækjast í formi hluta-
félags og á höfuðstóll við stofn-
un að vera n. kr- 500 bús. eða i
íslenzkum peningum 6 miljón-
ir 150 þús. kr. Hluthafar eru
taldir munu verða bessir:
Norska ríkið með 100 tms. n,kr.
Ráfisklaget mieð 100 t>ús. n.kr.
Sveitarfélagið í Moskenesvágen,
100 t>ús. nkr. og svo einstak-
lingar sem boðin verður fátt-
taka með 200 bús. n.kr.
Þorskstofninn sem gienigur á -
miðin við Lofót til að hrygna
árlega er sérstaikur gæðastofn
og er þorskur sá sem gengur á
önnur norsk fiskimið ekki tal-
inn samlbaerilegur. Af bessari
ástaeðu er verðið á þorsfci á
vetrarvertíð alltaí nokkru
haerra í verstöðvum við Lóföt
heldur en á öðrum stöðum
til vinnslu og hefur svo jafn-
an verið gegnum árin. Frá
þessum miðum kemur verð-
mesti saltfiskurinn og eftirsótt-
asta skreiðin á Italíumarkaði.
Þá er frosinn fiskur, veiddur á
þessum miðum á vetrarvertíð
auglýstur sem sérstök gæða-
vara. Norskir fiskiðnaðarsér-
fraeðingar telja aðoins fisfc
veiddan á Mandsimiðum geta
komið í stað Lófótfisks þar
sem ströngustu kröfur eiru gierð-
ar t.d. á saltfisfcimörkuðuim.
' Þannfg hafa Norðmenn veirið
miklu gleggri á gæði ísilenzka
þorskstofnsins helldur en við
sjálfir. Nýja iðjuverið sem . ég
sagði frá hér að framen á því
að staðsetjast á góðum stað, og
vinna úr gæðahiráefni. En á
vinnslu úr bezta hugsanlega
fiskhráefni. er nú lögð mikil á-
herzla í Noregi.
Verða fiskveiðar í
Norðaustur-
Atlanzhafi
takmarkaðar?
Norsika blaðið Fiskaren sikýr-
ir hinn 11. desemlber s.l. frá
því, að Bretar og Rússar krefj-
ist þess nú, að fiskvedðar. hvað
við kemur þorski og ýsu, á
norðaustur-Atlanzhafi verði
skomar niður um helming.
Hafa þessar þjóðir stungið upp
á þvi, að ársafJinn verði mið-
aður við 470 þús. smáHesitir
næstu árin og htífjist takmörk-
unin árið 1971- BQaðið segir að
á þessu hafsvæði hafi ársafl-
inn af þorðki og ýsu 1967 num-
ið rúmilega 800 þús. smólestum,
én verið kominn upp í 1 miilj-
ón smálestir 1968 Af þessu
aflamagni hafi Norðmenn átt
kringum 40n/n.
Þá upplýsir Fiskoren að
Norðmönnum sé boðið upp á
að halda sínum 40% af afla-
ma.gninu eftir að niðui-skurður
á aflamagninu haifi tékið gildi.
En við slíka takmörkun mundi
ársaifli Norðmanna á þorsiki og
ýsu fafflla úr 400 þús. smólest-
um, eins og hann var 1968,
niður í 190 þús. smálestir.
Ég hef hvað oftir annað að-
varað íslenzk stjórnarvöld hér
í þessum þætti og nú stfðast á
þessum vetri við því að draga
á langinn endumý.iun ísienzka
togaraflotans og vélhótaflotans
og þá meðail annars bent. á.
hve illa við Islendingar stæðum
að vígi, ef tafcmarkaðai-
yrðu fiskveiðar á Norður-Atl-
a.nzhafl og aflamiaign okkar síð-
ustu árin veitt á of Oitlum fiski-
Koparþök ó turnlauka cg spírur
flota, lagt til grundvallar því,
sem við flengjum að veiða, eft-
ir að silik veiðitakmörkun hefði
tekið gildi. Greinin í blaðinu
,,Fiskairen“, sem er mólgaign
útgerðar- og fískimanna í Nor-
egi, takur af allan vafa á því,
að hér er mikil ailvara á fterð-
um og siern við ísdemddngar eir-
um mijög vambúnir að mœta.
Það er 'lítill vafi á því, að þörf
er takmörkunar á veiðum sfld-
ar, þorks og ýsu á áðumefndu
hafsvaíði um nokkurra ára
skeið, eða svo er einróma álit
fískifræðinga margra landa sem
rannsakað hafa ástandið. Hins-
vegar hefur fátt verið gert hér
af viti til þoss, að við stæðum
ekki óþarfíoga illa að vígi, þeg-
ar slikri takmörkun yrði skellt
á. Ég hef bent á vanræfcsluria
í samlbandi við nauðsyndega
endumýjun flotans síðustu árin
og som hæigíoga gæti orðið or-
sök þesis, að ökikur yrði úthiut-
að dægra alflamoigni heldur en
annars hofði orðið.
Þá stöndum við mjfög neðar-
lega í gæðafcröfum á þeim
fiskaifla sem hér er veiddur og
tekinn af aðþrengidum físki-
stofnum, sérstalWlega á þetta
við hvað viðkemur þorskaneta-
veiðunum, þar sem aflamiagnið
en ekki gæði hnáefnisins skipta
hér onnþá öllu móili við þær
veiðar. Á þessu sviði eruim við
eftirbótar annarra fislkveiði-
þjóða, or nú þjálfa sig í því oð
flara som allna bezt með físk-
hróeifnið, því að þær vita aö só
tími er, fnamundan, að gæðin '
muni skipta öllu máli, en ekl:i
miikið og lélegt Bifllamaign.
Það er lítill vafi á því, að í
kjölfar niðurskorins ýsu- og
þorsllcafla miun lcoma hækkað
verð á þessuim _ fiskteffundum.
Þó munu lfka fislkveiðiþjóðir
eftir að friðun væri komin á
í því formi sem smgt hefur ver-
ið frá hér að framan, snúa sér
meira að nýtingu annacra
fiskistofnn, er ennhd hafa ekki
verið nýttir til futfs. svo engin
ástseða er til að örvænta, ef
rétt verður við málinu snúizt
nú strax og rnðstafanir gerðar^:
— miðaðar við fraimtíðina-
Verð á nýjum
þorski á Lófót-
svæðinu
Fra og meö 26. janúar s.l. tók
nýtt verð á vinnsluþorski gilldi
í verstöðvunum við Lófót í
Norogi. Vorðið á þorski, sliaegð-
um og hausuðum miðað við 58
cm lengd, er n.kr. 1,50 jafnt í
alla vinnsílu. Þetta vetður sam-
kvæmt skráðu gengi í ísienzlc-
um peningum kr. 18,45 fyrir
kg Eða kr. 1513 fyrir þorsk
slægöan með haus, eins og hér
er oftast miðað við. Fyrir
þorsdc af stærðinni 43-58 cm er
verðið hinsvegar nokkru læffra
eða n. kr. 1,25 í aJla vinnslu.
En er fiskurinn á að seljast nýr
á markaði, þá n. kr. 1,35 fyrir
kg. 1 ísdenzkum peninigum verö-
ur þetta, m.iðað við sHæfiöan
fisk með haus kr. 12,61 og kr-
13.62 fyrir hvert kg
Til samanburðair iwí geta
þess að fslenzkt verð á stór
um verfcíðaitlþoreki er nú fyrir
fisk slægðan með haius kr. 7.30
fyrir 1. ffl. A. eða bezta físk.
En með álagi á þetta verð, get-
ur ísJenzkur línufískur kornizt
hæst í kr. 8-83. Hér ber miJcið
á milli eins og fram kemur við
samamlburð.
Norskt loðnuverð
Nýlega var gengið frá samn-
inguim um verð á Joðnu í Nor-
egi, sem verður gildandi nú á
komandi eða nýbyrjaðri loðn,u-
vertíð í Norður-Naregi. Fyrir
hvem hektó'ítara af loðnu (100
lítra mál) greiðist n. kr. 9.50
sem grunnverð. en til grund-
vallar ’grunnverði er Jagt 2,70v,
fitumagn. Til viðbótar þessu
verði greiðist n: kr. 1,02" á
hektólítra fyrir hverja fitupró-
sentu sem er fram yfir 2,7%.
Sé reiknað með að meðalfita
loðnunnar verði 4,7, sem er
mjög lágt reiknað, borið saman
við reynslu síðustu ára, þá
mundi hvert kig. af loðnunni
verða í Menzikum peningum
kr. 1,55 fyrir kig., eða 57 aur-r
um hærra hvert kg. heldur ein
ísdenzkt loðnuverð er, eftir að
það var hækkað fyrir atbeina
skipstjóranna á bátunum. En
trúlega verður þó þessi mis-
munur meiri, þar sem hér að
framan er reiknað með óvenju-
lega lágu fitumagni. Það skal
tekið fram að norskt loðnuverð
er sagt reiknað út af sérfræð-
ingum þar í landi og á að vera
án allra uppbóta, eri borið uppi
atf markaðsverði afurðanna ein-
göngu.
Norðmenn erú nú firæddir
um, að loðnustofn þeirra fái
sömu útreið af hömlulausum
veiðum eins og sflldin og heyr-
ast sterkar raddir úr hópi út-
gerðar- og fískimanna, að sdfkt
verði að þindra- Sagt er, að
fis/kimádastjóri Noregs, Klaus
Sunnaná, sem er sagður fydgi-
andi takmörkunum á loðnu-
veiðinni, muni nota sér heimild
sem hann hefur í lögum til að
taktmorka fislkveiði undir á-
kveðnum kringumstæðum og
takmarka Joðnuveiði Norð-
manna í ár. Ekki er þó ennþá
ráðið hvernig staðið verður að
slfkri veiðitalkimörkun, en þó er
hedzt gert ráð fyrir að það
verði látið koma niður á sum-
a.rveiðinni.
Norðmenn smíða
nú mjög
litla skuttógara .
Norsik fiskiðjuver við Lófót
og Norður-Noreg ióta nú smfða
mijög litla skuttogara með
sterkum vélum til hráefnisöfl-
unar á nærliggjandi mdðuim.
Ein frægasta bygging i Moskvu er Vasilíj-dómkirkjan við Rauða torg. Að undanförnn hefur
verið unnið við að leggja koparþynnur á alia níu turna kirkjunnar, sem áður voru járnslegnir.
— Myndin er af þessari fögru byggingu með turnlaukana.

Mörg skipanna eru í kringum
3þ) smálestir en með 1200 hest-
atfda ganigvél-um eða jafavel
stærri. Skipin eru sögð smíðuð
til að geta notað jöfnum' hönd-
um fíotvörpu og botnvörpu.
Mannaíbúðir eru fyrir 15 imeinn
í þessum skipum, en sagt er að
þau muni komast af með að-
eins 12 mienn við veiðair. Fislk-
iðjuver í Norður-Noregi fékk
nýlega afhent sitt íýrsta sikio
af 10 sem það ætlar að Játa
samíða af þessari gerð og annað
fær það í mairzimónuði. Skip
þessi verða mjög vélvædd, svo
og búin ísvélum og er ísnum
blásið í kassana gegnum slöngu.
þegair ísað er. Fiskddest er inn-
réttuð fyrir kassa eingöngu.
sem venður kornið fyrir á pöll-
um svo að uppsíkipun verði
þægileg og geti gertgið fljótt.
Öldum fiskúrgangi, haus og
silági, svo og lifur verður kom-
ið fyrir í köldum geymslum
og þotta hvorttveggja unnið í
afurðir í landi.
Makríll gengur til
þurrðar verði
veiðarnar ekki
takmarkaðar
Norsiki fiskifræðingurinn Jo-
hannes Hamre sagði nýlega f
viðtali við Stavanger Aften-
blad að makrílsstofninn ,í Norð-
ursjó og Skagérak hefði á síð-
ustu árum rýmað um hvortei
meára né minna en 80% og
. kenndi þar um, fyrst og fremst,
ofveiði norelkra snurpunótar-
skipa. Fiskifræðingurinn sagði,
að árið 1964, þagar Norðlmenn
hófu þessar hömllulausu veiðar,
hefði norska hafrannsóknar-
stofnumin. áætlað makrílmagnið
á þesisum miðum ea. 30 m£Q-
ónir hektódítara, en væri n.ú
áætlað 6 miljónir helktólítarar.
Á þessu verður að veirða þreyt-
ing strax. Friðun og takmörk-
un makrílveiðanna er aðfcall-
andi og þolir engan drátt, sagði
fískifræðingurinn-
ÍMiK 2155 heilsuspillandi íbúðit
í síðasta þætti var nokkuð vikið að franrmistöðu
Gísla Halldórssonar á sviði iþróttamála í höfuðborg-
inni. En hann er af flokksbræðruVn sínum sérstaklega
valinn til þess að sinna öðrum málaflokki, þ.e. húsnæð-
ismálunum, og er frammistaða hans á því sviði engu
síður frásagnarverð en á sviði íþróttamála.
íhaldið lofaði fyrir síðustu kosningar 350 íbúðum á
þessu kjörtímabili sem nú er að Ijúka. 52 íbúðir hafa
verið byggðar. Og svo segir Gísli Halldórsson að mark-
miðunum hafi eiginlega verið náð í húsnæðismálum
— vegna þcss að braggarnir væru horfnir og rifnar
hefðu verið um 300 heilsuspiilandi íbúðir. En Gísli
Halldórsson virðist ekki þékkja ástandið vel: Sam-
kvæmt skýrslu borgarlæknis voru 22.660 íbúðir í notk-
un í Reykjavík 1. janúar 1968. Af þessu’m íbúðum var
121 íbúð talin óhæf til mannabústaðar En auk þeirra
voni 2.155 íbúðir taldar ófullnáegjandi af ýmsum ástæð-
um, m.a. vegna raka í íbúðunum, kulda, ónógrar loft-
hæðar, skorts á hreinlætisaðstöðu o.s.frv. Af fbúðum
í borginni voru semsé 10% ófullnægjandi að dómi borg-
arlæknis og heilbrigðiseftirlitsins. Af 560 leiguíbúðum
sem borgin á sjálf voru aðeins 334 taldar hæfar til
framtíðamotkunar, en 226 lélegar eða heilsuspillandi.
í þeirri tölu voru m.a. 62 íbúðir í Höfðaborginni, 10
í Selbúðum, 9 í Grimsby. I>að er ómögulegt að slíkt
húsnæði skuli notað af borginni sjálfri fyrir snautt og
sjúkt fólk áratugum saman. Þetta er blettur á borgar-
félaginu setm borgarstjóminni ber skylda til þess að
eyða strax.
Margt fleira mætti segja um húsnæðismál Reykja-
víkur, en það er allavega staðreynd að þeim markmið-
um hefur ekki verið náð í húsnæðismáium borgarinn-
ar sem borgin þyrfti að setja sér. Og það er að flýja
raunveruleikann, þegar Gisli Halldórsson segir á borg-
arstjómarfundi að ekki þurfi að byggja íbúðarhúsnæði
fyxst og fremst í borginni.
c