Þjóðviljinn - 07.05.1970, Blaðsíða 12

Eldgosið hefst í upphafi sauð-
burðar á viðkvæmri gróðurtíð
★ Náttúruundur eins og eld-
gos greta aukið ferðamanna-
strauminn að sumrinu og reynzt
hagstæð tekjulind þjóðarbú-
skapnum frá því sjónarmiði. ís-
lendingum cr þó tamara að líta
eldgos óhýru auga eins og bænd-
ur hafa alltaf gert öld fram af
öld — einkum þegar þau ógna
viðkvæmum gróðri á vorin og
sauðburður að hefjast í haga.
jc Vindátt var sunnan og suð-
austan er gosið hófst í fyrrakvöld
og bar vikurmökkinn yfir Lang-
jökul austan megin og norður
yfir Skaga. Varð vart við vikur-
fall í sveitum vestan til á Norður-
landi í þessari vindátt, lítillega á
sunnanverðum Vestfjörðum og í
uppsveitum Borgarfjarðar.
jt Um hádegi í gær skipti um
vindátt til austurs og norðaust-
urs. Markaðist gosgeirihn við
Eyrarbakka sunnan megin og
Snæfellsnes vestan megin og
Iagði á haf út.
-jÉr Fara hér á eftir viðtöl við
tvo bændur í nærsveitum gos-
stöðvanna og ennfremur bónda
norður í Vatnsdal í Húnavatns-
sýslu.
í Gnúpverjahreppi
Snemma í gærkvold náðum við
tali af Ágústi Sveinssyni, bónda
í Ásium í Gnúpverjalhreppi, og
inntum hann eftir vikurfalii þar
i sveit og áhrifum þess á vænt-
anlegan gróður og skepniuihold.
Einna verst varð þetta hjá
bændumum á Ásóltfisstlöðum og
S'krióufelli. >ar er jafnfallið
vikurlag um sentimetra á þykkt,
sagðd mér Stefán Pálsson á Ás-
ólfsstoðum, fyrr í dag.
Hér er líka hægit að merkja
vifcrið á túnum ög flögum, sagði
Ágúst. Það er hins vegar í miklu
minna mseli. Væri hægt að tala
um millrmetra þyklkt vikuirlag
fram að þessu. Ég hefi ekki trú
á því, að þetta valdi nednum
truflunum á gróðri og fé hefur
verið uti ihér trl beitar. Hrosis eru
hinsvegar óvær og lita varla við
bithaga.
Ástandið er sem sagt ekld al-
varlegt hér í sveit neroa vera
skyidi á efstu bæjunum í Þjórs-
árdal. Þeir ætbu þó að sleppa
með heybirgðir í sæmilegri tíð
þar efira, sagði Ágúst.
Bóndinn á Galtafelli
Snemma í gærkvöld náðum við
tali ai£ Árna ögmundssyni, hrepp-
stjóra á Galtafelli, og spurðum
hann um ástandið í hans sveit.
Hér varð vart við vikurfall og
vai-ð sporrækt i kringum bæinn. í
morgun. Skepnur láta illla að
beit í dag. Létum við fé í bús í
dag. Þó bera hrosisin sig ermiþá
vér og eru órólag í haga.
Ég hef ek'ki trú á því, að þetta
vaidi neinum truflunum á gró'ðri
hér í sveit — vikurfallið varð í
svo litlu mæli í nótt. Þetta er
auðvitað miðað við ástandið eins
og það er enniþá hér í sveitum.
Efstu bæir í Þjórsárdal fóru illa
út úr þessu og kannski hefiur
Landsveitin farið ver en skyldi.
Regnskúrir eru í dag öðru hvoru
og þá skolar vikrinum burt furðu
fljótt. Annars er allt gróðurlendi
viðkvæmt núna og senm hefct
sauðburður hjá hændum.
Bóndi í Vatnsdal
Síðdegis í gær néðum við tali
af Jóni Bjamaisyni, bónda að
Ásd í Vatnsdal, í Húnavatnssýslu.
Jón kvað heidur óyndislegt að
líta yffiir VatnsdaMnn vegna vik-
urfalls um nóttina. Allir snjó-
skaflar eru mjög dökkir að sjá
Crg vikrinum hefiur skeflt saman
í öidur um dalinn. Við höffiun,
ekiki tekið fé í hús og ég hef
ekfci trú á þvi, að þetta vikurfall
hafii mikiii áhrif á gróður. En
vikurinn er fíngerður og rýkuir
upp í vitin á mönnum og skepn-
um úti við. Vindsveipir gengu
yfir um tíma í dag og rauk þá
fínigert vitorið inní hús. Þanniig er
hægt að greina frá nokkrum ó-
þægindum aif þessu.
Jón kvaðst hafa farið út um 1
miðnættið nóttina áður og hefði
þá greint leifturbjarma á lofti
yfir Haukagilsheiðinnd — komu
þeir með 10 mínútna millibili og
sló bjarma á loftið.
Það var miknð vikiurfail á
Blönduösi kvöldið áður, sagði Jón.
Hins vegar hef ég eltfci heyrt um
mikið vitourfall í sveitunum
héma fyrir vesitan mig, sagði
Jón að lokum.
Pimmtudagur 7. maii 1970 — 35. árgangur — 101. töluiblað.
Þetta er stórfeng-
leg sjón og heyrn
- Frásögn ©ins fyrsta sjónarvotts
á gosstöðvunum við Heklu
□ Fréttaritari Þ'jóðviljans á Hvolsvelli, Ólafur Einars-
son kennari, var í hópi fyrstu manna, sem fóru inn að gos-
stöðvunum í fyrrinótt, löngu áður en fréttamenn útvarps,
sjónvarps og blaða komu á þær slóðir. í Þjóðviljanum í
gær var frásögn Ólafs af því er fyrst varð vart við gosið,
en hér fer á eftir frásögn hans af ferðinni að gosstöðvunum:
Hraunjaðarinn hrannást upp við Skjólkvíar
Þessar tvær niyndir tók blaðamaður Þjóðviljans, Vilborg Harðardóttir, í gærdag á gosstöðvunum við
Skjólkvíar og sést þar hvernig hraunjaðarinn hrannast upp meira en mannhæðarhár og bræð-
ir undan sér snjóinn er fossar burt í lækjum. — Á 9. síðu eru tvær aðrar myndir frá Búrfells-
virkjun er Vilborg tók þar í gær.
Skráii ykkur til þátttöku
í herstöð vugöngunni 1970
Fyrrnkomuilag Herstöðva-
gönigunraar n.k. siuininiudagB-
tovöOd heflur veriö áfcveðiö i
öllum imeginaitriðumí:
Gangan hefct á Hvaileyrai'-
hofliti, rétt sunnan viö Hafn-
arfjörð, imieð stuttum fundi kl.
7 síödegis á siuinniudaig. Slíðan
verður gengið í gegouim Hafn-
ajrfjörð í Kópavog og hald-
inn stuttur fundur við Þing-
hól. Verður sá fiundur sér-
sitoakfleiga helgaður sjáifstæð-
isbarátotu Mendinga fyrr og
síðar.
Gengið verður af Ösfcju-
hiíð uim Lönguhlið og Mikfliu-
braut og beyigit inn á Simiára-
götu. Við tékkneska scndiráðið
verður halldinn stuttur fundiur,
sem fjaila miun um her-
stoöðvar á erlendri gmnd, hvar
sem er í heimiinum, og munu
hásfcólastúdentar sjá um þann
fund.
Saðan verður gengið um
Laufásveg og staönæmzt
stoutta stound við bandaríska
sendiráðið. Víetnamhreyfing-
in annasit fnndinn þar í sam-
ráði við 10. maí nefndina.
Göngunni lýkiur með úti-
fundi í miðbænum, en þar
steig erlendur her fyrst á land
fyrir réttoum þrjátíu árum.
Verður fundiuirinn væntanlega
á Amarhófli og hefst M. 11 um
kvöflddð.
Parið verður frá Reykjavík
í hópferðaibílluim frá Vonar-
stræti og Hlemimitorgi kl. 6.30.
Þeir sem ætla að verða við
upphaf göngunnar, eru beðnir
að skrá þátttöku hjá Daníe.l
Guðmumdssyni í síma 26698.
Um hálftíulieytið varð gossins
vart á Hvolsvelli. Grétar Bjöms-
son verzilunars.tjóri fann þungan
dynk og leit út og sé gosstrók
rísa upp rétt austoan við Heklu.
Örskömmu síðar var hflé á tón-
leikum Sinfóníuhljómsiveitarinn-
ar, og hringdi ég þá til Þjóðvitj-
ans og fíéttastofu útvarpsins.
Gosmökikurin.n óx jafnt og þótt,
og var að sjá efldinigarfledftrin í
mekkinuim, sem direifðust lansgt í
vesturátt. Að Oöfcmum fónleikun-
um héldum við hjónin ásamt
sikólastjóra og konu hans af stáð
og sflógumst í för fjölskyldiunnar
frá Afcurhóli. Ulm eitotleytið lögð-
um yið inn á akleiðina upp að
Hefclubæjum um Heiði og Þing-
skáiabæi á Rangárvöfllum, urn
tvöleytoið komum við að Hauka-
dal, er stendur við BjóBfsfélI.
Er gosið byrjaði voru mœðg-
urnair að Haukadal einar heima.
Móðirin taildfl titringánn og drun-
umar nú miun mínini en, 1947, en
þær gerðu þegar ráöstoaffianir og
hleyptu hestum út, því skepnu.r
á bænum urðu frermur órólegar.
Bóndinn í Haukadal tjáði mér,
að undanifarnar viku-r hefði hann
veitt því athygli, að snjó hefði
tekið óeölilega miikið upp, þar
sem eldstöðvamar væm að lík-
indum. f
Prá mörgiu hafði fóilkið í
Hauikadal að segja sem því
flannst geta bent til, að eitthvað
mikið væri í aðsiigi. Þær maaðg-
urnar slógust í för með okikur og
Ieiðheindu okkur inn á veg hátt
upp í suðuröxl Bjóilfcfélls. Þar
sást mjög vei syðsti gígurinn og
vav hraunstrókurinn mrjög hár.
og mátti eygja fljölhreytilegar
myndir út úr strðknum. En
grjóthrun mátti sjá í jöðmm
hans. Einnig sáum við gígaraðir
í vestourjaðri Hékltu, og sýndist
okfcar hraunélffiur vera að byrja
að renna niður hailllann, og til að
sjá það betur áJkváðum við að
halda út á Næfuriholtsöldur. Á
leiðinni hittum við bændur er
farið höffiðu þetfca og komizt efet
upp að svoneflndum grjóthaus á
Næfurholtsöfldum. Þangað tókst
okkur að kouiast, hafði þá vind-
átotinn breytzt nokkuð og einnig
vomrn við nú ailnærri Héklu
norðvestan við hrygginn og ók-
uim við jaðar gamla hraunsins
frá 1845, og lentum við öðm
hvom í ösfcufallinu. Prá Grjót-
haus efst á Næfurholtsöldum
blasti við stórfengleg sjón. f
beina línu frá okku.r til norð-
austurs var gfgaröðin fjórir eða
fámm gígar, sem minntu mann
í Ijósastjaka og syðsti gígurinn
síðan í beina stefnu lengra frá.
Hraunelfurin stefndi niður
hlíðina og mátti sjá hvemig
brún- hennar valt fram. Nyrztu
gosstöðina sáum við ékfci nægi-
lega greinilega, en augljóst var
að þar voru þá stundina, um kl.
3.30, langmest uimlbrot. Á þessum,
stað var hvinurinn gíffiurlegur og
öskufallið mikið, svo að bíleig-
endur vildu sem fyrst hafa sig
á brott. Annars er nær ógjöm-
ingur að lýsa þessari stórféng-
legu sjón og heym þama uppi í
fárra kflómetra fjarlægð flrá
eldstfiðvunum.
Við vorum þarna á mjög hent-
ugum tímia, því að rétt var að
byrja að lýsa af degi, en efld-
glóðin skar ság skemmtilega úr
' myrkrinu en yfir gnæfði Heklu-
tindur snævi drifinn, þvi mökk-
urinn og ský skyggöu þessa
stundina ékiki á edns og varð
með morgndnum.
Á niðurteið af ölduhryggnum
hdttuim við fréttaimenn útvarps
sem þá voru koannir Skarðsleið-
ina úr Reykjavík og héldu saðan
upp að Glerhaus, en aðeins fáir
bœndur höfðu farið þessa leið áð-
Frá kosninga-
stjórn Alþýðu-
bandalagsins
KOSNINGASKRIFSTOFUR:
Á Laugiaivegi 11, anpapri
hæð, er aðal kosningiaslcrif-
sfcoifa Atþýðuhandalagsins,
simiar 18081, 26695 og 19835
—- opið allan daginn. Þar eru
upplýsingar um kjörsfcrár,
skráning sj'álfboðalijða og afct
sem lýtour að undirbúningi
kjördiags. f Tjamargötou 20,
fyirstu bæð, er skrifstoofa
vegna utoankjörfundiarkosning-
ar, sími 20697.
UTANK J ÖRFUND ARKOSN-
ING fer flram í Vonarstræt
1, giagnfræðaskólanum, inn
gangur flrá Vonarstræti. Kos
ið er alla virka diaga fcL 10-11
f.h., 2r6 og 8-10 síðdegis o,
á sunnudögum KL 2-6. ÁRii
stouðningsmenn Alþýðuhanda
laigsins, sem ekfci verða heim;
á kjördag eru beðnir að kjósi
hið fyrsta. Úti um land e
I hægt að kjósa hjó öllun
sýslumönnum bæjarfógetun
eða hireppstjórum og erlenó
is ; íslenzkum sendiráðum o
hjá íslenzkumælandi ræðis
mönnum íslands.
Stuðningsmenn Alþýðu
bandalaigsins eru beðnir a
tilkynna , fcosningaskrifstoi
unni nú þegar um »11® hugs
anlega kjósendur Alþýðu
bandalagsdns, sem efckd verð
heima á kjördegi, og haf
sjálfir persónulegt samban
við sem flesta þeiira. Hring
ið í sím.a 26697 opið alltaf
þeim ; tímum, þegar kosnin;
stendur yfir.
LISTABÖKSTAFUR Alþýðu
bandalagsins í Reykjavik o
alls staðar þar sem Alþýðu
bandalagið stendur að sjáli
stæðu framboði er G, og be
stuðningsmönnum að sfcriffi
þann bóbstaf á kjörseðiiini
við utankjörfundarkosningu.
SJÁLFBOÐALIÐAR eru beðn
ir að haffia hið fyrsta sam
band við kosningaskrifstof
urnar. Verkefnin verða næ
fram að kjördegi. og engim
má liiggja á liði sínu.
G-listinn.