Þjóðviljinn - 07.08.1970, Blaðsíða 3

-•'“•• • ^ " ••- ••- W • • y n. vV ‘ -

FoStudaigur T,. ágúst 1970 — Í>JÖJÐVI'LJIÍN(N — SlM J
Óeirðir í Hiroshima þegar árásar var minnzt
Stúdentar kref jast þess að
kjarnorkuvopn verði bönnuð
HIROSHIMA 6/8 — íbúar Hiroshima minntust þess í dag I stúdentana og það kom til á-
að 25 ár ern liðin síðan kjarnasprengja var fyrst notuð í “ hatda áfrfm S Frií
styrjöld. En þeir minntust þess á mismunandi hátt: með- argarðsms. Margar rúður voru
an þeir sem lifað höfðu af árásina komu saman og báðu brotn.ar.í óeirðunum
fyrir hinurn látnu, fóm þeir, setn aldir eru upp eftir heims-
styrjöldina, mótmælagöngur á götum borgarinnar.
I’annig leit Hiroshima út eftir kjarnasprenginguna.
Árásin á Hiroshima
og tilgangur hennar
I gær voru liðin 25 ár síðan I ekkert urn viðleitni Japana til
kjamasprengju var varpað á jap- þess að komast að friðarsaimin-
önsku borgina Hiroshitma, en það ! inguim, því að þeir vissu að þeir
var í fyrsta slkipti sem kjarnorku-
vopn vair notað í sityrjöld.
Þegar árásin var gerð á Hiro-
shima,' vissi heimurinn ahs eikiki
hvað kjarnasprengja var né
hvers hún var megnug. Emungiis
ein kjarnatilraun hafði verið
gerð, hinn 16. júlí 1945 í eyð'i-
mörkinni siuðaiustur a£ Alllbu-
querque í Alaimiogloirdo í Nýju
Mexfkló, og aná því siegja að þetta
helvopn haifii einungis verið á til-
raunastigi í ágúst 1945. Sú á-
kvörðun Trúmians Bandarikjalfor-
seta að beita kjaimasprengóunni,
sem var þá í rauninni „leyni-
vopn“, hefuir verið gaignrýnd mik-
ið síðan: því hefiur verið haildiið
fram að með því hafi hann
skapað hættulegt fordæmii og
valdið lítláti uim 200.000 manna
í Hiroshima og 70.000 manna í
Nagasaíki.
Bandaríkj amenn héJdu því hins
vegar frarn. að árásin á Hiro-
shima hefði verið nauðsynleg til
þess að binda endii á heiimsstyrj-
ö’dina. Með því að beita kjama-
sprengju hefði verið hægt að
knýja Japani til sikjótrar upp-
gjafar og komast hjá þvi að gera
innrás i landið, sem kostað helfði
hundruð þúsunda mianna- lífið á
báða bóga, og óskaplegar hönm-
ungar í öilu landinu.
Þessi röksemdaflærsla hijómar
senni'lega, en hún er þó ekiki ó-
yggjandi.
Áður en fyrstu kjamasprengj-
unnd var kastað, var bandaríska
lejmiþjónustan nefinilega komin
á þá skoðun að eklki myndu líða
nema nokikrar vilkur éður en
Japanir yrðu að gefast upp.
Bandaríkj'amenn réðu. ölllu í lofti
og gátu fyligzt mieð öllu því, sem
gerðist í Jajan. Alvariegiur skort-
ur á neyzluvamingi og éldsnieyti
var farinn að gera vart við sig
í landdnu, og Jaipanir voru sjá.lf-
ir búnir að gera sér girein fýrir
því siiðan Þriðja rikið hmndi
saman í Evrópu, að sityrjiöldin
var þeiim töpuð, og eklki var
unnt að gera annaö en reyna að
komast að friði. Þeir gerðu jalfin-
vel tilraunir til að komiast að
samkomulliagi við Bandairíikjar
menn.
En Bandairikjamenn skeyttu
höfðu kj:airn,aspren,gjunia í bak-
höndinni, og þeir gátu hafit ýms-
an póllitískan hagnað af því að
beita henni: Þeir gætu beitt hinu
nýja vopni áður en stjórn Sov-
étríkjanna stæði við gerðan
samning um að segja Jaipönum
stríð á hendur og þeir gátu sýnt
Sovétríkjunum yfirburðd sana á
þessu sviði hemaðar. Það er nú
vitað að þessi atriði voru ákaí’-
lega þung á metum' þegar Tru-
man ákvað að beita leynivopni
sínu. Þanni'g hófst kalda stríðið
áður en „heita stríðinu“ var lok-
ið.
ArASIN
Hinni fyrstu kjamasprengju,
sem beitt var í styrjöld, var
koimiið fyrir í fljúgandi virki af
stærstu gerð, B-2G, að nafni
Enola Gay. Einungis þrír al£ á-
höfn vélarinnar vissu til hvers
leikurinn var gerður, en hinir
vissu það eitt að þeir ættu að
taika þátt í mdikiilivæigum leið-
angri. Veðrið var bjart, og ekk-
ert loftvamarskot heyrðist. Þeg-
ar vélin kom yfir Hirosihima,
var sprengjan látdn svífa niður
í failJiblíf tíl þess að flugivétín
gætí komizt nokkum sipöl burt
áður en sprengjan springi. En
hættan var . þó talsiverð, og þess
vegna tók fiuigstjórinn skarpa
beygju, sveigði um 270 gráður og
hækkaði fkugið eins og auðið
var.
Þegar sprengjan sprakk gaus
upp eldhnöttur. Vegna dagsbirt-
unnar var glampinn þó ekki eins
blindandi og þegar fyrsta kjama-
tilraundn var gerð. Eftir spreng-
inguna, sem hafði jaifnmikið
sprengiafl og 20.000 lestir af TNT
sprengiefni, gaus upp dökkt ský,
sem leit út eins og „sjóðandi
mugga“ og þakti alla borgina á
tveimur miínútum.. Bandarikjja-
menn gátu því ekki il'jósmyndað
eyðiilegiginguna, en þeir töldu að
60% borgarinnar hefðu eyðilagzt.
Fyrir árásina voru íbúar Hiro-
shima 343.000 að töilu, en það
varð alldrei kunnugt hve margir
fórust við árásina.
Hin árlega minmmgairhátíð um
hin,a 200.0100 íbúa Hirosihimia,
sem talið er að hafi látízt þeg-
ar kj arn asprengjunni var kastað
á borgima hinn 6. ágúst 1945 eða
af afleiðingum sprenjgingunnar
(tala þeirra sem þekktir eru er
70.000), var haldin í Friðargarð-
inum í Hirosbimia í dag. Þessi
garður stendur á þeim stað, sem
varð barðast úti í árásinni.
Borgarstjórinn tók fram lista yf-
i,r hina láfcnu úr steyptum minn-
Tupameiros hóta
að lífláta gísla
MONTEVIDEO 6/8 — Skæru-
liðasamtökin Tupamaros í Uru-
guay útvörpuðu í dag tidkynn-
ingu tíl stjórnar landsdns, þar
sem sagði, að erlendu sendifull-
trúamir tveir, sem þaiu hefðu á
valdi sínu yrðu líflátnir, ef ekki
fen.gjust látnir lausir alidr pöli-
tískir fangar í landinu. Innanrík-
isráöherx-a landsins sagði í dag,
að fyrri ákvörðun stjómarinnar
í þessum efmum yrði ekiki ha,gg,
að, en hún hefur svo sem kunn-
ugt er þverneitað að verða við
tilmœlum skæruiiða. Mennimir
tveir eru Daniel Mitrone, bandia-
rískur ráðgjafi í Uruiguay og Dias
Gomides sendiráðsfulltrúi frá
Brasilíu.
Velheppnuð fríðarráðstefna
ráðherra fimm arabaríkja
isvarða, sem stendur þar, og
skrifaði á hann nöfn þeirra
manna, sem hafa látizt nýlega
af afLeiðingum árásarinnar og
þeirra, sem féllu í árásinni en
menn hafa ekki vitað nein deili
á fyrr en nýlega.
Þess andartaks, sem sprengj-
an féll (klukkan kortér yfir
átta), var minnzt með einnar
mínútu þögn. Síðan las borgar-
stjórinn upp firiðarávarp, kór
söng „Aldrei fraroar Hiroshima"
og 15.000 dúfum var sleppt laus-
um sem tákn um frið.
Þessi minningairfundur var
aðeins einn af mörgum, því að
þúsandir þeirra, sem lifðu árás-
ina af, komu sam-an við ýms
minismerki í garðinum. Sumdr
minntust þeirra barna, sem féllu,
þegar þau unnu sjálfboðavinnu
á götum borgarinnar, en aðrir
báðust fyrir við fjöldaigröf, sem
talið er að 120-130.000 óþekktra
manna séu grafin í.
Meðan á þessum minningarat-
höínum stóð, fóru þúsundir
vinsiri sinnaðra stúdenta kröf J-
göngu frá háskólahverfinu til
Friðangarðsins. Þeir kröfðust
þess að öll kjamavopn yrðu
bönnuð, bandarískar herstöðvar
í Japan yrðu lagðar niður og
hernaðarsamningi Japana og
Bandaríkj amanna yirði sagfc upp.
Lögregluþjónar umkringdu
í einam enda garðsins stóðu
shinto-prestar umluktír reykels-
isskýi og þuidu bænir fyrir hin-
um látnu. En .bænalesturinn
di-ukknaði næstum því í hávaða
frá rokkhijómsveit, sem spilaði
baráttúlög gegn styrjöld.
Þegar myrkrið. var skollið á,
settu menn fljótandi ljósker út
í á, sem rennur í gegnum ga-rð-
inn, tíl minningar um þá, sem
dirukknuða í ánni eftir að hafa
leitað árangurslaust að drykkj-
arvatn; í h-inni hrundu borg.
Gamall hermaður sat á b-rú yfir
ána og spilaði japönsk sorgar-
lög.
Kennedy fyr-
irrétti
HYANNIS PORT 6/8 — 16 ára
gamall sonur Roherts heitins
Kennedy, Rotoert að nafni var í
dag leiddur fýrir æskuiýðsrétt á-
kæi’ður fyrir að hafa haft mari-
huana í fóruim sínum, Einnig
var ákærður fyrir sömu sakir,
frændi hans * Sargent Shriver
yrxgri. Ektoert var látíð upp-
skátt um réttarihöldin, en talið
er, að drengmmir verði randir eft-
irlití naasta háiifia ár og verði
þedm ekki á í miessunm iþainn
tírna, verður þeita BMega sleppt
við frefeari afskiptí lliagainna.
TRIPOLI, AMMAN 6/8 — Ut-
anríkis- og landvarnaráðherrar
EgyptalandsL Jórdaníu, Súdan,
Libyu og Sýrlands luku fundi
sínum í Tripoli í dag og sögðu
að honum loknum að stigið hefði
verið stórt skref í áttina að ein-
ingu arabaríkja. Fulltrúar Alsír
og íraks komu ekki til fund-
arins vegna neikvæðrar afstöðu
til friðartillagna Bandaríkja-
niaima. Sl. nótt skarst í odda
milli Palestínuskæruliða í
Amman ,en þá greinir mjög- á
um friðartillögur Bandarikja-
rnanna.
Á fundj í Tripoli lýsitu ráð-
hemaimiir ánægju sdnni með, að
Gunniar Janrinig væri í þann
veginn að hefja að nýju sátta-
semjairastörf fyrir botni Mið-
jan-ðairihafs, en á sjálf'air friðair-
ti-Uögur Bandiairífcjamanna var
eklki minnzt að sögn. Fjallað var
um ýmds dei'lumál arabaríkjanna
og sagðj firéttastofa í Libyu að
ýmis þýðinganmd'kii viðfangsefni
hefðu fengð úrlausn. Engdn op-
inber tilkjmning var gefin út.
í fregnum frá London hernnir,
að Sovétmeiin hafi fuUvissað
Bandairíkjamenn um, að þeir
muni hæfcta vopnasö'lu tii Eg-
ypt-aliands meðan á txmsömdiu
vopnahléi ísraels og airabaríkj-
anna stendur. Þá mun vinn-a
verða lögð niðuir við sovézku eld-
fliajigastöðvarniar, sem era í
smíðum við Súezstourð. Enn-
fremur eru Bandiaríkjamenn
sagðir hafa lofað að hætfca fhtg-
vélasölu til ísraeQis á sam,a tíma-
biU.
Grunnfc hefur verið á því góða
hjá ýmsium skæruUðasamtökum
Palestínuainatoa að undianfömu,
en þau greinir nokkuð á 'jm af-
stöðu Nassars tíl firiðartíUagnia
Bandiaríkjamianma. Sl. nótit gerðu
skæruliðasamtökin PFLM árás
á aðaiibækistöðvar samitaika>nnia
APO og reyndiu að hertaka þau.
Fynmefndu samtökin eru andyíg
afstöðu Nassers en hin siiðar-
nefndu telja hana rétitmæta.
Nokkrir skæruliðar særðustt í á-
tökum þessum, sumir alvarlega,
en hertakan mistófcst.
Kjamasprerxgja af sömu gerð og sú sem kastað var á
1945. Hún vegur 408 kg.
Hiroshima að morgni hins 6. ágúst
Þjóðhátíðin í
Vestmannaeyjum 1970
Föstudagur 7. ágdst
Kl. 14,00 lúðrablástur.
Kl. 14,05 hátíðin sett.
Kl. 14,15 guðsþjónusta. Séra Jóhann
Hlíðar prédikar. Kirkjukór Landa-
kirkju syngur undir stjórn Martins
Huniger.
KL 15,30 Lúðrasveii Vestmarmaeyja
leik'ur undir stj. Jóns Sigurðssonar.
Frjá'lsa-r íþróttir og lyítingar.
Bamagaman: Leikféla-g Vestmanna-
eýja og Amar Einarssom
Kl. 17.00 Bjargsig af FiskheBanefi. Si-g-
maður Sikúli Theódórsson. Bama-
dans á nýlja danspaffinum. Knatt-
spyrna.
Kl. 20,30 Kvöldivaika. Hl’jómsveitín Log-
ar lei'kur. Guðmundur Jónssom
óperusöngivari, Jón Gunnlaugssonx
Eftirhermur, Amar Einarsson-:
Eyjagrán. Leilkfélag Vestmanna-
eyja, Mats Bahr, Ríó-tríó og Ámi
Johnsen syn'gur, kynnir og tengir
saman dagskrárKði.
Kl. 23,00 dansleíkir á báðum pöllum til
kl. 04,00.
Kl. 24,00 brenna á Fjósakietti og flug-
eldasýning.
Laugardagur 8. ágúst
Kl. 14,00 Lúðrasveit Vestmannaeyja
leikur undir stjóm Jóns Sigurðs-
sonar.
Kl. 14,30 Hátíðamæða: Einar Haukur
Eiríksson. Fimieikasýmng pilta
undir stjóm Gísla Magrcússonar.
Frjálsar íþróttir og handknattleik-
ur kvenna.
Kl. 17,00 bamadans og bamagaman.
Stuðlatríó, Leikfélag Vesitmanna-
eyja og Arnar Einarsson. Knatt-
spyma.
Kl. 20,30 Kvöldvaka. Hljómsveitin Log-
ar leikur. Jón Gunnlaugsson: Eftir-
hermur. Amar Einarsson: Eyjagrín.
Ríó-tríó, Mats Bahr, Vestmanna-
eyjavísur, Ámi Johmsen syngur og
kynnir önniiir dagsibráratriðL
Kl. 22,30 dansleibur á bóðum pöllum
til kL 04,00.
24,00 flngeldasýning.
Sunuudagur 9. ágúst
Kl. 14,00 létt lög í dalmuöo. Frjálsar í-
þróttir. HandiboSti kvenna.
Kl. 1S;00 Mats Bahr og Ríó-trfó.
Kl. 17,00 bannad'ans.
XI. 21,00 dans á nýja danspaffinum til
bl. 04,00. Hlíjómsveitir: Á nýja
danspaillánium leikwr hin vinsæla
pophljómsveit Logar frá Vest-
mannaeyjiam. Stuðtetríó leíkur
gamla og ságil da dansa á gamla
danspaffinum. Kynnár á hátíðlnni
verðui- hínn siungi Stefán Ámason,
fyrrveradi yfíriögregluþjónn.
ATHUGIÐ: Læknaþjónusta og
Hjálparsveit skáta veæðnr á staðn-
um.
ÍÞRÓTTAFÉLAGIÐ ÞOR.