Þjóðviljinn - 05.03.1971, Qupperneq 7

w
T
Föstudagur 5. marz 1071 — ÞJÓÐVILJINN — SÍDA J
„uppreisn"
RITNEFND:
Gestur Guðmundsson, Kristinn Einarsson, Sigurður Magmússon,
Sigurður Steinþórsson, Sveinn Kristinsson, Þröstur Haraldsson.
HASS OG EITURLYF
Eitt helzta umnæðueÆni Is-
lendinga á undanfömum rraán-
uðum. hetfur veirið svoneint eit-
urlyfjaivandamál. Þar haifa
margir laigt orð f belg, en eá
málfflutningur liefur yfiriLeitt
einkennzt af þefekingarieysi og
hleypidómium. Þennan greinar-
stúf ber að slkoða sem innlegg
í þá viðieitni að gera umræð-
umar eilítið hliutlægari og for-
dómalausari, G.jarna hefði ég
viljað gera betri grein fyrir
máli mfnu, en rýtmi mitt leyf-
ir það ökíki.
Það siem hvað rnest stingiur f
augu manna varðandi umræður
um ,,eiturlyfin“ er hin-n einhliöa
áróður sem hvarvetna er rok-
inn, og vil ég raunar skoða
þetta mál sem diæmágert fyrlr
skoðanamyndiun í þjóðfélagi
okkar. Um leið og það vitnast
að einhver ungmenni eru flar-
in að fitla við að reykja hass,
uppheÆst mikiili bægslagangur
og áróður geign „fíknilyfja-
neyzilu“. 1 aðffiörinni taka þátt
hinir ólíkustu aðilar, allt frá
táningabdssnessmönnum og lög-
regluyifirvöldum til biaðamanna.
Það er athyglisveirt að offiur-
kapp er laigt á aö aidrei komi
fram önnur sjónammið en þau
sem fordæma sérhverja neyzlu
allra „fífcnilyfja", allt frá hassi
til heróíns, og leggja aiit því
nær að jöffinu. Og Þjóðviliinn
virðist hafa tiied.nkað sér þessi
vinnubrögð borgarapressunnar
oig gleypt áróðuirsvefinn athuga-
semdalaust.
En nú haida því margir fram,
að geira beri skýran greinarmun
á kannabisi og raunverulegum
eiturlyfjum. 1 Danmörku var
árið 1960 borið fram ffirumyarp
í þinginu um að lögleyifa skyldi
kannabis. 1 greinargerð sem 4
yfirlæknar á dönskum sgútara-
húsum, sálffiræðingur og glæpa-
sérfræðingur undirrita, segir
m.a.:
,,í fáum orðum sagt heffiur
neyzíla kannabis færri vanda-
miál og hættur í för með sér en
neyzla annarra offiskynjunar-
lyfja s.s. amfetamíns og ópíums
og þaraðauki íærri en ncyzla á-
fengis og tóbaks hcfur í för
með sér.“
Þessa staðhæfiingu sérfræð-
inganna styður reynsla b.iéða,
bar sem kannalbisneyzla heflur
lengi verið útbreidd, svo og
reynsla þeirra sem þess hafa
neytt hér á Vesturlöndfum. En
pennadólgar íslenzkra blaða.
sem ekkd þekkja effindð nema af
óljósri afsipuim, hamast gegn
því. Algengasta staðh.ajfing
þeirra um skaðsemi kannalbiss
er sú að þrað sé vanábindandi
Og leiði til annarra sterkari og
hættulegri efha. I þvi samlbandi
langar miig til að vitna til
staýrslu sérfræðinga á vegum
A lþj óðaheilbri gði smálastcyfnun-
arinnar 'WHO):
,,Hvort sem efnið er notað af
og til eða stöðuigt er ekki sann-
anleg vanamyndun hvorki lík-
amlega né varðandi sálarlíl£ið'‘
Og í sörnu skýrsilu: „Kanna-
bisneyzla getur leitt til sam-
skipta við unddnheima (subcult-
ures) og aðra hópa sem um-
gangast hættulegri efni svo sem
amfletamín, ópíum og héróín.
Ef menn leiðast út í notfcun
slíkra effina stafar bað af sam-
skiptum við þessa hópa frek-
ar en atf neyzlu kannalbis."
I stoýrslunni segir einnig:
„Hvað einstaklingnum viðvikur
getur kannabisneyzla leitt til
kasruleysis, leti, hirðuleysis um
stöðu sína og tímalbunddnna
geðtruifilana."
Undir betta vál ég taka, en vil
þó fara aðeins nánar útí móla-
vöxtu. Staðreyndln er sú að
það fiólk siem eintoum neytir
kannabis heffiur róttækarr
stjórnmála- og lífsskoðanir og
er 1 andstöðu við borgaralegt
þjóðffiélag (m.a. fyrir félagsleg
áhrif atf neyzlu kannabiss).
Þetta fólk er því yffiirleitt mjög
andsnúið að vinna reglulega
vinnu, „láta ánetjast af kerf-
inu“. Það lifir eftir öðrumregl-
um, en náða í því neyzlulþjióðffié-
lagi sem það lifir í og lætur
sér nægja brýnustu lífSnauðsynj-
ar. Þar er komin ein höfuðá-
stæða þess að borgarastéttin
berst gegn kan abisneyzlu . Og er
það ndkkuð að furða þótttán-
ingabíssnessmenn prédiki gegn
kannabisd, þegar þeir reása af-
komu sína á þeirn gervilþört-
um sem menning kannabisneyt-
enda afneitar?
Nú gæti einhver skilið orð
mín sem svo, að ég teldi taanna-
bis einhverja náðargjöf og
skoraði á fólk að neyta þess.
Eki því fer víðsfjarri. Þó að efn-
ið sé lítt skaðlegt sem slíkt
og beim sem standa traustum
fótum sé lítil hætta búin við
takmartkaða neyzlu þess, þá
getur þiað valdið mitalum skaða.
Allnokkuð ber á þvi víða er-
lendds, og þegar er farið að
brydda á því hér, að ýmsir ein-
stalclingar og hópar gera
kannabis að lífsfyllingu sinni,
tala um það öllum stundum og
neyta þess hvenær sem færi
gefst. Slík meðferð kannabis
leiðir til falskrar vitundar um
stöðu sína og getur bretið ís-
inn fyrir raunveruleg eiturfyf.
En þessi hegðun er fyrst og
fremst sprottin atf þedm skorti
á lífStfyllingu sem eintoennir
þjóðfélag okkar, og geffiur meiri
vísbenddngu um hnignunará-
stand þjóðffiélagsins en skað-
semi kannaibáss
Lengi má deila um skaðleg-
ar atfleiðdngar kannabisneyzlu,
og sá hugsunarháttur að kanna-
bis sé eitfhvert náðarmeðall, er
engu síður hættulegur en otf-
stækið gegn því. En eina sipum-
ingu er brýnt að hetfja um-
ræður um nú þegar. Það er sú
spuming hvort lögleyfa eági
kannabis. Þeirri sipumingu vil
ég hiklaust svara játandi, og vil
færa eftiirffiarandi rök fyrir
þeirri atfstöðu:
1. — Hérlendis eru nú a.m.k.
nokkur hundruð ungmenna sem
neyta kannabis allofit og þús-
undir hatfa reynt það, en báðar
tölumar munu edlaust hækka
ört á næstunni. Þetta unga flólk
heyrxr sjálfit sie stimplað sem
glæpamenn, eiturlyfjaneytend-
ur. flóttk á glapstigum. Getur
hver gert sér í huigairlund hvaða
áhrif þessi móðursjúki áróður
hefur á kannabisneytendurna.
2. — Kannabis er stimplað
sem eiturlyf. Neytandd þess ffier
að líta á sig sem e.k. eiturlyfja-
neytanda, og honum finnst
styttra stökilcið yffiir í stertoari
efni en það raunverulega er.
3. — Kannabisneytandinn
verður að útvega sér efinið efit-
ir ólöglegum leiðum og ofit frá
sömu aðiium og selja raunveru-
leg eiturlyf. Hann kemst í sam-
band við eiturlyfjaneytendur og
á á hættu að neyta eiturlyfija
lika vegna þeirra samskipta.
4. — Mestur hluti þess hass
sem hinigað berst er blandaður
með ópiumi. Lítaur benda til
að milkil neyzla mjög blandaðs
effinis geti gert menn hóða ópí-
umi.
5. — Á sumum árstimuim
(um miðjan vetur) er Htið
framiboð 4 kannalbisi f þeim
löndum, þaðan sem það aðal-
lega berst til fslands (Dan-
mörtou og Bandarikjunuim). Þó
Framhaíld é 9. sáðu.
EN HVERNIG A AÐ BYRJA?
Alþýðuibandala®ið heflur enn
sem komið er sýnt talsvxart
meírf; rfðsýnl 1 viðskiptum sín-
um við aöila vinstra meigin við
það, heMur en tíðfcazt hefiur
rneðal kommúnista- oa sósíal-
demiótarataflókka Evrópu Sktrif-
stofiuvald í Alþýðulbandalaginu
er minna þróað en gerist í
kommúnistafliofclkunum gömlu,
það er lausara í reipunum og
möguleitoar til sitarfsemi innan
þess eru miedri. Astæðan er m.a.
sú, að enginn kommúnistafllofck-
anna heffiur lent í annarri eins
upphristingu og Alþýðubanda-
lagið á árunum. 1967-68. Það
hefiur ekki enn reist neina hug-
myndálega eða staipulagslega
vamargarða giegn „vinstri vi;llu“
eins og gömlu kommúnistar
flokkamir.
Af þessum staðreyndunn vilja
sumir dnaga þá ályktun, að
almenn kyTrstaða á sviði hinna
opinberu stjómmóla á íslandi
mæstu árin gæti fryst slíka frið-
samlega samibúð nógu lenigi til
að vinstriöiflum innan Allþýðu-
bandalagsins yxi fistour um
hrygg og samlband þeirra og
hinnar nýju ungu vlnstrihreytf-
ingiar styrtotist. En slík þróun
væri aftur skilyröi fyrir sókn-
armöguleikum róttækrar
vinstrihireytfingiar í landinu.
Öðrum fiinnst aftur á rraóti
alveg eins trúiegt að aitkiviæða-
leg sitöðnun Alþýðubandalagsiins
nú og í nassitu toosninigum gæti
elns hatft þær afleiðinigar að
rraeirihluti lllotolkslCorysitunnar
kynni að ledta f örvæntingu
sinni á náðir hannjbalista, Al-
þýðufflokksins og jafnvett. Fram-
sóknar um ..raunhæft vinstra-
samstarf ó flototosgrundvelli.“
En þóttt nauðsynlegt sé jatfnan
að reyna að skyiggnast irm í
Íramtíðina, þá má sttfkt auð-
vitað eldki leiða til íbrlaga-
hyggju og uppgjafar. Engin
félagsleg þróun á sér stað án
virkra frumkvæða, sem lóta til
sín taka. Við verðum að spyrja
oklkur þeima spuminga, hvem-
ig er hægt aö yfirrvinna svo
hófsama eða dapurttega framtíð-
arsipá og hirinda af stað satm-
stilltu fjöttdaátattd titt, að breyta
póttltísttcum kraiftahttutföllum í
landinu? Hvemiig er hægt að
hervæða Attþýðubandalagið og
breyta þvi í nóttætoa, samstittlta
og djatrfa fijöldahreyflngu?
Þessum spumingum verður
eklki svanað með aflmennu orða-
gllamiri eins og: „með því að við
sitöndum cnklkur vett í kosninga-
baráttunni“; „með því aðstanda
samian“. Slíkar kflisjur bera að-
eins óslkihyggju vitni, en gefa
engar leiðbeininigar um hvernig
eigi að stairfa. Spuminguna
verður að bera beint fram:
„Hvar á að byrja að breyta Al-
þýðubandalaginu?" „Hvar er
hægt að byrja að breyta Al-
býðubandalaginu?“
Við þurfium að aflmairfca þá
átakispúnkta, sem við getum
einbeitt oktour að og eigum að
einbeitai oktour að. Hér verður
á efitir fjaflttað um einn sflikan:
Hentistefina ög sjállflhiettda Al-
þýðulbandalaigsins kemur skýi'-
ast í Ijós f starfisemi Alþýðu-
bandalagsffiélaganna á lands-
byggðinni og er róttfest þar.
Engu breytir hér um þétt f
landsfbyggðarfélögunum. sé ofit
að finna bá fiéttaga, sem eru
hvað mest sammóla um þá
skoðun, að Alþýðubandalagið
sé á leið til hægri og fiótum
þurfl að stinga við áður en
horflir í óefini. Allur málflutn-
ingur Alþýðubandalagsmanna í
bæjum á landsbyggðinni mið-
ast að því að túlka hagsmuni
staðarins scm HEILDAR gagn-
vart ríkisstjómj bankavaldi og
Reykjavík. Allar fiéttagsflegar
andstæður innan staðarins eru
alger bannorð i umræðum. !
móflfflutningi Afliþýðubandalaigs-
manna á hverjum stað bdrtist
bæjaiffiélagið eins og edn stór
rjölstoylda, nema hvað ritstjórar
máflgagna annanra flofldka á
staðnum og einstalka stjóm-
mólamenn staðarins tefljast
svartir sauðir, Utgerðanmenn,
athafnamenn (svonefindir) og
aðrir fluflfltrúar einkauðmagnsdns
eru aftur á móti óskatoöm stað-
arins. Taflsverður hluti af starfi
bæjarifuflltrúa og bingmanna Al-
þýðu'bandalagsins fer í snaitt lil
að tryggja þeim fyrirgiredðsilu.
Innan staðarins kemur Htið
fram að Afllþýðuibamdalagið vilji
vera verikalýðsfloikkur fyrir ut-
an bað, að ofit fara Afliþýðu-
bandalagsmenn hamffönum, til
að etffla einkarekstur til að
tryggja venfcaffióflki vinnu.
Þamnig er þagað um stétta-
andstæðumar á hverjum stað.
En meðam þaigað er um stétta-
andstazður á hverjum stað er
ekiki hægt að aflhjúpa og út-
sfcýra stéttaandstæðumar og
hagsmuni launaffiólks á lands-
mældlkivairða. Þess vegna er
heildarstefina Alþýðubandallaigs-
ins löngum hentistetfna og birt-
ist í sífeflldum uppgjafártil-
hneigingum. Það er tilhneiging
til að segja: heildur Nordek en
EFTA, hefldur EFTA en EBE.
hefldur, EBE en Bandarítoin,
helldur Lofitleiðir og Eimskipa-
félagið og Siillfla og Valda en Is-
al og Kísiliðjuna. Enda gerest
þingmenn og æstoullýðsfiulfltrúar
jatfnt sporgöngumenn og snatar
fyrir Lofiöeiðir ó millirítajairáð-
stefinum
En nú er spumingin: hvemig
rætist úr baráttuhefiðum Al-
þýðubandaflagsáns á landsbyggð-
lnni með auknu innstreymi er-
lends framledðsliufjármagns?
Hvemig á afstaða Alþýðu-
bandalagsins í Reyfcjanesfcjör-
dæmi til Isal efitir að þréast
o.s.frv. Mun hin staðlæga hofll-
usta Aliþýðubandalagsdns við
innlenda aitvinnurekendur og
„athatfnamenn" eiga eftir að
snúast í hollustu við erlenda
eða „bla.ndaða“ atvinnurekend-
ur?
Hér verður aö spyma við fiót-
um. Hér verður að byrja að
breyta Aliþýðubandaflaginu og
stefinu þess: á hverjum stað, í
hverju bæjanfélaigi. En hvamig
á að byrja?
(Unnið með stuðningi afi bréf-
um Fylkingarstarfehóps X)
BLAÐRYNI
Þegar við, nolklkrir ungir sós-
íaflistar, gengum upp á Þjóð-
viflja í upphafii árs og aflhent-
um þar ávarp um ástand Þjóð-
viljans og torötfur um endurbæt-
ur, þá bjuggumst við ekflci við
að með því væri málunum kippt
í lag. öllu heldur ætluðum við
að vekja máls á þvi óstandi
siern þar ríkir að oflclkar viti og
hvetja tifl umræðu um það. Þvi
byggðum við grein olkkar upp
á lýsingum á efini Þjóðvifljans
eins og það kom, okkur sem les-
endum fiyrir sjlóndr, án þess nð
við reyndum að grafast fyrir
um rastumar að magnleysi
blaðsins. Væntum við þess að
firamtak oflckar mætti veröa til
að taoma atf stað umræðum um
málefni blaðsins, En þar varð
rcyndin önnur. Enginn virtist
hatfa áhuga á efilingui blaðlsiins.
Ámi Bergmann fór að vfeu
nokikrum, orðum um ávarp
okflcar, en svairaði aðeins fuli-
y;rðin,gum okkar meö öðrum
íiufllyrðinguin, og hvergi var
lcomið nær kjarnianum. Þvi vil
ég gjama í’eyna að fflytja þetta
mál edtthvað leragra og gera
grein fyrir skoðunum mfraum
um orsaltoir slappfledkans hjá
Þjóðviljanum.
Þegar við gerðum ráð fiyrir
að hægt væri að bæta Þjóð-
viljann, var það vegna þess, að
við töldum hreyfflngu íslenzkra
sósíalista geta staðið undir
betra blaði en Þjóðviljinn er
nú. Það sem ég vil telja hölfuð-
orsöteiina tfyrir slæmsku blaðsins
er annairsveigar samlbandsleysd
hans við hreyfinguna og hdns
vegar samlbandsleysd starfe-
manna hans innlbyrðis.
Sambandsleysi Þjóðviljans
við hreýfinguna verður elkki
slkýrt með sfltípuflagslegu ðhæði
hans einvarðungu. Þjóðviljinn
hefur smótt og smótt þróazt f
þá átt að vera sjállfeitæö ein-
ing, sldtin fró stairfi og við-
horfium sósíalista aflmennt, og
retour nú um úthöfi borgara-
legrar blaðamennslku og finnur
hvergi land hjó þeitrri hreyf-
ingu sem hann ó tilvist sína
að þaikka. Fjöflmargir félagar
hreyfflngarinnar hafa margt
fram að færa, sem ritstjórn
gætí nýtt, en ásiýnd bflaðsins
er lókuð og lítið aðlaðandi Ég
treysti mér eflcki til að koma
með neina patentlausn á bessu
vandamóli, enda verður sam-
stillt ótak margra aðila þar að
koma til.
Svo virðist sem stanfislið
Þjóðviljans hafii ailveg gfleymt
edniu megineinkenni starfs sós-
íalista, sem er samstarfið. Mað-
ur ffiær vart séð að blaöamenn
blaðsdns ræði saínan, allt virð-
ist kornið unddr tílvdljunar-
kenndu firamtaki einstalkra
mannai, og svo er eins vist að
þeir geflst upp vegna lítt upp-
örvandi umhverfiis.
Sem dærnJ um tilviljunar-
kennd vinnubrögð blaðsiins vil
ég tatoa kjarasammdnga BSIRB.
Þar fengu ólfk sjónairmdð að
njlóta sín, eins og eðlilegt eir.
En algerlega vantaði að blaðið
mótaði heildarsteifnu í firétta-
flutningi og flréttaslkiýringuin, en
hún heffiði að mínum dömi átt
að vera sú, að henda á, hve
hér væri aukiö ó launamdsmun.
og affihjúpa rætur hans. Ekkert
sflíkt var gert, heldur gat mað-
ur ednn daiginn stoildð að Þjóð-
viljdnn styddi misréttislkröffiur
FHK, annan daginn, oð hann
styddi mólstað stjómar BSIRB
o.sjErv
Svona hlýtur ástandið nð
vera xneðan starfismenn Þjóð-
viljans iðtoa þann einkennilega
sáð að putora hver í sínu homd
án alls samlbands við hneyffiing-
una eða aðra starffismenn blaðs-
ins. FHedra mætti benda á. T.d.
mætti auka gegnumsitreymi
starffismanna við ritstjómina.
Varasamt hlýtur að vera að
gera sflífct stairf að ævistarffii;
t.a.m. rnætti hafia þann hátt á
að róða menn aðeins til sosum
tveggja ára f senn, endurróða
suma, en endumýja annað
starfeflið.
Meðan bflaðið er unnið edns
og nú er, er varla hægt að bú-
ast við háum sibaindard: tíma,-
bundnir fjöifcippir einstakra
manna hfljóta að dofna vegna
aflflslherjar deyfðar, otg effinile^r
menn gerast samdáuna ástand-
inu f stað þess að bæta það.
★
Ot finá þessu sjónarmflði heif
ég ffiátt aö athuga við Þjóövilja
síðustu vifloi. Það sem fór
uppfiyrir standardinn var helzt
kvikmyndiasíðan og áffiramhald
á grein Göran Paílm, ‘ aiuk pistfla
Austra og A.B. Ein girein vann
það afrek að toomast niður fyr-
ir Þj óðvil j astandöæd, grein
Skúla Beneddktssonar um popp-
skólafirumvarpið. Hún sómdi
sér ágætíega í Morgunblaðinu,
en lítill ffiengur var í henni fyr-
ir Þjóðviljann. Afturflialdsraus
um striangan aga og ffileira á lít-
ið erindd þar nema tifl að sann-
færa menn um þá Icenningu að
ffiátt er vænlegra til að ala á
fiasísflcum viðhorfium en kennsla
í felenzfcu staóttiatoeirÆL — gg