Þjóðviljinn - 25.05.1971, Side 6

g SÍÐA — ÞJÖÖVIIJJIEWN — Þ!rflð9tK$atg«r 25. naalí! WKL

ÞORSTEINN VILHJALMSSON eðrisfræðingur:
TVÖFALT SIÐGÆÐISKERFI
Rannsó(kiiará6s sitja einmitt
Sem kunnnfft er befur Tóm-
as Karlsson ritstjóri Túnans
að undianförnu gert sér far um
að leika hlutverk siðgæðis-
varðar hvað snertir meðferð
opinberra fjármuna. Skrif hans
hafa á köflum verið aillpersónu-
leg og borið nokteum keim
æsifrétta. Þó er sjálfsagt efcki
laust við að þau hafi gert
notekurt gagin i sumim til-
vikum.
Síðustu vfkur hafla arðið all-
nokteur blaðasikrif um fjárreið-
ur Rannsóknaráðs ríkisins. Ein
aðalpersóna þesfe móils er Stein-
grámur Hernnannsson, fram-
kvaamdaslgóri ráðsins og sam-
herji Tómasar í stjómmálum.
Margir hafa þvi beðið þess í
ofvæni að Tómas léti í sér
heyna um þetta mál. Þetta
gerðist lotesins í blaði stuðn-
ingsmanna B-listans í Reykja-
vík sem ber naínið ,,13. júní“
og var dreift um borgina lauig-
ardiaginn 22. maí. Þar birtist
sumsé svartletruð rananagrein
eftir Tórnas undir fyrirsögn-
inni „Að gefnu tilefni“, Þar
sem Tómas er sjálfur aðal-
persóna þessanar greinar, bemst
ég því miður etetei bjá að
váteja að honum nokkram orð-
um í þessari svargrein, sem
snýst að öðru leyti um efnis-
atriði málsins,
í uppbafi greinar sinnar af-
neitar Tómas þvá tvöfiaildia sið-
gæðisteerfi sem feást í mianiun-
andi mati manna á ávirðing-
um flokksbræðra og stjóm-
málaandstæðinga. Þetta er fal-
lega og reyndar hraustlega
mælt af frambjóðandia í al-
þingiskosningum. Ég mun hér
á eftir ma.. athuga nánar, bver
bugur fylgir máli.
Er málið upplýst og úr
sögunni?
í grein sinni heidrar Tómas
þessu fram meðai annars. Svo
óheppilega vildi þó til sarna
dag og grein hans var dredft
í Reykjavík. að dagbiaiðdð Vísir
birti forsíðugrein um máiið
með fyrirsögninni „Málinuekki
• lokið“, sem er höfð eftir dr.
Þorsteini Saemundssyni, upp-
hafsmanni málsins. Eteki er að
sjá að Tómias Karlsson bafi
haft samband við Þorstein
vegna þessa máls. Spyrja má
einnig hvort Tómas hafi
grennslazt fyrir um, bvaða
upplýsingar Þorsteinn laigði
fram á fundi Rannsóknaráðs
hinn 18, þ.m. Varla miundi siík-
ur siðgæðisvörður, sem Tómas
teiur sig vera, láta siíkt hjá
láða ef...
Sannleitourmn er sá að ýxnis
alvaniegustei atriði þessa máls
hafa enn ektei bomið fyrir
arugu almennings. Þetta má
ráða af blaðaskrifum um málið,
sbr. tö. sterif Austra 22. maí
si., Nýtt iand — Frjálsa þjóð
10. april 1970 o.fl. Af einstöík-
um óupplýsteim atriðum má
nefna upphæð flerðakostnaðar
og auteavinnuigreiðsina, sem
ráðberna heimiiiaði eftir á, ótrú-
iegan viðhaidskostnað bifreið-
ar ráðsins og vaflailaiust fleira.
Ég tel að aimenningur eigi
skýiaiusa knöflu til fullrar vitn-
esfcju um öll etriði þessa máis.
Hafa leiðréttingar þegar
verið gerðar?
Rikisendurskoðun heflur gert
tiiiögur um aiimargar og um-
fangsmiklar breytingar og leið-
réttingar á bótehaldi og íjár-
reiðum Rannsófcnaráðs. Tómas
Karlsson helöuT þvá blákalt
fram að þessar leiÖréttingar
bafi þegar verið gerðar. Mætti
telja það mjög vei að verið
þegar varla er liðin vika síð-
an greinargerti og úrsteurð-
'jir Ríkisendurskoðunar kornu
fram. Siik framtatessemi er
naunar harla ótrúieg þegar
hiöfð eru í huga fyrri vinrru-
brögð sörnu aðila, sbr. hina
löngu sögu Þorsteins Sæmunds-
sonar í Mbi. 18. maá sJ... þar
sem bann lýsir göngu sinni
.gnifli Pontíusar og Pílatusar“,
eins og Tómas Karlsson hefur
komrzt að orði í svipuðu sam-
hengi.
Á fyrmiefndum fundi Rann-
sóknaráðs laigði Þorsteinn fram
tillögur um áteveðnar ráðstaf-
anir til úrbóta í fjárreiðum
ráðsins. Aflgreiðsiu þessara til-
lagna var frestað me0 atkrvæð-
um framkvæmdiainefndarmannia
(sam eru 5) og Einars Ágústs-
sonar alþingismarms. (í Rann-
sókmaráði á sæti 21 maður).
Kamnski er það þessi málsmeð-
ferð sem Tómas á við þegar
bann taiar um að aJit hafi
verið leiðrétt?
Eru svipaðar misfellur
algengar?
„Svipaðar færsiiuiLeiðréttingar
eru gerðar í mörgum öðrum
opinberum stofnranum áriletga“,
segir Tórnas. Ég spyr: Er Tóm-
asi Kairlsisyni kunnugt um
roargia forstjóra ríJásstofnana,
sem þurfa að endurgreiða rík-
issjóði úr eigin vasa tugþús-
undir króna á ári skv. úrskurði
Ríkisendurskoðunar? Ef svo er
tel ég honum steylt að setja
ekki Ijós sitt undir mæliker.
ílandinueru áreiðanlega miarg-
ar einfaklar sálir sem ganga
í þeirri góðu trú að siítear end-
urgreiðsiur hljóti að heyra til
undantekninga, þrátt fyrir
allt.
Hvað segja florstjórar rákis-
stofnana sjáífir við siíkum á-
kærum? í framkvasmdianefnd
þrír menn sem hafa gegnt slík-
um sförfum, þeir Jónas Haraiz
fyrrv. forstjóri Efnahagsstofn-
unar, Magnús Magnússon for-
stjóri Raiunvísindastofnunar og
Sveinn Bjömsson framkvæmdia-
stjóri IðnaðarmáJastofnunar
Ætla þeir og aðrir starfsbræð-
ur þeirra að þegja þunnu
hljóði við þessum áburði? Ég
skora hér með á þá forstjóra,
sem vita sig satelausa, að bera
þessar ásafcanir af sér opin-
berlega.
Er málið lítið?
Af f ramansögðu og ailri grein
Tómasar er ljóst að hann vill
gera sem minnst úr þessu
máii enda hefur bann alls eteki
brugðið fyrir sig æsifréttastíln-
um. Misfeilumar í fjárreiðum
ráðsins verður bver einstak-
lingur að meta fyrir sig og
þá reyndar með það í hiuigia að
enn eru alls ekki öii kurl bom-
in til graflar. Hinu verður varla
í móti mælt að þau vinnu-
brögð við meðferð og aflgreiðslrj
málsins, sem beflur verið lýist
i fyrmefndri grein Þorsteins
Sæmundssonar og blaðaskrif-
um í framhaldi af henni eru
mjög til vanza öllum þeim sem
þar eiga sök á. Þetta vil
ég biðja menn að hiafla hugflast,
bver sem endialok málsins
verða að öðm leyti.
Flokkspólitískt kosninga-
mál?
TómaiS Karlsson gefur í skyn
að hér kimni að vera um kosn-
ingabombu að ræða. Raunar
fer hann um þetta mjög óljós-
um or'ðum, þannig að bann get-
ur sjáilfisagt hiaupið frá þess-
um ummælum út um hvom
endiann sem er. Ég hirði ekfci
um að elta ólar váð það frek-
ar, heldur vii ég leitast við að
svara þessari spumingu sem
siíkri þar sem bún leitar vafa-
liaiuist á hugi einhiverra, sem
hafla fylgzt með þessu máli.
Þeir sem hafla lesið alila bar-
áttusög'J Þorsteins Sæmundis-
sonar þurfa raunar varla vitn-
anna við um svar við spum-
ingunni Þeim ætti t.d. að vera
ljóst að þessu máli væri.senni-
lega lokið fyrir löngu og há-
vaðalítið, ef stjómendur Rann-
sófcnaráðs hefðu bruigðizt skjótt
og drengilega við fyTirspum-
um Þorsteins Sæmundssonar,
sem hóflust fyrir rúmlega 14
mánuðum. Þeir geta því sjálf-
um sér um kennt, að málið
skyldi komast í hámaali og það
á óheppiiegum tima.
í öðru lagi má benda á að
afstaða manna tii þessa máls
fer aðeins að litlu leyti eftir
stjómmálaflobteum. Aliir vita
að menntamálaráðherra er eng-
inn samberji Steingríms Her-
mannssonar i stjómmálum;
sumir hiefðu öiibu heldur taiið
þá keppinaiuita um ráðhema-
stól. Samt sem áður lætur
ráðherra einskis ófreistað til
að bera biiak af framkvæmda-
stjóranium í þessu máU. Þessd
afstaða hains er raiunar eitt hið
furðuiegasta í þessu máli öiiu.
Þriðja hom þríhymingsins er
formaður framfcvæmdanefnd-
ar, Magnús Magnússon pró-
fessor, sem er yfirlýstur Sjáif-
stæðismiaður en mun að vísu
eteki vera floktesbundinn. Fram-
kvæmdanefndarmennimir Jón-
as Haralz, Sveinn Bjömsson
og Sveinn Guðmundsson, sem
styðja yfirleitt við bak Stedn-
gríms, hiafia heldur ekki mér
vitanlega verið kenndir við
Framsóknarflokteinn.
Staðreyndin er, að fylkiniga-
Steingrímur Hermaimsson
Tómas Karlsson
skipan í þessu rnáili ræðst öUu
frerrvur af aldri manna en
flotefcspóJitístoum lit. Hér er
siumsé um að ræða einn anga
þeirra kynsióðaskila sem verð-
ur mjög vart í ísienzksu þjóð-
lífi um þessar mundir. Ég
leyfi mér t.d. að fullyrða, að
svo til öil yngri kynsióð is-
lenztera vísindamanna stendiur
að bafci Þorsteini Sæmundssiyni.
Tómias Karisson teist til hinn-
ar yngri kynsJóðar — hvað
aJdiur snertir. í Ijósi fyrr-
greinda sbaðreynda er þvi sér-
stakiega fróðlegt að huigleiða
afstöðu hans til þessa máls.
Þorsteinn Vilhjálmsson
eðlisfraeðingur.
Sjö höfundar með margvíslegt efni í Rétti
□ Fyrata hefti þessa árgaings af Rétti, tímariti um
þ'jóðfélagsanál, er komið út fyrir nokkiru og senn von á
2. heftinu. 1. heftið er nokkuð einkenniandi fyrir Rétt
síðustu ára; þar kennir margra grasa og margir höfund-
ar koma við sögu. Auk ritstjórans Einars Olgeirs^onar,
skrifa í títnaritið þau Soffía Guðmundsdóttir, Gestur Guð-
mundsson, Loftur Guttormsson og Hjörieifur Guttorms-
son, og þeir Ólafur Einairsson og Bjöm Þorsteinsson halda
áfram greinaflofeki sínium undir samheitinu Örbirgð eða
réttíæti.
Réttur heflur nú bomið út í
56 ár, fyrst lengi vel undir
ritstjóm Þóróifa í Baldiurs-
heimi, en nú eru 45 ár liðin
síðan Einar Olgeirsson tók vi@
ritstjóm Réttar og hefur hasnn
gegnt ritstjóm timaritsins úr-
tatoaiítið siiðan. Fyrstu árgang-
ar Réttar eru nú vart fáanlegir
og mjög er gengið á síðari ár-
gianga ritsins,
Saga róttækrar verka-
lýðshreyfingar
Höfiuðþýðing Réttar er eú, að
þar heflur ævinlega verið leit-
azt við að fjalla um vandamál
liðandi stundar á fræðilegian
bátt jafnt og pólitísika viðburði
fortíðarinnar. Þeir sem haifa
baldið Rétti saman og eiga ár-
ganga aí, tímaritinu eiga vísi
að sögu róttækrar verkaiýðs-
hreyfingar á Íe8*«»di og einnig
hinniar aiþjóðQegu hreyfingar.
Um leið og Réttur beflur þann-
ig söguiegt gildi er hann mik-
ilvægt vopnabúr hverjum ís-
lenzlcum sósíalista. Hverjum
einasta manni sem vill fylgj'ast
með þjóðtfélagsmálum á íslandi
er nauðsynlei. að le&a Rétt,
endia er hann i'd að merkja
eina íslenzka tímaritið ym
þjóðfélagsmái sem um ára-
tuga skeið befiur komið reglu-
legia út.
Kostakjör
1. hefti Réttar í ár, er um
leið 1. hetfti fimmta árgangs
frá því að Béttur gjörbreytti
im svip. Eftir breytingiuna fyr-
ir fimrn árum verður Réttur
að útiiti og uppsetningu eitt-
hvert eiguiegiasta tómarit í
þessu lanrti og verður að fara
út fyrir landisteinana tii þess
að finna tímarit þar sem efni
er skipað niður af jafremikilli
smektevisi og í Rétti. Það er
Þröstur Magnússon setn i heið-
urinn af íorsíðum Réttar, en
Gísii B. Bjömsson gerði útlits-
teikningar að Bétti þegar út-
liti var breytt, en «(Áan beflur
Þorsteinn Óstearsaon aéð uœ
uppsetningu.
Réttur beflur áfcveðið að heflja
söfnun áskrifenda með því að
bjóða nýjum áisterifeindum sér-
stök kostaikjör: Árgangamir
1968, 1969 og 1970 verða seiri-
ir oýjum áskrifendum á 100
kr. hver árangur.
Einar Olgeirsson
í þessu Réttartoefti er fyrst
myndarleg grein Hjörleifs Gutt-
ormssonar, líffræðings, Nes-
kaupst., sem bann nefnir Nátt-
úmvemd og verkefnin fram-
undan. Lesendur Þjóðviijans
minnast vaflalaust frábærs
framJags Hjörleifs til náttúru-
vemdarblaðs Þjóðviljans og
þessi grein hans í Rétti á er-
indi til aJlra náttúmvemdar-
manna,
Grein Hjörleifs fylgja miarg-
ar failegar myndir, sem bann
heíur tekið sjáiflur.
Þá er að nefina greinina Par-
ísarkommúnan 100 áca en þar
rekur Loftiur Guttormsson
stutta sögu Parkarkommún-.
unnar — sögu. þó stutt væri
sem hefur haft mikil áhrif r
sósíaiista um víða veröld, ekki
sízt vegna rits Marx um það
efni Borgarastríðið i Frakk-
landi. Grein Lofts fylgja mynd-
ir af leiðtogum byitingarira}-
ar og svo myndir frá baxátt-
unni í marzmánuði 1871.
í þessu hefti Réttar keraur
við sögu Soffía Guðmundsdótt-
ir, kunnur útvarpsfyrirlesari og
einn af heiztu fomstumönnum
Alþýðubandalagsdns á Norður-
landi. Grein Soffíu ber heitið
„Konan og framtíðin" og er
þar m.a. getið bótoarinnar „De-
miain les femmes“ sem kom út
í Piarís 1965.
Þá birta þeir Ólafiur Einars-
son og Bjöm Þon6teinsson
þriðiu og næstsíðustu greinina
í greinaflokknum Örbirgð og
réttlæti og er þar íjiaJlað um
menntun og fóJtesfjöigun og til-
raunir tii andófls. Lotes er fijaJJ-
að í greininni um fjánaiustur
til hemaðar,
Þá er toamið að grein Einars
Olgeirssonar Frá Parísarkomm-
únu til heimsbyltingar. Þar rek-
ur Einar fyrst þau áhrif sem
„loginn frá Parás“ bafði á al-
þýSu Evrópu, síðan hvemig
„veröld sem var,“ hrundi upp
úr aidamótunum og hvemig
„byltingin brýtur sér — að-
skiljanJiegar brautir." Þá fjail-
Félag álhiugáljiásimyinidara efln-
ir árlega til samtoeppni meðal
félagsmainna uim beztu mynd
ársiins, Qg um trtíiwiP beztá
ijósmyndari árs'ns.
Orsllitin í ár varu tilikynnt á
fundi fyrir notekirum döguma og
hlart Gnznnar B Guðmunitfeson
verðlaunabikar fyrir bBztu, ljós-
rayud ánsins, en bátoarinn er
ar hann m byltingarglóðina í
þriðja heiminum og vitour síð-
an að stóru vandamáli, vanda-
máli vaidsins. Þessi grein Ein-
ars Olgeirssonar er ýtarieg út-
tetet á vandamálum heirashreyf-
ingar sósíalismans og steorar
Þjóðviljinn á aila sósíaiista að
lesa greinina vandiega. Hana
ritar maður sem heflur fylgzt
með heimhreyfingunni sikref
fyrir skref í ár og áratuigi.
Gestur Guðmundsson skrifl-
ar næstu greinina í Rétt, en
grein hans fjaRar um nem-
endiahreyfinguna og tengsi'
bennar við aðra baráttuhópa.
Og lotes er í Rétti grein eft-
ir Einar Olgeirsson, sem hamn
toaiílar Rauða misserið í Reyikjia-
vífc fyrir 50 áruan, en þar ep
saigt frá því meðal annars þeg-
ar AlþýðuÆLafcfcurinn fétek fyrst
menn á þing fyrir 50 árum;
þá vasr Jón Baldvinsson kos-
inn á þing í Reykjavík með
1795 atkvajðum eða um 30%
attovæða.
Fjölbreytni
Afl þessari upptalningu má
sjó, að Rétfcur er fjölbreytt
gefínn afl Agfai-umlboðiniu. Aute
þess vat' GunnBfc1 kjöirinn bezti
ljósanyxvJpxKÍ ársdns. í öðru og
þriQjð «8Bt! «rOai Olafur Guð-
mandsson og Slteúli Magnússon.
1 unglinigadháJd var Eteiaröl-
afisson kjörinn bezti ljósmynd-
arénn og flðkte hanr verðiouna-
bdtear, sem SeœsB-Itean umlboðið
og Ilfioad-umbQJ.ð hafa gefið.
tímarit. Þeir sem vilja kynn-
ast sögu sósíalismans hljóta að
lesa greinar Einars Olgeirs-
sonar og Lofts Guttormssonar,
þeir sem vilja kynnast nýjum
þáttum í þjóðmálaiumræðu nú-
tíroains hijóta að líta í greinar
þeirra Hjörleifs, Ólafs. Bjöms,
Gests og Soflfíu. — Áuk aJls
þessa eru í Rétti erlendir
þættir; fjailað um Gómúltoa,
Ratoosi, Nestlé-hringinn og
vestur-evrópskt teommúnista-
þing.
Tveir erlendir
þjóðdansahópar
sýna hér í sumar
Þjóðdansafélag Reytejavíkur
rniun í sumar taka á móti
tveim erlendum hópum þjóð-
dainsara, sem ætla að sýna hér.
Kemur 50 manna hópur frá
Austurríki 12. júií og 20 Svíar
18. júM.
Þjóðdansaflélagið skipulegg-
ur sýningarferðir um landið
fyrir báða hópana og jafn-
framt munu um 20 félagar úr
Þjóðdansaíélagmu siást í flör
með Svíunum og tatoia þátt í
sýningum með þeim. Um miSj-
an ágúst er 20 manna hópur
úr féJiaginu boðinn til Gauta-
borgar í tilefni af 350 ára af-
mæli borgarinnar.
í Þjóðdansafélagi Reykja-
vílrur eru nú milli 130 og 140
manns, þar aí virkir félaga®
um .70, afi þv» er fram toemu®
í fréttaíba'éfi Æskulýðsráðs,
Beztu Ijósmyndarar ársim
K
í
í
4
i
,4