Þjóðviljinn - 27.07.1971, Blaðsíða 5

Þriðjudagur 27. júlí 1971 — ÞJÓÐVILJINN — SlÐA ^
Hve stórt er forðabúr hafsins?
Moskvu — Forstjóri Fiskveiða-
og hafrannsóknastofnunar Sav-
étríkjianna, Bog<lanof, sagöi ný-
lega í viðiali við APN að það
sé Mjög stutt síðan, að flestir
hafrannsóknamenn hefðu hik-
laust og skilin.ál alaust lýsi því
y<ir að fiskistofnar í höfuntim
vaeru í reynd óþrjótandi.
— En, heldiur Bogdianof
áfram, eg'gjahvítuskortu rinn er
raunveruleg hætta fyrir mann-
kynið. Samkvæmt skýrslum frá
Sawieinuðu þjóðunum fá tveir
miljarðir af þeim 3,7 miljörð-
um sem jöitHn-a byiggýa ekiki
þau 30 gr af eggjaihvílueínum
á óag, í fæðunni, sem teLja má
algert lágmiark. Þannig er
ásfcandið nú þegar. Og þá er
spurt að því, hvort hafið geti
risið undir þessari stórauknu
þörf J’yriir eegjafevítutiæðu.
Bogdianof svarar því til, að
það sé hægt, ef mannfóíkið
sjálft hjálpar til. Ef menn hætta
venjubundinni rányrkju á fiski-
miðum og takia í staðinn upp
sama huigsumarhátt gagnvart
fiskveiðum og bændur haifa
gagnvart kornökrum sínum.
rátt fyrir stækkun fisikiskipa-
flota og bætta veiðitækni og
þá ekiki sízt leitartæki, er
aflaaukningu í raun og veru
lokið, ef litið er á heimdnn aill-
an. Á vissum hafsvasðum hafa
stofnar efitirsóttra nytjafisíka
rýmað mjög — hór er m. a.
átt við þorsk, kola, karfa, síld
o. s. frv.
Bæði fiskimenn og vísinda-
menn hafa af þessu áhyggjur,
leita orsaikanna og gera tillögur
um þann afla sem æskilegastur
sé. Sovézkir sérfræðingar hafa
reiknað bað út, að vel mætti
veiða 80—100 mtjónir smálesta,
en það er nokikumvegdnn sama
magn og nú er veitt á ári.
Mikil þörf er á því, að tefcn-
ar verði ákvarðanir um há-
marksvedði á hverri tegund á
hverju svasði á næstu árum,
setja verður strangar reglur um
fiskveiðar og leysa landhelgis-
mél er varða fiskimið á opnu
hafi. AUt verður þetta, Æegir
Bogdanof, að byggja á yfirveg-
aðri visindalegri aifstöðu til
skdpulagningar fisfcveiða.
— 0 —
að rannsóknarstarf, sem þeg-
ar hefur farið fram, hefur
sýnt fram á það, að í bJindu
fálmi sínu á höfunum hefur
maðurinn í fávizku sinni verið
að útrýma verðmætri næringu
sem þar er að finna.
I Suðurísihafi er mifcið magn
af smáum krabbadýrum, sem
hvalir lifa á. Fyrir aðeins
nokkrum árum var gert ráð
fyrir því, að hvalir ætu um
150 miljónir smálesta af þeim
á ári. Nú hefur hvalastcfninn
mdnnkað verulega, og enginn
nærist lengur á þessum kraibba-
dýrum.
Sovézka rannsóknarskipið Al-
exander Knípovítsj hefur um
þrigigja ára skeið veitt þessi
krabbadýr í tilraunaskyni, og
unnið hefur verdð að því að búa
til úr beim næringarríkt og
bragðgott mauik. Ef þessi aðferð
yrði tekin úpp í stórum stfl,
væri hægt að framleiða á henn-
ar grundvelli um 150 miljón
smálesta af eggjahvítuauðuigri
fæðu, eða nasstum því tvisvar
sinnum meira en allir fiski-
menn heims vedða nú.
— O —
Virk „hafrækt" mun verða til
bæði sem fiskræfct og plöntu-
rækt, sem sérflræðingar annast.
Þá verður að fó að vinna að
aukinni flramfleiðnl, hafsins á
vissum svæðuim, fyrst ogfremst
við strendurnar, m.a. með bví
að bera áburð á hafsbotninn.
Bogdanoff segir að lokum í
viðtalinu, að hér sé efcki um
hugardug eitt að ræða, heldur
verfceftai sem brýnt sé orðiðog
verði að byrja á nú þegar, með-
an höfin enn enu mifcið forða-
búr.
Herdémstélamir
starfa nétt
og nýtan dag
KAÍRÓ 25/7 — Fram til þessa
hafa átta leiðtogar hinnar
skammlífu byltingarstjórnar í
Súdan verið teknir af lífi; fleiri
munu á eftir koma. Það er
Nemery sjálfur, sem frá þessu
skýrir og segir ennfremur, að
meira en eitt þúsund menn
hafi verið handteknir, frá því
hann endurheimti völdin í
landinu á fimmtudag. Fjögur
hundruð menn, þar af um edtt
hundrað hermenn og liðsfor-
ingjar, — hafa verið á'kærðir,
sakaðir um þátttöku í uppreisn-
inni. Sex herdómstólar starfa
nótt eig dag við að dæma upp-
reisnarmenn. sagði Nemery.
BRÚSSEL 26/7 — Utanríkife-
ráðherrar Efnahagsbandalagsins
koma saman í dag til þess að
ræða þær tillögur, sem fram
hafa komið um það, hvemig
beri að haga málum þeirra
EFTA-landa, sem efcki hafa sótt
um fulla aðild að bandalaginu.
Þau lönd. sem hér um ræðir,
eru S'"'’~4Að. Finnland. ísland.
Sviss £ —furriki og Portúgal
Þetta er í fyrsta sinn. sem
þetta mál er rætt á ráðhérm-
fundi. Utanríkisráðherrariri’'
munu halda bessum viðræðnm
áfram í sepfember og októb®r-
búizt er við. að umra=>ðunum
ljúki síðsumars árið 1972.
Stærsts snrengiw
fram til þessa
BELFALT 26/7 — Brezkir . her- ,
menn fundu á mánudiag stærstu
sprengju, sem nokkru siimi hef-
ur fundizt á Norður-írlandi.
Raunverulega var um sex heima-
tilbúnar sprengjur að ræða; þaer
voru bundnar saman og flaldar
við vegarbrún fyrir utan Lond-
onderry, aðeins fáeinum kíló-
metrum frá landamærunum að
íriandi. Hermennimir fundu
sprengjunia í dögun og voru þá
a@ leita að mönnum úr hinum
banta'aða írstea lýðveldisher.
1
V
V
}
V
i
t
s
\
I
Stóríðja bönnuð
á strandlengju
Delaware
Árum saman hafa í'ylkis-
stjómir í Bandaríkjuinum
t«ifcið því með mitolum fögn-
uði, þegar yfirmönnum iðn-
flyrirtækja datt í hug að redsa
stórar verksmdðjusamstæður á
lawdi þeirra. Nýjar verk-
srmðjubyggin gar höfðu í för
með sér aukin laun, aukna
atvinnu, hærri tekjur af
Sköttum og áreiðanlega fleiri
atkvæði. Fylkisstjómir keppt-
ust því um að bjóða fram
styrki og hagkvæm kjör til
að stuðla að útþenslu banda-
rísks iðnaðar, og þær full-
vissuðu stjórnir fyrirtækj-
anna um það á laum, að það
þyrfti ekki að taka lög þeirra
gegn mengun of alvarlega.
Þessu óstandi er alls ekki
lokið enn. en furðulega marg-
ar fylkisstjórnir eru nú farnar
að breyta um stefnu m. a.
fyrir tilstilli neytenda- og
náttúriiverndunarsamtaika. Sá,
sem síðast hefur snúið baki
við fyrri stefnu, er fylkis-
stjórinn i Delaware-tfylki,
Russell Peterson, sem óður var
framkvæmdastjóri Du Poni
fyrirtækisins. Þrátt fyrir
harða mótspyrnu frá tólf
stórum fyrirtækjum undirrit-
aði hann nýlega lög, sem
ekkert fordæmi var fyrir, í
samskiptum stóriðju og rík-
isvalds. Þessi lög banna alla
nýja stóriðju á hinni hundrað
mílma lömgu stramdlemgju
Delawaie fylkis. „Við höfum
lengi stefnt kolóðir í átt til
meiriháttar iðnvæðingar, án
þess að gera ofckur nokkra
grein fyrir því hvað við
þyftum að borga fyrir það“.
sagði fylkisstjórinn við blaða-
menn „við höfum að siálf-
sögðu þörf fyrir iðnvæðineu.
en við þurfum líka rétt lffs-
gæði“.
Samkvæmt lögum Peter-
sons verður allri strandlengj-
unni lokað fyrir stórið.iu (en
það er þegar búið' að byggja
verksmiðjur og önnur fyrir-
tæki á nærri þriðjungi henn-
ar), og smófyrirtæki flá efcki
að setjast þar að nema með
sérstöku leyfi. Þungaflutning-
ar á landi eru einnig bann-
aðir. Peterson leggur áherzlu
á að lögin hafi alls efcki. ver-
ið samin í flýti, heldur hafi
öll efnahagsleg rök gegn lög-
unurn verið vegin og metin.
„Við setjum lögin af sann-
færingu‘‘.
Síaukln andspyrna.
Það er einmitt þessi sann-
færing, sem hetfur skotíðsum-
um hagfræðingum og em-
bættismönnum Bandarikja-
stjórnar skelk í brimgu.
Starfismiaður í viðskiptamála-
ráðuneytinu sagði: „Það er
furðulegt að það er farið að
tala um „rétt líflsgæði“ á at-
vinnuleysistíma" og annar
saigði: „Þetta er hræðilegt for-
dæmi. Hvernig færi fyrir
þjóðinni ef öll fyltoin gerðu
það sama?“
Það er ekfci hægt að bú-
ast við neinni allsherjar and-
spyrnu gegn iðnaði en and-
staðan hefur þó tfarið vax-
andi. Mörg rfki eru nú far-
in að draga úr áætlunum um
iðnvæðingu, og takm-arfca vöxt
iðjuvem. Það er ekfci lengur
vel séð að grafa nýjar kopar-
námur i Montana. 1 Kali-
fomíu hafa hópar manna
hindrað Edison fyrirtæfcið i
að byggja nýtt orfcuver 150
fcm. fyrir norðaustan Los
Angeles. Þótt efnahagur Oreg-
on-fylkis hefði þörf fyrir nýj-
ar framkvæmdir, hefur fylk-
isstjórinn sagt hverju fyrir-
tækinu á fæt.ur öðru: „Við
viljum efcki iðnað iðnaðaríns
vegna“. Háttsett.ur embættis-
maður í verz'lunarmálaráðu-
neytinu kvartaði undan þess-
ari þróun: ..Eneinn gerir sér
erein fyrir bví hvað er að
eerast. Það 1-æfnr efcki ver-
ið reist ný díuhmeinsiunair-
stöð í þessu landi í tvö ár.
Andstaðan gegn orfcuverum,
flugvöllum, nýjum némum, og
ferðamannaiðnaði er skaðleg.
Hún gæti ledtt til algerrar
stöðnunar í efnalhagslífin!u“.
Efnahagslíf og mcngun.
En ekkert fylki Ihefiur leiikið
stóriðjuna eins grátt — eöa
er lífclegt tál að gera það —
og Delaware-fyltoi. Fjölmörg
fyrirtæki. sem hugðust byggja
iðjuver þar, verða nú að leita
annað. M. a. verður Síhel4-
félagið. sem keypti mifcið
land fyrir olíuhremsunarstöð
árið 1962, að leita að öðru
stæði.
Sbell-fyrirtætoið barðist
harkalega gegn Iögumim og
það var mikið áfiall fyrir yf-
irmenn þess að tapa þeim
baráttu. Það eru aðeins tvö
fylki á strönd At/lanzhaflsins,
sem hafa svo góð haftaarskil-
yrði fyrir oli'uskip að utant sé
að byggja þar olíuhreinsunar-
stöð. Hitt fyltoið. Maine, verð-
ur æ tregara til að leyfa '
slfkar flramtovæmdír. Shell- j|
fyrírtækið tetar að olíuiþörf á ^
þessu svæði murai tvöflaldast i
flyirir árið 1985. „AlEr vdlja /
ortou, en enginn vill að Ihún *
sé flramleidd í siniB flyikf1 \
sagði J. earterPeirftánsveinnaf t
varaflorsetum SheU-fyrírtastois- /
ins. J
Belaware-fyltei héEur að j
sjólfflsögðu eflni á því að sfeapa i
fordæmi, þvi að hundmð t
stórra fyrirtæfcja hafla aðal- ’
stöðvar sínar þar. og fylfcið 1
fær aff þeim drjúgar tefcjjur \
í sfcöttum. 1 aiugum Petersons t
stendur derlan einflaMega um ?
efnahagslíf og miengwn. „Við ’
getam verið án mairgra þeirra )
htafa, sem ferefjast aufcinnar í
ortou og iðnvæðingar; og ég t
héld að flestir menn nú séu /
fúsir tíl að velja“. S
(Eftir Newsweek). ^