Þjóðviljinn - 13.04.1973, Blaðsíða 9

Föstudagur 13. aprll. 1973. ÞJóÐVILJlNN — StDA 9
—
H 1 lll LO Ð
LAUNHELGARNAR LIFI!
Ég hef meö nokkrum pistl-
um hér i blaðinu reynt að rjúfa
þagnarmúrinn um þann ótta-
lega leyndardóm, hvað stjórn-
in okkar hyggist fyrir i kana-
sjónvarpsmálinu.
1 lýðræðisþjóðfélagi ætti
ekki einu sinni að þurfa að
bera slika spurningu fram.
Reyndist það engu að siöur
nauðsyn af einhverjum sök-
um, ætti að mega treysta þvi,
að við henni fengist undan-
bragðalaust og ótvirætt svar.
Hér er um aö ræða efni, sem
alla þjóðina varðar.
Trúnaðarmenn hennar i
valdastöðum teygja umboð
sitt lengra en þeir hafa nokkra
heimild til samkvæmt anda
og grundvallarreglum lýð-
ræðisins, ef þeir taka að hylja
slik mál leyndarhjúpi, nema
þeir hafi áður opinberlega lýst
þvi viðhorfi, að almannaheill
krefjist þess og þjóöin á það
fallizt.
Fyrir mér vakir þvi meira
en að fá vitneskju um, hvort
(og þá hvenær) islenzk stjórn-
völd hyggist stöðva þau lög-
brot, sem ameriska hernáms-
liðið fremur daglega framan
við nefið á þeim eins og i
ögrunarskyni við sjálfstæði
Islands. Þótt heimóttarlegt
rolukast rikisstjórnarinnar i
stórmáli sem þessu sé sannar-
lega nógu særandi og hvim-
leitt, er hitt enn hörmulegra,
ef stjórn vinstrimanna ætlar
til langframa að sitja sem
(sjálfviljugur?) fangi þess
lokaða stjórnkerfis, sem
afturhaldsöflin i landinu hafa
á löngum tima ramlega byggt
til þess að geta átölulitið troðið
lýðræðið undir fótum. Hins
höfðum við með fullum rétti
vænzt, að okkar menn opnuðu
stjórnkerfið, gerðu lýðræöið
að lifandi veruleik daglegrar
stjórnsýslu sinnar: stýrðu
málum þjóðarinnar fyrir opn-
um tjöldum i samræmi við
vilja þeirra, sem fólu þeim
umboð sitt.
Kanasjónvarpsmálið er
mælikv. á hvort rétt stefni i
þessum sökum eða ekki. Mér
lizt ekki á blikuna, ef satt skal
segja, en andstæðingar
stjórnarinnar geta verið kátir.
Rikisútvarpið er höfuðaðili
þessa máls (auk sýkilberans,
kanasjónvarpsins, ef menn
vilja viðurkenna slikt aðskota-
dýr sem aðila að islenzkum
menningarmálum). Eftir þvi
sem ég hef komizt næst (og ég
held það sé hvorki við-
kvæmnismál né trúnaðarmál),
þá telst útvarpsráð að lögum
ekki réttur aðili til að gæta
hagsmuna Rikisútvarpsins i
þessu efni, heldur útvarps-
stjóri.- Samt sem áður sam-
þykkti útvarpsráð 21. febrúar
1972 áskorun til útvarpsstjóra
um, að hann færi þess á leit við
húsbónda sinn, menntamála-
ráðherrann, að hann léti fram
fara óvilhalla könnun á, hvort
kaninn hefði lagaheimild til
útvarpsrekstrar fyrir Islend-
inga þrátt fyrir skýlaus
ákvæöi útvarpslaga (nr.
19/1971): „Rikisútvarpið
hefur einkarétt til útvarps...”
Útvarpsstjóra hlýtur að hafa
logsviðið i puttana, þegar
hann fékk þetta plagg i
hendur, þvi að hann blandar
sér ekki i deildur um grund-
vallarrétt Rikisútvarpsins —
fyrir þvi höfum við hans eigin
orð. Allt um það sendi hann
menntamálaráðherra sam-
þykkt útvarpsráðs, skömmu
eftir að hún var gerö.
I orðsendingu til mennta-
málaráðherra 11. marz fór ég
fram á, að hann segði okkur
utankerfismönnum „allt af
létta um gang þessa máls á
stjórnarferli hans sem
menntamálaráðherra, hvað
hann og undirmenn hans heföu
gert, gætu gert og hygðust
gera til að fá sjónvarpssend-
ingar kanans inn á islenzk
heimili stöðvaðar.” Mér
fannst satt að segja ekki til
mikils mælzt og vænti fast-
lega, að hann upplýsti til
dæmis, hvort fyrrnefnd könn-
un hefði farið fram, til hvaða
niöurstööu hún hefði þá leitt,
hvort hann hefði ef til vill
borið málið undir utanrikis-
ráðherra, tsem er svo ógæfu-
samur að hafa svonefnda
varnarmáladeild á sinum
snærum, hvort hann hefði
jafnvel visað þvi að einhverju
eöa öllu leyti til hans, svo sem
óinnvigðum gat dottið i hug
eftir atvikum.
I Þjóöviljanum i fyrradag
birtist svar menntamálaráð-
herra. Það eykur mér ekki
bjartsýni á, að opnara stjórn-
Eftir
Einar Braga
kerfi sé i vændum á Islandi.,
Hann reynir að „lyftá málinu
á svið launhelganna,” eins og
Sigurður Lindal, prófessor,
hefur komizt að orði:
„Samstarf krefst trúnaðar,
sem ég mun ekki gerast
fyrstur til að rjúfa”. Þegar
hér er komið, fer maður að
verða heldur en ekki niður-
lútur og biðja almættið forláts
á sinni fákænskusynd að hafa
ætlað að freista ráðherra til
voðalegustu uppljóstrana, ef
ekki hreinna drottinsvika. En
meðal annarra orða: það er
auðvitað óhugsanlegt, að þeir
sem hafa bundizt trúnaöi um
þetta mál sýndu kjósendum
sinum þann trúnað að skýra
þeim sameiginlega frá gangi
þess, svo að enginn þyrfti að
verða fyrstur til að bregðast
neinum?
Ráðherrann segist bera á þv
„ábyrgð til jafns við aðra sem
um málið eiga að fjalla”, að
ekki hafa orðið breytingar á
útsendingum Keflavikursjón-
varpsins i tið núverandi rikis-
stjórnar. Ég hafði raunar
haldið, að ábyrgð hans væri
töluvert miklu meiri en ann-
arra, en er þvi feginn, ef svo er
ekki.
Þegar á liður gerast orö ráð-
herrans þeim stilbrögðum
slungin, sem við eiga i hofi
launhelganna: þau má skilja á
ýmsa lund og þó opin leið aö
vefengja allar túlkanir þeirra
eftir á*’ • Ég vænti samt ég
verði ekki sakaður um að
leggja þau út á verri veg, þótt
ég lesi úr þeim eins og ég hef
vitsmuni til: aðhann telji sem
fyrr sjónvarpsrekstur erlends
herveldis fyrir Islendinga
ósamrýmanlegan menningar-
legum metnaði þeirra sem
sjálfstæðrar þjóðar, að rikis-
stjórnin hafi heitið stuðnings-
mönnum sinum að senda
hernámsliðið úr landi i áföng-
um á kjörtimabilinu, að hann
muni fyrir sitt leyti stuðla aö
þvi, að við þaö veröi staðið, og
leysist þá sjónvarps-
máliðum leiö, þar sem það sé
angi af þvi mikla krabba-
meini, sem hernámið er.
Að visu er ég honum
ósammála um meðferð
„angans”. Eftir minum skiln-
ingi er lokun kanasjónvarps-
ins sóttvarnaraðgerö, sem
hefði átt að koma til fram-
kvæmda fyrir löngu og alltaf
er þörf meöan sjálf pestin hef
ur ekki veriö ■ útræk ger úr
landinu. En ég er alvanur, að
menn hafi aðrar skoðanir á
málum en ég og uni þvi ágæt-
lega. Aftur á móti kann ég
betur við, að menn segi hug
sinn skýrt og afdráttarlaust.
Að öðrum kosti verða allar til-
raunir til heiðarlegra
skoðanaskipta eins og
skylmingar i myrkri. Þvi
fyndist mér æskilegur endir
þessara orðræðna i bili, að
utanrikisráðherra eða
menntamálaráðherra eöa
báðir tveir gerðu nú Alþingi
grein fyrir þeim efnum, sem
ég hef verið að fiska eftir með
ærinni fyrirhöfn — og geröu
það i svo einarðlegu og skýru
máli, að hvert mannsbarn
mætti skilja, þegar svör
þeirra heyrast i þingfrétta-
timanum.
Einar Bragi.
^Ég vil af marggefnu
tilefni benda stjórnmála-
mönnum vinstra megin á það i
allri vinsemd, að þótt half-
kveðnar hendingar fari einatt
vel i skáldskap, eru þær ekki
eins snjallar i pólitiskri um-
ræðu og þeir halda. Við hin
langþjálfuðu kippum okkur
reyndar ekki upp við þær,
þykjumst enda orðin svo nösk
á að finna, hvar fiskur liggur
undir steini, að við þurfum
ekki að heyra Jóhann Hafstein
segja nema A til þess að skilja
óðara, að hann meinar:
„Ansvitans vinstristjórnin
svipti mig völdum”. En ungt
fólk nú á dögum kærir sig ekki
um neinar miðaldalegar orða-
flettur eða loömullu. Ég hafði
t.d. spurnir af þvi nýlega, að
einn ráðherranna hefði setið
fyrir svörum hjá ungum
Islendingum erlendis, sem
flestir standa með stjórninni
eða vinstra megin við hana.
En honum tókst með hálf-
velgju i svörum, sér i lagi um
hernámsmálin, að espa þá
alla gegn sér. Þvi gæti svo
farið, að blessuð náðin sæti ein
og stúrin eftir á sinum þrifæti
einn góðan veðurdag, án þess
að nokkur kæmi til hennar að
leita véfrétta, ef hún skilur
ekki hvaö klukka nýja timans
— og nýja Timans — slær.
LEYNDARDÓMUR ARAL-
VATNS
Það sem er einna sérkenni-
legast við Aralvatn er hinn mikli
munur á yfirboröi þess, þegar það
er hæst og lægst, sem nemur allt
að 4 metrum. Þegar vatnsyfir-
borðið stendur hátt i Aralvatni,
þá ber svo viö, að það er með
lægsta móti i Kaspiahafi, Frá
siðustu aldamótum hefur hækkað
jafnmikiö i Aralvatni og lækkað
hefur i Kaspiahafinu. Menn geta
sér þess til, aö milli Kaspiahafs
og Aralvatns séu einhvers konar
neðanjarðargöng.
Minning
Arnfinnur
Jónsson
F. 7. maí 1896 — d. 26. marz 1973
Arnfinnur Jónsson var fæddur
7. mai 1896 og hann lézt 26. marz
1973. Hann kom til min tveimur
dögum áður en hann dó og sat hjá
mér og hlustaöi á segulbandstæk-
ið mitt. Hann var eins og hann átti
að sér að vera. Mér datt ekki i hug
að hann væri að kveöja og skipta
um verustað. Þvi segi ég, að sælir
eru þeir sem hafa lifað lifinu I ást
og kærleika til meðbræðra sinna
eins og minn góði vinur Arnfinnur
Jónsson gerði alla sina daga.
Ég var drengur þegar ég kynnt-
ist honum fyrst. Þá hafði hann
lokið námi i Þýzkalandi. Hann
settist að á Eskifiröi sem skóla-
stjóri, og er það nú stór hópur
sem hann hefur hjálpað. Ég man
hvað þessi ungi maður lagði mik-
ið að sér til að skapa list i æðra
ljósi og framtak til dáða bæöi til
sjós og lands. Oft lagði hann sinn
siðasta eyri fram fyri gott mál-
efni og veitti góð ráð þeim ráð-
villtu.
Ég efa það ekki nú, að hann
hafði lög að mæla Islandi til heilla
og hamingju. Hann barðist með
oddi og egg fyrir bættum kjörum
hinnar vinnandi stéttar. Hann
gerði út báta, hann vildi blómlegt
byggðarlag, en þetta var á
kreppuárunum, og allir vissu
hvernig ástandið þá var.
Arnfinnur var listrænn á öllum
sviöum. Hann stofnaði horna-
flokk, karlakór og leikfélag með
góöum félögum sem hann veitti
aðstoð eftir megni. Arnfinnur tók
virkan þátt i öllu þessu starfi. All-
ir sáu að sá maður sat ekki auð-
um höndum.
Ég var svo heppinn að kynnast
Arnfinni á fyrstu skólastjóraár-
um hans. Hann kenndi mér að
þekkja nóturnar og gildi þeirra.
Það var mikill ávinningur fyrir
mig að kynnast manni eins og
Arnfinni. Hann var einnig mikill
vinur foreldra minna.
Með þessum fáu orðum birtist
mynd af Arnfinni og konu hans.
Með viröinu og þökk fyrir allt.
Einar Þ. Jónsson