Þjóðviljinn - 25.05.1974, Blaðsíða 7

Laugardagur 25. mai 1974. ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 7
TVEIR PISTLAR
EFTIR
ART BUCHWALD
Lísa í
Washington
Lisa var að ganga niður
Pensylvaniustræti þegar Mars-
hérinn spurði hana: Viltu ekki
fara á blaðamannafund i Hvita
húsinu?
— Hvað er nú það? spurði Lisa
— Það er þegar þeir neita þvi,
sem þeir eru búnir að segja, og
það er eina ástæðan fyrir þvi að
það er rétt, sagði Marshérinn.
— Þetta hljómar skemmtilega,
sagði Lisa.
Hérinn fylgdi Lisu inn i blaða-
mannaherbergið. Taflpeð eitt
stóð við ræðustól.
— Hver er þetta? spurði Lisa
— Þetta er blaðafulltrúinn.
Hann talar i gátum. Hlustaðu
bara.
— Hvers vegna eru afrit betri
en segulbandsspólur? spurði
blaðafulltrúinn.
— Ég veit ekki svarið við þess-
ari gátu, sagði Lisa við Marshér-
ann. Hvers vegna eru afrit betri
en spólur? hrópaði hún, öllum til
mikillar undrunar.
Blaðafulltrúinn leit á hana
köldum, bláum augum. Ég neita
að svara þessu, sagði hann.
Lisa varð forviða á svip: Af
hverju leggur hann fyrir okkur
gátu, ef hann getur ekki svarað
henni?
Hérinn sagði: Þeir gefa engin
svör. Þeir barasta leggja fram
gáturnar.
— En bjánalegt, sagði Lisa.
Hvers vegna eru allir að skrifa i
stilakompurnar sinar?
— Þeir skrifa niður allt sem
hann segir, jafnvel þótt þeir trúi
engu af þvi.
— Af hverju trúa þeir honum
ekki? spurði Lisa.
— Af þvi það er hann, sem býr
þetta allt til. Annars væri engin
ástæða til að hafa blaðamanna-
fund.
Blaðafulltrúinn tók nú aftur til
máís: Allt bendir til þess og
sannar innan ramma skynsam-
legra efasemda að kóngurinn sé
saklaus af öllum glæpum, ergo,
ergo etcetera.
— En hvað um vitnisburðinn,
sem kóngurinn neitar að afhenda
nefndinni? spurði mús ein.
— Það er ekki vitnisburður,
svaraði blaðafulltrúinn. Ef að til
væri meiri vitnisburður, sem
sannaði sekt kóngsins, þá mundi
hann með gleði afhenda hann
nefndinni. Sú staðreynd, að hann
hefur ekki afhent vitnisburðinn,
sýnir bara þvi miður að hann er
ekki til. Svo einfalt er það.
É g fór til Kanada um daginn og
mér til skelfingar sá ég að
Kanadamenn selja Havana-
vindla.
— Hvernig getið þið selt vindla
frá Kúbu? spuröi ég vin minn einn
i Toronto, þegar bestu vinir ykk-
— Mér finnst það ekki mjög
einfalt, sagði Lisa.
-- Af hverju getum við ekki
hlustað á allar spólurnar? spurði
Gerviskjaldbakan. Svo við getum
Framhald á 21. siðu.
ar, Bandarikjamenn, hafa á þeim
innflutningsbann?
— Hvað er að þvi að selja
Havanavindla? spurði hann.
— Hvað er að? spurði ég reiður.
Veistu ekki að Kúba er
kommúnistaland?
— Eins og Sovétrikin, svaraði
hann. Ekki kemur það i veg fyrir
að þið seljið þeim pepsikóla.
— Það er annað mál, sagði ég.
Við seljum Rússum pepsi vegna
bættrar sambúöar. Við höfum
ekki bætta sambúð við Kúbu.
— En Rússar hafa alltaf verið
að plata ykkur siðan bætt sambúð
hófst. Samt gefið þiö þeim hveiti
og útbreiðið þeirra vodka i
Bandarikjunum.
— Þú ert að reyna að rugla
málið, sagði ég. Sovétrikin eru
stórveldi. Ef við seldum þeim
ekki hveiti og pepsikóla og keypt-
um ekki vodkað þeirra, þá gætum
við lent i árekstrum sem enginn
vill. Kúba er of litil til að vera til
vandræða og þessvegna setjum
við bann á vindlana þaðan.
— Ég spyr nú bara i forvitni:
— Þeir búa ekki til Havana-
vindla?
— Það er okkar leið tii að sýna
Kúbu að við sættum okkur ekki
við hernaðareinræði i Vestur-
heimi.
— En hvað um herforingjaein-
ræði i Brasiliu, Chile og Para-
guay? spurði hann.
— Þekr búa ekki til Havana-
vindla, svaraði ég. Mér finnst nú,
að Kanadamenn ættu ekki að hafa
minni áhyggjur af kommúnisma
en Bandarikjamenn.
— Jæja, sagði vinur minnn. Ef
þið hafið svoddan áhyggjur af
kommúnisma, af hverju eruð þið
alltaf að senda Kissinger til
Kina?
— Fjórði hver maður i heimin-
um er Kinverji. Við getum ekki
hundsað þá, jafnvel þótt okkur
liki ekki stjórnarfar þeirra. Auk
þess er Kina langt i burtu. En
Kúba er hér við bæjardyrnar.
Hann spurði: Veistu hver kaup-
ir mest af Havanavindlunum
hér i Kanada?
— Nei.
— Bandarikjamenn. Þeir koma
hingað og smygla þeim með sér
heim.
— Ég trúi þér ekki, sagði ég.
Enginn Kani mundi reykja Kúbu-
vindil meðan innflutningsbannið
stendur.
Framhald á 21. siðu.
Vindlarnir
frá Kúbu
Hugsjónir og sníkjulíf
A dögunum rakst ég á nokkuð
kræfa yfirlýsingu um borgar-
stjórnarkosningar. Þar segir
m.a. „Látið ekki blekkjast.
Sendið þá ekki inn i bæjar-
stjórnina, heldur á letigarð-
inn.... Varið ykkur á afturhalds-
lygurunum. Varið ykkur á
kramaralýðnum, stjórnmála-
spekúlöntunum, trúarhræsnur-
unum, tækifærishýenunum og
þrælahöldurunum, sem hafa
ofurselt yður og börn yðar hinni
glæpsamlegu spillingu örbirgð-
arinnar”. Margir munu geta sér
þess réttilega til; þetta er skrif-
að á þvi herrans kreppuári 1929.
En færri munu vita hver höf-
undurinn er. Hann er Halldór
Laxness.
ÞESSI ÍVITNUN minnir
m.a. á það, að tíminn skrifar
fyrir okkur liklega i miklu
sterkari mæli en við skrifum
fyrir timann. Svona skrifa menn
ekki nú. A velferðartimum er
stéttaskipting og átök á hröðu
undanhaldi i pólitisku tali. Menn
halda sig i þeim efnum nálægt
miðju, horfandi bæði til rekstr-
argrundvallar atvinnuveganna
og félagshyggju. En þegar svo
auðvaldið siglir inn i kreppu
eins og margt bendir til, þá
hefur leikurinn harðnað aftur,
fyrr en varir.
En i þróun pólitiskrar um-
ræðu er það kannski eftirtektar-
verðast, hvernig ihaldsöfl lifa
snikjulifi á hugmyndum og túlk-
un þeirra róttæku. Hrikalegustu
dæmi um þetta sjáum við i
Bandarikjunum, eins og búast
mátti við. Þar tók Nixon á sin-
um tima upp vigorðið „öll völd
til fólksins” sem áður höfðu haft
alveg ákveðið inntak i baráttu
róttækustu blökkumannasam-
taka. Þetta tekur Nixon upp á
sina arma, og eyðileggur vlg-
orðið með tilstilli þess skrums
og hávaða sem fylgir forseta-
embættinu, sviptir það innihaldi
með þvi að tengja það við smá-
vægileg áform um breytingar á
lögum um sveitarstjórnir og
þessháttar.
SÓSIALISTAR OG ANNAÐ
róttækt fólk þekkja mætavel
hliðstæð dæmi hérlendis. Okkar
fulltrúar hafa unnið og borið
fram obbann af þeim málum
sem mestu skipta fyrir félags-
lega stöðu alþýðufólks. Hegðun-
armynstur ihaldsins hefur svo
alltaf verið svipað, saumað með
sömu nái og sama tvinna. Byrj-
að er á að lýsa tillögur okkar
manna óraunsæjar, lýðskrum-
andi, þumbast við, frysta allt I
nefndum. En koma að nokkrum
tima fram meðsvipaðar tillögur
— að visu oft skertar og afbak-
aðar — með miklum gauragangi
og sjálfumgleði rétt eins og
Gunnar og Geir og Birgir hefðu
fundið upp púðrið, ofan á það al-
menna yfirlæti, sem gefur til
kynna, að þeir hafi sjálfir mok-
að upp Esjunni og málað sundin
blá. Væri málið áður þagað i
hel, þá liggur i siðara tilviki við
að það sé kjaftað i hel.
HALLDÓR LAXNESS, sem
áður var til vitnað, hann minnir
okkur með Atómstöðinni ræki-
lega á það, að barnaheimili,
vöggustofur, voru i óralangan
tima einskonar bolsévismi i
skilningi ihaldsmanna (eru það
enn hjá þó nokkrum). Það var
verið að vega að fjölskyldunni
með þessu, taka börnin frá for-
eldrunum eins og Stalin gerir.
Hefði Ugla Falsdóttir ekki orðið
ólétt eftir feimnu lögregluna, þá
mundu liklega sýnu færri eftir
þessu sigilda dæmi um afstöðu
ihaldsins til fyrirbæra eins og
barnaheimila, sem allir telja —
i orði kveðnu a.m.k. — sjálfsögð
nú, en fæddust reyndar i stefnu-
skrárplöggum róttækrar verk-
lýðshreyfingar og flokka hennar
og áttu þaðan torvelda leið út i
þann hversdagsleika sem ihald-
ið trónar yfir.
NÝTT HLIÐSTÆTT DÆMI
eru umhverfismálin. Fyrir að-
eins þrem eða fjórum árum
voru sambúðarmál manns og
náttúru, pólitiskrar hliðar um-
hverfismála, varla á dagskrá
hjá öðrum en hinu rauða liði
meðal menntamanna og skóla-
fólks. Mátti það heyra skeyti á
þá leið, að það færi með öfga og
æsingar og svartagallsraus i
þessum besta heimi allra
heima. En svo áttaði ihaldið sig
á þvi, að fólk lagði eyrun við
þessari kappræðu um umhverfi
sitt, og þá einnig á þvi, að i um-
ræðunni fólst óhjákvæmilega
broddur gegn kapitalisma. Fátt
hefur leitt til skaðlegri keðju-
verkana á umhverfi mannsins
en lóðabrask, hugsjón og mæli-
kvarði hins óhefta einkabllisma
og sú hámarksgróðastefna, sem
reynir að spara allar mengun-
arvarnir i iðnaði. Hægraliðið
skilur (meðvitað eða ómeðvitað
— það skiptir ekki höfuðmáli)
að það þarf að klippa af þennan
brodd. Þvi fáum við yfir okkur
ástarjátningar til náttúrunnar,
endalausar eins og Sverris ræð-
ur Hermannssonar, almenna
lofgjörðum vatn og loft og gras,
sérstaklega grasið grænt, með
svo mikum fyrirgangi að engu
er likara en Birgir Isleifur sé
staðgengill drottins i að koma á
hjúskap með raka, mold og sól.
Græna byltingin verður til — um
leið og umhverfismálum er
hálfdrekkt i kjaftæði er hægt að
rýra inntak „byltingar” á sama
hátt og Nixon fer meö „alþýðu-
völd” heima hjá sér.
ÞESSI DÆMI minna
enn einu sinni á það, að
það er i senn hressandi
og þreytandi að eiga aðild
að sósialiskri hreyfingu. Hún
er i veigamestum atriðum
aflvaki timans, salt hans og
krydd. En þvi miður hefur hún
ekki nema að nokkru leyti tök á
að ráða þvi, hver verða afdrif
hugmynda hennar, framkvæmd
hennar. Við höfum minnst á
meðferð ihaldsins á þeim. Og
sósialisk hreyfing er einnig hug-
myndabanki fyrir alls konar
hópa nálægt miðju — innan
flokka og utan. Ýtir við fólki
þar, sverfir borgaralega for-
dóma, færir viðhorf þess til rót-
tækni. An þess þó, að þetta fólk
áræði að fylgja eftir þessum
áhrifum nema að litlu leyti, tvi-
stigandi i aðskiljanlegum hóp-
um sem renna saman og tvistr-
ast öðru hvoru i einskonar
skyndihappdrættum. Ahrif
sósialiskrar hreyfingar eru
mikil — bæði bein og óbein. Og
það ætti ekki að þurfa að hafa
um það mörg orð hér, að þvi
beinni sem áhrifin eru, þeim
mun betra. Að þeir sem telja sig
sósialista fái að prófa viðhorf
sin sjálfir — án afbökunar og
milliliða. Þá yrði heldur ekki við
neina aðra að sakast um mistök
eða vanefndir.
Arni Bergmann