Þjóðviljinn - 13.10.1974, Blaðsíða 2

2 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur. 13. október. 1974.
Umsjón: Vilborg Harðardóttir
Margt af viðurkenndum sið-
venjum og viðhorfum í samskipt-
um manna verða að teljast næsta
furðuleg.
Þetta verður hverjum þeim
ljóst, sem af nokkurri gaumgæfni
athugar málið. Það breytir þessu
ekki þótt mörg þes^ara viðhorfa
séu eldgömul. Ekkert, nema þá
áfengi, verður betra vegna þess
eins að það er gamalt. Allra sist
viðhorf og venjur. Ég hef t.d.
heyrt — ekkert fullyrði ég um
sannleiksgildi þess —, að i mörg
hundruð ár hafi það verið venja i
Kina að binda sem fastast fyrir
vit dauðvona fólks til þess að sálin
slyppi ekki út.
En litum nú nokkuð á þær
furður, sem nær okkbr eru. Marg-
ar þeirra eru tengdar imynduðu
eða raunverulegu hlutverki kon-
unnar og lifa góðu lifi i hugum
margra nútimamanna. Sömu-
leiðis mætti athuga hver ávinn-
ingur það er að tileinka sér þessar
furður.
Dæmi: Sjálfsagt þykir, að
stúlkur séu nokkurnveginn sjálf-
bjarga i húshaldi. Þær eiga að
geta eldað mat og hirt fötin sin.
Afleiðing: Ég vil ekki leigja stelp-
um, þær eru alltaf að sullast i
þvottahúsi og eldhúsi.
Ekki manngerö, heldur fyrst og fremst eitthvað óútreiknanlegt og spennandi — konan i kvikmyndum
RAGNA S. EYJÓLFSDOTTIR:
FURÐUR
Þannig eru sifelldir árekstrar,
hvert sem maður litur. Allir
þekkja hina óeðlilegu og siendur-
teknu lofgerð um móðurhlutverk-
ið. En hvað skeður ef ólofuð
stúlka verður barnshafandi? Þá
ber nú margt skemmtilegt við.
Allir kunningjar stúlkunnar
verða svo dæmalaust spaugsamir
og hláturmildir. Skemmtanaiðn-
aðurinn kórónar þó: Nikkólina,
Gunna var i sinni sveit, Hver
gerði Gerði? o.s.frv. o.s.frv. Slik
framleiðsla mundi fylla mörg
koffortefhún væri öll smankomin
á einn stað.
Enginn virðist hafa svo ótak-
markað hugarflug að láta sér
detta i hug, að öll þessi miklu
skemmtilegheit og frábæra
fyndni hafi kannski — segi og
skrifa kannski— þau áhrif á ungu
móðurina, að hún geti ekki um-
svifalaust og skilyrðislaust tekið
... annars getur hann orðiö leiður á þér!
barninu eins og kraftaverki og
guðs gjöf. Þvi það verður hún að
gera ef hún á að geta uppfyllt þær
kröfur sem til hennar eru gerðar
þegar hún yfirgefur sjúkrahúsið
að fæðingu afstaðinni. Annars fær
hún að heyra, að hún sé eigin-
gjörn, löt og ábyrgðarlaus. Nú er
þetta allt saman hætt að vera
fyndið.
En ef viðkomandi er nú lofuð
eða jafnvel gift, þá hlýtur nú allt
að vera i lagi. Já, já, allir eru
voða ánægðir og samgleðjast
ungu konunni, sem hlakkar til og
hugsar sér að gefa sér nú veru-
lega góðan tima fyrir litla barnið.
En þegar þetta óskabarn er i
heiminn borið, ris upp ógurlegt
vandamál: Þú mátt ekki alltaf
hugsa um barnið. Þú mátt ekki
svikja manninn þinn. Þú verður
alltaf að lita út eins og skvisan,
sem hann var með á böllunum,
alveg sama hvað þú ert þreytt og
slöpp. Annars getur hann orðið
leiður á þér!
Það verður að teljast með hin-
um stærri furðum, hve fáir eigin-
menn reiðast þessari andstyggi-
legu aðdróttun um eigingirni og
þroskaleysi. Þaðer þó útilokað að
hægt sé að telja þeim trú um, að
þeir eigi bæði að vera höfuð fjöl-
skyldunnar og jafnframt að haga
sér eins og börn. Eða hvað? Hvað
um söguna um máttarstólpann
marglofaða, forsjá sinnar fjöl-
skyldu, sem nýtur stuðnings konu
sinnar? Það skal vera ævistarf
hennar — segir þjóðsagan — að
styðja hann i lifsbaráttunni. Er
hann þá ekki alveg eins sterkur
og af er látið? Hvers vegna þarf
hann sifelldlega stuðning?
Hvernig fara ógiftir menn að?
Geta þeir komist af án stuðnings?
Eða ógiftar konur? Þetta fólk
hlýtur þá að ganga við staf.
Svo er það kona bókmenntanna
(með undantekningum þó, sem
betur fer). Að segja, að hún sé
furðuleg er vægt að orði kveðið.
Við þurfum ekki að fara út fyrir
landsteinana til að finna þessa
stórkostlegu kvenpersónu, sem
hlýtur að vera hugsuð nánast sem
krossgáta fyrir lesandann. Hún
hugsar ekki rökrétt. Stundum er
hún' gull að manni, stundum
hreinasta óféti. Sjálfbjargarhvöt-
in sem öllum kvikindum er riku-
lega úthlutað, finnst ekki hjá
henni. Hún deyr i næsta forarpolli
ef riddari sögunnar dregur hana
ekki upp. Hún segir já, þegar hún
meinar nei, og öfugt. Hún elskar
gjarna þá, sem eru henni vondir,
öfugt við t.d. karlmenn og börn og
dýr. Hún er ævinlega að sálast úr
hræðslu.
Að karlmenn sögunnar skuli óð-
ir vilja giftast sliku furðuverki
gefur reyndar grun um, að skyn-
semi þeirra hrökkvi ekkí nema
fyrir nauðþurftum.
Svipað er að segja um kvik-
myndir. Konan er þar ekki hugs-
uð sem manngerð, heldur fyrst og
fremst eitthvað óútreiknanlegt og
spennandi. Búast má við, að hún
berji og klófa tilvonandi eigin-
mann fram að méi. Eftir hlé kem-
ur svo brúðkaupsveislan eða hin-
ar æsilegu bólferðir, nema hvort
tveggja sé.
En nóg um það.
Hin stærsta furða er, að konur
eru orðnar svo vanar öllu þessu,
að þær eru hættar að taka eftir
þvi, margar hverjar, og eru
þannig lifandi og ógnvekjandi
sönnun um mátt áróðursins.
R.S.E.
ORÐ
í
BELG
Leiðrétting
Ég verð vist að byrja á að
leiðrétta mistök i umbroti
belgsins síðast. Þar var
klausa undir fyrirsögninni
,,Mat Visis?” og átti við úr-
klippu úr þvi blaði með frétt
um stúlku, sem stal bil og ók
drukkin, en fyrirsögn Visis
var „Rauðsokka?”
Setningin „„Frjálsar” hús-
mæður fá eitthvað að gera”,
sem slengt var aftani þessa
klausu, átti hinsvegar að vera
yfirskrift næstu klausu, þar
sem fjallað var um undir-
skriftasöfnun svokallaðrar
„Frjálsrar menningar”.
Engarbæturvegna
tekna eigin-
mannsins
Kona hefur lengi beðið eftir
örorkumati frá Trygginga-
stofnuninni. Loks fékk hún
bréf, sem vottaöi, að hún væri
65% öryrki. En jafnframt var
henni tilkynnt, að hún fengi
engar örorkubætur vegna þess
að eiginmaður hennar hefði
það háar tekjur.
Þarna gengur kerfið semsé
út frá þvi, rétt einu sinni, að
eiginmaður sé fyrirvinna
eiginkonu. Konan sem þarna
um ræðir gæti ekki veikinda
sinna vegna unnið fyrir sér
nema að mjög litlu leyti.
Hvernig skyldi stofnunin hafa
tekið á málinu hefði karlmað-
urinn verið 65% öryrki og kon-
an hans haft góðar tekjur?
t ruglingi í
öllum löndum
Sveinn Bergsveinsson pró-
fessor i Berlin sendi belgnum
okkar linur i tilefni umræðna
um kyngreind starfsheiti og
finnst honum óþarft að eyða
kröftunum i deilur um slikt,
enda margt mikilvægara. En
hann skrifar m.a.:
„Þú varst að skrifa um
simastúlkuna. Af hverju ekki
simavörður? Það yrði of langt
mál að skýra þetta út i æsar,
en er ekki simavörður annað?
Þetta mál er i ruglingi i öllum
löndum. Hvað er drottning?
Er hún kona kóngsins eða sjálf
drottning eins og Elisabet I.,
ÍT. og Margrét I. og II.? Karl-
ar þeirra kallast drottningar-
menn. En móðir Elisabetar II.
á Englandi var lika kölluð
drottning. Það leikur sér eng-
inn að málinu án þess að biða
tjón á sálu sinni”.
Vissulega má um það deila,
hvort við eigum að eyða kröft-
unum i að berjast gegn kyn-
greindum starfsheitum meðan
svo mörg önnur mál og mikil-
vægari biða óleyst. En meðan
kyngreining starfsheita er
beinlinis notuð til að geta
komistupp meö að borga kon-
um minna kaup eins og dæmin
sanna, sé ég ekki að við getum
látiö það óátalið og finnst á-
gætt, að konur séu á verði
gegn sliku. Þetta með drottn-
ingar og kóngafólk er nú
hvortsemer svo fjarlægt okk-
ur, að okkur má á sama
standa hvort þeir kallast
kóngar eða drottningarmenn
og þær þá drottningar og
kóngakonur.
Hún gæti gift
sig...
Og hér er bréf frá kennara:
„Ung kona, nýútskrifuð frá
Háskólanum, sótti um stöðu
sem kennari við skóla hér i
borg. Á móti henni sótti karl-
maður. Skólastjórinn lét þau
orð falla, að það myndi vera ó-
tryggt að veita ungri konu
stöðuna, hún myndi eflaust
gifta sig fljótlega og þá
minnka við sig vinnu!
Karlmaður var ráðinn I
stöðuna”.
Kostir kvenna
og karla
ólikir í Sovét?
Sólveig sagðist hafa orðið
steinhissa á ummælum sov-
éskra skákmanna, m.a.s.
þeirra fremstu, Karpovs og
Kortsnojs, i viðtali, sem við þá
birtist bæði I Þjóðviljanum og
Timanum.
Þeir eru spurðir, að hvaða
kostum þeim getist best i fari
fólks.
YKorsnoj: Stefnufestu hjá
karlmönnum, en hógværð hjá
kvenfólki.
Karpov: Marksækni og
dirfsku hjá karlmönnum, en
hæversku hjá kvenfólki”.
Þrátt fyrir marglofað jafn-
réttið þeirra þarna i Sovét
meta þeir þá mannlega eigin-
leika mismunandi eftir kynj-
um. Ætli hlutverkaskiptin fari
þá ekki llka eftir sömu braut-
um, þrátt fyrir fjölda mennt-
aðra kvenna austur þar. Enda
ekki að sjá að margar komist
til æðstu valda, i rikisstjórn,
flokksformennsku eða annað
álika.
óþolandi aug-
lýsingar
Næsti bréfritari er sannar-
lega ekki einn um þá skoðun,

EBUHums

sem hann setur fram. Margir
hafa orðið til að nefna þessa ó-
geðslegu Electrolux auglýs-
ingu:
„Þolið þið auglýsinguna i
sjónvarpinu, þar sem frysti-
kista er auglýst, og á sú að
„spara konunni sporin og
manninum útgjöldin”?
Einnig minnist ég auglýs-
ingar sem notuð var mikið
fyrir 2—3 árum i dagblöðum.
Það var bill, fremur ljótur og
úreltur i útliti, en þykir vist
góður. Yfirskriftin var eitt-
hvað á þá leið, að þú gætir allt-
af sagt að konan þin ætti
hann.
Skyldu þessar auglýsingar
vera hannaðar af sömu aðil-
um? Ættu þeir ekki að fara að
hugsa sinn gang?
H.G.
P.S.
Opið bréf Þuriðar Kvaran til
séra Hannesar á Fellsmúla i
Mbl. i dag (2. okt.) eru orð i
tima töluð. Bravó!”
Vinna konunnar
lægra metin
Anna Þorsteinsdóttir gerlr
að umtalsefni grein Rögnu
Eyjólfsdóttur á jafnréttissiðu
Þjóðviljans 29. september,
sem henni finnst góð, en finnst
þar þó vanta mikilvæga stað-
reynd:
Vinna bóndakonu er lægra
metin en bóndans við útreikn-
ing á framleiðslukostnaði
landbúnaðarvara, segir Anna.
— Timakaup kvennanna er
þannig talið 207,50 kr. en kaup
bændanna á tímann kr. 230,50.
Þar að auki eru bændunum
reiknaðar mun fleiri vinnu-
stundir við búið en bóndakon-
unum eöa 2080 móti 000 stund-
um. Heimilisstörfin, sem oft-
ast eru unni af konunni reikn-
ast greinilega ekki með. Þetta
fannst mér vanta i frásögn

Rögnu af högum húsmæðra i
sveit.
Aukastarf húsmæðra
Hadda var að lesa árs-
skýrslu rafveitu Sauðárkróks,
þar sem gefnar eru ýmsar
upplýsingar i mjög stuttu
formi. En um innheimtuna
var þess þó getið, að tvær hús-
mæður hefðu hana fyrir auka-
starf. — Auðvitað hlaut það að
vera aukastarf, fyrst það voru
húsmæður i þvi. En skyldi
þetta hafa verið orðað svona
ef um karla hefði verið að
ræða?
Húrra!
Og loks kom gleðifrétt i
bréfi:
„Konur i námi eru loksins
búnar að fá sama rétt og karl-
ar til dagvistunar barna sinna
á dagheimilum Sumargjafar.
Þar tíl fyrir stuttu urðu
námskonur að taka börn sin af
dagheimilum jafnskjótt og
eiginmaðurinn lauk námi, þvi
að þá höfðu þær „fyrirvinnu”.
Þær giftar konur, sem vildu
hefja nám eftir að eiginmað-
urinn var kominn i starf voru
fyrirfram útilokaðar. En nú
hefur þetta breyst og börn
námskvenna fá inni þótt faðir
þeirra sé ekki i námi.
Hclga”
Þetta látum við nægja I dag.
Það er ekki siður gagniegt að
heyra um það sem er jákvætt
og fer batnandi en hitt, sem
aflaga fer, og ef þið hafið
heyrt eitthvað, séð eitthvað
eða upplifaö eitthvað frásagn-
arvert sem snertir jafnréttis-
málin, jákvætt eða neikvætt,
látið þá heyra til ykkar. Skrif-
ið eða hringið i sima 17500.
—vh
ii, „I, ,,rff