Þjóðviljinn - 23.10.1974, Side 3

Miðvikudagur. 23. október. 1974. ÞJÓÐVILJINN — StÐA 3
Lögmenn stefndra krefjast
frávísunar meiðvrðamálanna
I gær voru tekin fyrir i borgar-
dómi Reykjavikur þrjú
meiðyrðamál Vl-manna. Var þar
um að ræða málshöfðun 12 VL-
manna á hendur Rúnari Armanni
Arthárssyni fjögurra prófessora á
hendur sama manni og loks 12
VL-manna gegn Garðari Viborg.
Lögmaður Rúnars Armanns er
Ingi R. Helgason, hri., en lög-
maður Garðars er Ragnar
Aðalsteinsson hrl. Lögmenn
stefndra iögðu fram greinar-
gerðir sfnar. Höfðu þeir upp frá-
vfsunarkröfu i máium 12-menn-
inganna gegn stefndum, og
sýknukröfu f öllum málum.
Verður fyrst fjallað um forms-
kröfuna, frávisunarkröfu iög-
mannanna. Þjóðviljinn ræddi i
gær við Inga R. Helgason, hrl., en
hann er lögmaður ritstjóra og
biaðamanna Þjóðviljans, ásamt
Ragnari Aðalsteinssyni, svo og
þeirra Guðsteins Þengilssonar og
Arna Björnssonar. Einar Bragi
flytur mál sitt sjálfur. Verða
önnur mál tekin fyrir i borgar-
dómi á fimmtudaginn, á sama
hátt og i gær, þannig að lagðar
verða fram greinargerðir fyrir
stefnda, en sfðar fer málið til
úthiutunar frá yfirborgardómara
til einstakra dómara.
Við fyrirtöku máls 12-menn-
inganna gegn Garðari Viborg
kom fram sáttatilboð frá stefn-
endum, á þessa leið:
,,í dag, þriðjudaginn 22.
október 1974, á að koma fyrir á
bæjarþingi Reykjavikur
meiðyrðamálið Bjarni Helgason
o.fl. gegn Garðari Viborg. Ég
óska þess sem lögmaður allra
stefnenda i máii þessu, að við
sáttaumleitun dómara verði
bókað svofellt sáttaboð frá stefn-
endum tilstefnda:
Stefnendur gera stefnda það
sáttaboð, að stefnendur falli frá
körfum sinum, málskostnaður
falli niður, en stefndi lýsi þvi yfir
með þvi að gera sáttina, að hann
telji hin umstefndu ummæli
ómakleg.
Reykjavik 22. október 1974
Virðingarfyllst
Gunnar M. Guðmundsson hrl.”
Sáttatilboði hafnað
Ingi R. Helgason sagði
Þjóðviljanum að lögmaður
Garðars, Ragnar Aðalsteinsson
heföi þegar, að höfðu samráði við
skjólstæðing sinn hafnað sáttatil-
boðinu sem óaðgengilegu með til-
visun til greinargerðar sinnar,
sem hann lagði fram i málinu.
Ingi sagði:
— Ég lagði fram greinargerð
og fylgiskjöl i báðum málum
Rúnars Armanns Arthúrssonar. 1
öbru málinu eru 12 VL-menn gegn
Rúnari en i hinu 4 háskóla-
kennarar. Ekkert sáttatilboö lá
fyrir i þeim málum og sýnir það
ákaflega vel pólitiskt eðli þessara
málaferla, að reynt er að aftur-
kalla málssókn gegn öðrum en
Þjóðviljanum og róttækum
stúdentum. Aður hafði komið
munnlegt sáttatilboð, samskonar,
til Helga Sæmundssonar. Mál
Helga var tekið fyrir i september.
Lögmaður hans, Hrafnkell
Asgeirsson hafnaði sátta-
tilboðinu þegar i stað.
— Hverja telur þú ástæðuna til
þessara sáttatilboða?
— Hún er að sjálfsögðu sú að
stefnendurnir hafa hvarvetna
hlotið ámæli fyrir þessar máls-
höföanir og þeir vilja nú helst
draga i land.
— Hvaða kröfur hefur þú uppi i
málunum gegn Rúnari Ármanni?
— I máli 12-menninganna gegn
Rúnari Ármanni hef ég uppi
frávisunarkröfu á þeirri forsendu
aö það eru aðeins 12 af 14
„aöstandendum” VL, sem stefna,
Þeir verða kallaðir fyrir.
en 2 vildu ekki taka þátt i mála-
ferlunum. Rökstuðningur minn
fyrir frávisunarkröfunni kemur
fram I greinargerð þeirri, sem ég
lagði fram I borgardómi i gær, á
þessa leið:
Ingi R. Helgason, hrl.
Rúnar Armann Arthúrsson
„Samkvæmt 242. gr. almennra
refsilaga nr. 19/1940 sæta
meiðyrðamál meðferð einka.-
mála, ef ekki er krafist
opinberrar málssóknar, þegar
það á við. Meðferð þessa máls fer
þvi eftir ákvæðum laga nr.
85/1936.
Það er lögskýringaratriði um
hverja meinta ærumeiðingu, við
hvern er átt með ummælunum, en
eftir þvi fer málssóknarrétturinn.
Jafnframt verður sá, sem
ummælin beinast gegn, að eiga
sér lögverndaða æru til þess að
geta orðið sóknaraðili meiðyrða-
máls.
í stefnu þessa máls segir:
„Undirskriftasöfnunin hafði eigi
fyrr hafist en hatrömm blaðaskrif
tóku að beinast að henni og for-
göngumönnum hennar.”
Nú er fullljóst, að undirskrifta-
söfnunin sem slik hefur ekki
sjálfsvirðingu eða huglega æru.
Spurning er þó, hvort skoða megi
söfnunina sem ópersónulegan
aöila, er hafi hlutlæga æru. Ég tel
hiklaust að ekki sé hægt að gefa
tilteknum verknaði einum saman
lögverndaða æru.
Hitt er rétt, að hin umstefndu
ummæli beinast að verknaði til-
tekins hóps 14 manna, en einstak-
lingar hópsins eiga sér persónu-
lega æru, og er þá spurning, hvort
og hvernig ummælin beinast að
ærum þeirra.
Útilokað er, að ummæli um
verknað, sem einstaklingar
standa sameiginlega og óskiptir
að, geti meitt æru þeirra hvers
um sig, þegar ómögulegt er að
greina á milli þáttöku þeirra
hvers um sig i verknaðinum.
Hópæra
Hópæra kemur hins vegar hér
til álita. Ummælin um
verknaðinn beinast gegn hópnum
i heild, eru alls ekki hugsuð né
framsett sem ámæli á neinn ein-
stakan þátttakanda hópsins og
með þeim er alls ekki vegið að
persónulegri æru neins af
þátttakendunum.
Af þvi leiðir, að þeir geta ekki
átt nema samaðild að höfðun
meiðyrðamáls út af slikum
ummælum.
I ljós kemur, að stefnendur eru
sammála þessari niðurstöðu
minni. í stefnu þeirra segir: „Þau
ummæli I greininni, sem beinast
að forgöngumönnum „Varins
Lands” og þar með öllum
stefnendum, koma ein til álita i
þessu máli. Háskólakennararnir i
hópi stefnenda, sem ærumeiddir
eru sérstaklega i greininni munu
höfða saman sérstakt meiðyrða-
mál út af ummælunum sem að
þeim beinast sérstaklega.”
Stefnendur taka þvi saman
ummæli i þessu máli, sem beinast
ab hópnum óskiptum, og þar eru
prófessorarnir meðal stefnenda,
en taka út úr ummæli, sem
beinast að prófessorunum einum
og þeir stefna i sérstöku máli út af
þeim.
En hér er aðgætandi, að
ummælin eiga við allan hópinn, 14
persónur, en um samaðildina
gilda eftirfarandi reglur 46. gr.
einkamálalaganna:
„Nú eiga fleiri en einn óskipt
réttindi eða bera saman óskipta
skyldu, og eiga þeir þá óskipta
sakaraðild. Ef þeir taka ekki allir
þátt i málshöfðun eða ef þeim er
eigi öllum veittur kostur á að
svara til sakar, ÞA SKAL VISA
MALI FRA DÓMI.”
Nú hafa tveir menn úr hópnum,
Hörður Einarsson og Óttar
Yngvason, raunar báðir lögmenn,
ekki viljað taka þátt i málaferlum
þessum, og er þvi ekki fullnægt
ákvæðum 46. gr. einkamála-
laganna.
Ber þvi að visa málinu frá
dómi.”
Krafist sýknu
Ragnar Aðalsteinsson hefur
uppi samskonar frávisunarkröfu
vegna Garðars Viborg. 1 máli
háskólakennaranna fjögurra hef
ég ekki uppi frávisunarkröfu fyrir
hönd Rúnars, þar sem sóknar-
aðild háskólakennaranna fer eftir
47. gr. einkamálalaganna.
— En auk þess að hafa uppi
þessa kröfu um formsmeðferð
málsins er höfð uppi sýknukrafa i
málinu sjálfu.
— Já. Sýknukrafa kemur fram
i öllum þessum þremur málum.
Sýknukröfurnar eru rökstuddar á
svipaðan hátt, en hér verður
vitnað i rökstuöning með sýknu-
kröfunni fyrir Rúnar i máli 12-
menninganna gegn honum. Þar
segir:
„Röksemdafærsla min fyrir
sýknukröfu minni er I aðal-
atriðum eftirfarandi:
Pólitiskt athæfi
A. Samkvæmt stjórnarskrá og
grundvallarreglum islenskra
laga hefur hver maður leyfi til
þess að hafa skoðanir á póli-
tiskum hugðarefnum og
athöfnum annarra manna og láta
þær I ljós opinberlega. Aldrei má
með lögum eða dómsúrskurði
skerða þetta skoðanafrelsi. Ekki
er leyfilegt að teygja klær
meiðyrðalöggjafarinnar svo
langt,að refsa manni fyrir að láta
i ljós skoðanir sinar eba mat sitt á
pólitiskum aðgerðum annarra
manna.
Undirskrftasöfnun stefnenda
undir beiðni til stjórnvalda um að
láta nú ekki erlenda herinn fara,
er pólitiskt athæfi, sem særir
helgustu þjóðernistilfinningar
mikils hluta þjóðarinnar og
brýtur i bága við grundvallar-
skoðun hans um þjóðfrelsi.
Þessar aðgerðir kalla á pólitisk
viðbrögð og andsvör, jafnvel hjá
fólki, sem er afskiptalitið um
stjórnmál almennt. Stefnendur
gátu ekki búist við öðru, og máttu
ekki gera ráð fyrir öðru.
Sýkna ber þvi umbjóðanda
minn á þeim grundvelli, að
honum er heimilt og rétt að
berjast gegn áformum og
aðgerðum hersetumanna, vara
við þeim og útlista þær á allan
hátt. Á bak við þetta pólitíska
frelsi eru svo rikir almennings-
hagsmunir, að smásmuguleg
vernd ærunnar verður að vikja.
Háskólinn
og hersetan
B. Sýknukrafa min byggist
einnig á þvi, að ummæli umbjóð-
anda mins eru viðhöfð i hita póli-
tiskrar baráttu og eru réttlætan-
leg i alla staði. Mun ég nú tina til
nokkur réttlætingaratriði.
1. Umbjóðandi minn er stúdent
viö Háskóla Islands og er þar
forystumaður i félagslifi
stúdenta. 1 Háskóla tslands hafa
frá upphafi bæði stúdentar og
kennarar látið þjóðfrelsismál
almennt og sjálfstæðismál
islensku þjóðarinnar mikið til sin
taka og hafa þar yfirleitt verið i
fararbroddi fyrir málsstað
Islands. 1 sjálfstæðisbaráttunni
hinni nýju, þegar Bandarikja-
menn fóru fram á herstöðvar hér
á landi til 99 ára, árið 1946, lét
Háskólinn, stúdentar og
kennarar, kröftuglega til sin
heyra og áttu þau mótmæli sinn
þátt i þvi að þeirri beiðni var
hafnað. 1 máli þessu verða lagðar
fram ræður og greinar háskóla-
kennara eins og ólafs
Lárussonar, Sigurbjörns
Einarssonar, Guðmundar Thor-
oddsen, Einars Ólafs Sveinssonar
o.fl., svo og yfirlýsingar forystu-
manna allra pólitisku stúdenta-
félaganna i Háskólanum.
Þungamiðjan I afstöðu
Háskólans er og hefur verið sú,
eins og glöggt kemur fram i
þessum gögnum, að krafa um
erlenda hersetu I landinu er
erlend ásælni, sem gjalda á
varhug við og hafna. Þessu marki
hafa háskólaborgarar haldið á
lofti æ siðan. Strax i upphafi var
varað við þvi, að af langvarandi
erlendri hersetu i landinu myndi
leiða aðra herleiðingu,
herleiðingu hugarfarsins, og svo
gæti farið, þegar stundir liðu
fram, að einhv. hluti þjóðarinnar
sætti sig við ævarandi hersetu og
tvibýli við erlendan her i landi
sinu. Þegar svo á þjóðhátiðar-
árinu 1974 risa upp nokkrir menn,
af þvi að pólitiskur meirihluti
hafði myndast á Alþingi um að
láta herinn fara, sem ganga fyrir
hvers manns dyr og biðja um
stuðning við áskorun til
stjórnvalda um að láta herinn
ekki fara, þá ofbauð stúdentum
og fordæmdu þeir þetta athæfi
vægðarlaust. Ummæli umbjóð-
anda mins, sem er einn af þeim
fyrstu sem tóku sér penna i hönd
vegna undirskriftasöfnunarinnar,
eru þvi réttlætanleg.
Alþjóðlegt mál
2. önnur réttlætingarástæða er
eftirfarandi: Sakir aukinnar
tækni, meðal annars i sam-
göngum og fjarskiptum hafa fólk
og þjóbir færst nær hver annarri
og heimsmynd manna gerbreyst.
Þetta hefur haft mikil áhrif á
hugsunarhátt fólks almennt, ekki
sist ungs fólks. Ungt fólk er
samúðarfullt I eðli sinu og fyllist
gjarna réttlátri reiði, ef og þegar
litilmagnanum er sýnt ofbeldi eða
ef og þegar hinum saklausu og
varnarlausu er sýnd grimmd.
Það er ekki hvað sist afstöðu og
baráttu ungs fólks I heiminum að
þakka að slotað hefur a.m.k. i bili
vitfirringslegum grimmdar-
hernaði gegn saklausu og varnar-
lausu fólki i Viet-Nam, sem
almennt hefur verið fordæmdur.
Að þeim hernaði stóð bandarikja-
her. Sami herinn og á tslandi
situr, her sem lýtur sömu
herstjórn og sama forseta. Er nú
nema von, að hinn ungi stúdent,
umbjóðandi minn, gripi til
stóryrða, þegar stefnendur þessa
máls óska skriflega eftir þvi, að
einmitt þessi her skuli hafa her-
bækistöðvar hér a landi?”
12-menningar
leiddir fram
I greinargerð er ennfremur
fundið að lýsingu stefnenda á
málavöxtum, enda er lýsing
þeirra mjög villandiog ónákvæm.
Þar er til dæmis ekkert um það
fjallað á hvern hátt hér er um
pólitiskt hitamál að ræða. I
greinargerð minni geri ég hins
vegar grein fyrir þessum þáttum
og undir rekstri málsins verður
það gert enn betur. Mun ég
krefjast þess að hver einasti
hinna 12 stefnenda komi fram i
vitnaleiðslum.
— Verða kröfurnar um
frávisun og sýknu einnig hafðar
Framhald á 11. siöu.