Þjóðviljinn - 27.10.1974, Qupperneq 7

Sunnudagur 27. október 1974. ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 7
27. SEPT.
1974
islendingur með litlum staf
af tilefni þjóðhátiðar-
ekki dags ekki viku
ekki mánaðar né missiris
ÁRS mundu það
i dag
þann tuttugasta og sjöunda
septembermánaðar
sendir þér kveðju
vélasmiðjan landráð há eff
kissinger, rokkefeller
nigsonið með tappana tvo
einsi og geiri
enn a té ó
og þú mátt rugga þér
i ró og næði
þú skalt frá dúsu
dúsu til að sofna við
ljúfurinn og dúfurinn
nafnið þitt er varið
og vandlega geymt
i kistlinum og pistlinum
þú klóraðir það sjálfur
og við erum yfir þér
og undir og kringum þig
i eldflaugaseglinum
og elskan hún séía
skal anganum sinum bia
ef einhver fer að angra hann
islending með litlum staf
skal anganum bia
hún amma séia.
Jakobina Sigurðardóttir
Garði.
■ ■ ■ ■ ■ i
_■ " ■
BÓKIN auglýsir
«»««««
|IIUW»«
u«««U.
t««ttlttM>l
Kaupum og seljum lesnar bækur
og tímarit. Eigum öðru hvoru
heil sett tímarita.
Viljum vekja athygli á að til er
fjöldi titla af ólesnum bókum
Bókin hf.
SKÓLAVÖRÐUSTIG
10680
6/ sími •'
v.v,
■ ■ I
IF EINARSSON
Meö 32 myndum, svart-hvitum og í litum, eftir ýmsa Ijósmyndara.
- Skýringarkort i texta. Einstaklega skýr og greinileg lýsing á
fyrsta eldgosi sem orðiö hefur i þéttbýli á íslandi.
Fjórar útgáfur: íslenzk, norsk, ensk, þýzk. Verö kr. 800,- + sölusk.
HEIMSKRINGLA.
ÞORGEIR
ÞORGEIRSSON
SKRIFAR
Meira
um tungumál
Seinasta sunnudag var ég að reifa ýmislegt
um móðurmálið. Og það eru fleiri að gera um
þessar mundir. Einkum ræða menn það að
vernda móðurmálið og geyma.
Eins og það væri hvitvoðungur ellegar
postulinsvasi.
En við megum lika gæta okkar á málinu.
Það er órökrétt og fullt af ofbeldi og stétta-
striði. Það beygir hugsunina undir sjónarmið
þeirra sem hafa mótað það.
Tökum til að mynda orðin sem alls staðar
klingja, ekki sist nú.
Verðbólga, dýrtið.
Hvað á okkur að detta i hug þegar leiðara-
höfundarnir smeygja þessum orðum inn í
heilana á okkur. Lungnabólga, botnlanga-
bólga, hálsbólga. Maður i hvitum slopp. Sér-
fræðingur. Læknir sem einn kann ráð við
vandanum. Máske er orðið öðru visi til komið
upphaflega en notkun þess miðar öll að þvi að
fleygja okkur i fangið á efnahagssérfræðing-
um yfirstéttarinnar, aðrar stéttir hafa ekki
ráð á efnahagssérfræðingum. Ég á við þessa
verðbólgulækna. 1 rauninni er það furða að
Jóhannes Nordal skuli ekki fylgja þessari
orðanotkun eftir með þvi að vera i hvitum
slopp þegar harin kemur fram i sjónvarpinu.
En hann lætur sér, enn sem komið er, nægja
læknissvipinn. Illa duldar áhyggjur og yfir-
veguð drýldni einkenna þennan svip.
,,Ég geri það sem ég get en sjálfur geturðu
ekkert”, segir þessi svipur. Alveg eins og
orðið verðbólga segir.
Eða þá dýrtiðin. Hvaða tengsl vekur hún.
Ótið. Norðanátt. Otsynningur. Óviðráðanleg
náttúrulögmál.
Ósveigjanlegt vald þessara orða drottnar
yfir okkur og kemur i veg fyrir það að við
spurjum einfaldra og óþægilegra spurninga.
Hverjir græða á verðbólgu? Hverjir hagn-
ast og hverjir tapa á dýrtið? Getur verið að
sjúkdómurinn sé skipulagður og verðlagn-
ingaveðurfarið gerningar einhvers?
Okkur vantar yfir þetta ný orð með öðru
stéttarsjónarmiði og engri undirhyggju.
I vikunni sem leið skrifuðu blöðin um
henykslið i menntamálaráðuneytinu. Hvað
var nú það aftur?
Arnór Hannibalsson var fenginn til að
skrifa skýrslu um skólamál. 1 þessari skýrslu
kom fram verulega opinská gagnrýni á störf
ráðuneytisins. Skýrslan var send út til þeirra
sem hlut áttu að máli. Mér skilst að það væri
hneykslið. Þeir voru opinberlega beðnir af-
sökunar.
Arnór er semsé syndabukkurinn.
I þessu kerfi virðist það vera opin leið til
misheppnunar að segja sannleikann. Ekki
virðist það hvarfla að neinum að skoða fyrst
hvort gagnrýnandinn hafi rétt eða rangt fyrir
sér. Af öllu talinu virðist það einmitt ljóst að
þessu fólki finnst þeim mun nauðsynlegra að
biðja afsökunar á neikvæðri athugasemd
sem hún eigi sér meiri stoð i veruleikanum.
Svona gjörspilltur hugsunarháttur hlýtur
að eiga sér langan og mikinn aðdraganda og
fjöldann allan af orsökum.
Skyldi móðurmálið eiga sinn hlut að þessu?
Ein skelfilegasta rökleysa málsins er það
þegar verið er að tala um vinnuveitendur og
launþega. Hvor aðilinn skyldi nú hafa búið
þessi orð til? Báðir aðilarnir nota þau.
Þegar einhver kaupir vinnu annars til að
græða á henni þá á sá maður ekki að kallast
vinnuveitandi. Sú var tiðin að ýmsir voru ó-
hræddir við að nota orðið arðræningi um
þennan aðila. t þvi felst að verkamaðurinn
láti sina vinnu ósvikið. Að öðru jöfnu er það
semsé hann sem er veitandinn i þessum við-
skiptum.
Hvers vegna lætur hann þá hafa sig út i það
að kalla sjálfan sig launþega? Ekki er kaup-
maðurinn kallaður verðþegi. Og vel á
minnst. Sá sem heitir launþegi i vinnunni
hann er óðara orðinn viðskiptavinur þegar
hann gengur inn i búð.
Þvilik andskotans meðferð á fólki.
Ekkert er augljósara en það að sjálft
tungumálið tekur afstöðu með einni stétt
gegn annarri. Þetta er það sem ég kalla of
beldi tungunnar og mér finnst meira en full
ástæða til þess að taka málið i karphúsið og
dusta það til hlýðni við aðrar stéttir lika.
Annars verða þær stéttir undir, verða
máske að úrkynjuðum vesalingum eins og
opinberir starfsmenn virðast nú orðnir.
Þó það sé harla óliklegt þá má vel hugsa
sér að til dæmis opinberir starfsmenn risi
upp allir sem einn og segi: Nú er nóg komið
af þessu kjaftæði um launþega. Héðan i frá
bönnum við öllum að nota þetta orð um okk-
ur. Við erum aðilar sem seljum frambæri-
lega vinnu okkar og hún er keypt til að hagn-
ast á henni og við kref jumst alveg sérstakrar
virðingar vegna þess að það er samfélagið i
heild sem hagnast á vinnu okkar en ekki
græðgisfullir einstaklingar.
Héðan i frá skulum við kallast verkveit-
endur hins opinbera þvi það erum við.
En um leið og maður er búinn að hugsa sér
opinbera starfsmenn með þessi sjónarmið
verður manni ljóst að sikir starfskraftar
mundu aldrei leggja neina megináherslu á
það að biðja neinn afsökunar áður en búið
væri að athuga hvort nokkur ástæða væri til
afsökunarbeiðni.
En við sitjum semsé uppi með starfsfólk i
ráðuneytunum sem ágætlega hæfir nafnbótin
launþegi. Menn eru liðlangt árið að þiggja
stöður af ættmennum sinum, flokksbræðrum
og drykkjufélögum öldungis burt séð frá þvi
hvað þeir geta eða geta ekki unnið.
Og náttúrlega verður að biðja þessa menn
afsökunar óðara og fram koma einhverjar
kröfur um frambærilegt starf þeirra. Það var
semsé aldrei meiningin.
En það verður gaman að lifa daginn sem
launþeginn hættir að vera til og gerist verk-
veitandi i þess orðs fyllstu merkingu.
Hver veit nema þá gerist það öldungis
sjálfkrafa að bæði orðin verðbólga og dýrtið
verði óþörf i málinu? En þá gætu leiðararnir
farið að fjalla um manneskjur i staðinn fyrir
að undiroka manneskjur með kolbrenglaðri
misnotkun á tungumálinu.
Þorgeir Þorgeirsson