Þjóðviljinn - 26.07.1975, Blaðsíða 5

Laugardagur 26. júli 1975. ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 5
Karamanlis
enn öruggur
i sessi
Ar er nú liðið siðan Konstantin
Karamanlis, leiðtogi ihaids-
flokks grikkja, sneri sigrihrós-
andi heim frá útlegð i París og
tók við stjórn landsins af ihalds-
herforingjunum, sem komnir
voru i algert þrot út af eigin
spillingu og heimsku. Skömmu
siðar jók Karamanlis enn veg
sinn að miklum mun með
þrumusigri i þingkosningum og
ennþá er ekki að sjá að neitt lát
sé á virðingu hans meðai þjóð-
arinnar, nema síður sé.
Hér hjálpast margt að. Þótt
margt megi að stjórn Karaman-
lisar finna, geta flestir orðið
sammála um að hann sé hóti
skárri en herforingjarnir, sem á
undan honum riktu, en hjá þeim
fór saman hrikaleg spilling,
harðstjórn og óstjórn auk furðu-
legrar ævintýramennsku i utan-
rikismálum, sem best sýndi sig
þegar þeir studdu bófann Nikos
Sampson til þess að ræna völd-
unum af Markariosi erkibiskupi
á Kýpur. Undir stjórn Kara-
manlisar var öllum stjórnmála-
flokkum léyft að starfa á nýjan
leik og ritskoðun á blöðum af
opinberri hálfu afnumin. Kon-
ungdæmið, sem aldrei varð
annað en miður þokkasæll að-
skotahlutur i grisku stjórnmála-
og þjóðlifi, var afnumið með
þjóðaratkvæðagreiðslu. Landið
hefur fengið nýja (að visu mjög
umdeilda) stjórnarskrá, og yf-
irleitt má segja að stjórnmála-
lifið i Grikklandi gangi nú fyrir
sig eftir þingræðisreglum eins
og þær þekkjast i Vestur-
Evrópu, sem er allavega veru-
leg framför frá þvi sem áður
Persónudýrkun
t efnahagsmálunum hefur
stjórn Karamanlisar einnig
staðið sig þolanlega. Siðasta ár
herforingjastjórnarinnar var
verðbólgan i landinu 32% af
hundraði, en hefur nú minnkað
um helming. I utanrikismálum
hefur Karamanlis ekki siöur
haft heppnina með sér að
minnsta kosti samanborið við
fyrirrennarana. Það, sem end-
anlega varð banabiti herfor-
ingjastjórnarinnar var þegar
hún — ef til vill sem ginningar-
fifl CIA — stóð að valdaráni
Sampsons á Kýpur með þeim
afleiðingum að tyrkir hertóku
auðugasta hluta eyjarinnar.
Karmanlis getur nú hreykt sér
af þvi að hafa komið þvi til leið-
ar að fáir gerast nú til þess að
mæla atferli tyrkjans á Kýpur
bót, auk þess sem sambúð
Grikklands við Vestur-Evrópu,
Arabalönd og sósialisku grann-
rikin á Balkan er sæmileg orðin
og fer batnandi.
Sjálfur hefur Karamanlis eft-
ir bestu getu hagnýtt sér það,
sem hægt hefur verið að færa
honum til gildis, til þess að
skapa kringum sig liklega
mestu persónudýrkun, sem nú
mun þekkjast i Evrópu. Til þess
beitir hann ekki hvað sist fjöl-
miðlunum, sérstaklega útvarpi
og sjónvarpi, sem rikið hefur i
sinum höndum. Þvi er hvislað
að Karamanlis, sem um árabil
dvaldist i Frakklandi, hafi de
Gaulle sem fyrirmynd þegar
hann vinnur að þvi að tryggja
aðstöðu sina sem „sterks
manns” og tilbeðins þjóðarleið-
toga.
Sömu menn og áöur
í lögregiu og her
Þrátt fyrir allt þetta eru
margfr grikkir miður ánægðir
með stjórnarfarið, þar á meðal
margir sem telja Karamanlis
Karamaniis nýtur mikilla vinsælda —kannski ekki sfst vegna þess
að þjóðin á varla kost á neinu skárra. — Hann sést hér vinna emb-
ættiseiðinn, er hann tók við embætti.
skásta valkostinn eins og sakir
standa. Eitt af þvi, sem vekur
. gremju margra, er að stjórnin
hefur næsta litið gert að þvi að
refsa þeim, sem frömdu glæpi á
tlmum herforingjastjórnarinn-
ar. Það er ekki nema eðli-
legt að þeir, sem eiga um sárt
að binda vegna morða, pynd-
inga og annarra illvirkja, sem
handlangarar ihaldsherforingj-
anna gerðu sig seka um, reiðist
er þeir horfa upp á að lítið er
gert til þess af hálfu yfirvald-
anna að láta þessi úrþvætti sæta
réttlátri refsingu og ofan á það
gegna margir þessara böðla
ennþá sömu stöðum i her og lög-
reglu og á timum herforingja-
stjórnarinnar. Helstu leiðtogar
einræðisstjórnarinnar eru að
visu i fangelsi og réttarhöld yfir
þeim fara i hönd, og hópur her-
foringja, sem kváðu hafa fyrir-
hugað að ræna völdunum af
Karamanlis, er þegar fyrir
rétti. En margir lita á þessar til-
tektir sem kattarþvott og benda
á að þau afturhaldsöfl, sem her-
foringjastjórnin byggðist á, séu
svo að segja jafnsterk og áður i
lögreglu og her.
Samdi Karamanlis
við herforingjana?
Þetta hefur ýtt undir grun-
semdirmanna um að Karaman-
lis hafi gert leynisamning við
herforingjana um þær mundir
er hann tók við völdum af þeim.
Vist er um það að það voru her-
foringjarnir, sem kölluðu Kara-
manlis heim og fengu honum
völdin i hendur þegar allt var
að fara i vaskinn hjá þeim, og
sýndu þar með svart á hvitu að
hann var þeim geðþekkastur af
öllum leiðtogum stjórnmála-
flokkanna. Full ástæða er til að
ætla að herforingjarnir hafi af-
hent honum völdin til að hindra
að aðrir miður ihaldssamir
næðu þeim. Hafi svo verið, er
vart gerandi ráð fyrir öðru en að
þeir hafi um leið reynt að bjarga
þvi, sem bjargandi yar af eigin
skinni, meðal annars með þvi að
tryggja sér að Karamanlis
hreyfði ekki við veldi þeirra i
lögreglu og her.
Þingræðið
valt á fótum
Stjórnarandstaðan bendir ó-
spart á þetta og heldur þvi fram
að þessvegna standi þingræðið
völtum fótum meðan Karaman-
lis sé við völd. Þvi verður ekki
heldur neitað að hugmynda-
fræðilega séð er enginn megin-
munur á hans flokki og herfor-
ingjunum: hvorttveggja er i-
hald. En hins má lika spyrja
hvort herforingjarnir myndu
ekki fremja nýtt valdarán og
taka af þjóðinni þann lýðræðis-
vott, sem hún nú býr við, ef ein-
hverjir aðrir kæmust til valda
en ihaldsflokkur Karamanlisar.
Fyrir kosningarnar i fyrra var
það raunar almannamál i
Grikklandi, að herforingjarnir
myndu ekki sætta sig við að
neinn annar flokkur kæmist til
valda, og mun sú trú hafa átt
mikinn þátt i yfirburðasigri
Karamanlisar.
//Löglegt" ofbeldi
gegn verkamönnum
Veruleg óánægja er einnig
með stefnu stjórnarinnar i
verkalýðsmálum. Þótt dregið
hafi úr verðbólgunni, er hún enn
snöggtum meiri en nemur þeim
kjarabótum, sem verkalýð i
borgum hefur tekist að kria sér
út. Afleiðingin hefur orðið verk-
föll, sem stundum fylgja allal-
varlegar óspektir, og færast þau
i vöxt. t Grikklandi er það lög-
legt að stöðva verkföll með þvi
að lýsa þvi yfir að verkfalls-
menn séu undir heraga, og ó-
hlýðnist verkfallsmenn sliku
kalli þrisvar i röð, má stefna
þeim fyrir liðhlaup. Þetta hefur
þegar skeð nokkrum sinnum i
stjórnartið Karamanlisar og
sýnir það ásamt með öðru hve
takmarkað griska „lýðræðið”
Hvað árangur Karamanlisar i
utanrikismálum snertir geta
andstæðingar hans bent á að
samt sem áður eru engar horfur
á þvi að tyrkir sleppi þeim hluta
Kýpur, sem þeir hertóku.
Grikkir geta litlu þar um breytt,
þvi að hernaðarlega séð eru þeir
engir jafnokar tyrkja, og ekki
þýðir fyrir Karamanlis að gera
sér vonir um liðveislu frá
Bandarikjunum og Nató á þeim
vettvangi. Til þess eru Banda-
rikin of háð tyrkjum vegna
samstarfs i hermálum.
dþ.
Magnús Tómasson á vinnustofu sinni með hluta af skúlptúrnum fyrir
Esso fyrir framan sig
„Það er ætlunin að þessi
skúlptúr komist upp í
september, en til þessa
hef ur reynst erf iðast að fá
nógu stóran ósprunginn
stein í hæsta stólpann, sem
er 2.20 m á hæð" sagði
AAagnús Tómasson, mynd-
höggvari, þegar við heim-
sóttum hann á vinnustof-
una en verkið sem AAagnús
ræðir um er skúlptúr, sem
hann er að vinna að fyrir
Olíufélagið (Esso) og á að
standa í vatni við hús fé-
lagsins við Suðurlands-
braut. Sömuleiðis gerir
AAagnús veggskreytingu á
húsið.
,,Ég gerði skreytingu fyrir
skóla fyrir nokkrum árum, en
annars hef ég ekki mikið unnið
við svona verkefni. En við lærð-
um talsvert um þetta á akademi-
unni i Höfn og þetta skúlptúr fyrir
Oliufélagið er unnið upp úr eldri
hugmynd, sem ég vann að á
skólanum. Nú hef ég breytt þessu
Rœtt við
Magnús
Tómasson,
myndhöggvara
nokkuð i samræmi við þær kröfur
sem umhverfið og byggingin
gera.” sagði Magnús ennfremur.
Er þetta ekki nokkuð ólikt þeim
verkum sem þú ert að vinna að?”
,,Jú, ég er mikið að vinna úr
ýmsum skissum sem ég kalla
„Visuel poetri” eða „sýniljóð”.
Annars er verkefnið fyrir Oliufé-
lagið svo stórt að ég kemst ekki i
margt annað á meðan. Auk þess
hef ég svo verið að koma þessari
vinnustofu i lag og flytja inn og
það er býsna timafrekt.”
Magnús á kynstur af gömlum
og fallegum hlutum og meira að
segja fjólubláan ford i bilskúrn-
um af árgerðinni 1931. „Hann er i
ágætu standi og vel ökufær” segir
Magnús.
„Ertu að hugsa um áð sýna á
næstunni?”
„Það er ákaflega mikið fyrir-
tæki fyrir myndhöggvara að
halda sýningu, miklu meira en
fyrir málara. Verkin eru mjög
timafrek og efnið sem unnið er úr
bæði dýrt og vandfundið. Ég
sýni einhvern tima þegar ég er
undir það búinn.”
„Og þú hefur unnið sem leik-
myndateiknari?”
„Já, fyrst var ég hjá sjónvarp-
inu i hinu og þessu. Ég gerði
myndir fyrir handalausan
harrnonikuleikara frá Tibet og
einfættan ballettdansara frá
Mongóliu og svoleiðis. Svo gerði
ég leikmynd fyrir Þjóðleikhúsið i
vetur við leikrit Guðmundar
Steinssonar. „Lúkas” og það var
mjög ánægjulegt, Þetta fer auð-
vitað mest eftir verkunum,
„Lúkas” fór strax vel i mig, en
annars lit ég nú á leikmyndagerð-
ina sem hliðarspor.
„Og þú valdir litina á Bern-
höftstorfuna á sinum tima. Hvað
Framhald á bls. 10
Bernhöftstorfu„aksj
hefur róað menn
í stað þess að hvetja