Þjóðviljinn - 16.01.1976, Qupperneq 9

Föstudagur 16. janúar 1976. ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 9
Markús B. Þorgeirsson, skipstjóri:
Forðist slysin
Lokið Sundahöfn
Eáðamenn Reykjavikurborgar
ættu að hlusta meira á rödd
verkamanna og sjómanna um
málefni Reykjavikurhafnar en
þeir hafa gert að undanförnu,
hvað varöar öryggismálin.
A fundi • i Verkamannafélaginu
Dagsbrún var nýlega gerð sam-
þykkt, þar sem skorað var á hafn-
arstjórn að loka Reykjavikurhöfn
fyrir almennri umferð eftir
vinnutima. A þessa ályktun virð-
ist litið hafa verið hlustað. Samt
veit enginn betur hvar skórinn
kreppir að i þessum efnum en ein-
mitt hafnarverkamenn og sjó-
menn. Þeir eru þarna við störf
sin, stundum bæði nótt sem nýt-
an dag. Úr hópi verkamanna og
sjómanna eru lika oftast vakt-
mennirnir, sem á hafnarsvæðinu
ganga að störfum og eiga að
fylgjast með þvi, sem þar fer
fram, vera á verði, ávallt viðbún-
ir.
Þessir menn þekkja veruleik-
ann betur en einhverjar nefndir,
sem stundum eru skipaðar mönn-
um, sem ekki eru starfi sinu
vaxnir — taki þeir til sin, sem
eiga. 1 sambandi við störf ýmissa
nefnda og ráða hér á landi vill það
alltof oft verða svo, að vinátta og
kunningsskapur, eða þá stjórn-
málaskoðanir, ráða ferðinni en
ekki þekking.
Varðandi öryggismálin við
höfnina, þá á Dagsbrún þakkir
skildar fyrir sina samþykkt, og
hafi þeir sóma af. Ef farið hefði
verið eftir þeirri ábendingu, sem
þar kom fram, þá væri tveim
dauðaslysum færra við Reykja-
vikurhöfn. Það þori ég að fullyrða
og standa við hvar og hvenær sem
er.
Við Sundahöfn væri hægt með
sæmilegum mannafla að reisa
girðingu með hliðum á 3—4 dög-
um. Efni og vinnuvélar þarf að
útvega, en byggingariðnaðar-
menn eru nú margir verkefnalitl-
ir, svo að ekki ættu að verða
vandræði með vinnuafl.
Ég hef ásamt góðvini mínum
mælt lauslega út fyrir girðingu
við Sundahöfn, og kemur i ljós, að
við suðurenda skála Eimskipafé-
lagsins er bilið yfir veg og
bryggju cirka 11—12 metrar á
bryggjuenda, þar sem hið hörmu-
lega slys átti sér stað þann 18.
des. sl. Þarna ætti auk girðingar
og hliðs að vera grindverk eftir
kantinum að fastsetningarpolla
til öryggis á bryggjukanti. Norð-
urhlutinn frá skála Eimskips og i
sjó mældist cirka 115—120 metr-
ar. Sú girðing, sem þarna verður
að koma, gæti verið svo sem 4
metrar á hæð og gaddavir ofan á.
Hliðveröir og eftír-
lit í Sundahöfn
Lokun Sundahafnar kallar á
sérstaka menn til að gæta hlið-
anna. Þetta yrðu varla færri en 3
menn, 2 á vakt i einu að kveldi eða
nóttu, en sá þriðji á frivakt. Hægt
væri að hugsa sér að eftirtaldir
aðilar stæðu undir launagreiðsl-
um til þessara vaktmanna: Hafn-
arsjóður Reykjavikurborgar,
Eimskipafélagið, Mjólkurfélag
Reykjavikur og Kornhlaðan. Með
slikri samvinnu þessara aðila um
kostnað af þessum störfum hlið-
varða, ætti sú hlið málsins að
vera leysanleg, ekki sist þegar
haft er i huga, að kaupgjald á Is-
landi er i dag orðið svo bágborið,
að helst verður likt við greiðslur
fyrirvinnu i vanþróuðum löndum
eða til svertingja i Bandarikjun-
um.
Það mál, sem hér er gert að
umtalsefni, þolir enga bið, ör-
yggismálum við höfnina verður
að koma i lag. Mannslifin eru
dýrmætasta eign hverrar þjóðar.
Hlið og girðingar hafa hingað tii
verið talin til færanlegra hluta, og
engin ástæða til að biða neitt
lengur með að koma slikum bún-
aði upp við höfnina.
Það sem fyrir augu ber á
næturvakt við höfnina
Hvað sér maður á næturvakt?
— Það getur verið skip, sem er að
sökkva. Það geta verið 2—3 bilar i
eltingaleik á bryggjunni, bilar
sem taka hliðarveltur, svo það
iskrar i öllu saman. Þetta eru
ungir menn að reyna hæfileika
sina. Fyrir augu ber unga menn á
skellinöðrum, lika i eltingaleik,
og þá er oft ekki stoppað fyrr en á
bryggjubrún, oft á mikilli ferð.
Það má sjá litla drengi klifra turn
þann, sem tilheyrir kornhlöðunni
við Sundahöfn, allt upp i topp,
bæði að kveldi og nóttu. — Gætu
þeir ekki lagt eld i kornhlöðuna?
— hugsar maður stundum.
Ég læt þessi skýringardæmi
nægja i þetta sinn. Þau sýna brot
af þvi, sem fyrir augu vakt-
mannsins ber, við höfn, þar sem
hver sem er getur á hvaða tima
sólarhrings sem er gert sig
heimakominn.
Það eru margir á ferð að nætur-
lagi við höfnina, fólk i alls konar
hugleiðingum, sem reikar um
borð i skipin, oft án erindis, að þvi
er ég best fæ séð.
Merking á
hafnarsvæði
Á hafnarsvæðinu þarf nauð-
synlega að koma upp merking-
um, sem hér segir:
1. Sebramerkingu á bryggjukant,
þar sem slys hefur orðið, og á
grindverk, sem þar þarf að
setja upp, eins og áður var
nefnt. Aðra sebramerkingu á
bryggjuenda við kornhlöðuna,
og einnig á aðra bryggjukanta.
2. Fastsetningarpollar fyrir skip
skulu merktir sjálflýsandi
merkingu, svo að vel sjáist i
myrkri.
Ég hef hér lagt áherslu á brýna
nauðsyn þess, að Sundahöfn verði
lokað að næturlagi nú þegar. Oðr-
um hlutum Reykjavikurhafnar
þarf einnig að loka, þótt þörfin við
Sundahöfn sé brýnust að minum
dómi.
Áskorun
Ég beini máli minu, — áskorun
um tafarlausa lokun hafnarinnar,
til þessara aðila: Slysavarnafé
lags tslands, og deilda þess i
Reykjavik, Lögreglustjóraem-
bættisins, Tollstjóraembættisins.
Nú ég veit ekki, hvort þýðir að
tala um Sjómannafélag Reykja-
víkur i þessu sambandi, svo lágt
geta menn lotið i öryggismálum.
En að sjálfsögðu má ekki gleyma
hafnarstjórn Reykjavikurborgar,
sem þessi mál heyra fyrst og
fremst undir, með Gunnar B.
Guðmundsson, hafnarstjóra i
broddi fylkingar. Hafnarstjórn
verður að taka þessi mál upp og
hefja framkvæmdir nú þegar.
Ég hef þessi orð ekki fleiri að
sinni. Astand öryggismála við
höfnina er ofarlega i huga mér.
Sjón er sögu rikari.
Hafnarstjórn Reykjavikur-
borgar! Lifið heilir i starfi á kom-
andi ári, án slysa i Reykjavikur-
höfn.
Verkamenn Dagsbrúnar, sem
visuðu veginn, — lifið heilir!
Samþykkt ykkar um öryggismál
hafnarinnar var brýn, og eftir
henni ber ráðamönnum að fara.
Skrifað á næturvakt i Sunda-
skála SIS, hinn 30. des. 1975.
Markús B. Þorgeirsson
Hafnarfirði
Kristján Halldórsson, kennari:
Hull -
Grimsby —
Fleetwood
Veikasti hlekkurinn i vörnum
Bretlands 1939-1945 var matvæla-
öflunin. Að afla þjóðinni nægrar
fæðu var óframkvæmanlegt,
nema með hjálp vinveittra þjóða.
öll orka og allur mannafli bresku
þjóðarinnar var bundinn og upp-
tekinn við varnir landsins. Þá féll
það i hlut hinnar fámennu is-
lensku þjóðar að koma þar til
hjálpar.
I fimm ár, við hræðilegar ógnir
styrjaldarinnar, fluttu islenskir
sjómenn nær allan fiskafla sinn til
Bretlands og lögðu hann á fátæk-
legt matborð vina sinna á Stóra
Bretlandi.
Af öllum isvörðum fiski, sem
barst á land i Bretlandi 1939-1945,
komu rúm 75% frá Islandi, það
var afli íslenskra sjómanna.
A þessum styrjaldarárum
sökktu tundurdufl og þýskir kaf-
bátar9 islenskum fiskiskipum, og
með þeim skipum fórust 152 is-
lenskir sjómenn.
A sama tima var 340 mönnum,
af breskum skipum sem þjóðverj-
ar sökktu, bjargað um borð i is-
lensk fiskiskip og skilað heilum i
höfn.
Það, sem islendingar fengu i
sinn hlut fyrir 5 ára afla og allan
þann kostnað sem þvi fylgdi að
flytja fiskinn á matborð bresku
þjóðarinnar, auk þeirra mann-
fórna sem þvi fylgdi, það voru
penny en ekki pund.
Þaðsem islendingar fengu fyrir
fiskaflann, þvi var nurlað saman i
gjaldeyrissjóð. Sá sjóður nægði
aðeins til að endurnýja skipin,
sem gengið höfðu sér til húðar við
að afla og flytja fiskinn til Bret-
lands, og nokkurra minniháttar
lagfæringa heimafyrir.
Breska útgerðarauðvaldið réð
þvi, frá fyrsta degi striösins, hve
stór aflahlutur islendinga skyldi
Þriðja verkefni Leikfélags
Akureyrar á þessu leikári verður
frumsýnt á morgun, föstudaginn
sextánda jan. Það eru „Gler-
dýrin” eftir Tennessee Williams i
þýðingu Gisla Asmundssonar.
Leikstjóri er Gisli Halidórsson.
Leikmynd gerir Jónas Þór Páls-
son. Jónas er frá Sauðárkróki og
hefur gert leikmyndir fyrir leik-
félagið þar i fjöldamörg ár. Þetta
er fyrsta verkefniðð sem hann
leysir af hendi á þessu sviði utan
heimabæjar sins.
Leikendur eru fjórir: Aðal-
steinn Bergdal, Sigurveig Jóns-
dóttir, Saga Jónsdóttir og Þórir
Steingrimsson. Leikritið hefur
verða, eins og þeir höfðu gert allt
frá þvi að fyrsti islenski togarinn
landaði i breskri höfn i byrjun
þessarar aldar, þrátt fyrir að
breska stjórnin setti sina um-
boðsmenn til að sjá um eftirlit og
dreifingu matvæla frá striðsbyrj-
un.
Sem dæmi um bolabrögð
breska útgerðarauðvaldsins, sem
er eigandi allra löndunartækja i
Hull, Grimsby og Fleetwood og
hefur þvi einokun á löndun á nær
öllum fiski sem þar er landað, þá
hefur þetta útgerðarauðvald kúg-
að islendinga til að borga i leigu
fyrir „boxin”, (kassa og trébiður,
sem fiskinum er landað i), allt
upp i 30 þús. pund á ári, rúmar 10
miljónir isl. króna á núverandi
gengi. Það gefur auga leið hvort
annar kostnaður við afgreiðslu
skipanna hefur verið á sann-
gjörnu verði.
Oft og mörgum sinnum hefur
verið eyðilagður stór hluti fisk-
afla, sem islensk skip hafa komið
með til breskra hafna, þar sem
þau hafa verið neydd til að biða, i
hita og moilu, og ekki fengið að
áður verið sviðsett hjá Leikfélagi
Reykjavikur fyrir um það bil 20
árum.
A fundi með blaðamönnum,
sem leikhússtjórinn Eyvindur
Erlendsson boðaði til, sagði hann
meðal annars: Sýningin er
vönduð og vel gerð og mikil vinna
i hana lögð. Það er ætlast til að
þetta verði „perfect” sýning.
Þetta verk er íramb Leikfélags
Akureyrar til Listahátiðar i
Reykjavik á þessu ári.
Næsta verkefni LA er barna-
leikritið Rauðhetta eftir Evgeni
Schwarz i þýðingu Stefáns
Baldurssonar. Leikstjóri er Þórir
Steingrimsson.
Kristján Halldórsson.
landa fiskinum, vegna þess að
breskir útgerðarmenn hafa
heimtað forgangsrétt til löndunar
fyrir sin skip þótt þau kæmu
seinna i höfn, og fengið þann for-
gang i skjóli þeirrar aðstöðu sem
þeir hafa i breskum fiskiskipa-
höfnum, og áhrifa sem þeir virð-
ast hafa á ákvarðanir valdamik-
illa aðila i sumum ráðuneytum
rikisins.
Aðalsteinn Bergdal, einn fjögurra
leikara i „Glerdýrunum ”, i
hlutverki Saknússens I
„Kristnihaldinu”, sem sýnt var
við feykilegar vinsældir á
Akureyri.
Þegar breska stjórnin setti há-
marksverð, 1940 á isvarinn fisk
landaðan i Bretlandi, þá var
það mest gert íyrir eggjan og
áróður breskra útgerðarmanna,
sem sáu ofsjónum yfir þvi að
aflahlutur islensku skipanna fór
vaxandi, á sama tima og þeirra
eigin skip voru flest tekin bráða-
birgða-eignarnámi af bresku rik-
isstjórninni og sett til allskonar
starfa i þágu hersins.
A þeim tima fór fiskverð hækk-
andi. Markaðsverð á góðum
þorski var upp i 7 pund kittið, (64
kg.), en var þá lækkað, sam-
kvæmt tilskipun frá matvæla-
ráöuneytinu breska, niður i 5
pund, sem skyldi vera hámarks-
verð meðan styrjöldin stæði.
Þessu lik, og verri, eru öll við-
skipti breska útgerðarauðvalds-
ins i garð islendinga. Það er við
þessa menn, sem islendingar
berjast nú um lifsbjörg sina,
en ekki við bresku þjóðina og þvi
siður við breska sjómenn.
Það er breska útgerðarauð-
valdið sem nú notar rikisstjórn
jafnaðarmannsins Wilsons, til að
reyna aö murka lifið úr siðasta
lambi fátæka mannsins.
4 fengu orðu
Hinn 14. janúar 1976 afhenti
pólski sendifulltrúinn i Reykja-
vik, hr. Antoni Szymánowski,
fjóum isiendingum orðu sem
rikisráð Pólska alþýðulýðulýð-
veldissons hefur ákveðið að sæma
þá, vegna starfa þeirra að aukn-
um samskiptum Islands o)g
Póllands, bæði á sviði menningar-
og viðskiptamála.
Haukur Helgason, formaður
Islensk-pólska menningar-
félagsins var sæmdur guilkrossi
pólska heiðursmerkisins.
Jóhanna Gunnarsdóttir,
var sæmd silfurkrossi pólska
heiðursmerkisins.
Friðrik Sigurbjörnsson,
forstjóri Islensk-erlenda
verslunarfélagsins hf., var
sæmdur silfurkrossi pólska
heiðursmerkisins.
Gunnar Friðriksson, forstjóri
Vélasölunnar h.L, var sæmdur
silfurkrossi pólska heiðurs-
merkisins.
LA frumsýnir
„Glerdýrin99