Þjóðviljinn - 18.01.1976, Blaðsíða 2

2 SIÐA — l»J6DVILJINN Sunnudagur 18. janúar 1976
Dmjta: Vilborg Harðardóttir.

Margrómuöu kvennaári
var ekki einu sinni lokið
þegar yfirstjórn ríkisverk-
smiðjanna sýndi hversu
litið hún hefur lært og
hversu lifseigur karlveld-
ishugsunarhátturinn er,
hvað sem liöur loforðum,
lögum eða fögrum orðum.
Af nemendum Fisk-
vinnsluskólans vill stjórnin
karla og aðeins karla til
vinnu á rannsóknarstofum
sinum á loðnuvertiðinni.
Undanfarin ár hefur það veriö
venja að taka til vinnu á rann-
sóknarstofnum nokkra nemendur
Fiskvinnsluskólans meðan loðnu-
vertiðin stendur yfir og er af
skólans hálfu litið á þessi störf
sem þátt i starfsþjálfun nemend-
anna, enda aörir nemendur i
þjálfun á öðrum vinnustöðum á
sama tima. Af þessu tilefni m.a.
sækja nemendur sérstök hálfs-
mánáðarnámskeið hjá rann-
sóknastofnun fiskiðnaðarins fyrir
Og enn er það svona:
„BARA
KARLA,
TAKK!”
vertiðina, bæði þeir sem vinnuna
fá og hinir. Vinnan á rannsókna-
stofnunum er eftirsótt þvi hún er
dýrmæt þjálfun sem veitir að-
gang að samsvarandi vinnu i
framtiðinni, en einsog allir vita er
vinnan i loðnuverksmiðjunum vel
borguð og vinnutimi langur með-
an á henni stendur, þannig að
hægt er að hafa talsverð uppgrip
á skömmum tima.
Engar konur!
Fram að þessu hefur verið
reynt að dreifa þessum tækifær-
um milli nemenda eftir þvi sem
unnt er, þar sem aðeins innan við
tiu geta komist að á hverri vertið.
Hefur skólastjóri annast val i
samráði við nemendur. En að
þessu sinni setti yfirstjórn rikis-
verksmiðjanna tvö skilyrði:
1) Þetta mega ekki vera stúlkur.
2) Farið skal eftir einkunnum i
efna- og eölisfræði.
Þessi skilyrði fékk skólastjóri
fyrir jól og mun ekki hafa gert við
þau athugasemdir eftir þvi sem
næst verður komist. Nemendur
brugðust hinsvegar ókvæða við og
hafa nú farið fram á að málið
verði tekið fyrir á skólastjórnar-
fundi, en þeir eiga tvo fulltrúa i
skólastjórninni.
Ekki uppörvandi
Gunnar Geirsson, fiskvinnslu-
skólanemi á siðasta námsári,
lýsti furðu sinni á þessari afstöðu.
— Þegar skólinn byrjaöi þótti
það miður, að engar stúlkur
skyldu sækja hann og i minum ár-
gangi eru t.d. engar stúlkur, sagði
Gunnar. En siðan hefur verið rek-
inn þó nokkur áróöur fyrir því að
konur sæki þennan skóla ekki
siður en karlar, enda sjálfsagt og
nú eru semsagt nokkrar stúlkur i
skólanum, þótt karlar séu enn i
miklum meirihluta. En svona af-
staða er sannarlega ekki uppörv-
andi fyrir konur og verður ekki til
að bæta þetta ójafna hlutfall. Slik
skilyrði um kynferði hljóta lika að
brjóta i bága viö rikjandi lög.
Hinsvegar tók Gunnar fram, að
nemendur gætu út af fyrir sig sætt
sig við hitt skilyrðið, þ.e. að valið
væri eftir frammistöðu i efna-
fræði. En að stúlka sem e.t.v.
væri mjög dugleg i þvi fagi, fengi
ekki starfiö vegna kynferðis sins,
væri hreint og beint fáránlegt.
Sagðist hann m.a.s. af eigin
reynslu álita, að ef nokkuð væri,
gæti kvenmaður reynst betur i
þessustarfi, þarsem það útheimti
mikla nákvæmni og fingrafimi,
sem konur réðu oft betur við en
karlar, þótt auðvitað væri það
sem annað einstaklingsbundið en
ekki kynbundið.
Nemendur hafa undanfarna
daga verið að velta fyrir sér, hver
gæti verið skýringin á þessari
einkennilegu afstöðu yfirstjórnar
rikisverksmiðjanna, en ekki
fundið nema þessa einu: kynferð-
isfasismi! Engin svör hafa feng-
ist við spurningum þeirra, sagði
Gunnar.
Gætu orðið óléttar!
Guðbjörg Einarsdóttir frá
Keflavik er ein þeirra 5 stúlkna,
sem nú stunda nám i Fiskvinnslu-
skólanum. Hún er á 2. ári.
— Við erum öskuillar útaf
þessu misrétti, sagði hún, og ef
það á að fara að mismuna nem-
endum skólans svona eftir kynj-
um, finnst mér ekki grundvöllur
fyrir þvi aö kvenfólk sæki hann.
Það skiptir nemendur talsverðu
máli hvort þeir komast i vinnuna
á rannsóknastofum verksmiðj-
anna, þvi þeir eiga þá meiri von i
að fá vinnu i loðnuverksmiöjun-
um i framtiöinni. Þjálfunin á und-
an er lika dýrmæt, en aðeins
helmingur bekkjarins fékk hana
nú og allt kvenfólkið var útilokað,
hvað sem einkunnum leið. Karl-
mennirnir voru valdir eftir
einkunnum.
Karlmönnum sem þjálfunina
fengu var sagt, að ástæðan til að
konur þættu óæskilegar væri sú,
að þær þyldu ekki vinnuálagið og
gætu orðið óléttar. Við vitum
hinsvegar að konur vinna i loðnu-
verksmiðjum bæði á Vopnafirði
Ríkisverk-
smiöjurnar
mismuna
fiskvinnslu-
nemendum
eftir
kynferöi
og Seyðisfirði og enginn hefur
neitt á móti þeim þar, nema slður
sé.
Við nemendur mótmælum
þessum misrétti. Og mér finnst
að við ættum að leggja áherslu á
mótmæli okkar með að fara ekki
heldur I aðra þjálfun. Við eigum
að neita að vera send svona útá
vinnumarkaðinn til að vinna þar
kauplaust framað mánaðamótun-
um mars/april.
Gleymdist að skipa skóla-
stjórn?
Sem áður getur hafa nemendur
farið fram á fund skólastjórnar
vegna þessa máls, en er til átti aö
taka vissi enginn hver ætti sæti i
henni fyrir utan þá tvo fulltrúa
nemenda sem valdir eru árlega.
Fyrri skólastýórn,_ valin til 4ra
ára,létaf störf um um mittsumar
sl. og svo virðist sem síðan hafi
gleymst að skipa nýja. Þvl mun
þó hafa verið kippt i lag I hasti
núna og verður fundurinn vænt-
anlega eftir helgina. Verður fróð-
legt að frétta að hvaða niðurstöðu
þá verður komist.
—vh
SOFFIA GUÐMUNDSDOTTIR:
Aökallandi verkefni
bíða framfarasinnaörar
kvennahreyfingar
Ætla konur að taka þvi þegj-
andi, að hagur þeirra sé færður til
lakara horfs, lagalegur réttur
þeirra til starfa gerður að mark-
lcysu og sókn þeirra út i atvinnu-
lifið hindruð? Þannig spyr Soffia
Guðmundsdóttir tónlistarkennari
og bæjarfulltrúi á Akureyri i út-
tekt sem hún gerir á Kvennaárinu
1975 i „Alþýðubandalags-
blaðinu”, málgagni Alþýðu-
bandalagsins I Norðurlandskjör-
dæmi eystra.
Soffia segir, að ákvörðunin um
alþjóðlegt kvennaár hafi hrundið
af stað stóraukinni umræðu um
þjóðfélagsstööu kvenna og knúð
fleiri en nokkru sinni fyrr til að
endurmeta viðhorf og leita svara
viö mörgum áleitnum spurning-
um, ma. varðandi launamisrétti,
möguleika til mennta og starfa,
atvinnuöryggi og liffræðilegt
hlutverk kvenna. Bendir hún á 1
þessu sambandi, að „hin ýmsu
samtök launafólks að verkalýðs-
hreyfingunni meðtalinni horfa
upp á það sallaróleg, að þvi er
virðist, að lögum um launajafn-
rétti er ekki framfylgt, heldur
farið i kringum þau með hinum
og þessum starfsheitum og meö
þvi einfaldlega að útiloka konur
frá ýmsum störfum og þá vitan-
lega hinum ábyrgöarmeiri og
betur launuðu.”
Hún leggur áherslu á að
árangursrik verkalýðsbarátta
verði ekki háð án þátttöku kvenna
fremur en árangur náist I jafn-
réttisbaráttu án viðtæks
stuðnings og þátttöku verkalýðs-
hreyfingarinnar.
Þá er I grein Soffiu raktar bar-
áttuaðgerðir kvennaársins hér á
landi og hvernig hugmyndin um
kvennaverkfall vann fylgi og varð
að veruleika um allt land. Afram-
haldið á Akureyri eftir 24. október
hefur verið stofnun umræðu- og
starfshópa um ýmsa málaflokka
sem snerta jafnréttismál og aðra
mikilvæga þætti félagsmála. Sex
hópar taka þar nú fyrir þjálfun i
almennum félags- og fundastörf-
um, dagvistunarmál, könnun á
launaflokkum og skipan i stöður,
konur og neytendaþjóðfélagið auk
innlends og erlends lesefnis um
jafnréttismál.
Um hvað var
sameinast?
Um hvað var sameinast 24.
október? spyr Soffia siðan.og fer
hér á eftir siðari hluti greinar
hennar,sem ber yfirskriftina „Að
afloknu kvennaári 1975”:
„Konurnar voru að leggja á-
herslu á mikilvægi vinnufram-
lags sins og fylgja eftir þeirri
kröfu, að störf þeirra verði metin
til jafns við störf karla. Þær vildu
vekja athygli á þvi launamis-
rétti, sem viðgengst og misjafnri
aðstöðu kvenna og karla i at-
vinnulifinu.
Þessi atriði eru vissulega allt
nokkuð að sameinast um, þótt
fjölmargir mikilvægir þættir,
sem snerta orsakir misréttis hafi
yfirleitt legið um of I láginni. Það
Soffia Guömundsdóttir
mætti spyrja hverra hagsmunum
sú innræting þjónar, sem við-
heldur stöðnuðum hugsunarhætti
gagnvart þeirri rigskorðuðu
verkaskiptingu milli kynja, sem
er konunum sérlega óhagstæð.
Þessi innræting hefur það m.a. i
för með sér, að konur lita alltof
oft á þátttöku sina I atvinnulifinu
sem millibilsástand, en mæna á
hjónaband og heimili. Það er
nefnilega búið að ala þær upp sem
verðandi húsmæður og mæður, en
ekki til þess að byggja lif sitt á
eigin framlagi I námi og starfi. Sú
uppeldislega skyssa hefur lang-
vinnari afleiðingar og skað-
vænlegri en marga grunar i fljótu
bragði.
Af þessu viðhorfi kvenna leiðir,
að þær eru næsta óvirkar um hag
sinn á vinnumarkaðinum. Þær
láta sig faglega hagsmunabaráttu
litlu skipta, að ekki sé minnst á
stjórnmál og stéttabaráttu.
ódýrt íhlaupavinnuafl.
Konurnar eru bundnar við
„hornstein þjóðfélagsins” þvi að
heimilis-"óg uppeldisskyldur hvila
að langmestu leyti á þeim. Starf
þeirra utan heimilis þýðir I lang-
flestum tilvikum að tvöföld vinna
er innt af hendi.
A vinnuafl kvenna er einkum
litiö sem hreyfanlegt varalið, og
konur sætta sig við að vera til-
kvaddar, þegar mikil eftirspurn
er eftir vinnuafli og efnahagslifið
gengur sem glaðast. A sama hátt
láta þær svo senda sig heim eins
og ekkert sé, þegar samdráttar
fer að gæta, eða kreppan riður
húsum, eins og dæmin sanna i
auðvaldsheiminum um þessar
mundir. Það er vitanlega hagur
atvinnurekenda að hafa slikt
varalið til taks, þegar þeim
hentar að kalla út, en hafa að öðru
leyti lágmarksskyldum að gegna
við þessa hópa. Þetta hefur
verkalýðshreyfingin lengi horft
upp á án þess að kippa sér upp svo
teljandi sé, enda er þar fátt
kvenna I forýstuliði, og engin
kona á sæti i aðalsamninganefnd
A.S.l.
Skortur á félagslegri þjónustu
ýmiskonar notast svo beinlinis
sem hagstjórnartæki til þess að
binda konurnar enn frekar við
heimilin og viðhalda þessari
ótryggu atvinnuaðstöðu stórra
hópa og láglaunakvenna.
Kveöjur frá þingi og
rikisstjórn.
Það er rétt að rifja ögn upp,
hvern hug íslenskir ráðamenn
hafa sýnt I orði og verki til jafn-
réttisbaráttu, Islenskra kvenna á
þvi herrans ári 1975. Boðaður er
niðurskurður á f járframlögum til
ýmissa félagsmála svo sem til
dagvistunarstofnana.
Þá lét meiri hluti alþingis-
manna sig ekki muna um að
kveða niður tillögur um sjálfs-
ákvörðunarrétt kvenna varðandi
barneignir og töldu þær ekki til
þess færar að taka mikilvægar
ákvarðanir um eigið lif og bera á
'þeim ábyrgö. Þeim fannst
vissara að fela „nefnd sérfróðra
manna” að ákveða hvort kona
elurbarn eftir óvelkomna þungun
eða hvort hún allra náðarsamleg-
ast fær fóstureyðingu fram-
kvæmda.
Þetta mega heita kaldar
kveðjur. Þá hefur komið fram, að
von sé á frumvarpi um skattamál
og er kennt við sérsköttun, en ris
engan veginn undir þvi heiti eftir
þvi að dæma, sem fram hefur
komið til þessa. Einn megintil-
gangurinn virðist vera sá að ná
stærri hluta af launatekjum giftra
kvenna inn i rikissjóð, undir yfir-
skini sérsköttunar. Hagur ein-
Framhald á 14. siðu