Þjóðviljinn - 03.03.1976, Side 9

Miðvikudagur 3. mars 1976. ÞJÓDVILJINN — SÍÐA 9
framlög ríkisins eru þó mjög tak-
mörkuð, þar eð ætlast er til að
hver kommúna sé sjálfbjarga og
leysi eigin vandamál að lang-
mestu leyti. Jafnframt er ætlast
til að kommúnurnar framleiði
sjálfar sem mest af þeim vörum,
sem þær þurfa á að halda. Þessi
stefna hefur borið þann árangur
að vinnuframlag sveitafólks hef-
ur aukist og atvinnuleysið, sem
áður var landlægt i sveitunum,
hefur horfið. Þetta hefur enn-
fremur i för með sér að efnahags-
lega séð er Kina siður berskjald-
að fyrir hernaðarárás en áður
var. En jafnframt hefur þessi
stefna, að hver kommúna skuli
alveg eða að langmestu leyti
bjarga sér sjálf, haft i för meö sér
að ennþá fer þvi fjarri að kin-
verskt sveitafólk búi við jöfn
launakjör innbyrðis.
Þannig eru meðaltekjur i
nokkrum alþýðukommúnum
(einkum i Kina suðaustanverðu)
þrisvar til fjórum sinnum hærri
heldur en i kommúnunum i
vanþróaðri hlutum landsins. Auk
þess ber þaö við að tekjumunur sé
á framleiðslusveitum innan einn-
ar og sömu kommúnunnar, svo og
á milli deilda innan sömu fram-
leiðslusveitarinnar. Þannig var
mér sagt i alþýðukommúnunni
Nýja-Kina skammt frá Kvangtsjá
(Kanton), sem ég heimsótti i
nóvember 1975 (þar er um að
ræða tiltölulega vel stæða
kommúnu),að itekjuminni fram-
leiðsludeildunum fengi hver með-
limur um 25 júan mánaðarlega i
ágóðahlut, en i tekjuhærri deild-
unum væri hluturinn á mann um
60 júan eftir mánuðinn.
Kvenréttindahreyfingin
gegn Konfúsiusi
Siðustu árin hefur tekjuskipt-
ingin i alþýðukommúnunum mjög
verið til umræðu, og áróðursher-
ferðin gegn kenningum
Konfúsiusar, sem svo mikla
athygli hefur vakið erlendis, hef-
ur meðal annars farið inn á það
svið. Kinverska kvenréttinda-
hreyfingin, sem er mjög kraft-
mikil og athafnasöm, hefur haft
sig mjög i frammi i þeirri herferð
og kom þvi til leiðar að hún varð
að miklu leyti áróðursherferð
gegn misrétti gagnvart konum,
sem er rótgróið i kinverska sam-
félaginu. Kvenréttindahreyfingin
krefst þess i þessu sambandi að
konur i alþýðukommúnunum fái
sömu laun og karlar. í nokkrum
kommúnum mynduðu svokallað-
ar „járnstúlkur” sérstakar
vinnudeildir, sem lögðu fyrir sig
erfiðustu vinnu til að sýna fram á,
að engin ástæða væri til að greiða
konum lægri laun en körlum.
Þessi barátta hefur borið þann
árangur að i nokkrum alþýðu-
kommúnum hefur þegar verið
ákveðið að karlar og konur skuli
fá sömu laun fyrir sömu vinnu.
Þjóðareign í stað sam-
eignar
Kinverska stjórnarforustan
hefur það á sinni stefnuskrá að i
stað sameignarformsins, sem nú
er algengasta eignarformið i
landinu, komi með tið og tima
heildar- eða samfélagseign.
Tilgangurinn með þessari
kerfisbreytingu er meðal annars
sá, að afnema tekjumuninn
meðal sveitafólks. En forustan
vill ekki knýja þetta fram með
valdboði, heldur ætlast hún til að
þetta gerist smátt og smátt sam-
fara vaxandi pólitiskri vitund og
þroska hjá bændum. 1 bráðina er
þvi látið duga að hvetja alþýðu-
kommúnurnar til þess að láta
jafna ágóðanum innan hverrar
framleiðslusveitar sem heildar, i
stað þess að láta hverja fram-
leiðsludeild um það að jafna sin-
um ágóða innan deildarinnar.
Algengt er að i hverri fram-
leiðslusveit séu um tiu fram-
leiðsludeildir. Með þessu móti
væri hægt að jafna tekjumögu-
leika rikra og fátækra
framleiðsludeilda innan sömu
framleiðslusveitar.
Einkaeign
Næsta skref á að felast i þvi að
sameiginlegum tekjum allra
framleiðslusveitanna i einni
kommúnu sé jafnað á milli allra
einstaklinga i kommúnunni jafnt,
og á það að vera siðasta skrefið
áður en heildarsameignarformiö
(eða þjóðareignarformið) tekur
við. Þegar þvi stigi hefur veriö
náð, á að vera tryggt að tekju-
möguleikar séu hinir sömu alls-
staðar i landinu. Um þessar
mundir eru allmargar kommún-
ur búnar að taka upp það fyrir-
komulag að skipta tekjum hverr-
ar framleiðslusveitar jafnt milli
allra einstaklinga sveitarinnar,
og i einstaka kommúnu fá allir
meðlimir nú þegar jafnan ágóða-
hlut.
í hinni nýju stjórnarskrá Kfna,
sem gekk i gildi 1975, stendur að
meðlimir alþýðukommúnanna
hafi rétt til að eiga hver fyrir sig
jarðarskika til ræktunar og hús-
dýr. Að meðaltali eru þessir
einkaskikar bændanna um 5% af
jörðum kommúnanna, og viða
nema tekjurnar af þessum einka-
búskap um 10% af heildartekjum
bænda.
f nokkrum kommúnum hefur
þessi einkaeign verið afnumin, og
er litið á það sem skerf i áttina til
sameignar allrar þjðarinnar. En
afnám einkabúskaparins gerist
einnig smátt og smátt, þvi að ljóst
eraö áhugi bænda fyrir einkaeign
hverfur ekki i einni svipan. Þann-
ig fyrirhugar Austrið-er-rautt-
framleiðslusveitin i Vestlægu út-
hverfis-alþýðukommúnunni
nálægt Tsinan að byggja sam-
eiginlegar svinastiur fyrir svin i
einkaeign meðlima sinna, en nú
hefur hver bóndi sin svin i stiu við
hús sitt. Takmarkið með þessu er
ekki einungis aukinn þrifnaður,
heldur og að fá meðlimina til aö
skilja, að hagkvæmara er að
svinin verði sameign og að svina-
búskapurinn sé rekinn sameigin-
lega.
Neysludýrkun óþekkt
Ennþá er algengt að kommúnu-
bændur búi hver i sinu húsi, sem
þeir eiga sjálfir, og þar af leiðir
að gæði húsnæðisins innan sömu
kommúnu geta verið mjög mis-
munandi. A nokkrum stöðum
byggja kommúnurnar nú hús,
sem meðlimirnir fá ókeypis, og er
tilgangurinn með þessu að draga
úr einkaeign og tryggja að jöfn-
uður riki hvað húsnæði snertir.
Eins og ljóst má vera af fram-
anskráðu er ennþá verulegur
tekjumunur i Kina, en jafnframt
er rikjandi ákveðinn vilji til þess
að öll framleiðslutæki verði „eign
alþýðunnar,” það er að segja
sameign þjóðarinnar allrar, og að
þar með séu öllum tryggðar jafn-
ar tekjur. Sú stefna mætir að
sjálfsögðu mótspyrnu af hálfu
þeirra hæstlaunuðu. Þetta er þó
mínna vandamál i Kina en það
mundi verða viða annarsstaðar,
ekki sist af þvi að neysludýrkun
og neysluæði er svo til óþekkt i
Kina. Þar þykir enginn meiri
maður með mönnum fyrir það að
hafa efni á dýrari neysluvörum
en nágranninn. Jafnvel hálauna-
fólk lifir af ýtrustu sparsemi,
meðal annars hvað snertir inn-
réttingar ibúða og fatnað.
Mikið framboð
á neysluvarningi
Þetta, að kinverjum hefur verið
hlift við neyslukapphlaupi, gerir
að verkum að menn leggja tiltölu-
lega stóran hluta tekna sinna
fyrir, meira að segja þeir tekju-
lægstu. Sparifjárvextir i bönkum
eru að visu mjög lágir, aðeins tvö
prósent á ári, en þar á móti kem-
ur að i Kina er engin verðbólga.
Einna algengast er að fjölskyldur
spari saman til að geta gefið
börnunum drjúga fjárhæð, þegar
þau ganga i hjónaband og stofna
heimili, og bændur spara oft i
þeim tilgangi að byggja sér
stærra og betra ibúðarhús.
Þetta, að kinverjar skuli vera
lausir við neyslukapphlaup, hlýt-
ur fyrst og fremst að stafa af
pólitisku viðhorfi. Skortur á
neysluvarningi getur nefnilega
ekki verið skýringin. Framboð á
neysluvarningi hverskonar er
þvert á móti mjög mikið, til dæm-
is er enginn hörgull á markaðnum
á sjónvarpstækjum og bifhjóliim
til einkanota. Vörugæðin eru og
yfirleitt mjög mikil og verða
stöðugt meiri. Ein gild ástæða til
þess er að verksmiðjufólk vinnur
alltaf annað veifið i smásölu-
verslunum og heyrir þá álit neyt-
endanna á vörunum frá verk-
smibjunum. Smásöluverslunin er
einnig á fleiri sviðum skipulögð
með það fyrir augum að veita al-
menningi sem hagkvæmasta
þjónustu. tJtivinnandi húsmæður
geta til dæmis viða keypt tilreidd-
an mat, og gamalt fólk og veik-
burða getur fengið vörurnar
sendar heim.
Mikilvægur
áfangi
Þegar verkalýðsleiðtog-
ar eru spurðir þessa
dagana hvað þeirh finnist
markverðast við nýgerða
kjarasamninga svara þeir
flestir: lifeyrissjóðamálið.
Því væri ekki úr vegi að
gera nokkra grein fyrir
bráðabrigðasamkomulagi
því sem gert var um líf-
eyrissjóðina. Til þess feng-
um við Hrafn Magnússon
framkvstj. Samgands
almennra lífeyrissjóða.
Hrafn sagði að bráðabirgða-
samkomulagið gilti frá 1. janúar
1976 til jafnlengdar 1978. Það tek-
ur eingöngu til þeirra sem fá lif-
eyri samkvæmt lögum um eftir-
laun til aldraðra félaga i stéttar-
félögum sem sett voru 1971. Þau
voru sett til að þeir sem komnir
voru á eftirlaunaaldur þegar lif-
eyrissjóðirnir voru nýir færu ekki
alveg á mis við lifeyri. Var
umsjónarnefnd eftirlauna falið að
greiða þessu fólki lifeyri sem At-
vinnuleysistryggingsjóður stóð
undir að 3/4 hlutum en 1/4 var
greiddur af fjárlögum.
Samkvæmt lögunum frá 1971
fær þetta fólk lifeyri sem miðaður
er við 4 taxta Dagsbrúnar, þe.
meðaltal þess taxta siðustu fimm
árin. Fær það ákveðið hlutfall af
mánaðarlaunum þessa taxta.
Með nýgerðum samningum er
þessu breytt þannig að miðað er
við taxtann eins og hann er 1.
janúar og 1. júli hvert ár.
Fyrir árið i ár var miðað við ár-
in 1971—75 en meðaltal þeirra ára
var 28.483 krónur á mánuði. 1.
janúar i ár hafði kaup samkvæmt
þessum taxta hækkað i 52.312 kr.
Reynar hafði áður verið gerð sú
breyting að i stað áranna 1970—74
var viðmiðunin færð eitt ár fram
en við það hækkuðu greiöslurnar
um 30%
1 tölum lita þessar hækkanir
þannig út: maður sem hafði 7.500
kr. á mánuði i fyrra fær fyrst 30%
hækkunina eða 9,750, siðan
leggjast 84% við samkvæmt nýja
samningnum og fær hann þvi
17.940 kr. á mánuði.
Þessi hækkun er gerð með þvi
fororöi að hún hafi ekki i för með
sér skerðingu á tekjutryggingu.
Auk þess er hugtakið „frjáls-
tekjumark” sem þýðir þau laun
sem ellilffeyrisþegar mega vinna
sér inn án þess að tekjutryggingin
skerðist hækkað úr 3.865 þús. kr. á
mánuði fyrir einstakling i 10
þúsund krónur. Rikisstjórnin hef-
ur heitið þvi að gera þær laga-
breytingar sem þarf til að koma
þessu i kring. Með þessu bætist i
hópinn nokkur fjöldi manna sem
verið hafði fyrir ofan hið frjálsa
tekjumark. Einnig er sú breyting
gerð að þessar greiðslur nái til
örorkulifeyris en það gerðu þær
ekki áður. Loks má geta þess að
hið frjálsa tekjumark mun hér
eftir fylgja breytingum á launum
á almennum vinnumarkaði.
Þeir sem falla undir þessi lög
mega vænta þess að fá þessar
hækkanir greiddará næstu vikum
eða þegar lokið hefur verið við að
reikna þær út
Um kostnaðaraukann sem af
þessu hlýst sagði Hrafn að hann
væri áætlaður um 240 miljónir
króna á þessu ári. Hann munu lif-
eyrissjóðirnir bera i sameiningu
þannig að þeir leggja 4% af
iðgjöldum áranna 1976—77 i sam-
eiginlegan sjóð sem á að standa
undir þessum greiðslum. Ef þessi
sjóður hrekkur ekki mun hver
sjóður sjá um viðbótina. Þetta er
gert vegna þess hve aldursdreif-
ing er misjöfn eftir félögum þann-
ig að þessi útgjaldaauki myndi
lenda mjög misþungtá sjóðunum.
Hrafn Magnússon.
A hinn bóginn mun rikið standa
undir kostnaðarauka af þeim
nýju hópum sem við bætast vegna
hækkunar á frjálsu tekjumarki en
hann er áætlaður 100 miljónir i ár
og 200 miljónir næsta ár.
Hrafn sagði að i ár væri áætlað
að iðgjaldatekjur hinna 60
almennu lifeyrissjóða yrðu 3.6
miljarðar en ráðstöfunartekjur
þeirra 5.9 miljarðar. Útgjalda-
aukinn næmi þvi sem svarar 4%
af heildarráðstöfunartekjunum.
Einnig var samið um að aðilar
vinnumarkaðarins skipuðu 6
manns i nefnd sem rikið mun
steja á stofn. ASl skipar 3. VSl 2
og Vinnumálasamband sam-
vinnufélaganna 1. Þessi nefnd á
að gera tillögur um nýskipan
lifeyrissjóðanna og á sú nýskipan
að taka gildi 1. janúar 1978. — ÞH
Bogi n n ekki
spenntur
of hátt
— Við reyndum allir að fram-
fylgja þeirri stefnu, sem mótuð
var á desemberráðstefnunni, og
það held ég að okkur hafi tekist,
að þvi leyti sem mögulegt var
við þær aðstæður, að ríkis-
stjórnin vildi ekki nýta þær til-
lögur, sem við gerðum til
lausnar vandanum, sagði
Benedikt Davíðsson, formaður
Sambands byggingamanna,
þegar Þjóðviljinn spurði hann
álits á nýgerðum kjara-
samningum.
— Boginn er ekki spenntur
hærra en það, að ef rikisstjórnin
gripur til gengisfellingar eða
annarra slikra ráðstafana, til að
rýra kjörin að nýju, verður litið
á það sem hefndarráðstöfun,
þar sem þessir samningar fela
ekki i sér neitt fram yfir það,
sem efnahagsspekingar rikis-
stjórnarinnar hafa lýst mögu-
legt, miðað við núverandi efna-
hagsaðstæður.
Þann eina skugga ber á,
miðað við þá stefnu, sem
mörkuð var i haust sagði
Benedikt ennfremur, — að
okkur tókst ekki, miðab við það,
sem vib ætluðum þá, að fram-
kvæma láglaunapólitik okkar til
hlitar, Þetta var þó ekki vegna
þess að samstöðu brysti meðal
okkar, heldur eingöngu vegna
þess, að atvinnurekendur
kröfðust þess og settu sem úr-
slitaatriði að ef að kæmi til
launahækkana samkvæmt regl-
unum um rauðu strikin, yrðu
þær greiddar stighækkandi i
hlutfalli vib kaup, en ekki að
Benedikt Daviðsson
allir fengju sömu krónutölu,
eins og við höfðum krafist.
— Ertu ánægður með
árangurinn?
— Það er ég vissulega ekki.
Við ætiuðum að endurheimta
eitthvað af þvi, sem af okkur
var tekið með kjaraskerðingum
frá þvi i febrúarsamningunum
1974 og þangað til i nóvember
1975, en það tókst ekki. En hins-
vegar sýnist okkur að okkur hafi
tekist að tryggja það, svo fremi
ekki verði gripið til hefndar-
ráðstafana af stjórnarvalda
hálfu, að kaupmáttur launa
rýrni ekki frá meðaltali fyrir
árið 1975 til vors 1977. —dþ