Þjóðviljinn - 10.06.1976, Qupperneq 4

4 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 10. júni 1976
MÚÐVILJINN
MÁLGAGN SÓSÍALISMA,
VERKALÝÐSHREYFINGAR
OG ÞJÓÐFRELSIS.
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans
Framkvæmdastjóri: Eiður Bergmann
Ritstjórar: Kjartan Ólafsson
Svavar Gestsson
Frcttastjóri: Einar Karl Haraldsson
jjmsjón meö sunnudagsblaði:
Stni Bergmann
IHtstjórn, afgreiösla, auglýsingar:
Skólavöröust. 19. Simi 17500 (5 linur)
T’rentun: Blaöaprent h.f.
CROSLAND SAGÐI: HEFÐUM VIÐURKENNT
200 MÍLURNAR EFTIR FÁEINA MÁNUÐI
Hér i Þjóðviljanum hefur þvi verið
haldið fram að óhyggilegt hafi verið að
gera nú við breta slikan landhelgis-
samning, sem gengið var frá i Osló. Við
höfum bent á, að engin yfirlýsing fylgir
þessum samningum af breta hálfu um
það, að þeir muni láta af veiðum hér að
sex mánuðum liðnum, þegar samnings-
timinn rennur út. Þvert á móti gefur rikis-
stjórn íslands bretum undir fótinn með
framlengingu, og bretar hóta alvarlegum
viðskiptaþvingunum fáist slik fram-
lenging ekki.
Á ársgrundvelli færa þessir samningar
bretum um 70.000 tonn, og við undirritun
þeirra hefur rikisstjórn Geirs Hallgrims-
sonar nú alls samið við erlendar þjóðir
um veiðiheimildir, sem samtals nema yfir
150.000 tonnum á ársgrundveili af þorski,
ýsu, ufsa og karfa. Þetta eru hátt i 40% af
þeim tæplega 400.000 tonnum, sem sam-
kvæmt „svörtu skýrslu” Hafrannsókna-
stofnunarinnar má veiða á þessu ári hér
við land af öllum þessum tegundum
samanlagt.
Á siðasta ári var afli okkar islendinga
sjálfra af þessum fjórum helstu botnfisk-
tegundum rétt um 400.000 tonn eða álika
og visindamenn telja að hér megi alls
verða. Er þvi ljóst að við þurftum sjálfir á
bókstaflega öllu þvi aflamagni að halda
nú, vorum engan veginn aflögufærir.
Siðan „svarta skýrslan” birtist hafa svo
reyndar komið fram þær skoðanir hjá
sumum okkar færustu visindamanna, svo
sem Jakob Jakobssyni fiskifræðingi, að
mjög varasamt sé að taka á íslands-
miðum það aflamagn af þorski, sem
„svarta skýrslan” gerði þó ráð fyrir að
hér mætti veiða.
1 ljósi þessara bitru staðreynda er það
þvi auðvitað mjög alvarlegt mál, þegar
rikisstjórn Islands semur við erlendar
þjóðir um heimildir til að veiða hér nær
40% þess afla, sem visindamenn telja fært
að taka.
Svar talsmanna stjórnarflokkanna við
þessum röksemdum hefur bæði nú og áður
i öllum umræðum um þetta stóra mál,
fyrst og siðast verið það, að þrátt fyrir allt
væri hyggilegra að semja, vegna þess að
annars tækju hin erlendu veiðiskip bara
meiri afla með ofbeldi.
Gegn þessum boðskap höfum við haft
ýmis gild rök fram að færa. Hér hefur
m.a. verið vakin athygli á þvi, að séu
lagðar til grundvallar opinberar aflatölur
breta, sem sist munu of lágar varðandi
afla undir herskipavernd, — þá má gera
ráð fyrir að hver einstakur breskur togari
veiði nú, þegar friðarsamningar hafa
verið gerðir, 50% meira á hverjum veiði-
degi en meðan veitt var undir herskipa-
vernd. Um þetta liggja fyrir tölurnar 8,2
tonn á veiðidag ,,i friði” mánuðuna
febrúar til mai 1975, en tæplega 5,5 tonn
sömu mánuði „i ófriði” 1976.
Af þessum ástæðum einum verður
nánast að engu, það sem ella hefði unnist
við þá fækkun breskra togara hér, sem um
var samið.
En langsamlega veigamesta röksemdin
gegn þeim samningum við breta, sem nú
hafa verið gerðir, er þó sú, að allar likur
benda til að innan örfárra mánaðæþ.e. nú
siðsumárs, þá hafi 200 milna reglan öðlast
gildi sem alþjóðalög i reynd, og þar með ó-
skoraður yfirráðaréttur strandrikis innan
þeirrar lögsögu. Þannig horfir nú um störf
Hafréttarráðstefnunnar.
Og einmitt af þeim ástæðum áttum við
islendingar fullan sigur visan á næsta leiti
i deilunni við breta, áður en Einar Ágústs-
son hélt til ósló, og þurftum engan veginn
að kaupa svo dýru verði þá skilyrtu og
takmörkuðu viðurkenningu á 200
milunum, sem bretar samþykktu þar.
Það er sérstaklega athyglisvert að lesa
ummæli Anthony Crosland, utanrikisráð-
herra breta, sem hann viðhafði i breska
þinginu nú á mánudag um þessi mál.
Samkvæmt frásögn Morgunblaðsins i
gær komst breski utanrikisráðherrann þá
svo að orði um það hvað gerst hefði án
samninga:
„Siðferðileg staða okkar (þ.e. breta)
hefði stöðugt veikst eftir þvi sem fleiri
þjóðir viðurkenndu 200 milurnar, þar til
Efnahagsbandalagið og við bretar sjálfir,
hefðum svo viðurkennt 200 milurnar eftir
aðeins fáeina mánuði.”
Hér kemur það afdráttarlaust fram, að
breski utanrikisráðherrann telur, að án
samninga hefðu bretar orðið að viður-
kenna 200 milurnar „eftir aðeins fáeina
mánuði”, eins og hann kemst að orði. —
Þannig standa málin á Hafréttarráðstefn-
unni. Það veit breski utanrikisráðherrann
fullvel, en til þessarar staðreyndar tóku
islensku samningamennirnir hins vegar
alls ekki fullt tillit við samningsgerðina.
Það er bókstaflega fráleitt að hælast um
yfir þvi nú, að bretar hafi i Osló afsalað
sér „sögulegum rétti”, svo sem gert er i
forystugrein Timans i gær. Allt tal um
„sögulegan rétt” i þessum efnum er fyrir
löngu endanlega tapað spil á Hafréttar-
ráðstefnunni, a.m.k. þegar i hlut eiga
þjóðir, sem svo háðar eru sjávarfangi sem
við islendingar. í þeim efnum gáfu bretar
okkur þvi engar gjafir úti í Osló.
— k.
Mannréttindin,
lýðrœðið og
Chile
Þessa dagana þinga suður I
Santiago í Chile fulltrúar sam-
taka rikja Ameriku (OAS) og er
helsta umræðuefni þeirra
mannréttindi i álfunni. Þarna
eru saman komnir æðstu valda-
menn i hinum ýmsu lepprikjum
Bandarikjanna i rómönsku
Ameriku, menn sem hafa i þjón-
ustu sinni sérþjálfaða
pyndingameistara og liösveitir
sérstaklega þjálfaöar hjá CIA i
þvi að kljást viö vinstrisinnaða
„öfgahópa” eins og þeir nefnd-
ast i bandáriskum fréttaskeyt-
um. Gestgjafinn á ráöstefnunni
er sjálfur Augusto Pinochet for-
seti herforingjastjórnarinnar
sem tók við völdum er lýðræðis-
lega kjörinn forseti Salvador
Allende var drepinn. Pinochet
þessi sleppti er ráðstefnan kom
saman 60 föngum i áróðursskyni
eða kannski i von um aö ráð-
stefnugestir ræddu meir um þá
tugi fremur en tugi þúsunda er
sitja i þrælkunarbúðum
stjórnarinnar.
Morgunblaðið birtir I gær
frétt frá fundinum þar sem seg-
ir:
„Chilestjórn sökuö um að
virða ekki mannréttindi! Sér-
stök mannréttindanefnd sem
starfar að staðaldri á vegum
samtakanna hefur dreift
skýrslu, þar sem Chilestjórn er
sökuð um margvislegar
áviröingar i þessu efni, svo sem
pyndingar, ofsóknir og ger-
ræöislegar handtökur.”
Mikið hlýtur þessi frétt
Morgunblaðsins aö koma flatt
upp á trygga lesendur blaðsins
sem haustið 1974 lásu greinar i
Mbl. sem m.a. báru yfirskrift-
ina: „Sigur lýöræöisins i Chile”,
og var þar réttlætt valdataka
Pinochets og ofbeldisverk hans
gagnvart Allendestjórninni. Og
mikið hlýtur prestlingur
Morgunblaösins sem reit fyrr-
greinda grein aö vera ánægöur
meö þróun „lýöræðisins” i
Chile.
Þjóðviljinn birti nýlega frá-
sagnir flóttamanna frá Chile er
lýstu þvi ógnarástandi er þar
rikir og pyndingum þeim er viö-
gangast i fangabúöum Pino-
chetstjórnarinnar. 1 Osló var
haldin i mars s.I. kynningar-
réttarhöld um ástandið i Chile
og leiddur þar fram fyrrnefndur
vitnisburður um fangelsanir og
pyndingar herforingjastjórnar-
innar. Fjöldamörg samtök er-
lendis hafa beitt sér fyrir mót-
mælum vegna þessa máls og
þeim áskorunum verið beint til
rikisstjórna á Noröurlöndum að
þær stuðli að einangrun Pino-
chetstjórnarinnar. Fjölmiðlar
hér á landi, nema Þjóðviljinn,
hafa hins vegar ekki gert
ástandinu i Chile nein tæmandi
skil, og stingur það nokkuð i
stúf við allar fréttirnar um þró-
un efnahagsmála i Chile i tið
Allende. Eða man nokkur hve
mikil verðbólgan er þar nú?
Þáttur Kissinger
Einn þeirra sem kominn er til
Santiago er dr. Kissinger utan-
rikisráðherra Bandarikjanna. í
Morgunblaðsfrétt i gær segir:
„A fundi, sem Kissinger sat i
Santo Domingo i Dóminikanska
lýðveldinu á leið sinni til
fundarins i Chile, lagði hann
rika áherzlu á mikilvægi þess,
að mannréttindi yrðu virt i rikj-
um Ameriku. Sagði hann, að
misbrestur á þvi i þessum
heimshluta, þar sem réttindi
einstaklingsins hefðu gegnt svo
veigamiklu hlutverki, sem raun
bæri vitni, gæfi til kynna, að
mannréttindi væru i hættu hvar-
vetna i veröldinni.”
Margt má lesa út úr þessari
frétt, en kannski liggur beinast
viö að lita svo á að hvarvetna
þar sem réttindi bandarisks ein-
okunarauðvalds hefur gegnt
veigamiklu hlutverki (t.d. i
rómönsku Ameriku) þar séu
mannréttindin i hættu. En fyrst
Kissinger er kominn til Santiago
væri ekki úr vegi fyrir hann að
heilsa upp á vörubilstjórana
sem hann borgaöi verkfalls-
greiöslur til og þakka her-
foringjunum vasklega fram-
göngu. Nefnd Bandarikjaþings
sem kannaöi málefni CIA hefur
sýnt sannanir fyrir aðild
Kissingers að valdaráninu i
Chile, og þvi ætti sá herra ekki
aö sýta þaö að herforingjarnir
framkvæmi bókstaflega boð-
skapinn um útrýmingu
kommúnismans. t rómönsku
Ameriku hefur það veriö regla
aö ef hætta er á vaxandi áhrif-
um kommúnista, þá beri að
fórna lýðræðinu og gripa til
vinnubragða eins og þekkt eru i
Chile.
Tekiö við sendiherra frá Pinochet
Einars þáttur
Agústssonar
Aður er getið áskorunar á
stjórnvöld á Norðurlöndum þess
efnis að stuöla aö einangrun
Pinochetstjórnarinnar og
standa vörð um mannréttindi.
Þessari áskorun var beint til is-
lensku stjórnarinnar eins og
annarra, og reyndar hafa Sam-
einuðu þjóðirnar fordæmt af-
nám mannréttinda i Chile og
allsherjarþingið gert sam-
þykktir er ganga i svipaða átt.
Einar Ágústsson utanrikisráð-
herra brást hins vegar ein-
kennilega við. Islenska rikis-
stjórnin hefur ekki haft nein
tengsl aö ráði við Chile á undan-
förnum árum. Nú bregöur hins
vegar svo undarlega viö, að i
april s.l. afhenti sendiherra
Chile utanrikisráðherranum og
forseta trúnaöarbréf sitt. Chile-
stjórn sem reynir að brjótast út
úr einangrunarmúrnum fann
smugu hér á landi og hér virðist
utanrikisráðuneytið annaö
hvort gefa Jitinn gaum að mál-
um I Chile og samþykktum ell-
egar sjá sérstaka ástæðu til að
auka tengslin viö enn eina fas-
istastjórn, fyrst Saigon-stjórnin
er fallin. Kannski SUF-sIðan i
Timanum hafi haft þennan
„undirlægjuhátt” I buga s.l.
föstudag. — óre.