Þjóðviljinn - 06.03.1977, Síða 7

kanta” og spyr I tilefni þessarai-
einföldu kröfu hvort „verkalýös-
hreyfingin sé aö veröa styrkasta
stoö veröbólgubraskara og
skuldakónga”?
Já mikil er umhyggjan en fyrir
hverjum? Fyrir fólkinu'sem nú
þarf 40% launahækkun til aö ná
kr. 100 þús. i dagvinnutekjur á
mánuöi, eöa fyrir veröbólgu-
bröskurunum og ski)ldakóngun-
um?
Morgunblaöið segir, aö ef tekin
veröi ákvöröim um 100 þúsund
króna lágmarkslaun á mánuði, þá ,
muni unga fólkiö ekki fá atvinnu.
Atvinnurekendur muni
„hneigjast til þess „aö ráöa þaö
ekki I sina þjónustu og gamla
fólkiö fengi heldur ekki vinnu (!)
bætir Morgunblaðiö viö i sömu
forystugrein.
Þvilik speki! — Þaö er þá eftir
allt saman gert fyrir unga fólkiö I
verkalýösfélögunum, og lika fyrir
gamla fólkiö, aö hafa lágmarks-
launin kr. 70 þús. á mánuði, en
ekki kr. 100 þús. og þó viöurkennir
Morgunblaöiö i sömu grein aö 100
þús. kr. ámánuöi nægi engan veg-
inn til að framfleyta meöal fjöl-
skyldu!!
Virðing fyrir
fristundum
verkafólks
Morgunblaöiö gefur i skyn aö
máske mætti nú hækka kaupið
eitthvaö aöeins meira hjá þeim,
sem ekki eiga kost á aukavinnu
eöa yfirborgunum, — en eigi
menn kost á að vinna nótt meö
degi, og tveir eöa fleiri vinnufærir
ur sömu fjölskyldu, þá þurfi fólk
nú aldeildis ekki aö kvarta!
Þaö er reisn yfir þessum viö-
horfum talsmanna Sjálfstæöis-
flokksins og rikisstjórnarinnar,
nú þegar fyrir liggur aö kaup-
máttur launa verkafólks fyrir
hverja vinnustund er um þaö bil
helmingi lægri en i flestum ná-
grannalöndum. Hann er stór sá
hlutur, sem Sjálfstæöisflokkurinn
ætlar vinnandi alþýöu þessa lands
1 menningarlifi i félagslifi i
heimilisllfi, — og viröingin fyrir
fristundum verkafólks hún er vfst
ekki til aö kvarta yfir hjá forkólf-
um Sjálfstæöisflokksins eöa
hvaö?
Fyrst konan
vinnur má lækka
kaupið þitt 1!!!
„Afgreiðslustúlka i verslun
kann aö vera á lágu kaupi, en
laun henna eru aöeins hluti af
heildartekjum fjölskyldu
hennar.” — Þetta er lika tilvitnun
i sömmu forystugrein Morgun-
blaðsins.
Meö þessum rökum á sem sagt
aö hafna kröfunni um 100 þúsund
króna lágmarkslaun.
Þaö er kunnara en frá þurfi aö
segja aö á fjölmörgum alþýöu-
heimilum á tslandi eru konurnar
bókstaflega neyddar til aö vinna
utan heimilis vegna þess aö tekj-
ur eins nægja meö engu móti.
Þetta veröa konurnar aö gera,
þótt fárra eöa engra kosta sé völ
varðandi umhiröu barnanna.
En þessi vinnunauö nægir ekki
þeim, sem meö völdin fara á landi
hér. Nú á aö nota útivinnu kvenn-
anna, sem rök til aö réttlæta stór-
lækkaðan kaupmátt launa fyrir
hverja vinnustund.
Morgunblaöiö segir, aö þaö sé
aö visu ekki hægt aö framfleyta
fjölskyldu á 100 þús. króna
mánaöarlaunum, (og þá þvi síöur
á 70-80 þús. kr. launum,) en fyrir-
vinnurnar séu nú viöa tvær, og
þess vegna sé engin ástæöa til aö
hækka lágmarkslaunin upp i 100
þúsund. „Afgreiöslustúlka i
Sláttuvél fyrir
sjávargröður
— Hönnuöir i Murmansk hafa
framleitt skip sem um leiö er
sláttuvél og slær sjálvargróöur.
Meö þessu tæki er unnt aö ná
uppskeru af hafsbotni, á miklu
dýpi. Þaö er algjörlega sjálfvirkt.
Skipiö er búiö útbúnaöi til sjón-
varpsupptöku neöansjávar. Meö
þessu móti veröur unnt aö^auka
mjög uppskeru sjávargróöurs.
(APN)
Sunnudagur 6.-mars 1977 ÞJÓÐVILJINN — StÐA 7
verslun kann aö vera á iágu
kaupi, ...” o.s.frv.
A bak viö þetta felst hiö sama
og ef einn atvinnurekandi segöi
viö kvæntan mann: Þú hefur nú
unniö hjá mér vel og dyggilega i
10 ár, en um siðustu mánaöarmót
réöi ég konuna þina lika I fulla
vinnu hjá minu fyrirtæki og þá
verö ég nú auövitaö aö lækka viö
þig launin, þannig aö til samans,
hafiö þiö a.m.k. ekki meira en
hálf önnur laun þln áöur.
Lætur Morgunblaöiö sér detta i
hug, að verkalýðshreyfingunni á
Islandi sé hægt að bjóöa svona
trakteringar?
, Nei, á bak viö kröfuna um 100
þús. króna lágmarkslaun stendur
verkalýöshreyfingin sem ein
heild. Þaö er stór fylking og
sigurstrangleg. Viö skulum gera
hana órjúfandi.
Nú er nóg til
skiptanna
Þjóöartekjur okkar veröa á
þessu ári álika háar og best hefur
áöur þekkst. Allar helstu út-
flutningsvörur eru i hámarksveöi
hafa þotið upp á einu ári, og er
hækkunin yfir áriö sums staöar
yfir 50% svo sem á þorskblokk og
loðnumjöli.
Samkvæmt skýrslu Þjóöhags-
stofnunar frá 7. des. s.l. þá var út-
flutningsverð á sjávarafuröum
okkar i nóvembermánuöi s.l. til
jafnaöar 52% hærra en meöalverö
ársins 1975 mælt I Islenskum
krónum og nær fjóröungi hærra
mælt i Bandarlkjadollurum.
Siðan hafa stórkostlegar
hækkanir á útflutningsverö
sjávarafuröa átt sér staö. T.d.
var þaö haft eftir forstjóra Sölu-
miðstöðvar hraöfrystihúsanna I
Morgunblaðinu þann 16. des., aö
þá dagana á undan hafi enn átt
sér staö á Bandarikjamarkaöi
„mesta hækkun, sem hann myndi
eftir að komiö heföi fram á sama
tima”, og voru þó flestar fisk-
afuröir okkar þar á hæsta pris
fyrir.
Opinber spá Þjóðhagsstofnunar
gerir ráö fyrir aö á þessu ári 1977
muni útflutningsverð sjávar-
afuröa enn hækka um 13% I raun-
verulegum verömætum. Hér er
einnig á þaö aö lita aö samkvæmt
upplýsingum Þjóöhagsstofnunar
(samanber skýrslu 7. des.) þá
jókst heildarútflutningur okkar
aö magni til um 14%, auk allra
veröhækkananna, sem færðu
þjóöarbúi okkar fjölmarga mil-
jaröa á miljaröa ofan.
En kaupmáttur launanna hélt
samt áfram aö lækka. Svo var
stjórnarfarinu I landinu fyrir aö
„þakka.” Enginn þarf þvi aö vera
hissa á þvi, aö Alþýöusambands-
þing skyldi gera samþykkt um aö
heimta núverandi rikisstjórn frá
völdum.
Salan hækkaði um
8,600 milj. kr. á
einu ári hjá einu ísl.
fyrirtæki
Þann 19. janúar s.l. var frá þvi
greint i Morgunblaöinu aö á
siöasta ári hafi söluverömæti is-
lenskra sjávarafuröa sem fóru
um hendur Coldwater Seafood
Corparation I Bandarikjunum
hækkaö i dollurum um 45% úr 100
miljónum dollara 1975 i 145
miljónir dollara áriö 1976.
Hækkunin ein á þessu eina ári
nemur sem sagt 8.600 miljónum
islenskrar króna. Auövitaö hefur
átt sér staö nokkur kostnaöar-
hækkun I dollurum taliö varöandi
þessa framleiöslu en þó ekki
nema sem svarar broti af þessari
upphæö.
Veltan hjá þessu eina dóttur-
fyrirtæki Sölumiöstöðvar hraö-
feystihúsanna var á siöasta ári
nær helmingur af fjárlögum is-
lenska rikisins þaö ár, og aöeins
hækkun söluverömætisins á þessu
eina ári, þessar 8.600 miljónir
króna dygöu til aö hækka kaup
um þaö bil annars hvers manns
innan Alþýöusambands Islands
um 400 þús. kr. á ári svo sem
verkalýðshreyfingin gerir nú
kröfu um.
Þessar staöreyndir eru hollt
umhugsunarefni fyrir þaö fólk,
sem Morgunblaöiö og fleiri tals-
menn rikisst jórnarinnar reyna nú
aö telja trú um, aö ekki sé hægt að
tryggja 100 þús. króna lágmarks-
laun á Islandi.
Hermenn Frelimo reyndust snjallir skæruliöar, en hafa hvorki vopn né þjálfun til aö standast Ródesfu-
her snúning i staöbundnum vigvallahernaöi.
Ærinn vandi í
MOSAMBIK
Nýlendur Portúgals I Afriku
náöu sjálfstæöi meö frelsis-
striöum, sem stóöu yfir hátt á
annan áratug og voru engu siöur
grimm en Vietnam-striöiö.
Siöan hefur Angóla mjög veriö I
fréttunum vegna borgarastrlös
þar, þar sem annar aöilinn haföi
suöurafriskan her sin megin, en
hinn kúbanskan. Mósambik
slapp viö slikan harmleik, þar
eö sjálfstæöissinnar voru þar
sameinaöir i ein samtök,
Frelimo. Siöan hefur Mósambik
einkum veriö getiö i sambandi
viö strið svartra og hvftra ró-
desiumanna, en Mósambik er
þaö riki, er veitir baráttu-
hreyfingum ródesiskra blökku-
manna mestan stuöning. Færra
hefur heyrst af þvi, sem gerst
hefur 1 landinu sjálfu eftir aö
þaö varö sjálfstætt.
Hiö unga riki Mósambik hefur
viö ærinn vanda aö etja, og
mestu vandræðin eru sár vöntun
á hæfum mönnum til hverskon-
ar starfa. Um 180.000 portúgalar
bjuggu i landinu fyrir „blóma-
byltinguna” frægu i april 1974,
þegar einræöisstjórninni var
steypt af stóli I Portúgal. En
þeir eru flestir farnir úr landi.
Sá missir hefði ef til vill ekki
veriö mjög tilfinnanlegur, ef aö
svo heföi ekki verið, aö svo til
allir starfsmenn viö stjórnsýslu,
kaupsýslu, stjórnendur atvinnu-
reksturs og tæknimenntaöir
menn voru portúgalar.
Portúgölsku stjórnarvöldin
höföu haldiö svörtum mósam-
bikmönnum mestanpart fyrir
utan slik störf; þeim var ekki
ætlaö annaö en aö vera ódýrt
vinnuafl til taks eftir þörfum
fyrir herraþjóöina og banda-
menn hennar I Suöur-Afriku.
Hin nýia stjórn Frelimo hefur
lagt sig fram um aö fá portúgab
ana til aö vera um kyrrt og
meira aö segja boöið þeim til
þess ýmis fríöindi, en portú-
gölunum fannst þaö litið i
skiptum fyrir fyrri herraþjóöar-
aöstööu.
Vöntun á sérhæföum
mönnum
Afleiöingin varö sú, að stjórn-
sýslukerfið, viöskipti, samgöng-
ur og atvinnurekstur lömuöust
aö miklu leyti. Niöurstaðan er,
aö núverandi ráöamenn, sem
staöráönir eru i aö byggja upp
sósialiskt þjóöfélag, veröa aö
byrja á byrjuninni i bókstafleg-
ustu merkingu orösins, þaö er
aö segja á þvi aö þjálfa
stuöningsmenn sina og lands-
menn yfirleitt til ýmiskonar
starfa, sem til þessa hafa aö
mestu veriö þeim lokaöur heim-
ur.
Mósambik er fyrst og fremst
landbúnaðarland, og grund-
völlurinn aö raunverulegu sjálf-
stæöi þess til frambúðar er aö
þaö veröi sjálfu sér nógt um
brýnustu llfsnauösynjar.
En plantekrurnar og verk-
smiöjurnar, sem gáfu mest af
sér, voru undir stjórn þjálfaöra
portúgala, og landsmenn sjálfir
hafa enn sem komiö er ekki
hæfa menn til þess aö stjórna
þessum fyrirtækjum svo aö þau
komi vel aö gagni. Liösmönnum
Frelimo hefur meö þvl aö eggja
sveitafólk lögeggjan I nafni
þjóölegrar endurreisnar og
sósialisma viöa tekist aö auka
landbúnaöarframleiösluna, en
hafá I framhaldi af þvi lent i
erfiðleikum meö aö koma vör-
unni á markaö, vegna vöntunar
á til þess hæfum milliliöum. Þau
störf höföu veriö i höndum
portúgala, eins og annaö sem
einhverjar sérkunnáttu þurfti
til. Engu aö siöur heldur stjórn-
in ótrauð áfram á þessu sviði.'
Iðnvæðing á prjónunum
Til þess aö auka fram-
leiösluna i landbúnaöinum
reynir Frelimo aö safna sveita-
fólki saman I stærri einingar,
einskonar samyrku- eöa sam-
vinnubú. Þá hefur stjórnin á
prjónunum stórfelldar áætlanir
um iönvæöingu, og þaö meira aö
segja þungaiönaö. Þetta kemur
meöal annars fram i þvi, aö
Mósambikstjórn reynir ekki,
eins og til dæmis sóslaliskar
stjórnir Vietnams og
Kambodiu, aö fá fólk til þess aö
flytja úr borgum út I sveit. Þessi
stefna kann aö koma ýmsum
spánskt fyrir sjónir, þar eö
gagnstætt þvi sem er um önnur
lönd I sunnanveröri Afriku hefur
Mósambik ekki veriö taliö
auðugt af verömætum jaröefn-
um. En aö visu er Mósambik aö
verulegu leyti ókannaö land á
þessu sviöi; plön portúgalska
nýlenduveldisins geröu ráö fyrir
þvi, aö Mósambik ætti að vera
landbúnaöarland nýlendu-
veldisins númer eitt, svo aö
sáralitiö var gert til þess aö
leita auöæva i jöröu.
Vopnahjálp frá Sovét-
ríkjunum?
Auk tröllaukinna vandamála
heima fyrir er Mósambik ærinn
vandi á höndum vegna yfir-
standandi striös I Ródesiu og
vaxandi ólgu I Suður-Afrlku.
Ródesiustjórn hefnir grimmi-
lega stuönings Mósambiks viö
baráttuhreyfingar ródesiskra
blökkumanna meö svo aö segja
daglegum árásum inn á
mósambískt land. Arásirnar
beinast fyrst og fremst gegn
bækistöövum baráttuhreyfing-
anna, en annars eirir Ródesiu-
her engu i þessum árásum,
strádrepur varnarlaust fólk i
flóttamannabúöum og sveita-
þorpum sem fyrir honum veröa.
í Ródesiuher er margt portú-
gala frá Mósambik, sem eru
hundkunnugir þar i landi, og þar
viö bætist aö her Frelimo, sem
reyndist prýðilega hæfur i
skæruhernaði, hefur hvorki
tækni né reynslu til staðbundins
vigvallahernaöar, enda hefur
hann reynst ófær um að tryggja
landamærin fyrir ródesiumönn-
um. Mósambik væntir sér
hernaöarlegs stuönings frá iön-
væddum sósialiskum rikjum, og
þá einkum Sovétrikjunum og
rikjum þeim hliöhollum;
Austur-Þýskaland og Búlgaria
hafa sérstaklega til þess verið
Mósambik hjálpleg um ýmis-
konar tæknilega og sérfræöilega
aöstoö. En mósambiskir ráöa-
menn eru miklir þjóöernissinn-
ar og munu væntanlega þvi aö-
eins fúsir til þess aö þiggja vopn
frá Sovétríkjunum aö þeim fylgi
engin skilyröi um pólitiskan
stuöning á alþjóðavettvangi.
Keppni Sovétrikjanna og Kina
um hylli Afrikurikja kemur um
þessar mundir hvaö greinileg-
ast fram i Mósambik, en þar
eiga kinverjar undir högg aö
sækja, vegna þess aö mósam-
bikmenn lita þá hornauga vegna
vægast sagt vafasamrar afstööu
þeirra i málum Angólu. En ef til
vill gætu mósambikmenn — likt
og vietnamar áöur — notfært
sér keppni sovétmanna og kin-
verja til þess aö kreista út úr
þeim aðstoð án pólitiskra skil-
yröa.
Hættuleg viðskiptasam-
bönd
Þaö er ekki nema eftir öörum
mótsögnum I alþjóöastjórnmál-
um aö þrátt fyrir eindreginn
stuöning Mósambiks viö bar-
áttusamtök biökkumanna i
sunnanveröri Afríku eru mikil
viöskipti milli Suöur-Afriku og
Mósambiks. Suöur-Afrika fær
árlega um 100.000 mósambik-
menn til vinnu i námunum hjá
sér og rafmagn frá Cabora
Bassa-vikjuninni. Mósambik er
hinsvegar mjög háö innflutningi
frá Suöur-Afriku á margskonar
vörum og mestur hluti þess er-
lends gjaldeyris, sem rikiö fær,
kemur sem hluti af launa-
greiöslum til mósambisku
námumannanna. Af þessu leiöir
aö báöum rikjum er i bráöina i
hag aö halda friö sin á milli. En
á bak viö tjöldin leynist ótti um
aö Suöur-Afrikustjórn kunni
þegar minnst varir aö slita þessi
viöskiptasambönd i þeim til-
gangi aö valda Mósambik gifur-
legum efnahagslegum vand-
ræöum ofan á þau, sem fyrir
eru. Þótt Suöur-Afrika sjálf yröi
fyrir verulegu tjóni vegna slikra
viöskiptaslita, gætu suðuraf-
riskir ráöamenn freistast til
þess að gripa til þeirra i von um
aö valda meö þvi efnahagslegu
öngþveiti I Mósambik og ef til
vill falli Frelimo.
dþ