Þjóðviljinn - 12.07.1977, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriftjudagur 12. júll 1977
Málgagn sósíalisma,
verkalýðshreyfingar
og þjóðfrelsis.
Ctgefandi: (Jtgáfufélag Þjóðviljans.
Framkvæmdastjdri: Eiöur Bergmann
Ritstjórar: Kjartan ólafsson
Svavar Gestsson
Fréttastjóri: Einar Karl Haraldsson.
Umsjón með sunnudagsblaði:
Arni Bergmann.
Auglýsingastjóri: Úlfar Þormóösson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar:
Sfðumúla 6, Slmi 81333
Prentun: Blaöaprent hf.
Gleðitíð hjá
vopnafram-
leiðendum
Ekki alls fyrir löngu ákvað Carter
bandarikjaforseti að standa við kosninga-
loforð sitt um að hætt skuli við að setja
sprengjuflugvél af gerðinni B-1 i fjölda-
framleiðslu. Flugherinn, vopnaiðnaðurinn
og meirihluti þingsins höfðu lagt mjög að
forsetanum að smiðaðar yrðu 244 flug-
vélar af þessari gerð, sem samkvæmt sið-
ustu útreikningum áttu að kosta um þrjá-
tiu miljarði dollara.
Vitanlega er það jákvætt, þegar mikil-
virkt drápstæki er tekið af dagskrá. En
þvi miður leyfir þessi ákvörðun Carters
forseta okkur ekki að draga þá ályktun, að
horfur á samkomulagi risavelda um tak-
markanir vigbúnaðar hafi batnað. Um
leið og Carter friðaði „dúfumar” i
Washington með þvi að hætta við B-1 flug-
vélina, huggaði hann „haukana” með þvi,
að hin nýja sjálfstýrða eldflaug sem nefnd
er „cruise-missile” leysi þá undan öllum
áhyggjum. Þetta skeyti er mikið tækni-
undur, sem skjóta má jafnt frá flugvélum,
kafbátum, skipum og af skotpöllum á
landi. Það getur farið allt að 2500 km ,
smýgur lágt með jörðu og breytir stefnu
eftir staðháttum svo að engum vörnum
verður við komið, og það flytur atóm-
sprengju upp á 200 kilótónn nákvæmlega i
mark, svo ekki geigar nema um 30
metrum. Sú gerð skeytisins, sem kafbátar
bera, getur farið allt að 3700 km leið.
Skeyti þetta hefur hleypt SALT-við-
ræðum risaveldanna um takmarkanir á
vigbúnaði i miklar þrengingar. Þetta vopn
breytir mjög þeim forsendum sem stór-
veldin höfðu komið sér saman um að
vinna eftir. Það eykur enn forskot
bandariskrar hernaðartækni fram yfir þá
sovésku. Ef allt fer sem hingað til, þá
munu sovétmenn reyna að finna svar við
þessu vopni til að hafa nokkurnvegin jafna
stöðu á við Bandarikin i næstu lotu. Enn
hefst ný hringrás vigbúnaðarkapphlaups,
sem löngu er hætt að styrkja svonefnt
„jafnvægi óttans” heldur eykur likurnar á
styrjaldarslysum með hverju ári. Og á
meðan sovétmenn glima við svar við hinu
tölvustýrða krussskeyti stiga hinir banda-
risku viðmælendur næsta skref. Og
kannski er það þegar stigið.
í Morgunblaðinu á föstudaginn er
einmitt sagt frá þvi frétt á forsiðu, að nú
sé„neutrónuoddurinn tilbúinn til fram-
leiðslu”. 1 fréttinni er svo frá þvi greint,
að hér sé um að ræða kjarnaodd á árásar-
eldflaug sem drepur allt lif með „feikna-
legri geislavirkni” og er nevtrónuoddur-
inn hannaður með það fyrir augum „að
drepa en valda lágmarkstjóni á tækjum og
byggingum”. Það fylgir fréttinni að
Carter forseti hafi að sinu leyti samþykkt
fjárveitingar til áframhaldandi tilrauna
með þetta djöfullega vopn, sem drepur
allt kvikt, en sýnir mannvirkjum, efnis-
legum verðmætum,mikla virðingu og til-
litssemi.
Að þvi er haft er eftir heimildarmönnum
i Pentagon, hermálaráðuneytinu banda-
riska, er unnið að þessu vopni vegna þess,
að auðveldara er að einangra tor-
timingarsvið nevtrónubombunnar en
þeirra smærri kjarnorkuvopna sem til
þessa hafa verið framleidd. Það er talið,
að óttinn við eyðileggingarmátt fyrri
„taktiskra” atómasprengja hafi neikvæð
áhrif á áhuga vesturevrópumanna á þátt-
töku i vigbúnaðarkapphlaupinu. Þeir vita
sem er, að ef til átaka dregur milli risa-
veldanna, þá ferst Vestur-Evrópa.
Þetta eru bara einstök dæmi um
iskyggilega þróun hernaðartækni. Það
mætti bæta við listann—til dæmis er talið,
að bandarikjamenn geti innan skamms
fundið miklu virkari leiðir en áður voru
þekktar til að leita uppi kafbáta and-
stæðingsins. Bandarisk tækni, sem hefur
forskot fram yfir hina sovésku, vinnur i
raun að þvi að auka likur á kjarnorku-
styrjöld með þvi að leggja áherslu á þróun
vopna, sem hafa takmarkaðan eyði-
leggingarmátt. Bandariskir hernaðarsér-
fræðingar telja, að menn kunni fremur að
fallast á notkun slikra vopna en eldri
tegunda til að íiá þvi sem þeir kalla „tak-
mörkuð pólitisk markmið”.
Það er þvi ekki nema von að hin virta
sænska friðarrannsóknarstofnun SIPRI,
telji i ársskýrslu sinni að þróun vig-
búnaðarkapphlaupsins geri næsta áratug
að „stórhættulegu timabili”. Og þessi
sama þróun ætti einnig að vera
islendingum áminning um að hið fámenna
samfélag þeirra sé best komið utan
seilingar þeirra afla, sem stjóma hinu
vitfirrta kapphlaupi um skjóta og örugga
tortimingu mannlifsins. —áb.
mmmm
in úl reKlufct
gildi njóilr
helgi.** sagði
•Jávarútvegsi
Morgunblaðið
spurður um f
ir til friðunai
þá átt að hei
ekki fram ú
þessu ári.
SJávarútve
þegar kynn
fiakifreðingi
gerðarmanna
samkvemt þ
ið hefur fregi
ið út I kvðt
skip, heldur (
gerða.
Yfirhers
NATOá
Alezander Haig.
YFIRIIERSHÖFÐINGI Atlantshafsbandalagsins, Alexander Haig, kom til málí sendi rfkjanna á sætisráðher

Einkaheimsókn
— ogþó
Prótókoll heitir flókin fræði-
grein sem lýtur að þvl, hvenær
viröingarmenn skjótast á milli
húsa og landa sér til skemmt-
unar eða vegna annarra einka-
mála og hvenærþeir koma fram
sem fulltrúar rikis eða samtaka
og hverja viöhöfn ber að hafa i
frammi i þvi tilefni. Margt er á
reiki i þessum fræðum og mátt-
um við fá frumlega staðfesting
á þvi I Morgunblaðinu á sunnu-
daginn. bar segir að yfirhers-
höföingi NATOs, Alexander
Haig, hafi komið til landsins
daginn áður. Siðan segir:
„Haig er hér i einkaheimsókn
en þó i boði utanrikisráðuneytis-
ins”.
Ef við reynum að þýöa þessa
dularfullu klausu á aðgengi-
legrá mál, þá sjáum við ekki
menn og málefni
beturenútkomansé þessi: Haig
ætlar að hitta einkavini sina til
dæmis Geir Hallgrimsson og
hann ætlar að veiða lax eins og
tekið er fram siðar i fréttinni.
En einhverra hluta vegna mun
það talið þægilegast, að utan-
rikisráðuneytið borgi kostn-
aðinn af þessum vinafundum og
er það að sjálfsögðu miklu þægi-
legra og fyrirhafnarminna fyrir
bæði Haig og vini hans að hafa
þann hátt á.
Sérfrœðingur í
afsögnum
I fréttinni segireinnig: ,,Hann
mun hitta að máli sendiherra
Bandarikjanna á íslandi og for-
sætisráöherra, Geir Hallgrims-
son”. Og nokkru siðar er þess
látið getið til skýringar á
frægðarferli mannsins, að hann
„hafi leikið lykilhlutverk i Hvita
húsinu i sambandi viö afsögn
Nixons”.
Af þvi að við erum sæmilega
vel innrættir, þá vonum viö aö
þessi sérstæða reynsla Haigs úr
Hvita húsinu boði ekkert illt
fyrir pólitiskan feril Geirs. ls-'
lenskir stjórnmálaforingjar eru
aldrei I afsagnarhættu þvi hér á
tslandi eru allir bræður og vinir.
Auöur Geirs er aö visu talin
helsta feimnismál Islands af er-
lendum gesti, en hann skrifar i
eitthvert sænskt blað og við
þurfum ekki að hafa sérstakar
áhyggjur af þvi. Auður þessi
plumar sig vel, „hún” hefur
hingað til aðeins tekið þátt i lok-
aðri fegurðarsamkeppni hjá
Bilderberg-klúbbnum, en
hefur nú komist á fílmu sem
betur fer, og ætlar að leggja
undir sig heiminn.
Kosningar og
heilagur andi
Og áfram skulum við halda
meö hin skemmtilegri mál i
þessari vætusömu agúrkutiö.
Jón Sigurðsson skrifar ljómandi
skemmtilega hugvekju á sunnu-
daginn I Timannum kirkjuna og
kemst meðal annars að þeirri
niðurstöðu að heilagan anda
varði ekki um kjörfylgi presta á
tslandi. í framhaldi af þessu ber
Jón fram svofellda kenningu
sem okkur finnst mjög ljóst
dæmi um þaö, hvaðhinn nýi rit-
stjórnarfulltrúi Timans telur
vera gdöa framsóknarmennsku
i málflutningi:
„Æskilegast væri sjálfsagt að
finna einhverja skynsamlega
millileið i þessu efni. Ef unnt
væri að tryggja lýðræðislega
kosningu án kosnmgabaráttu
væri mikið fengið. Ef unnt væri
að koma á raunverulegri köllun
prestsins til starfs, væri fylgt
þvi markmiði sem upphaflega
var sett.”
Heilagur andi er betri en
kosningaslagur, köllun er betri
en kosning, þó er kosning góð ef
hún er án kosningabaráttu og
svo framvegis og þar fram eftir
götum. Hefur okkur lengi
grunað, að still Vilhjálms Þ.
Gislasonar reynist áhrifadrýgri
I islenskri blaðamennsku en bú--
ast mátti við.
Hriflu-Jónas enn
Indriða G. Þorsteinssyni er
mikið i mun að bjarga oröstir
Hriflu-Jónasar undan rætni
okkar kommanna og hefur
skrifað kjallaragrein um málið
ofan I Svarthöfðagrein. Svo sem
til upprif junar á hinni sérstæðu
menningarstefnu Jónasar skal
hér vitnað litillega til fram-
haldsgreinar eftir hann úr Tim-
anum, undir heitinu „Hvildar-
timi i listum og bókmenntum”
og var skrifuð 1941. Þar segir
m.a.: "
„I bókmenntum og listum ■
samtiðarinnar má greina f jórar
kvíslir sömu elfu. 1 bókmennt- -
um er það kynóra- eöa klám- I
stefnan, I húsagerðarlist kassa- ■
stilinn, I höggmyndalist klossa-. |
stefnan en i málaralist klessu- ’ ■
geröin. Hér á landi má sjá dæmi
um kynórastefnuna i ritum m
kommúnista og nokkurra ann-
arra viðvaninga sem tekið hafa
þá til fyrirmyndar”....
„Um eitt skeið mátti gera sér |
miklar vonir um að hann ■
(Halldór Laxness) kynniað f£U-a
snoturlega með það pund, sem
honum var fengið til ávöxtunar.
En hann... féll i straum sam-
tiöaröfganna og glataði þar
framtið sinni. Hann hefur orðiö
talsmaöur ljótleikans I is- ■
lenskum þjóðlifslýsingum.... Og
birtan úr ljóöum Jónasar Hall- ■
grimssonar mun lýsa landinu og
verma þjóðarsálina löngu eftir ■
aö Halldór Laxness hefur hætt
að bera sorta sjúkra hugsana I
inn i bókmenntir Islendinga.”
áb. |