Þjóðviljinn - 12.07.1977, Blaðsíða 13

ÞriOjudagur 12. júli 1977 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 13
Leikrit Moliéres,
Nirfíllinn
„Á hljóðbergi” í kvöld
Moliére
I kvöld veröur fluttur
fyrri hluti leiks Moliéres
//Nirfillinn" í útvarpi, og
af þvi tilefni skulu rakin
hér nokkur æviatriði
skáldsins.
Jean Babtiste Moliére (1622-
73) var sonur efnaðra foreldra,
en faðir hans var hirðveggfóðr-
ari Lúðviks 14. Hann naut mjög
alhliða menntunar og las lög um
hríð, en sneri svo baki við þeirri
grein 1640 og stofnaði leikflokk
með æskuvinkonu sinni,
Madeleine Bejart og var sjálfur
einn leikaranna. 1644 tók hann
sér listamannsnafniðMoliére og
7.00 Morgunutvarp.
Veðurfregnir kl. 7.00, 8.15 og
10.10. Fréttir kl. 7.30, 8.15
(og forustugr. dagbl.), 9.00
og 10.00. Morgunbæn kl.
7.50. Morgunstund
barnanna kl. 8.00: Kristján
Jónsson endar ævintýrið um
„Ugluna Raoul” eftir Jay
Williams í þýðingu Magneu
Matthiasdóttur. Tilkynn-
ingar kl. 9.30. Létt lög milli
atriða. Morgunpopp kl.
10.25. Morguntónleikar kl.
11.00: Vinaroktettinn leikur
Tvöfaldan strengjakvartett
i e-moll op. 87 eftir Louis
Spohr. Maria Littauer og
eftir að leikflokkur þessara
tveggja lagði upp laupana,
gengu þau i flokk umferðarleik-
ara, sem ferðuðust um sveitir
suður-Frakklands. A þessum
ferðalögum var Moliére i mörg
ár og undir forystu hans var
flokkur þessi einn hinn fremsti
sinnar tegundar i landinu.
Moliére samdi leikrit handa
flokknum og 1655 varð hann
fyrst frægur, tmeð samningu
gamanleiksins „L’étourdi.”
Vegna þessa leiks hlaut Moliére
nú árlegan styrk úr fjárhirslu
konungs og leikflokkurinn gat
komið á fót leikhúsi i Paris, sem
átti eftir að verða hið fremsta i
Sinfóniuhljómsveitin I
Hamborg leika Pianókon-
sert nr. 1 i C-dúr, op. 11 eftir
Carl Maria von Weber;
Siegfried Köhler stj.
14.30 Miðdegissagan:
„Elenóra drottning” eftir
Noru Lofts. Kolbrún
Friðþjófsdóttir les þýðingu
sina (19).
15.00 Miðdegistónleikar.Suisse
Romande hljómsveitin
leikur „Pastoral-svitu”
eftir Emmanuel Chabrier;
Ernest Ansermet stj.
Sinfóniuhljomsveit
Lundúna leikur Tilbrigði op.
35 eftir Anton Arensky um
frönsku leikhúslifi sins tima.
1659 frumsýndi leikhúsið
gamanleikinn „Les precieuses
ridicules,” sem endurspeglar'
ótal erjur höfundarins við
franska yfirstétt og 1661 og 1662
komu fram „Le’école des mar-
is,” og „Le’école des femmes,”
og er sá siðarnefndi ádeila á
gamlar hugmyndir manna um
stöðu og hlutverk konunnar og
má segja aö þar sé þegar kom-
inn fram andi og krafa frönsku
byltingaraflanna, sem kröfðust
jafnréttis kvenna og karla.
Moliére vakti geysilega
hneykslun og greinar voru rit-
aðar gegn honum og gefnir út
stef eftir Pjotr Tsjaikovský;
Sir John Barbirolli stj.
Sinfónluhljómsveitin i
Chicago leikur „Dansa-
hljómkviðu” eftir Aaron
Copland; Morton Gould stj.
16.20 Popp.
17.30 Sagan: „tJllabella” eftir
Mariku StiernstedtSteinunn
Bjarman les þýðingu sina
19.00 Fréttir. Fréttaauki.
Tilkynningar.
19.35 Um þýska heim-
spekinginn Friedrich
Nietzsche.Gunnar Dal flytur
annað erindi sitt.
20.00 Lög unga fólksinsSverrir
Sverrisson kynnir.
21.00 Iþróttir. Hermann
Gunnarsson sér um þáttinn
21.15 Lifsgildi; — fimmti
þáttur. Geir Vilhjálmsson
sálfræöingur fjallar aftur
útvarp
bæklingar honum til höfuðs.
1664 sneri Moliére svo spjóti
sinu að trúarbrögðunum og i
leik hans „Tartuffe” er aö finna
bitra árás á hræsni og skinhelgi
kennivaldsins. Fyrstu þrir þætt-
ir leiksins voru sýndir við hirð-
ina og viðbrögöin urðu afar hat-
römm, — erkibiskupinn i Paris
sendi út hirðisbréf og þingfor-
setinn bannaöi sýningar á leikn-
um. A þessu stóð i fimm ár, en
þá leyfði konungur sjálfur að
sýningar hæfust á ný og þar með
hafði Moliére unnið stóran sigur
á afturhaidi samtima slns.
I „Don Juan” 1665 heldur
Moliére enn áfram að hirta
tiðarandann og naut þar, sem
alla sina tið sem skáld, verndar
Lúðviks 14.
Moliére heyrði til efnaöasta
hluta frönsku borgarastéttar-
innar, sem á þessum tima-var
meðvitað þjóðfélagsafl og
studdi konungseinveldið gegn
ihaldssamri og þröngsýnni yfir-
stétt. Þessi stjórnmálalega og
menningarlega togstreita
endurspeglast i verkum Moliér-
es og fléttast saman við hinn
flókna og langa aðdraganda
frönsku byltingarinnar.
um gildismat itengslum við
uppbyggingu atvinnulifs og
framtið Islenskrar menn-
ingar. Nokkrir menn verða
teknir tali.
22.00 Fréttir.
22.15 Veðurfregnir.
K völdsagan: „Sagan af San
Micheie” eftir Axel Munthe.
Haraldur Sigurðsson og
Karl Isfeld þýddu. Þórar-
inn Guðnason les (9).
22.40 Harmonikulög.Myron
Floren leikur.
23.00 A hljóðbergi.
„Nirfillinn”, leikrit eftir
Moliére; — fyrri hluti. Með
helstu hlutverk fara Robert
Symonde, Lloyd Battiste,
Blythe Danner, David
Birney og Princilla Pointer.
Leikstjóri: Jules Irving.
23.45 Fréttir. Dagskrárlok.
Fremsti kjarnorkuvis-
indamaður Kinverja:
Náum heims-
forustu
í vísindum
fyrir aldamót
HONG KONG 6/7 — Sjien
Hsúe-sjen, einn frægasti vlsinda-
maður Kina lét nýverið svo um
mælt i blaöagrein að hann væri
sannfærður um, að undir alda-
mótin myndi Kina verða komiö
fram úr flestum eða öllum öðrum
rikjum heims I tækni og visind-
um. Sjien hefur á Vesturiödnum
verið talinn aðalmaðurinn á bak
við kjarnbrkutækni kinverja, þar á
meðal eldflaugakerfi þeirra.
1 umræddri grein, sem birtist I
Rauða fánanum, hugmynda-
fræðilegu timariti kinverskra
kommúnista, segir Sjíen að Kína
hafi að visu forustu á vissum
sviðum tækni og vlsinda, en
standi þó öðrum rfkjum að baki á
flestum þessara sviða. Nauðsyn-
legt væri að viðurkenna þessa
staðreynd af fullri hreinskilni og
láta sér hana að kenningu verða.
Með þvi móti væri engin hætta á
öðru en að Klna næði heimsfor-
ustunni á sviði tækni og visinda
fyrir aidamótin.
Sjien er 65 ára, ættaður frá
fylkinu Kiangsú I landinu austan-
verðu. Hann lærði vlsindi sln i
Bandarikjanum og varð mikið
eftirlæti kennara sinna, færustu
manna Bandarlkjanna i þeim
greinum. Meðan MacCarthy-æðið
stóð yfir i Bandarikjunum, varð
hann fyrir miklum þrengingum
og aðkasti af hálfu yfirvalda, sem
eftir valdatöku kommúnista i
Kina tóku að ákæra hann fyrir
kommúnisma. Sjlen, sem mun
hafa verið áhugalitill um stjórn-
mál, flýði um slðir land af þessum
sökum, fór til Klna og hagnýtti
þar sinn bandariska lærdóm til
þess að gera Kina að kjarnorku-
veldi. Margir bandariskir framá-
menn nöguðu sig mjög i handar-
bökin fyrir að hafa sleppt honum
úr landi.
Krossgáta
nr. 82
Stafirnir mynda islensk
orö eða mjög kunnugleg
erlend heiti, hvort sem
lesið er lárétt eða lóðrétt.
Hver stafur hefur sitt
númer og galdurinn við
lausn gátunnar er sá aö
finna staflykilinn. Eitt
orð er gefið og á það aö
vera næg hjálp, þvi að
með þvl eru gefnir stafir I
allmörgum öðrurn
orðum. Það eru þvi eðlileg-
ustu vinnubrögðin aö
setja þessa stafi hvern i
sinn reit eftir þvi sem töl-
umarsegja tilum. Einnig
er rétt að taka fram, aö i
þessari krossgátu e.
gerður skýr greinarmun-
ur á grönnum sérhljóða
og breiðum, t.d. getur a
aldrei komið i stað á og
öfugt.
VERÐLAUNAKROSSGÁTAN
/ X 3 + ÍT (o ? 2 ? V 9 10 3 2 V 2 )i
(o K QP /s~ )(* /? ie T~ IS 2 19 2 20 w 2/ 6~ <?
12 )Z £ )V V 3 H 13 s? IV )2 <V 21 2d X )7 2/ S
V S 2/ 22 22 2 .<? 2) 23 <y 2 20 2Ö 2 s QP 2.3 lv-
IV 2 20 20 2 V 30 s ͣ> 22 7 2b' S V Zo 2 2/ /?
X V 20 > /? sr 2 . V /3 2 3 <V 1V 13 ? 17 X
z // ? 2 2/ 22 2 V S 2 2) )? 2 y 2 II V
2k> V 2 7 3 20 Q? 21 19 3 21 S <? 2) 3 7 2o
"ti X % <?> 3 2! 22 22 2 V )Z /3 2g 19 a V )3 IV-
)z 3 29 23 0? 20 )v V S 10 )9> 0? 5U 2 )9 20 2 S
13 £ /3 16> 2o 2 V 2/ é é V 6 ? S V N 20 ?
A =
A=
B=
D=
Ð=
E =
£=
F =
G=
H=
1=
r=
j=
K=
L=
M =
N=
o=
0=
p=
R=
S=
T=
U=
c=
v=
x=
Y=
Ý=
Z=
Þ=
Æ=
Ö=
JZ 22 (p 5" ?

Setjiö rétta stafi I reitina neö-
an viö krossgátuna. Þeir mynda
þá heiti á liðormi sem algengur
er hér I fjörum. Sendiö nafn
þessarar ormategundar sem
lausn á krossgátunni til Þjóð-
viljans, Siðumúla 6, Reykjavlk,
merkt „Verðlaunakrossgáta nr.
82”. Skilafrestur er þrjár vikur.
Verðlaunin verða send til vinn-
ingshafa.
Verölaun að þessu sinni eru
skáldsagan óp bjöllunnar eftir
Thor Vilhjálmsson. Útgefandi
er Helgafell. ógerlegt er að lýsa
söguþræöi skáldsögunnar en hér
verður vitnað i uimsögn á kápu-
siðu bókarinnar: „Málfarið er
veröld fyrir sig, efnismikið I
sjálfu sér, sibreytilegt, auðugt
og spennandi, af þvl að höfund-
ur reynir oft á þol islenskunnar
til hins ýtrasta og ætlar henni
nýstárlegt hlutverk langt utan
frásagnarstils. Hann ástundar
aö mikla andartakiö, svo það
verður allt I svipinn. Samt er
sagan heil, ástarsaga I óteljandi
myndbrigðum, samfelldur, per-
sónulegur myndheimur, sem
rúmar óþrotiega sjónskynjun
höfundar.”
Vegna mistaka i
prentsmiðju birtist röng
krossgáta sl. sunnudag
(krossgátan frá fyrra
sunnudegi). Hér birtist
þvi rétta krossgátan og
biður Þjóðviljinn afsök-
unar á þessum mistök-
um.