Þjóðviljinn - 27.05.1978, Qupperneq 2

2 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 27. mal 1978.
AF GLINGGLO
Flestir sem ég þekki eru staðfastlega þeirr-
ar skoðunar að betra sé að vakna ótimbraður
en timbraður. Þetta er ein af meginorsökum
þess að almenningur í landinu er sem óðast að
afleggja drykkju — ,,daginn áður" — með
öllu. En það er nú svo, að sá sem leggur það á
sig að neita sér um brennivín að kvöldi gerir
það auðvitað í þeirri von, eða réttara sagt
vissu, að hann muni vakna ótimbraður morg-
uninn eftir.
í „borginni okkar" er þessu aftur á móti
ekki að heilsa.
Á sunnudagsmorgnum, þegar menn vita að
þeir eiga að vera ótimbraðir, hefst slíkt als-
herjar-glingló í hausnum á borgarbúum að
hörðustu timburmenn eru barnaleikur í
samanburði við þau ósköp. Á þessum morgni
vænta menn þess að þurfa ekki að búa við
þungan umferðarnið hl jóðkúfalausra
umferðatækja og að eitthvað i líkingu við
kyrrð ráði ríkjum fremur en endranær. En þá
skeður það að borgarbúar vakna upp með and-
fælum við það að dælt er fortimbrandi og
ærandi hljóðmengun úr kirkjuturnum borgar-
innar með þeim afleiðingum að allir borgar-
búar roktimbrast á stundinni, bæði þeir sem
„falleruðu" kvöldið áður, sem og ófalleraðir.
Og slikur er gauragangurinn að menn eru þess
fullvissir í svefnrofunum að dómsdagur sé
kominn og víst fáir í vafa um að þeir séu
komnir til helvítis.
Nú er éq ekki að seqja að klukknahljómur
geti ekki verið bæði fallegur og hugljúfur, en
þegar hann er f raminn af slíku smekkleysi, þá
er hann engu betri en eitrið, sem Gufunes-
verksmiðjan ælir, opin skólpræsi, né önnur
mengun. Það er ekki nóg með að klukkur séu
barðar eins og blautur fiskur, heldur er
klukknahl jómur spilaður út í eterinn af segul-
bandi með styrk, sem er mörghundruð desí-
bilum fyrir ofan það sem mannlegt eyra þolir
og allt mannlif hljóðlátra sunnudagsmorgna
verður óbærilegt. Hver kirkjuturn öskrar yfir
bæjarbúa sínu prívatglinglói. Einn spilar
dægurlag, annar sálm, þriðji fingrapolka og
fjórði hestavísuna „Víst ertu Jesús kóngur
klár" og úr þessu verður slikur
hl jóðmengunaróskapnaður að borgarbúum
liggur við algerri sturlun.
Nýjustu kannanir sýna að vísu að drykkju-
skapurá laugardögum hefur farið mjög í vöxt
á laugardögum og er ekki talinn vafi á því að
menn líti þannig á að úr því að þeim sé gert að
þola hörmungar „timbursins" hvort sem er,
þá sé eins gott að drekka sig ærlega fullan
aðfaranótt sunnudagsins og freista þess að
sofa klukknahl jóminn af sér og timbur-
mennina úr sér morguninn eftir.
íbúar Laugarneshverfis, sem hafa eins
og aðrir bæjarbúar búið við það árum saman
að vakna við vondan klukknahljóm, hafa nú
vaknað við þann vonda draum að húseignir í
hverfinu eru hriðfallnar i verði vegna hljóð-
mengunar úr kirkjuturni hverfisins. Þetta
vesalings fólk hef ur reynt að fá lögbann sett á
klukknabarninginn, en verið af slæmum dóm-
stólum synjað. Nú fækkar íbúum hverfisins
óðfluga og virðist kjörið tækifæri fyrir
heyranarskerta að fá íbúðir fyrir slikk í
Laugarneshverfinu. Þegar hefur verið komið
á stofn kvöldskóla í fingramáli í Laugarnes-
hverfinu en því má beita bæði meðan klukk-
urnar hringja, sem og í samskiptum íbúanna
eftir að þeir eru gersamlega búnir að missa
heyrnina, en heyrnarleysi mun algengara
þarna í hverfinu en annars staðar í „borginni
okkar".
Sterklega kom til greina að halda borgara-
fund í hverf inu, ef koma mætti með samstöðu
í veg fyrir þá hljóðmengun sem er á góðum
vegi með að sprengja ístaðið, kuðunginn og
hljóðhimnuna, en frá slíkum fundi varð að
hverfa þar sem aldrei er fundarfært í hverf-
inu fyrir hávaða í klukkunum.
Talið er að það verði fyrsta verkefni hins
nýja borgarstjórnarmeirihluta, sem tekur við
aðafloknum kosningunum um þessa helgi, að
f lytja þá fáu sem ekki eru orðnir heyrnarlaus-
ir og sturlaðir, úr Laugarnesinu og flytja
þangað fólk, sem að aflokinni læknis
skoðun hefur verið úrskurðað heyrnar-
laust eða stórlega heyrnaskert, eins
og til sæmis poppara. Sannleikurinn er
nefnilega sá að þótt popparar virðist
oft eins og vankaðir þarf það ekki að stafa
af því að þeir séu vitlausari en annað fólk.
Þeir eru bara heyrnarlausari. Þeir eru
dæmigerð fórnardýr þeirrar ærandi hljóð-
mengunar, sem tröllríður öllu um þessar
mundir. Þess vegna segi ég enn og aftur.
Þegar búið er að loka skólpræsum höfuðborg-
arinnar til að fyrirbyggja taugaveiki, þá ættu
borgaryf irvöld að vinda bráðan bug að því að
byrgja ærandi hl jóðmengunarskólpið í
„borginni okkar" til að fyrirbyggja almenna
taugaveiklun. Og taugaveiklun er líklega ekki
hægt að fyrirbyggja, nema með eftirfarandi
læknisráði úr Laugarnesinu.
Þögn mun teljast þér til bóta
þögnina svo margur kaus.
En þagnar ei þú nærð að njóta
nema sértu heyrnarlaus.
Flosi
Jón Sigurbjörnsson og Hjalti Rögnvaldsson i hlutverkum slnum I
„Valmúinn springur út á nóttunni”.
hálfgerður einfeldningur. Það
virðist raunar vera algert inn-
tökuskilyrði i þá alþýðu sem
Jónas Arnason hefur búið sér til
að vera hæfilega einfaldur og
mátulega skrýtinn, og helst nátt-
úrlega að hafa verið til sjós.
Um sýninguna i heild er fátt eitt
að segja, en ég hygg að leikhúsið
hafi fengið það út Ur þessu verki
sem i þvi býr. Leikmynd Stein-
þórs Sigurðssonar er að visu með
dauflegasta móti og leikarar og
leikstjóri megna ekki að glæða
leikinn lifi á sviðinu nema endr-
um og sinnum, en það er ekki
þeim að kenna.
Sverrir Hólmarsson.
Alþýðan dafni frjáls
t upphafsatriðunum er að finna
það sem skást er i þessu verki.
Það eru mannspartar i lýsingunni
á Keopsi togarakalli sem er kom-
inn heim i þorpskirkjugarðinn til
að reisa móður sinni minnis-
varða, og Jón Sigurbjörnsson
berst hetjulega við sitt hlutverk
en hlýtur að biða ósigur að lokum.
Þaðbregður fyrir skemmtílegum
tilþrifum i sjónvarpsatriðunum,
þar sem Sigurður Karlsson og
Margrét Helga Jóhannsdóttir
bregða upp kostulegum myndum.
En það er einmitt i ádeiluskotum
sinum sem Jónasi bregst boga-
listin hrapallegast. Þar er hvorki
á ferðinni beinskeytt kimni né
markviss sundurgreining, heldur
einungis fruntaskapur og ofstæki.
Hatur á Svium og ungu róttæku
fólki brýst hér út á heldur óvið-
kunnanlegan hátt. Það á að heita
svo að Freudistinn (sem Hjalti
Rögnvaldssonleikur) eigi að vera
fulltrúi þeirra sem eru svo
drukknaðir i kenningum að veru-
leikinn er þeim hulinn (og vissu-
lega er slíkt fólk til) en i reyndinni
er þessi persóna notuð sem ein-
hvers konar allsherjar Utrás höf-
undar fyrir andúð á ungum rót-
tæklingum, ungu háskólafólki og
Megasi. Hið siðasttalda, bein
stæling leikarans á þeim ágæta
listamanni, er einhver .grátleg-
asta smekkleysa sem ég hef horft
uppá og nánast ótrúlegt að góður
listamaður eins og Hjalti Rögn-
valdsson skuli láta hafa sig út i
slikt.
Freudisti þessi er i för með
ungri stúlku er Fidela kallast, og
er hressilega leikin af Lilju Guð-
rúnu Þorvaldsdóttur, nýliða, sem
hefur vakið verðskuldaða athygli
á sýningum Nemendaleikhússins
i vetur. Fídela þessi nýtur nokk-
urrar náðar fyrir augliti höfund-
arins i krafti þess að hún trúir þvi
að marxistar eigi að þekkja til
erfiðisvinnu og kann aukinheldur
nokkuðtilmúrverks, en er annars
_eikfélag Reykjavikur
iýnir
VALMUINN SPRINGUR
OTÁ NÓTTUNNI
eftir Jónas Árnason
Leikstjóri:
Þorsteinn Gunnarsson
Leikmynd:
Steinþór Sigurösson
Leikrit Jónasar Árnasonar
fram til þessa hafa öðlast að
ýmsu leyti verðugar vinsældir í
I nýjasta verki hans, Valmúinn
springur Ut á nóttunni, er eins og
höfundur gefi þessum áðurnefndu
veikleikum sinum algerlega laus-
an tauminn. Hvað form og stil á-
hrærir er verkið undarlegur
hrærigrautur. Það upphefst i al-
þýðlegum hálfkæringsstil með í-
vafi af reviuinnskotum og farsa.
Um mitt verk er svo allt i einu
skipt yfir i hjartnæma ástarsögu
með pólitisku ivafi, og er hún flutt
sumpart með hástemmdum orð-
um af munni Margrétar Ólafs-
dóttur, eða með álika vandræða-
legum athöfnum ásviðinu. Hef ég
krafti hnyttilegra tilsvara,
sterkrar og einfaldrár atburða-
rásar og alþýðlegrar framsetn-
ingar.Þessirágætukostirhafa þó
einatt verið i bland viö önnur ein-
kenni sem hafa gert það að verk-
um að erfitt hefur veriö að hrífast
fyllilega með. Þar hefur vegið
þyngst annars vegar nokkuð á-
berandi skortur á formskyni og
stilvitund, en hins vegar nokkuð
rik tilhneiging til alþýðusmjaðurs
og tilfinningasemi, sem hefur
þegar v^rst létsnúistupp i vellu.
Hingað til hafa þó þessi einkenni
ekki orðið yfirgnæfandi i verkum
Jónasar, þau hafa lotiö i láginni
fyrir öðrum og betri hlutum.
satt að segja sjaldan séð eins
klaufalega framsetningu á leik-
sviði.
Það er i þessari ástarsögu sem
tilhneigingar Jónasar til alþýðu-
smjaðurs og tilfinningasemi fá ó-
beislaða Utrás. Þessi saga af fá-
tæka sjómannssyninum sem
misstí föður sinn i sjóinn, varð
ástfanginn af dóttur rika manns-
ins en var meinað að njóta hennar
af vondum auðmönnum og fasist-
um, er i sjálfri sér heldur fráleit,
en það er þó endanlega stfll henn-
ar sem ómerkir hana m'eð öllu,
hinn mikli belgingur, grátklökkv-
inn i tóninum og vægðarlaus lág-
kúran i orðafarinu.
X-G