Þjóðviljinn - 01.07.1978, Page 10

10 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 1. júll 1978
Umsjón:
Hallgerður Gísladóttir
Kristín Ástgeirsdóttir
Kristín Jónsdóttir
Sólrún Gísladóttir
Steinunn H. Hafstað
Viðureign starfsstúlku
og yfírmanna á Hressó
Ung stúlka kom að máli við Jafnrettissiðuna og
gaf okkur heldur ófagrar lýsingar af viðskiptum
sinum við yfirmenn Hressingarskálans. Eftir-
farandi viðtal er birt með fullu samþykki hennar.
Viö hvaö vannstu á Hressó?
Ég vann i bakariinu. Bakar-
inn, yfirmaður minn réöi mig og
þaö var einnig hann sem rak
mig.”
Hvernig bar þaö aö?
„Þegar ég var ráðin var talaö
um að ég fengi fri annan hvern
laugardag eftir sumardaginn
fyrsta. Þrátt fyrir þetta sam-
komulag var ætlast til að ég
ynni áfram hvern laugardag.
Þegar ég fann að þessu var mér
sagt að það væri helvitis lýgi að
ég hefði verið ráðin upp á þessi
býti. Ég spurði þá hver væri
trúnaðarmaður á staðnum og
fékk að vita að hann væri ekki til
og hefði ekki verið i mörg ár.
Nú,~i7. júni var á laugardegi
og ég hafði talað um það löngu
áður að þá mundi ég eindregiö
vilja fá fri. Þegar ég för svo aö
tala um það við yfirmann
minn, bakarann, sagði hann:
„Við ætlumst til að fólkiö
vinni hér hvenær sem við
þurfum”. Ég sagðist eiga
rétt á frii, en þá sagði hann:
„Ef þú ætlar aö láta svona
þá geturðu bara fariö út
héöan og ekki látið sjá þig
meira.” „A ég þá að taka þetta
sem ég sé rekin? sagði ég. „Já”
var svarið.”
Varstu ekki búin aö lenda i nein-
um árekstrum áöur?
„Jú, ég var náttúrulega oröin
óvinsælhjá yfirmönnum mlnum
fyrir að vera að kvarta yfir
ýmsum hlutum þarna á staðn-
um. Til dæmis yfir hreinlæti. Ég
vann þarna i þrjá mánuði og
varð aö borga fyrir fæði sem ég
hafði aldrei lyst á að boröa.
Eina sem ég borðaði allan tim-
ann var brauð og egg.
Ég gæti sagt ykkur mörg
dæmi um hreinlætisaðstöðuna
sem fólkið hefur. Til dæmis er
helltúrskúringafötunum i sama
vaskinn og matarilátin eru
þvegin upp úr, maturinn
er stundum tviseldur þvi
ekki mega leifarnar fara
Afsakið
fröken!
A kosninganóttina þegar
Ijóst var aö baráttan um
þingsæti stóö á milli þeirra
Jóhönnu Siguröardóttur og
Friöriks Sóphussonar, sem
ýmist lá úti eöa var inni,
samkvæmt kosningaspán-
um, varö Friörik aö oröi I
sjónvarpinu: „Mér þykir nú
leitt ef ég felli dömuna.”
Þess má geta að Jóhanna
Sigurðardóttir er fyrsta kon-
an sem kjörin hefur veriö á
þing. fyrir Alþýðuflokkinn.
Betra er seint en aldrei.
til spillis. Til dæmis er það
mjög algengt að rjómi út á
kakó sé seldur aftur ef einhver
leifir honum. Einhver við-
skiptavinurinn virðist hafa upp
uppgötvað þetta þvi aö þrjá
daga i röð var búiö að stinga
sigarettustubb inn i rjómann og
dreifa svo yfir hann. Það getur
verið erfitt að útskýra svona
lagað fyrir þeim næsta sem
kaupir rjómann.
Klóakið er við hliðina á
bakariinu og inni I bakariinu er
niðurfall sem til skamms tima
gaus mikill fnykur upp úr. En
þetta eru hlutir sem óvinsælt er
að nefna við ráðamenn.
Hvers konar fólk vinnur
þarna og hvernig er aöbúnaöur-
inn yfirleitt, launakjör og ann-
að?
Fullorðnar konur eru I meiri-.
hluta af þeim, sem hafa unnið
eitthvað þarna að ráði. Og svo
er skólafólk á sumrin. Það er
mikil hreyfing á fólkinu, það
kemur og fer. En yfirmennirnir
viröast komast upp með ótrú-
legustu hluti. Til dæmis hef ég
heyrt að sumarfólk hafi gert
Þessa dagana eru haldnir
menningardagar sjómanna og
fiskverkunarfólks i Vestmanna-
eyjum. Meðal efnis sem þar
veröur flutt er samfelld dagskrá
um baráttu verkakvenna fyrr
og nú, tekin saman og flutt af
konum úr verkakvennafélaginu
Snót. Okkur lék forvitni á aö
vita hvaö þarna væri á feröinni
og slógum þvi á þráöinn til
Eyja.
Dagskrá
um verkakonur
A einu af barnaheimilum
bæjarins náðum við tali af
Svövu Hafsteinsdóttur, en hún á
sæti i undirbúningsnefndinni.
Fyrst var hún innt eftir aödrag-
anda dagskrárinnar.
„1 vetur kom Vilborg Harðar-
dóttir á fund i verkakvenna-
félaginu og stakk upp á þvi að
við tækjum saman dagskrá um
konur i fiskvinnu i tilefni af
þessum menningardögum.
Hugmyndin fékk góðar undir-
tektir, við kusum undirbúnings-
nefnd og höfum unnið að dag-
skránni siðan. Vilborg benti á 8.
mars dagskrá Rauðsokkahreyf-
ingarinnar sem fyrirmynd og
viö ætlum að nota hluta úr
henni, þaö sem fjallar almennt
um verkakonur ásamt þvi sem
tekið verður saman hér.”
— Hvað eruð þið margar sem
að dagskránni standið?
„Við erum 6 i sönghópnum,
fengum reyndar liösstyrk frá
munnlegt samkomulag um
miklu hærra kaup, en það fékk
svo i launaumslaginu um mán-
aðarmóLMenn ættu að vara sig
á þessum munnlegu samning-
um.
Ég hef lika heyrt, að fullorðn-
ar konur sem eru búnar að
vinna þarna lengi, fái allt niður i
80.000 kr. á mánuði fyrir 40
stunda vinnuviku. Auk þess
hefur það hvorki tiðkast, að
vinnuveitandinn greiði I lif-
eyrissjóð fyrir starfsfólkið, né
heldur rukkar hann af þvi spari-
merki og stéttarfélagsgjald.
Launamiðarnir eru handskrif-
aðir og illskiljanlegir og þykir
tilætlunarsemi að vilja fá þá
sundurliðaða.
Hvað aðbúnað starfsfólks
snertir, er hann vægast sagt
fyrir neðan allar hellur. Ég þarf
t.d. að bera hlemmistórar tertur
fram langan sóöalegan gang,
meðniðurfalli, semalltaf er háll
og blautur. Það datt i honum
kona og handleggsbraut sig
fyrir nokkru. Það væri afar
mikil hagræðing að fá litinn
hjólavagn til að aka brauðinu á,
úr bakarfinu og fram. Þetta
hefur alltaf verið svona, er
svarið sem maður fær, ef maður
gerist svo djarfur að kvarta.
Við höfum smákompu til að
hafa fataskipti i, kokkarnir og
bakarinn nota sömu kompuna
og starfsstúlkurnar. Hún er inn
af klóakinu og það er alltaf kló-
Reykjavik þar sem er Hjördis
Bergsdóttir. t hinum hópnum
eru eftir þvi sem ég best veit 5”.
— Hvað ætliö þið að syngja?
„Þaö eru fyrst og fremst bar-
áttusöngvarnir úr 8. mars dag-
skránni og svo tinum við eitt-
hvað til héðan úr Eyjum”.
— Svava, nú er mikiðkvartað
yfir lélegri þátttöku i starfi
verkalýösfélaganna. Það virðist
vera meira lif hjá ykkur en viða
annars staðar eða hvað?
„Jú, við höfum haldið marga
fundi og mikiö starf verið i
félaginu, enda hefur kjarabar-
áttan gefið tilefni til þess. Verk-
fallið i vetur hafði mikil áhritþá
höföu verkalýðsfélögin opið hús
i Alþýðuhúsinu, þar sem málin
voru rædd og eins var töluvert
um að vera i kringum 1. mai.
Allt hefur þetta sitt að segja.”
Baráttan fyrr og nú
Við slitum nú talinu en
hringdum þvi næst I Dagnýju
Kristjánsdóttur, forvera okkar
hér á jafnréttissiöunni, en hún
er stödd i Eyjum þessa dagana
og hefur unnið með þeim Snótar-
konum aö gerð dagskrárinnar.
Dagný er einn af höfundum 8.
mars dagskrárinnar marg-
nefndu og tók hún aö sér aö
safna efni á fastalandinu.
Dagný var fyrst spurð að þvi
hvað þær tækju fyrir og hvernig
gengiö hefði aö safna efni.
„Eins og kemur fram i yfir-
skriftinni er fjallaö um sögu
verkakvenna og baráttu, sagt
aklykt úr fötunum þegar heim
er komið eftir vinnu.
Það er annars alveg ótrúlegt,
hvað fólk getur látið traðka á
sér. NÖldrar i mesta lagi eitt-
hvaö við vinnufélagana, en ger-
fr ekkert i málinu. Þetta kann
m.a. aö eiga sér þær skýringar,
að það er erfitt fyrir fullorðnar
konur að fá vinnu ef þeim er
sagt upp, og skólafólk þarf á
peningum að halda og nennir
ekki að eyða sumrinu I einhvern
uppsteit. Nú, svo er félagið bara
opið milli 2 og 4 og þ.a.l. erfitt
fyrir vinnandi fólk að komast
þangað á opnunartima.
Færðu ekki uppsagnarfrest?
Ekki vildi vinnuveitandi minn
viðurkenna það án tafar, að ég
ætti rétt á þvi að fá borgaðan
uppsagnarfrest. Ég fór þá I
Félag starfsmanna i veitinga-
húsum en þær vilja allt fyrir
mig gera þar. Þegar Sigurjón
(eigandinn) sá fram á, að hann
myndi hugsanlega þurfa að
borga mér 1/2 mánuð i upp-
sagnarfrest, bauð hann mér að
vinna þennan hálfa mánuð i
uppvaskinu. Ég neitaði, enda
ekki ráðin til að vaska upp auk
þess sem liðnar voru nærri 2
vikur frá þvi að ég var rekin og
þar til ég fékk þetta kostaboð.
Þetta mál er að fara i lögfræð-
ing núna.
Hvað heldurðu að yfirmenn
þinir segi, þegar þeir sjá þetta
viðtal?
frá stofnun verkakvennafélag-
anna, verkföllum, klofningi og
sameiningu á kreppuárunum,
en við höfum lagt mikið upp úr
þvi aö fá fullorönar verkakonur
til að segja frá lifinu eins og það
var á kreppuárunum og hvernig
það var að taka þátt i baráttunni
á þessum árum. Hér i Eyjum
var mikil harka I verkalýðsbar-
áttunni, mörg og hörð verkföll
og þar létu konurnar ekki sitt
eftir liggja. Það er af nógu að
taka. Margar þessar konur eru
hrein gullnáma fyrir sögu
19. júni, ársrit Kvenréttinda-
féiags tslands er komið út. Að
þessu sinni er aðalefni biaðsins
um hjúskap og sambúð. Til að
gera þessu efni skil hefur blaðið
viðtöl við fólk um viöhorf þeirra
til sambýlis, hjúskapar, hlut-
verkaskiptingar kynjanna,
barna o.fl. Meðal annars er rætt
við þrenn hjón, fráskilda konu,
einstæöa móöur einhleypinga
' o.fl.
Ef þaö er ætlun aðstandenda
blaðsins aö gefa sem breiðasta
mynd af viðhorfi fólks til hjú-
skapar og sambýlis þá saknar
maöur þess að þar er ekkert
viðtal við fólk úr verkalýðsstétt.
Flestir þeirra sem rætt er viö
hafa einhverja menntun (ef
| stöðu þeirra er' getið á annað
Er ekki venjan i svona tilfell-
um að lýsa þvi fólki, sem svona
er sagt upp, óalandi og óferj-
andi. Þeir reyna áreiðanlega aö
ljúga upp á mig fjarvistum með
meiru. Þegar ég hringdi I Sigur-
jón, til að athuga hvort ég fengi
uppsagnarfrestinn borgaöan,
sagöi hann að það kæmi ekki til
greina, ég hefði gerst svo brot-
leg. Hvernig, spurði ég. Þá kom
hik á hann en svo sagði hann:
„Ég á nú eftir að ræða við bak-
arann um það”. Ég þarf vist
varla að minnast á það, að bak-
arinn ber hag fyrirtækisins afar
mikið fyrir brjósti, enda búinn
að vinna þarna lengi.
Að endingu: ég vil endilega
koma þessu á framfæri, þvi mér
þykir hræðilegt að atvinnurek-
endur skuli komast upp með
annað eins og þetta.”
Eftirmáli
Já, hræðilegt er að heyra.
Við göngum út frá þvi sem visu,
að svona lagað sé ekki neitt
einsdæmi á vinnustað, en það er
alltof sjaldan sem fólk drifur i
aö gera eitthvað i málinu.
Við viljum benda á, að jafn-
réttissiðan er alltaf opin fyrir
svona hlutum. Sláið bara á
þráðinn og hafið samband við
einhverja okkar I simum 27837
(Hallgerður), 16189 (Kristin
Jóns.) og 21428 (Sólrún, Stein-
unn, Kristin Astgeirsd.)
verkalýðshreyfingarinnar. Nú
hins vegar fjöllum við um
ástandið eins og það er i dag.
Nokkrar hressar konur hafa
tekiö saman þátt um frystihúsa-
vinnu og það er sko ekki par fritt
sem þar kemur fram, t.d. um
bónuskerfið. Að ööru leyti er
sagt almennt frá kjörum
kvenna fyrr og nú”.
Við látum þetta duga og ósk-
um þeim Snótarkonum góðs
gengis við flutning dagskrárinn-
ar og sendum verkafólki i Eyj-
um baráttukveðjur.
borð) arkitekt, búfræöingur,
sjúkraþjálfari, félagsfræðingur,
tækniteiknari o.s.frv. Það er
heldur ekkert viðtal viö hinn
fjölmenna hóp giftra kvenna,
sem búa við tvöfalt vinnuálag,
þ.e. vinna utan heimilis og sjá
svo um öll heimilisstörf og
barnauppeldi þegar heim kem-
ur.
Tvær fróðlegar greinar eru
um lagalegu hlið málsins þ.e.
réttarstöðu fólks i hjónabandi
eða sambýli. Guörún Erlends-
dóttir skrifar grein um réttar-
áhrif hjúskapar, og Signý Sen
skrifar um óvigða sambúð karls
og konu. Einnig svarar Svala
Thorlacius spurningum um ým-
is vandamál sem koma upp viö
skilnað.
Menníngardagar í Eyjum
19. júní