Þjóðviljinn - 26.09.1978, Blaðsíða 2

2 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriðjudagur 26. september 1978
Alberta-háskólinn I Edmonton I Kanada.
Edmonton
Norðlægasta stórborg Ameríku — með alþjóðlegu
yfirbragði
Borgin heitir Edmon
ton eða Játmundartún,
eins og einn íslenskur
fræðimaður kallaði hana
heima áður en við lögð-
um af stað hingað vest-
ur. Hún er höfuðborg i
fylkinu Alberta í
Vestur-Kanada, og hér
hefur háskóli sem heitir
University of Alberta,
aðsetur sitt. Það er þessi
háskóli sem hefur haft
svo sterkt aðdráttarafl,
að við erum hingað
komin 2 islenskir kenn-
arar á miðjum aldri og
hyggjum á tveggja ára
framhaldsnám.
Menn brugöust nokkuö ólikt viö
þessum ráöageröum okkar
heima. Sumir uröu furöu lostnir,
hvernig dettur ykkur þetta i hug?
Eruö þiö ekki búin aölæranóg?
En að nenna þessul o.sv. frv.
öörum.og sem betur fer fleirum,
þótti þetta stórfin hugmynd.
Spurning, sem ég var orðin dá-
lltið leiö á aö heyra var: „Ætlar
þd lika i framhaldsnám”. Karl-
maöur er aftur á móti aldrei
spuröur slikrar spurningar. Ekki
hefur okkur enn miðaö lengra i
baráttunni fyrir vitundarvakn-
ingu um jafnrétti kynjanna.
Hér i Edmonton var tekið vel á
móti okkur af fólki frá skrifstofu
háskólans fyrir alþjóðlega
stúdenta. Erlendir stúdentar eru
hér um 1200 alls, frá 75 löndum. t
næstu viku veröa 4 kynninga-
dagar á vegum þessarar skrif-
stofu. Fariö veröur i skoöunar-
ferömeðokkur um bæinn, kerfiöi
háskólanum verður kynnt,
sjúkratryggingar, læknisþjón-
usta, samgöngur i borginni,
möguleikar til iþróttaiðkana og
margt fleira sem nauösynlegt er
að vita deiliá.Inn ámilli erokkur
svo boöið i mat og kaffi og siðasta
daginn er veisla meö kanadisku
námsfólki. Hér er lögð mikil
áhersla á að fólk kynnist og tali
saman. Okkur var útvegaö hús-
næði til bráöabirgða á stúdenta-
garöi, HUB MALL heitir hann og
er afar stórt hús, nokkurra ára
gamalt.
A annarri hæö þess liggur
göngugata meö plasthimni 3 hæö-
um ofar. Þegarsólinskineruhvit
gluggatjöld dregin yfir himininn
tilaðdragaúrhitanum. Viöþessa
notalegu götu, sem er hátt upp i
þaö eins löng og Austurstræti er
fjöldinn allur af litlum búöum,
smá veitingastöðum og þjónustu-
stööum. Runnar, tré og blóm
prýða götuna , svoog litil borö og
bekkir, þvi aö þarna neytir fólk
matar og drykkjar „úti” á götu.
lbúar hússins geta hangiö úti i
glugganum á ibUöum sinum og
fylgst meö götulifinu eöa veifað í
kunningjana. Þarna er notalegt
aö fá sér smá hressingu og lita i
kringum sig. Meðan viö bjuggum
þarna var alltaf eitthvaö aö
gerast sem gaman var af. Hópar
komu og tróöu upp, sungu,
spiluðu, dönsuöu eöa léku. HUB
MALL er á háskólasvæöinu eins
ogaörar byggingar, sem tilheyra
háskólanum. Ekki meira um há-
skólann aö sinni; viö erum litiö.
farin aö kynnast honum, nema
skriffinnskunni sem er gifurleg.
Kennsla hefst i byrjun sept., en
þau kynni verða kannski efni I
aðra grein.
Lega borgarinnar og
loftslagið
Edmonton er staðsett á u.þ.b.
114. gráöu vestlægrar lengdar og
53. breiddargráöu norðlægrar
breiddar, um 700 m. yfir sjávar-
mál. Gegnum borgina liðast áin
North Saskatchewan River i
mörgum hlykkjum. Hún á upptök
sini Klettafjöilunum. Allur dalur-
inn meöframánni er friðaöur sem
Utivistarsvæöi fyrir borgarbúa.
Viöa eru svokölluö Picnic areas,
þar er komiö fyrir boröum og
bekkjumogútigrillum. Þrifalegar
og smekklegar snyrtingar eru viö
höndina, leiksvæði fyrir litlu
börnin meö leiktækjum og nógaf
vatni og sandi. Hér er hægt aö
láta sér liða vel á góöviörisdögum
og þaö er nóg pláss, skuggar af
trjám og runnunvstórir grasfletir
til aö hlaupa eöa velta sér á og
falleg blóm aö horfa á. A veturna
er veriö á skiöum þarna.
Ctivistarsvæöi eru mörg i
Edmonton. Sum eru notuö jafnt
sumar, vétur, vor og haust. t.d.
Mayfair garðurinn (geysi stór)
þar er veriö á skautum á veturna
og börnog ungiingar undir 16 ára
aldri (en ekki fullorönir) mega
veiöa i vatninu á sumrin og haust-
in. Þaðersagtaösé nóg af silungi
þarna. Þetta vatn var búiö til og
silungur settur i það.
Á veturna veröur oft 20-30 stiga
frost, einkum i janúar sem er
kaldasti mánuöurinn. A sumrin
er aftur á móti heitt, meöal hita-
stig á daginn i júli er 27 gr. Hér er
loftið mjög þurrt og þess vegna
veröa menn kuldans eöa hitans
ekki svo mjög varir. Þaö tekur
svolitinn ti'ma aö venjast þessu
þunna og þurra lofti hérna.
Fyrstu dagana fundum viö mjög
til þreytu. Hér var lika mjög heitt
25-30 gráður. Undanfarna daga
hefur rignt og kólnað mikið. A
nóttunni fer hitinn niður i 4-7 stig
og á daginn er yfirleitt 18-22 stig
þessa dagana. Sólskinsdagar eru
hérmargir samkvæmt skýrslum,
glaöasólskin 2214.2 kiukkustundir
á ári, þ.e.a.s. aö meöaltali 6.1
klukkustund á dag.
Guðrún
Friðgeirs-
dóttir
skrifar
frá Kanada
Saga borgarinnar er stutt og
vöxtur hennar hefur veriö gifur-
lega ör siöustu áratugi.
Edmonton á sér ekki langa sögu
sem borg. Fyrstu byggingarsem
hétu Edmonton voruvirki,reist á
árbakkanum 1795 af verslunarfé-
lögum sem versluöu meö skinn.
Um 1845 bjuggu um 90 manns
utan veggja virkisins.
A siöari hluta 19. aldar flykktist
fólk til Edmonton i gullleit rétt
austan viö bæinn, i
Norður-Saskatchewan fljóti, og
milli 1890-1900 varö fólks-
straumurinn enn meiri til
Edmonton. Þaö voru gullleitar-
menn á leiö til Klondike-gullnám-
anna, sem komu viö hér eöa sett-
ust aö.
Edmonton varö höfuöborg
Alberta 1905, en þaö var ekki fyrr
en eftir 1946, þegar miklar oliu-
lindir fundust viö Leduc nokkurn
spöl sunnan viö borgina, aö hún
varö að miklum viöskipta- og at-
hafnarbæ, og siðan hefur vöxtur
borgarinnar veriö geysilega ör. 1
borginni býr nú um hálf miljón
manna og 72% þeirra eru innan
viö fertugt.
Hér hefur litiö boriö á atvinnu-
leysi I borginni ennþá, en hingað
leita margir eftir atvinnu, þvi
vföa i Kanada er atvinnuleysi.
Auölindir eru miklar i jöröu ná-
lægt borginni, ekki aðeins olia,
heldur lika kol og gas. Iönaöar-
svæöunum hefur veriö haldið
utan viö borgina, svo aö furöan-
lega hefur tekist aö halda henni
hreinni, þrátt fyrir það að hér eru
fleiri ökutæki en i flestum borgum
Noröur-Ameriku, miðað við
fólksfjölda. Það verður aö viður-
kennast aö umferðin gengur
greiölega. Hér er algjörlega
bannaðaðganga yfir götunemaá
gangbrautum og fólk er hiklaust
sektað ef þaö brýtur þessi lög. En
það eru lika lög, að bilarnir eiga
aö vikja fyrir gangandi fólki og
þeir gera þaö. Viö þurfum ekki aö
bföa eftiraökomastyfirgötu, bil-
arnir nema staöar og biöa meöan
viögöngum yfir, þarsem ekki eru
ljós. Margar götur eru hér alveg
lagðar undir bila, bilasölur, bila-
þvotta, viögerðir — varahlutir
o.sv.frv. eins langt og augaö
eygir.
Næslum allar götur eru þráö-
beinar og óskaplega langar. Há-
hýsi meö 20-30 hæöum eöa rúm-
lega þaö en mörg, liklega margir
tugir, ýmist ibúöarhús eöa viö-
skiptahallir og gistihús. Sérstak-
lega eru þaö olíufyrirtækin, sem
hafa á siöustu árum byggt háhýsi.
Skipulag borgarinnar er frægt
og hefur verið notuö i æöri
menntastofnunum . Evrópu, sem
dæmi um fyrirmyndar nútima
borgarskipulag.
Mjög mikið er hér um litil ein-
býlishús, annaö hvort úr timbri
eöa steypu. Flestar götur hafa
númer, en ekki nafn. Avenues
liggja frá austri til vesturs og
hækkar talan þvi lengra norður
sem dregur en streets liggja frá
suöri til noröurs meö hækkandi
tölu þvi lengra vestur sem
dregur. Hér er bókstaflega ekki
hægt aö villast.
Fólkið
Hér býr fólk af mörgum kyn-
þáttum og óliku þjóðerni. Siöast-
liðiö ár hafði fólk i Edmonton af
107 mismunandi þjóöerni sótt um
rlkisborgararétt i Kanada.
Þaö er rétt sem stendur i feröa-
mannabæklingnum, Edmonton
hefúr alþjóðlegt yfirbragö. Þaö
kemur fram i mörgu, svo sem
fatatiskunni, matnum, veitinga-
stööum, búöunum og mörgu
fleiru, en þaö væri ekki rétt aö
segja, aö allir hefðu þaö jafn gott
hérna. Þeir sem fyrst og fremst
hafa orðiö undir I þessu þjóöfélagi
eru hinir innfæddu, indjánarnir.
Þeir búa flestir i gömlum og lé-
legum húsum næst miðbænum,
noröan viö ána. Þar eru lika
skitugar krár hver við aðra og
þar eru glæpir framdir eftir að
dimmt er orðið. A leikvöllunum á
þessu svæöi eru eingöngu börn
með kolsvart har og oft illa hirt.
Eitthvað er eflaust af ööru fólki
af ýmsu ööru þjóöerni sem þarna
hefúr lent, en indjánarnir eru
mest áberandi.
1 háskólanum þar sem 20 þús.
manns eru i fullu námi og 10-15
þús. i námi meö starfi, eru aöeins
50 indjánar. Þaö segir sina sögu.
Kanadamenn eiga viö erfiö-
leika að stríða, svo sem verð-
bólgu, óstööugt gengi dollarans,
atvinnuleysi og fleira. Nýlega
hafa verið sett ný innflytjendalög
til aðsporna gegn straumnum af
innflytjendum. Þaö gefur auga
leiö að vandamál risa upp þegar
fólk meö svo ólika menningu að
baki byggir sama þjóöfélag. Um
daginn heyrði ég sagt frá þvi i Ut-
varpinu að upp heföu komiö
nokkur tilfelli af mænuveiki i Al-
berta, siöan var sagt aö yfirleitt
væriengum hætta búin af þessum
sjúkdómi, nema þeim sem ekki
létu bólusetja sig af trúarlegum
ástæöum. Aróöurinn var augljós.
Hér eru barnaskólar tvenns
konar, annaöhvort fyrir kaþólska
eða mótmælendur (+alla aöra
trú). Barnaskólarnir eru sagöir
vera jafngóöir alls staöar i borg-
inni; þó var mér sagt að besti
barnaskólinn væri fyrir inn-
flytjendabörn, einkum frá Hong
Kong. Borgaryfirvöld vita hvað
þau eru aö gera, hugsa ég.þegar
þau verja peningunum til betra
uppeldis og menntunar til handa
þeim sem litils mega sin.
1 strætisvögnunum er rekinn
áróður meö auglýsingum og
myndum fyrirmeiriumhyggju og
betri uppeldisskilyrðum fyrir
börn, boöin ókeypis aöstoö I sam-
bandi viö fæöingar, uppeldi og
ættleiöingar. Athygli fólks er vak-
in á þvi, aö það aö eignast barn
kosti mikiöframlagaf ást og um-
hyggju og aö ill meöferð á
börnum sé of algeng.
Þá er einnig rekinn áróður fyrir
takmörkun barneigna, boöin
ókeypis aöstoö og leiöbeiningar.
Fólk er hvatt til aö vernda heils-
una, halda áfram aö mennta sig
o.fl. og fl.
1 Edmonton er hvorki sölu-
skattur né skemmtanaskattur,
svo að þaö er heldur ódýrt aö
borða á veitingastööum. og hér
eru margir góöir og spennandi
matstaðir. Hér er hægt aö fá
ósvikna kinverska rétti, italska,
úkrainska, japanska, indverska
o.s.frv. Hér er talsvert algengt,
a.m.k. hjá millistéttinni aö fjöl-
skyldan boröar Brunch á sunnu-
dögum Uti á veitingastöðum
(Brunch = Breakfast + lunch).
Það eru aöeins sumir staöir sem
hafa vinveitingaleyfi. Ö1 er aöeins
hægtað kaupa I vinbúöum og svo
ásumum veitingastööum, þaö er
annars ágætis öl hér og vin ódýrt.
Fólk hér virðist eyöa miklum
tima og fé i mat. Matarbúöirnar
eru ólýsanlegar. Magnið af mat
og úrvaliö er alveg ofboðslegt. Sá
sem hefurgaman af matartilbún-
ing getur algjörlega gleymt sér i
matarbúö hérna timunum saman
og ekki haft hugmynd um hvað
hann á að kaupa.
Ekki höfum viö oröiö fyrir ööru
en kurteisi, hjálpsemi og elsku-
legheitum af hálfu borgarbua.
Fyrsta daginn sem við vorum
hérna, sneri ég mér aö roskinni
konu inni i matarbúö og spuröi
um eitthvaö, hún spuröi mig frá
hvaöa landi ég væri og þegar hún
heyröi þaö brosti hún, tók um
báða arma mina og sagöi innilega
vertu velkomin til lands okkar. A
fyrsta veitingastaönum (á há-
skólasvæöinu) sem viö fengum
okkur hressingu fór veitinga-
maðurinn að tala viö okkur og
sagði okkur að stjúpmóðir sin
heföi átt islenska foreldra.
Einn af starfsmönnum á al-
þjóðlegu stúdentaskrifstofunni i
háskólanum sagöi mér um daginn
aö konan sin væri af islenskum
ættum og f jölskylda hennar kæmi
frá smábæ sem heitir Marker-
ville, i miöju Albertafylki, þar
byggi margt islendinga sem enn
legði raEkt viö islenska tungu og
menningu og héldi sambandi við
Island.
Enn eigum viö eftir aö skoöa
margt og kynnastmörgu i þessari
spennandi borg, svo ekki sé
minnst á landssvæöin hér i ná-
lægð borgarinnar, einkum þó
þjóðgarðarnir viö Klettafjöllin,
likust ævintýraheimi eftir
myndum og frásögnum að dæma.
Þar eru t.d. aðalskiöasvæði
borgarbúa. Við eigum lika eftir
aö fara á slóöir Klettafjalla-
skáldsins, en þangaö er ekki löng
leiö héöan.
Guörún Friögeirsdóttir,
I103-95th street lOlsuite,
Edmonton, Alberta,
Canada T5G 1L3.
Blikkiðjan
Asgaröi 7, GarAabæ
önnumst þakrennusmiöi og
uppsetningu — ennfremur
hverskonar blikksmíöi.
Gerum föst verAtilboA
SÍMI 53468