Þjóðviljinn - 13.05.1979, Blaðsíða 9

aö „opnunin” hefur ýtt til hliöar
þeim kröfum um einbeitingu og
kjarnsæi sem áöur voru I heiöri
haföar og gefiö skáldum frelsi,
sem er torveldara i meöförum en
i fyrstu sýnist.
í ljósi næsta dags
Þriöja ljóöabókin, einnnig frá
fyrra ári, sem hér veröur á
minnst er „1 ljósi næsta dags”
eftir Sigurö A. Magnússon.
Siguröur yrkir lika opin ljóö og
útsækin. Hann vill „láta oröin
koma eölileg og óþvinguö til móts
viö þig” Hann er ófeiminn viö
óskáldlegar staöreyndir og oröa-
foröa hversdagslegrar umræöu.
En hann umgengst þessi meööl
meö allt öörum hætti en t.d.
Jóhann Hjálmarsson. Fyrst og
fremst er þetta tengt þvi, aö
Siguröur A. Magnússon er alls
ekki á þvi aö sýna veruleikanum
sáttfýsi og hann vill mikiö til þess
vinna aö halda á lofti metnaöi
fyrir hönd skáldskaparins. Mikil-
vægi ljóösins er honum mjög
ofarlega i huga — hann vill aö þaö
séu „liftaugar milli okkar”.
Þessi ósáttfýsi og þessi metn-
aöur kemur fram meö ýmsum
hætti. Bæöi i þvi, aö samþjöppun,
þétting efnis, er miklu meira
stunduö en i þeim bókum tveim
sem fyrr voru nefndar. Og svo I
þvi, aö ekki er hikaö viö aö ráöast
i öll hin stærstu eiliföarmál.
1 tilvistarkvæöum bókarinnar
er glimt viö nauö timans, návist
dauöans, hina ófeigu athöfn sem
okkur dreymir um, viö hinar
stærstu stundir llfsfyllingar.
Siguröur er áræöinn, þvi um allt
þetta hefur veriö ort og oft vel.
Stundum veröa þessir textar helst
til afstrakt. Stundum eru hættur
ljórænna stóryröa farnar aö tefla
þeim mjög I tvisýnu:
ástriöasamhljóminn slóstu
á titrandi strengi regnbogans
viö taktfasta hrynjandi
náttúrunnar
Þótt um leiö sé auövelt aö fá
samúö meö þvi hamsleysi skálds-
ins, sem er orðiö sjáldgæft i
skáldskap, kannski feimnismál.
Eftirminnilegastur veröur
árangur Siguröar þegar hugar-
ástand hverfist i mynd úr nánum
hversdagsleika eins og þegar
vetur vonleysisins umlykur lif
þitt
eins og hrimaöar bilrúöur
i umferöaröngþveiti dagsins.
Osáttfýsin þýöir einnig aö
Siguröur er ekki feiminn viö aö
nota ljóöiö sem ádrepu. Hann hik-
ar til dæmis ekki viö aö punda á
sina elskulegu þjóö sem varö
„feit og sællíf” i skjóli þess skjót-
fengna gróöa, sem varö — meöal
annars — til þegar upp leystist sá
heimur elskulegra hversdags-
staöreynda sem þeir Matthias
þekktu báöir i strlðsbyrjun. Hann
telur vel ómaksins vert aö espa
„ráösetta samborgara” og „inn-
antóman hátiðleik” og lesa reiöi-
lestur yfir höföingjum á
þjóöhátiö. Útmála þá afskræm-
ingu lifsins sem „mannúðarleifar
nýlenduveldis” skilja eftir sig á
Grænlandi og hamast gegn þeirri
villutrú sem iökuð er i musterum
samtimans, sjúkrahúsun-
um.
Hægur vandi er aö færa dæmi
og rök aö þvl aö Siguröur tefli á
tæpt vaö 1 kappsemi sinni og ljóö-
rænni mælskulist, eöa aö minnsta
kosti sýna fram á, aö ádrepur
hans skorti stundum þá listrænu
bragövisi sem freistar fleiri les-
enda en þeirra sem eru honum
samstiga fyrirfram. Engu aö
siður skal þvi fram haldiö, aö
Siguröur kunni aö ná drjúgum
árangri meö samþjöppun og
marksækni i þvl aö tvinna saman
pólitik og náttúru, sögu og sam-
tiö, dægurmál og eiliföar
smælingjar lciöakerfisins
berja lóminn á biðstöðvum
meöan máttarstólpar kerfisins
giiöna undan fargi frföinda
Vindhanar þingsala
týna áttum I umhleypingum
segir i Islendingabrag. Hin
„opna” afstaða gengur hér i
bandalag við frumkvæöi skálds-
ins, sterkan ihlutunarvilja, — og
fordæmi Jónasar Svafárs.
Samt er þungamiðja þessarar
bókar ekki sjálf ádrepan, heldur
átök milli glæsilegra vona um
skáldskapinn og efasemda um
stööu hans og möguleika.
Skáldskapurinn er ööru fremur sú
„ófeiga athöfn” sem menn leita
aö. Hann er eins og segir i upp-
höfnu stefnuskrárkvæði. Aö
yrkja, leiö til aö endurheimta
upprunann, til aö kanna sjálfan
sig af hreinskilni, tengja saman
tilverunnar þætti, yfirbuga
timann. En um leiö er allsendis
óvist um framhaldiö. I lokakvæöi
bókarinnar er skáldiö enn aö
halda fagnaöarerindi skáldskap-
arins til streitu gagnvart efa-
semdamanni sem telur ljóölistina
aöeins „uppbót” tilfinninga og at-
hafna og
tómlát augu þin
tjá fánýtiö
i viöleitni minni.
Þrjú skáld -
ein kynslóð
Þaö er alveg ljóst, aö þaö veröa
ekki margar marktækar alhæf-
ingar dregnar af þvi aö ræöa I
einu þrjár ljóöabækur eins árs.
Slik umfjöllun minnir blátt áfram
á þaö sem allir vita — aö skáld
eru hvert ööru ólik aö skaphöfn og
I markmiðum. Samt var freist-
andi aö reyna þetta, meöal
annars vegna þess aö þessir þrir
höfundar hafa allir safnaö drjúgri
reynslu og þeir byrjuöu um sama
leyti aö gefa út bækur (1956-58).
Allir hafa þeir átt sér myrkari
stundir I ljóöum, veriö inn-
hverfari, tekiö miö af þeim
„erfiöa” módernisma sem ekki
boöar, útskýrir ekki, segir ekki
sögur, gefur varla umhugsunar-
efni heldur „sér mönnum fyrir
sérstakri tegund æsingar, býöur
hvorki upp á kyrrö né skýrleika
heldur undarlega kennd valds og
vimu” svo vitnað sé I eina af
mörgum skiigreiningum nútima-
ljóösins.
Timarnir hafa breyst siöan. Sú
kynslóö sem skáldin þrjú eru af
hefur reynt aö komast út úr
einangrun, hún hefur sýnt nálæg-
um hversdagsleika sóma, opnaö
dyrnar fyrir þvi óskáldlega,
kinkaö kolli til frásagnar, kapp-
ræöu og boöunar. Og eins og
dæmin sanna, þá veröa ekki felld-
ir einhliöa dómar um árangur
slikra breytinga — viö vitum þaö
þó, aö lesendur þurfa ekki aö ótt-
ast sinn eigin reynsluskort af
ljóöum i sama mæli og fyrir rösk-
um tuttugu árum. En á okkar
tima mikils umburöarlyndis i
skáldskap, þegar agi jafnt sem
óreiöa, hreinræktun tegundar
jafnt sem blanda á staönum,
njóta ástriöulitillar velvildar, þá
veröum viö i leiöinni vör viö
endurnýjaöar efasemdir skálda
um oröiö, um móttökuskilyröin,
um skáldskaparviöleitni. ]Er
kominn timi til aö spyrja, hvert
liggur vegurinn héöan? Má vera.
En svörin veröa áreiöanlega tor-
fundin. í bili finnst manni likleg-
ast aö viö munum um skeiö lifa
tima hins smáa forms, tima
skrýtlu og skopstælingar á nýjum
og gömlum skáldskap og
hugsunarhætti.
A.B.
p. ............
■ r
| A
i tónleikum
| með Ninu
I Hagen
Þýsk
Patti
Smith
Þegar óskar vinur
minn Guðmundsson
kom heim úr Þýska-
landsför um áramótin
kunni hann ekki frá
öðru merkilegra að
segja en Ninu Hagen. Á
meðan skifan snerist á
gamla garganinu á
Brekkustig sannfærðist
ég lika um að Evrópa
hefði eignast verðugt
svar við Patti Smith.
Svo stóö hún bara þarna á
sviöi Oddfellow-hallarinnar I
Kaupmannahöfn þann 9. april,
meö svarta strýiö og rauöu
varirnar og andlitsfaröann sem
var náhvitur I bláu ljósi, en
dökkur I rauðu o.s.frv. Þó var
þaö bandiö sem kveikti fyrstu
hrifninguna. A plötunni er þaö
svolitiö þungt — „tevtónskt”
oröuöu þeir þaö i Politiken. A
hljómleikunum fengu rokkfras-
arnir hins vegar vængi og strák-
arnir flugu lika svolitið um
sviöiö.
Þýskan — gott
,,pönk”-mál
Framan af flutti Nina einkum
efni af plötunni, en þaö er sosum
nógu fjölbreytt út af fyrir sig.
Hreint pönk, s.s. „White Punks
on Dope” frá Tubes, sem hún
hefur snúiö upp á frústreraö
sjónvarpsgláp. — Mikiö fellur
þýskan annars vel aö pönki og
ööru höröu rokki. — En án þess
aö blikna er Nina komin út i
óperufrasa, og hljómsveitin er
meö á nótunum, svo aö maður
upplifir hiö besta nútlmaverk.
Skyndilega er sem kveikt sé á
islenska hljóðvarjHnu — vælu-
söngur „á la” þýskir listamenn
frá árinu 1951, en vitaskuld
gerir Nina því listformi ærnar
kárinur, á meðan strákarnir
humma nóturnar sinar af kost-
gæfni.
Afram dunar rokkiö, og boö-
skapurinn leynir sér ekki: Nina
hatar kapitalismann og kúgun
karpa, elskar kynlíf meöbáöum
kynjum. Hámarki nær ástar-
briminn i „Ich bin heiss”, þar
sem texti, söngur, hljóöfæra-
leikur og áheyrendur sameinast
i einni djúpri greddutilfinningu.
Jóðl í svörtum
samfestingi
Þaö teygöist á hljómleikunum
og sifellt opnaöi Nina nýjar
vlddir. Þau fóru yfir I léttari
sálma meðameriskum graffeti-
rokkurum og undu sér yfir I ný
og flókin lög, sem i sjálfu sér
standa þeim eldri sist aö baki,
og svo hefur hljðmsveitin unniö
verulega á frá plötuupptökunni
— eitthvert besta rokkband sem
gengur laust.
Eitt nýja lagiö var kynnt sem
söngur gegn fikniefnum. Sjálf-
Sunnudagur 13. mai 1979 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 9

L s » Gestur
t Guömundsson
skrifar
W ' * frá
m ~~ÆÁ Danmörku
Nina Hagen er 24 ára gamall Austur-Þjóöverji. Fyrir rúmum ára-
tug var hún rekin úr „Freie Deutsche Jugend” vegna yfirlýstrar
samstööu meö Woif Biermann. Fyrir tveim árum tók hún stökkiö til
Vestur-Berlinar, gekk I fyrstu i leiklistarskóla og vann fyrir sér meö
slagarasöng, en sló I gegn I haust sem rokksöngvari.
Hljómsveit Ninu Hagen lék áöur án hennar undir nafninu „Kreuz-
berger Lokomotiv” en Kreutzberg er sá hluti V-Berlfnar, sem hýsir
flesta róttæklinga, dópista, aöflutt vinnuafl og fátæklinga. Stjörn-
urnar sem þau bera eru merki „Rock gegen Rechts” sem svarar til
„Rock against Racism” i Bretlandi.
sagt er þaö meint þannig, en
þegar rokkiö byrjaöi aö þruma,
minnti þaö helst á hrærivél ofan
i heilanum — likast frekari
uppmögnun á gömlu sýrutón-
listinni. Eins o g allt a nnaö g etur
Nina llka flutt „reggae” — og
barst i þvi lagi miöju út I jóöl
eins og ekkert væri. Hún hefur
fágætt vald á röddinni og feikna
breidd, og allt er undirstrikaö
meö hreyfingum kroppsins, sem
klæddur er hálfgegnsæjum
svörtum samfestingi.
Iðandi kös af búkum
Gyllti Oddfellow-salurinn
skilaöi hljdmnum furöuvel og
gólfiö varö fljótt ein iöandi kös
af búkum. Slatti var kominn á
milli sviös og fremstu sætaraða
I æöisgengnum dansi, og dyra-
veröir byrjuöu aö ryöja meö til-
heyrandi uppáhöndsnúningum
ogpústrum. Þá hrópaöi Nina af
sviöinu: „Leyfið fólkinu aö
dansa”, og tuddarnir hundsk-
uðust burt.
Þau voru náttúrlega klöppuö
upp I tryllingi, og komu loks
fram meö magnaða útgáfu af
útúrsnúningi Sids heitins Vici-
ous á My Way frá Sinatra.
Klöppunum og ópunum linnti
ekki, og á sviðinu stóö þessi
gertlárlega kona, ekki uppblásiö
kyntákn heldur náttúruleg i
tveim merkingum orösins og
byrjaði á klassikernum óslítan-
lega My Generation frá Who
(sem Patti flytur gjarnan
snilldarlega — lika sem auka-
lag). Þaö var búiö aö kveikja
ljósin, og Nina hrópaöi: Viö
gerum byltingu, um leiö og hún
kvaddi. Hún hefur pólitisk
markmiö meö list sinni, sam-
stööu meö hinum kúguöu, og
styöur þýsku samsvörunina á
„Rock against Racism” (Rock
gegn rasisma — kynþáttafor-
dómum).
Pönkiö og nýbylgjan hafa
blásiö nýju lifi I rokkið og
sannaö um leiö, aö andófiö er
ekki dautt I þeirri listgrein. Og
þetta voöalega Þýskaland átti
eftir aö færa okkur einn besta
andófslistamann samtiöar-
innar, hana Ninu Hagen.