Þjóðviljinn - 26.02.1981, Blaðsíða 8

8 StÐA — ÞJÖÐVILJINN Fimmtudagur 26. febrúar 1981
Fimmtudagur 26. febrúar 1981 ÞJÓÐVILJINN — StÐA 9
á dagskra
Kristján Pétur
Sigurðsson
Fjandinn hafi það, allavega fær
undirritaður ekki lesið annað en
gallsúra mannvonsku út úr þessari
bannfæringu á kannabisneytendum.
Fordómar og fáviska
„Unga fólkift sem taldi sig svo róttækt fyrir tlu árum er aft skila sér
inn á geftsjúkrahúsin, róttæknin virftist alveg fyrir bi, enda fylgir reyk-
ingum aftgerftarleysi og sljótt hugarfar, sem aidrei getur orftift aö lifti I
baráttunni fyrir betri heimi.” (KA Þjóftviljinn 23.1.1981).
Einsog gengur er maöur ekki
alltaf sammála greinum þeim og
pistlum, sem birtast i málgagni
sósialisma, verkalýöshreyfingar,
og þjóöfrelsis á lslandi, en sjald-
an hefur undirritaður lesið ógeðs-
legri grein i þvi málgagninu en þá
sem blaðakonan KÁ skrifar um
kannabisefni og neyslu 23.1.
siöastliðinn. En það er huggun
harmi gegn hve Þjóðviljinn er
lipur við að birta svargreinar
fólks, sem er ósammála innihald-
inu.
Ekki þyrfti maöur að vera
kannabisneytandi sjálfur til aö
þykja nóg um svivirðuna og for-
dómana, sem KÁ eys úr fávisku-
brunni sinum. Sænsk grein i
læknatimariti, ónefnd bandarisk
véfrétt og skýrsla iandlæknis um
hættur af völdum kannabisefna
leggja KÁ lið og vit. ,,Nú liggja
fyrir niðurstöður rannsókna á
neytendum á Vesturlöndum og
þær sanna það sem löngum var
vitað”, segir KA og fullyrðir
hvergi smeyk, að flestir ef ekki
allir, sem hafa reyktkannabis i 10
ár eða meira.séu geðklofa aum-
ingjar, sem standi grenjandi i
röðum við geðsjúkrahúsin. (Ef
satt væri eru þetta ánægjulegar
fréttir fyrir nýútskrifaða geð-
lækna og sálfræðinga, nú fá þeir
næga atvinnu).
Og ekki reiknar KÁ með
kannabisneytendum i baráttunni
fyrir betri heimi. Hvernig skyldi
annars útópia KA vera? Við
lestur greinarinnar fær maður
það á tilfinninguna, að hinn vest-
ræni heimur (um aðra heims-
hluta er varla rætt) sé reyndar
harla góður, hinsvegar rói vont
fólk að þvi öllum árum að eyði-
leggja sæluna með bölvuðu
kannabisinu. Enn á ný er þeim
hampaöhátt gömlu fordómunum,
aö kannabisneysla leiði óhjá-
kvæmilega til heróinneyslu. Sam-
kvæmt slikum röksemdaflutningi
ber að banna móðurmjólkina. Þvi
er ennfremur slegið föstu sem al-
gildri staðreynd, að heróinneyt-
endur fjármagni neyslu sina með
kannabissölu og engu öðru.
Fáviska og slúður. Ef sannleiks-
ást hefði ráðið einhverju i skrif-
um KA mundi hafa verið sagt frá
hvernig heróinsjúklingar selja
sjálfa sig og annarra eigur á
Hálmtorgum heimsins. Það er
hárrétt aö margir kannabisneyt-
endur freistast til að prófa
sterkari efni. Ástæðurnar eru
margar, ein sú mikilvægasta er,
að þar sem kannabisneysla er
glæpur virðist sumum i fásinninu
að það geti varla verið meiri
glæpur að prófa sprautuna.
Þessir vesalings bjálfar komast
hinsvegar fljótt að þvi, að stigs-
munur mikill er á glæpnum.
Heróinið heltekur; hinsvegar er
flestum minna mál að hætta að
reykja kannabis en nikótin. Það
er virkilega „lási” að halda þvi
fram að heróin og kannabis séu
greinar af sama tré.
En KA vill sem minnst um
málið hugsa, fordómar á pappir
nægja. Auðvitað ætti KÁ að vera
ljóst að á siðustu árum hafa verið
skrifaðar fjölmargar lærðar
skýrslur og bækur, sem eiga að
sanna að kannabis sé allra meina
bót. En það er úti hött að rifast
Opið bréf til
Þjóðviljakon-
unnar KÁ
barameð lærðum pappirum. Þeir
eruallir jafnheimskirm.a. vegna
þess, að ekkert marktækt úrtak
er hægt að gera á kannabisneyt-
endum, sérstaklega ekki á
vesturlöndunum okkar. Þeir eru
nefnilega neytendur á svo mörgu
öðru eitrinu. Nikótin, alkóhól,
allskyns læknapillur, eiturefni i
matvælum ogmargt fleira bland-
ast svo um munar við kannabis-
svæluna.
Þaö er KA áhyggjuefni hversu
kyngeta kannabisneytenda
minnkar og dvin. En hvorki
greinin frá Sviþjóð né hin banda-
riska véfrétt landlæknis virðist
hafa hugmynd um það, að einmitt
i þeim löndum, sem kanabis-
neysla er almennust, er offjölgun
mannskepnunnar vandamál. KA
er lika á þvi að kannabisneyt-
endum gangi illa i skóla og margt
annað ku vera slæmt við reykinn.
Hamrað er á þvi að geðsjúkra-
húsin biði kannabisneytenda,
meðan ,,að fá sér i glas” er
barasta menningarviðburður
fyrir óspillt fólk. Skyldi KA ekki
hafa séð neina skýrslu um
áfengissýki? Það eru nefnilega
ófáir áfengissjúklingarnir, sem
leita til geðheilsusérfræðinga um
þessar mundir. Reyndar þarf fólk
ekki að hafa verið neinir eitur-
eða fikniefnaneytendur til að
finnast það ráðlegast að leita sér
geðlækninga. Hraðinn og streitan
i samfélagi okkar er slik, aö þaö
er ofur eðlilegt. Þaö sem meira
er, ég hélt aö fólk væri hætt að
ybbast uppá þá samborgara sina
meö þjósti, sem leitað hafa sér
lækninga við lélegri geðheilsu.
Erum við ekki svo vel upplýst, að
við skiljum að það sé siður en svo
hetjuskapur, að gera það ekki? t
okkar þjóðfélagi er sálfræðingur
jafn sjálfsagður og skurðlæknir.
Enginn amast við þvi þótt fólk láti
skera úr sér botnlangatotuna.
Þaö er erfitt að sjá fyrir hverja
KA skrifar þessa makalausu
grein. Skyldi hún eiga að vera viti
til varnaðar óhörðnuðum ung-
lingum? Skyldi KÁ aumkast yfir
þá, sem leiðst hafa út á spiliingar-
brautina? Eða er þetta bara það
nöldur, sem það kemur manni
fyrir sjónir? Fjandinn hafi það,
allavega fær undirritaöur ekki
lesið annað en gallsúra mann-
vonsku útúr þessari bannfæringu
á kannabisneytendum. Hvaðan
kemur KÁ vald til aö setja allt
þetta fólk útaf byltingarsakra-
mentinu?
Einhvern ofboölitínn áhuga
hefur KÁ þó á þvi að setja
kannabisneyslu i þjóðfélagslegt
samhengi og er siðasta klausan i
greininni aumkunarverð tilraun
til að koma þvi fram, að þrátt
fyrir allt riki kapítalismi og
kreppan pini einsog númeri of
þröngir skór. En það rennur ekki
uppfyrir KÁ neitt ljós. Með nefið
limt viö sænsk-bandariska
siðasta hálmstráið grefur KA upp
striðsöxina og hefur heilagt strið
gegn helvitis kannabisvið-
bjóðnum. Gagnrýnislaust lepur
KA það upp að herða beri
refsingar gegn kannabishyskinu.
Snúa verði vörn i sókn, „tugt-
húsum, tugthúsum”. Gott og vel,
þetta eru hennar skoðanir, en
skyldi KÁ, sem ég reikna með að
kalli sig sósialista, ekki vera
hrædd um að i þeim hildarleik
fljóti með fleiri en „sök” eiga.
Spyr sá sem ekkert botnar i
þessu.
Með þykkju og þjósti en þó
stuökveðjum.
Kristján Pétur Sigurftsson,
Vestcrbrogade 60,
Kaupmannahöfn.
PS. Reyndar er grein KA svo
tætingsleg, að engu er likara en
hún hafi fengiö sér „of feita pipu”
áður en hún settist niður við rit-
vélina.
erlendar
bækur
Lexikon der antiken
Mythen und Gestalten.
Michael Grant und John Hazel.
Aus dem Englischen von Holger
■ Fliessbach. Deutsche Redaktion:
J Caroline Creutzer. Deutscher
Taschenbuch Verlag 1980.
Þessi bók kom i fyrstu út hjá
Weidenfeld snemma á áttunda
áratugnum undir heitinu „Who is
Who in Classical Mythology”.
Hér eru skráðar goðsögur, mýtur
og frásagnir af persónum sem
þar koma við sögu. Þekking á
goðsögum Grikkja og Rómverja
þótti nauösynleg, jafn nauðsynleg
og þekking á norrænni goðafræði,
þótti hér á landi. 011 list Evrópu
og allar bókmenntir voru að
meira eða minna leyti tengdar
eða sprottnar upp úr þessum
fornusögnum og urðu ekki skildar
nema þekking á þeim væri fyrir
hendis það taldist sjálfsagt að vita
einhver deili á þessu eins og að
kannast viö hitt og annað úr Bibli-
unni. Eftir að tekiö var að miða
skólakerfið að „nauðsyn nútima
lýðræðis-samfélags” þá var við-
ast horfið frá fyrri kerfum, sem
krafðist þekkingar á þjóðtungum
og menningu. Fyrirmynd nútima
fræðslukerfa er bandarisk og
virðist henta ýmsum aðilum á
þeim slóöum einkar vel og svo
þeirra sporgöngumönnum annars
staðar. Af þessum ástæöum henta
bækur sem þessi vel þeim sem
notið hafa nútimafræðslukerfis og
getur komift i góðar þarf.ir við
viss tækifæri.
t fyrirtækinu. Starfsfólkift I efnaverksmiftjunni dan.sar meftgrlmur fyrir andlitinu.
Hvlldarstund. Eske Holm spjallar vift tvo dansara en aft baki honum situr Anette, aOstoftarmaftur hans.
þetta væri auövitaö stuttur tlmi
og allt of fár sýningar sem yrftu á
verkinu. íslenski dansflokkurinn
ynni viö mjög erfiðar aðstæður,
hann væri neðst í leikhúspíramid-
anum, en hefði á að skipa góðum
dönsurum. Hann þyrfti á stuðn-
ingi og skilningi að halda.
Hvað tekur svo viö hjá Eske
Holm, þegar hann hverfur héðan?
„Það verftur spennandi verk-
efni”, svaraði hann. „Við erum
þrir sem höfum fengið styrk til að
setja upp stóran dans- og söng-
leik. Það eru rithöfundarnir
Klaus Rifbjerg og Jesper Jensen
sem sjá um textann, ég sé um
dansana og uppsetninguna. Vift
ætlum aö frumsýna í vor og sýna I
sttíru tjaldi í Fælledparken I
Kaupmannahöfn. Leikararnir og
dansararnir verður fólk úr þess-
um htípum sem nú gengur at-
vinnulaust, en það var einmitt
vegna þess sem við fengum
styrkinn. Leikurinn heitir Sigur-
vegarinn og segir sögu heims-
valdastefnunnar gegnum ald-
irnar.”
Nú tekur Eske Holm viðbragð,
stekkur upp og segist þurfa aö
koma æfingunni af stað aftur.
Allan timann meðan við rædd-
umst við var hann öðru hverju að
teygja sig og beygja, liðka fæt-
urna og bolinn, enda sagöist hann
verða að hita sig upp fyrir æfing-
una á Vorblótinu. Þar dansar
hann sjálfur hlutverk karlmanns-
ins.
Dansflokkurinn tók sér stööu á
sviðinu, fyrstu tónarnir heyrðust
og dansinn hófst. Konurnar svifu
um, en allt f einu sást eitthvað
óvenjulegt, karlmaður stökk inn á
sviöið, sjálfur ballettmeistarinn
og það fór ekkert á milli mála að
hér var þrautþjálfaður dansari á
ferð. Erotikin náði yfirhöndinni á
sviðinu, en áður en dauðann bar
aö urðum við útsendarar dag-
blaös alþýðurmar aö koma okkur
á braut til annarra starfa, kveðja
magnaða ttínlist Stravinskis og
dansarana á sviði Þjóðleikhúss-
ins. —ká
Hvaft sjá þær? Eitthvaft er að raska jafnvæginu.
Lögreglan og ibúarnir eigast vift i einu atrifta Hjartaknúsarans. Eske Holm leggur
á ráðin.
Vorblótift vift tónlist Stravinskis. Konan og mafturinn dragast hvort aft
öðru, cn aftrir horfa á meft tortryggni.
Þaft er skammt stórra höggva
i milli hjá islenska dansflokkn-
um. Sýningum á ballettinum
Btindisleik er nýlega lokift og
nií eftirhelgina verfta frumsýndir
tveir ballettar. Hinn fyrri nefnist
Hjartakndsarinn og er eftir Dan-
ann Eske Holm; hinn slftari er
Vorblótiftvift tónlist Stravinskis I
dtsetningu Holms.
1 Þjöftleikhdsinu var verift aft
æfa af krafti þegar blaftamann og
ljósmyndara bar aft garfti. Á svift-
inu var ballettflokkurinn aft taka
sporin og I kringum þær sveif
dansarinn og dansahöfundurinn
Eske Holm meft fyrirskipanir og
leiftbeiningar.
Eske Holm er mjög vel þekktur
í Danmörku. Hann var dansari
við konunglega danska ballettinn
en var afar ósáttur viö þann
gamaldags anda sem þar réði
rikjum. Hann sagði skilið við hið
konunglega og ákvað að reyna sig
á eigin vegum. Hann hefur æft
með eigin flokki og sett upp sýn-
ingar, en han er ekki slður
þekktur fyrir það sem hann hefur
skrifað. Hann hefur gefið út
bækur sem fjalla um hlutverk
kynjanna, karlahlutverkið, kyn-
lifiðogþær kröfur sem gerðar eru
til fólks i daglega lifinu. Hann
hefur einnig fjallað um likamann,
hvernig fólk getur beitt honum
meö aukna velliðan fyrir augum
og notað likamann til að öðlast
sjálfsöryggi. En fyrst og fremst
er Eske Holm koreograf — hann
semur og setur upp ballett, hann
vill segja eittaö og sýna með
dansinum og nota hann til að
fjalla um mál sem skipta okkur
einhverju.
Hjartaknúsarinn var frum-
sýndur i Kaupmannahöfn sl.
sumar og sýndur þar fram á
haust. Hann er byggður upp af
nokkrum myndum sem allar sýna
einhver form kúgunar. Eske
Holm sagöi okkur að hann hugs-
aði ballettinn alltaf myndrænt.
Hann hugsaði sér t.d. einhverjar
tvær tílikar persónur og léti þær
svo dansa saman, það væri svo
spennandi að blanda saman ólik-
um myndum og leika sér með þær
i dansinum. Hjartaknúsarinn
hefur tviræða merkingu á dönsku,
orðið getur bæöi þýtt einhver sem
kremur hjartað og lika karl-
maður sem konur falla fyrir unn-
vörpum. Atriðin eru sex og eru
byggð upp þannig að þeim er
gefið ákveðið heiti, en þegar til
kemur sýna þau eitthvað allt
annað. Sviðið er fjölleikahús og
tónlistin er úr ýmsum áttum.
Fyrsta atriðiðheitir Upp og niftur
og sýnir annars vegar konu sem
stendur uppi i stiga á leið niður og
hins vegar hjón sem vilja komast
upp þann sama stiga. Annað at-
riöið nefnist Grand Pas de deux
og segir frá stdlku sem liggur i
spennitreyju og lætur sig dreyma
um prins sem muni frelsa hana,
hann birtist en þegar til kemur
stendur hann ekki undir þeim
kröfum sem til hans eru gerðar.
Þriðja atriðið er Strip Tease, kona
er aö afklæðast og biöur dauöa
sins. Hún deyr en vorður sem er
þar hjá lætur sig það litlu skipta.
Eske Holm sagði okkur að þetta
atriði hefði orðiö til fyrir áhrif frá
sjónvarpsmyndunum Holocaust,
þar sem fangavöröur sást fá sér
sigarettu innan um allan dauðann
og skelfingarnar. Fjórða myndin
heitir Jean og Julie — stéttabar-
átta og grin. Þar eigast við yfir-
stéttarkona og vélamaður.
Fimmta atriöið er eins og fram-
hald af hinu fjórða; þar er yfir-
stéttarkonan aftur mætt, að þessu
sinni með forstjóra sér við hlið.
Þau drekka kampavin og horfa á
dans starfsfólksins. Sjötta og síð-
asta atriði Hjartaknúsarans
heitir Davift og Goliat, þar er
efniviðurinn átök þau sem uröu i
Kaupmannahöfn sl. vor þegar
börn og ibúar hverfisins á Nörre-
bro reyndu að verja stóran leik-
ýmsum
myndum
Dansarinn Eske Holm
með íslenska dansflokknum
Dansflokkurinn á fullum dampi.
völl fyrir lögreglunni sem gekk
erinda borgap'firvalda og bygg-
ingarfyrirtækis sem ætlaði að
reisa hds þar sem börnin léku sér \
áður. Þar var barist og götuvigi
voru reist, Davið átti við Goliat að
etja og hinn siöarnefndi sigraði að
þessu sinni.
Vorbltítift viö tónlist Stravinskis
er vel þekktur ballett, en Eske
Holm fer sinar eigin leiðir. Vor-
bltítið var frjósemisblót og þar
var stúlku ftírnað. I uppsetningu
Holms er karlmanni fórnað.
Dansinn er byggður umhverfis
karlmanninn sem birtist og
veldur tírtía og konuna sem tekur
sig Ut Ur hópnum til aö forvitnast
og kanna þessa mannveru sem
kemur öllu Ur skorðum. I lokin
deyr karlmaðurinn, stUlkan
stendur ein eftir og hefur verið út-
skUfað úr hópnum.
Æfingar á ballettunum hafa
staðiö frá þvi i lok janúar. Ég
spurði Eske Holm hvort það væri
yf ir höfuð mögulegt að ná góöum
árangri á svo stuttum tima meö
dansflokki sem hann þekkti ekki
neitt. Hann brosti við og sagði að