Þjóðviljinn - 03.03.1981, Qupperneq 5

Þriðjudagur 3. mars 1981. ÞJÓÐVILJlNN — SIÐA 5
HJÁLMAR ÓLAFSSON;
,,Ráðstefnan á
dansgólfinu”
Þríþætt störf
Rúmur aldarfjórðungur er lið-
inn siðan Norðurlandaráði var
komið á fót. Hefur árangur af
starfi þess og efling norrænnar
samvinnu á þessum tæpum
þremur áratugum brotið blað i
samstarfi norrænna bræðra-
þjóða. Samvinnan hefur ekki sést
borið árangur að þvi er varðar
einstaka ibúa á Norðurlöndum.
Það er fyrst og fremst þvi að
þakka að viðhorf margra þjóð-
félagshópa innan Norðurlanda
hafa verið mjög jákvæð. Ljóst er
að norrænar hugsjónir og norræn
samvinna eiga bjarta framtið og
muni eflast og dafna sé unnt að
viðhalda þeim jákvæðu viðhorf-
um til þeirra mála sem eiga sér
djúpar rætur i erfð og sameigin-
legri sögu norrænna þjóða.
Norræn samvinna hefur allt frá
þvi á 7. áratugnum tekið nokkr-
um breytingum a.m.k. i tvennu
tilliti.
Stöðugt fleiri þjóðfélagshópar
hafa átt tækifæri á raunhæfu
samstarfi. A sama tima hefur
skrifstofuhald og stofnanafjöldi
opinberra aðila i norrænu sam-
starfi vaxið allverulega.
Þeir sem fylgst hafa með þeim
umræðum er fram hafa farið á
liðnum árum um framtið og inn-
tak norrænnar samvinnu hafa
greinilega orðið þess áskynja að
gagnrýnin beinist einkum að
auknu skrifstofuveldi og vaxandi
stofnanafjölda.
Þriðji þátturinn sem menn hafa
rekið hornin i er hin árlegu þing
Norðurlandaráðs, sem m.a. hafa
verið nefnd pappirskvörn eða
ráðstefnan á dansgólfinu.
Margt bendir til þess að þessir
þrir þættir kynnu að eiga veiga-
mestan þátt i að veikja hin já-
kvæðu viðhorf sem erfðir, saga og
góður árangur hafa skapað til
norrænnar samvinnu.
Hægri hönd viti
um þá vinstri
Allan 7. áratuginn þróaðist
norrænt samstarf hröðum skref-
um. Þar af leiddi að eðlilegt var
að efla skrifstofuhaldið og skipu-
lagsstörfin. A öndverðum 8. ára-
tugnum var norrænu ráðherra-
nefndinni komið á fót og öðrum
samstarfsstof nunum.
í tengslum við þær risu nýjar
skrifstofur og starfsmannafjöld-
inn óx með jöfnum hraða.
Aður höfðu menn unnið meira
að norrænni samvinnu af hugsjón
og þvi var þetta aukna skrifstofu-
vald gömlum áhugamönnum
nokkur þyrnir i augum. Sam-
vinnustofnanirnar hefðu átt að
geta, eftir þvi sem leið á áttunda
tuginn, gert nákvæma grein fyrir
og rökstutt hvað umræddar
breytingar hefðu til sins ágætis
með vaxandi embættismanna-
fjölda i þjónustu sinni.
En upplýsingastreymið var
ekki nógu stritt, og þvi mistókst
að rökstyðja nauðsyn breyting-
anna fyrir öllum almenningi svo
að fullu gagni kæmi. Ekki var það
raunar ætlunin að á skrifstofum
ráðherranefndarinnar yrði heill
her embættismanna. Vegna
skorts á upplýsingum og frétta-
flutningi komust menn á þá skoð-
un að hér væri eingöngu um að
ræða aukningu á skrifstofuhaldi
án þess að raunveruleg þörf væri
á þvi.
Það er fyrst á miðjum siðasta
áratug að upplýsingaþjónusta
norrænu samstarfsstofnananna
lætur til sin taka fyrir alvöru. Þó
nær sú þjónusta enn i dag langt-
um of skammt, þegar horft er til
þess hve umfangsmikil og viðtæk
norræn samvinna er. Það eru t.d.
bara Norðurlandaráðsdeildirnar i
Sviþjóð og Finnlandi sem hafa i
þjónustu sinni sérstakan blaða-
fulltrúa i fullu starfi.
Rétt er að minnast þess að hér-
lendis er enginn, segi og skrifa
enginn, starfsmaður i þjónustu
islensku Norðurlandaráðsdeild-
arinnar, hvorki til upplýsinga-
þjónustu né annarra bráðnauð-
synlegra starfa. Vonandi verður
þvi kippt i lag innan tiðar.
Raunar er mjög þörf á þvi að
islensk stjórnvöld og aðrir aðilar
sem hlut eiga að norrænni sam-
vinnu hérlendis móti sér ákveðna
stefnu i samstarfi sinu við hin
Norðurlöndin. Nauðsynlegt er að
samræma störf þeirra Islendinga
sem aðild eiga að hinum opinberu
stofnunum Norðurlandaráðs svo
að hægri höndin viti, hvað sú
vinstri aðhefst og gagnkvæmt,
þannig að ekki séu uppi mis-
munandi sjónarmið islenskum
málstað til óþurftar.
Um norrænu
félögin
Norrænu félögin hafa um lang-
an aldur unnið að framgangi
norrænna hugsjóna með veruleg-
um árangri. Þau voru brautryðj-
endur Norðurlandaráðs. Mörg
baráttumál þeirra hafa náð fram
að ganga á vettvangi Norður-
landaráðs. Enn er stefnuskrá
Norrænu félaganna vegvisir
Norðurlandaráðs með nokkrum
hætti.
Petta Poutanen fyrrum blaða-
fulltrúi finnsku Norðurlandadeild-
arinnar kveður upp úr um það að
starfsemi Norrænu félaganna
gefi þessu alþjóðlega samstarfi
þá hlýju sem geri norræna sam-
vinnu á þeirra vegum skemmti-
lega og árangursrika — óbundna
ströngum reglum og kreddum og
svifaseinu skrifstofu veldi.
Norrænu félögin hafi vegna
starfsreynslu sinnar alla mögu-
leika á að geta leiðrétt og fært til
betri vegar misskilning sem upp
hefur komið i norrænu samstarfi
og skrifstofumennsku.
Forsendur Norrænu félaganna
eru mun betri en blaðafulltrúa
hinna opinberu samstarfsstofn-
ana, sem raunar eru hlekkir i
hinu svokallaða embættismanna-
kerfi. Opinberu samstarfsstofn-
anirnar ættu að viðurkenna þess-
ar staðreyndir og auka verulega
stuðning sinn við Norrænu félög-
in, segirPekka Poutanen.
Norðurlandaráð og aðrar opin-
berar höfuðstofnanir norrænnar
samvinnu hafa annað slagið verið
nefndar pappirskvarnir eins og
ég minntist á áðan. Sjaldan er þó
spurt hves vegna þessi nafngift
hefur skotið upp kollinum. Ég trúi
að orsakarina sé enn að leita i
Hjálmar Ólafsson: Gagnrýnin
hefur einkum beinst að auknu
stofnanaveldi og árlegum þingum
Norðurlandaráðs, sem nefnd hafa
verið pappirskvörnin og ráð-
stefnan á dansgólfinu.
Villandi
nafngift á
merku starfi
Nordur-
landaráðs
alltof takmarkaðri upplýsinga- og
fréttaþjónustu.
Samstarfskerfið óx hratt og
mikið efni sem frá þvi kom, álits-
gerðir og skýrslur, hlóðust upp
e.t.v. ennþá hraðar. A árlegum
þingum sinum gerir Norður-
landaráð ályktanir, sem fjallað
geta um öll hugsanleg svið þjóð-
lifsins. Tillögur eru fram bornar
af einstökum þingmönnum. Þeim
ervisað til þingnefnda sem starfa
allt árið meira og minna, til ráð-
herranefndarinnar og rikis-
stjórna allra norrænu landanna.
Þá koma venjulega fram álits-
gerðir um tillögurnar. Umsagna
um þær er leitað mjög viða. Aðrar
samstarfsstofnanir senda og frá
sér skýrslur og álitsgerðir. 1 þess-
um skýrslum er að jafnaði gerð
rækileg grein fyrir sérsviði eða
sérvanda allra hinna norrænu
rikja og þannig áfram utan enda.
Að sjálfsögðu er hér farið að
reglum lýðræðisins. Sú spurning
hlýtur þó að vakna hvort ekki
megi með einhverjum hætti gera
málsmeðferðina auðveldari og
greiðari.
Ekki hefur tekist að skapa enn
sem komið er hentugan farveg til
upplýsinga og fréttamiðlunar á
öllum þessum álitsgerðum.
Skýrslum er dreift i ýmsar áttir.
Það er svo að sjá að ekki sé um
samræmdar aðgerðir að ræða.
A stundum fær maður sama
efnið frá mismunandi aðilum.
Litur út fyrir oft á tiðum að skipu-
lag skorti á dreifingunni. Þannig
ber það við að sami móttakandi
fái allt frá álitsgerðum um öxul-
þunga vörubila til tillagna um há-
tiðarhöld á barnaári.
Þetta ómarkvissa dreifingar-
kerfi gefur þó hugmyndir um
rikuleg fjárráð; þegar starfshóp-
ar sem málin varðar hreint ekki
neitt fá allt að þvi hálft hundrað
álitsgerða á ári hverju, sem betur
væru komnar á öðrum stöðum.
Þörf er á að gera athugun á þvi,
hvort samstarfsstofnanirnar
gætu ekki dregið úr útgáfukostn-
aði.
Það kynni þó kannski að vera
hentugast að byrja á þvi að koma
lagi á dreifinguna á þvi efni sem
skrifstofur norrænu samstarfs-
stofnananna láta frá sér fara.
Endurskoðun á
hlutverki
Námskeið og ráðstefnur eru
rikir þættir i norrænu samstarfi.
Að þeim standa samstarfsstofn-
Framhald á bls. 13
1891-1981
Málefni aldraðra
Verzlunarmannafélag Reykjavíkur heldur borgarafund
um málefni aldraðra að Hótel Sögu, Átthagasal,
laugardaginn 7. marz klukkan 14.00.
Fundurinn er öllum opinn.
Þeirra hlutskipti í dag, verður okkar á morgun.
Hvernig búum við að þeim sem arfleiddu okkur að velferðarþjóðfélaginu?
Eru kjör þeirra í samræmi við hugmyndir æskunnar um eigið ævikvöld?
Frummælendur verða:
Skúli Johnsen
borgarlæknir.
Adda Bára Sigíúsdóttir,
formaður heilbrigðisráðs
Reykjavíkurborgar.
Albert Guðmundsson
alþingismaður.
Ásthildur Pétursdóttir
húsmóðir.
Pétur Sigurðsson
alþingismaður.