Þjóðviljinn - 03.03.1981, Blaðsíða 16

UOÐVIUINN
Þriöjudagur 3. mars 1981.
Aðalslmi Þjóðviljans er 81333 kl. 9-20 mánudag til föstudaga. Utan þess tima er hægt að ná i blaðamenn og aöra starfsmenn blaðsins i þessum simum: Ritstjórn 81382, 81482 og 81527, umbrot 81285, ljósmyndir 81257. Laugardaga kl. 9-12 og 17-19 er hægt aö ná I afgreiðslu blaösins isima 81663. Blaðaprent hefur sima 81348 og erublaðamenn þar á vakt öll kvöld. Aðalsími 81333 Kvöldsími 81348 Helgarsími afgreiðslu 81663
Urskurður Sakadóms:
Prófsteinn á
prentfrelsið
í gærmorgun var i Sakadómi
Reykjavfkur kveðinn upp sá úr-
skuröur að tveir blaðamenn verði
látnir hlita vitnaskyldu og svara
spurningum Rannsóknarlögreglu
ríkisins um hverjir eru heim-
ildarmenn þeirra að tilteknum
fréttum. Orskurðinum hefur ver-
ið áfrýjað til Hæstaréttar sem
tekur málið væntanlega fyrir i
vikunni.
Hér er um að ræða fréttaflutn-
ing Dagblaðsins af svonefndu
Kötlufellsmáli, en þann 31. janúar
s.l. var frá þvi greint i blaðinu að
Björg Benjamfnsdóttir hefði ját-
að fyrir forstöðumanni trúarsafn-
aðar sem hún tilheyrir að hafa
orðið manni sinum að bana
sunnudaginn 26. janúar. 1 kjölfar
þessarar fréttar óskaði Árni Guð-
jónsson, hrl. f.h. Einars J. Gisla-
sonar forstöðumanns Filadelfiu-
safnaðarins eftir rannsókn á þvi
hvernig þessi frétt hefði borist til
blaðsins, en formenn trúarsafn-
aða, eins og prestar þjóðkirkj-
unnar, eru bundnir þagnarheiti
gagnvart safnaðarbörnum sin-
um.
Hallvarður Einarsson, rann-
sóknarlögreglustjóri sagði i gær
að málið snerist eingöngu um
þessa kröfu lögmannsins, og hann
hefði talið rétt að leita eftir úr-
skurði um vitnaskyldu blaða-
mannanna Atla Steinarssonar og
ómars Valdimarssonar eftir að
þeir hefðu neitað i lögreglurann-
sókn og fyrir dómi að segja til
heimildarmanna sinna.
Hjörtur Aðalsteinsson, saka-
dómari, sem kvað upp úrskurðinn
i gær, sagði að hér væru ákveðnir
hagsmunir sem rækjust á, þ.e.
annars vegar þeir hagsmunir
blaðamannanna að halda heim-
ildarmönnum sinum leyndum og
hins vegar hagsmunir ákæru-
valdsins að upplýsa brot, en
grunur léki á að heimildarmenn
blaðamannanna hafi rofið
þagnarskyldu sina en það er
refsivert og getur varðað fangelsi
allt aö einu til þremur árum eftir
tilgangi og afleiðingum brotsins.
Sagðist Hjörtur telja að þeir
hagsmunir ákæruvaldsins að
upplýsa brot af þessu tagi væru
rikari en hagsmunir blaðamann-
anna og þvi eðlilegt að þeim væri
gert skylt að bera vitni i málinu.
Neiti blaðamennirnir enn að bera
vitni ef úrskurðurinn verður stað-
festur, varðar það fangelsi allt að
sex mánuðum.
Hallvarður Einvarðsson var
spurður að þvi i gær hvort hann
teldi ekki nauðsynlegt að blaða-
menn héldu trúnaði við heim-
ildarmenn sina og sagði hann að
það hlyti aö fara eftir mati hverju
sinni. Rifjaði hann upp úrskurð i
Sakadómi Reykjavikur þar sem
ritstjóra var ekki gert skylt að
hlita vitnaskyldu, en i þvi tilviki
var fjallað um sakarefni sem að-
eins varðaði sektum. Hér væri um
þyngri viðurlög og þvi alvarlegra
sakarefni að ræða, þ.e. brot á
trúnaði i opinberu starfi, og þvi
hefði mat sitt verið að óska eftir
úrskurði um vitnaskyldu blaða-
mannanna. —AI
Atli Steinarsson, blaðamaður:
Gætum eins
pakkað saman!
Við munum ekki gefa upp nöfn
heimildarmanna okkar. Við gæt-
um alveg eins pakkað saman og
reyndar fleiri blaðamenn en við
sagði Atli Steinarsson, blaðamað-
ur i samtali við Þjóðviljann i gær.
Við munum þvi halda fast við
neitun okkar cnda skaðar þaf
ekki rannsókn Kötlufellsmálsins
Atli sagði að fréttin um játning-
una hefði komið deginum fyrr i
Dagblaðinu en öðrum blöðum og
þegar lögmaður Einars J. Gisla-
sonar heföi kært, hefði hann og
Ómar Valdimarsson fréttastjóri,
(en fréttin var merkt þeim), verið
kallaðir til yfirheyrslu. Ég var þá
strax spurður um aðrar fréttir,
sagði Atli, m.a. frétt frá 29. janú-
ar þar sem fjallað var um bensin-
brúsa og getum að þvi leitt að um
bensinbruna hefði verið að ræða.
Skýrt var tekið fram i fréttinni að
hún væri óstaðfest.
Hallvarður óskar eftir að ég
svari þvi við hvaða ibúa ég hafi
talað i Kötlufelli 11 og við hvaða
slökkviliðsmenn ég hafi talað, en
ég hafði svarað spurningum um
bensinið á þann veg að ég hafi tal-
ið við sérfróða menn um bruna,
m.a. slökkviliðsmenn.
Hér er um tvö mál að ræða,
sagði Atli, og ég sé ekki betur en
kæra Einars J. Gislasonar sé not-
uð sem átylla til þess að koma
höggi á einhvern éða ná fram
hefndum. Við erum ekki að leyna
einu eða öðru sem hindrar að
Kötlufellsmálið verðiupplýst og
þvi munum við halda fast við
neitun okkar, sagði hann að lok-
um.
—Al
Formaður blaðamannafélagsins:
Mikflvægt að reglan um
trúnað sé virt
Ég á von á að stjórn
Blaöamannafélags tslands
taki þetta mál upp mjög
fljótlega, sagði Kári Jónas-
son, formaður Bt i gær, en
þarna er um að ræða kröfu
um að blaðamenn brjóti
gegn siöareglum félagsins.
Kári sagði mikilvægt að 2.
grein siöareglna B1 sé virt,
;n i henni segir m.a. að
álaðamanni beri að virða
nauösynlegan trúnað viö
neimildarmenn sina. Þaö
varðar prentfrelsið og lýð-
ræðið miklu aö þessi regla sé
haldin, sagði Kári. Islenskir
dómstólar hafa heldur ekki,
svo ég viti til, gengið hart á
blaðamenn að segja til heim-
ildarmanna sinna og reynd-
ar er hið sama að segja um
nálæg lönd.
Þá sagði Kári að ólafur
Jóhannesson, ráðherra og
lagaprófessor hefði fyrir
nokkrum árum fjallað um
þessa reglu i grein sem
birtist i Úlfljóti, timariti
laganema en þar segir Ólaf-
ur: „Sérstaklega er nauð-
synlegt aö blaöamenn hafi
rétt til að neita að segja til
heimildarmanna sinna.” Ég
tel þvi mikilvægt að blaða-
mennirnir standi við yfirlýs-
ingar sinar og neiti þessari
kröfu, sagöi formaður
Blaðamannafélags Islands.,
—AI
Gunnar G. Schram, dómsforseti Lifs og lands kynnir fundarmönnum niðurstöðu kviðdóms sem situr
honum á vinstri hönd. Hann skipuðu: Sigurrós Þorgeirsdóttir, Arni Björn Guðjónsson, Ragnheiður
Brynjolfsdóttir, Erlingur B. Thoroddsen, Þórir Einarsson, Guðrún Hllðar, Asa Anderssen, Gunnar M.
Hansson, Anna Rist, Þór Sigþórsson, Bjarni Halldórsson og Bogi Arnar Finnbogason. Ljósm —A1
Kviðdómur
Lífs og lands:
1
Reykjavfloirflugvöll
ber aö leggja niður
„Kviödómur liefur komist að
niðurstööu og svarað spurning-
unni: Ber að leggja Reykja-
víkurflugvöll niður?, þannig að
7 hafa sagt já og 5 nei.”
Þannig íauk „réttarhöldum”
Lifs og lands um framtið
Reykjavikurflugvallar s.l.
sunnudag en húsfyllir var við
málflutninginn sem stóð i tæpa
fjóra tima. Gunnar G. Schram,
prófessor stýrði „dómþinginu”,
lögmennirnir Ragnar Aðal-
steinssonog Jón E. Ragnarsson
önnuðust málflutning og leiddu
vitni máli sinu til stuðnings.
Mælti Ragnar i móti og Jón E.
með flutningi vallarins frá
höfuðborginni. Tylftardómur
borgara, valinn af handahófi eftir
þjóðskrá lagði siðan mat á það
sem fram kom i málinu.
Jón E. Ragnarson lagði
áherslu á að Reykjavikurflug-
völlur uppfyllti ekki i núverandi
ástandi þær öryggiskröfur sem
gera yrði og stórfé þyrfti að
leggja i endurbætur hans, m.a.
að lengja og styrkja brautir,
byggja ný flugskýli og flugstöð.
Skynsamlegra væri að eyða þvi
fé i miölungsstóran innanlands-
flugvöll i Kapelluhrauni eða á
Alftanesi. Þá sagði Jón það
óforsvaranlegt að hafa flugvöll-
inn i miðri byggð. Af honum
stafaði stórhætta ef eitthvað
brygði útaf, auk efna- og hljóð-
mengunar. Leiddi Jón fjögur
vitni: Rúnar Bjarnason slökkvi-
liðsstjóra, Bjarka Jóhannsson,
arkitekt og skipulagsfræðing,
Ólaf Haraldsson, flugumferðar-
stjóra i Keflavik og Skúla
Johnsen borgarlækni.
Ragnar Aðalsteinsson lagði
áherslu á hagkvæmni þess að
hafa flugvöllinn einmitt þar sem
hann er og taldi hann það mesta
glapræði fjárhagslega séð að
leggja hann niður, þó ekki mætti
eingöngu lita á fjárhagshlið
þessa máls. Flugvöllurinn væri
ekki eingöngu fyrir Reykvik-
inga: fólk úti á landsbyggðinni
hefði meiri þörf fyrir hann, —
það þyrfti að geta komist i
stjórnsýslustofnanir borgar-
innar á sem allra skemmstum
tima. Hætta væri á að höfuð-
borgin glataði stöðu sinni sem
slik og draga myndi úr innan-
landsflugi ef af flutningnum
yrði. Taldi Ragnar að ekki staf-
aði óeðlilega mikil hætta af vell-
inum og tækniþróun i öryggis-
búnaði væri núverandi staðsetn-
ingu hans i hag. Ragnar leiddi
einnig fjögur vitni: Agnar
Kofoed Hansen.flugmálastjóra,
Þorgeir Pálsson, dósent i verk-
fræði Hl, Einar Helgason,
deildarstjóra innanlandsflugs
Flugleiða,og Bjarna Einarsson, !
frkvstj. byggðadeildar Fram-
kvæmdastofnunar.
Gott fundarform
Þetta mun vera i annað sinn
sem Lif og land gengst fyrir
fundi með þessu sniði um flókið
og fjölþætt deilumál en hið fyrra
var hvalveiðar tslendinga. •
Þetta fundarform er mjög vel til
þess fallið að upplýsa menn um
með- og mótrök i viðkomandi
máli og bæði skemmtilegra og ■
aðgengilegra en t.d. lestur
langra skýrslna eða kappræöu- I
fundir svo eitthvað sé nefnt
Það tók kviðdóminn ekki ■
nema 15 minútur að komast að I
fyrrgreindri niðurstöðu en tekið
skal fram að Lif og land hefur I
ekki markað neina stefnu i þess- ■
um málum og er ekki bundið af
niðurstöðu fundarins.
Sem fyrr segir var salurinn
þéttsetinn en það vakti furðu ■
margra hversu fátt var þar um
áhrifamenn borgar og rikis.
Einungis einn borgarfulltrúi, I
Sigurjón Pétursson.sat fundinn, 1
en sem kunnugt er eru borgar-
fulltrúar fimmtán talsins og
þingmennirnir eru vist ennþá ■
sextiu. '
____________________________“"J
Verður öryggismálaumræða leyfð á þingum Norðurlandaráðs?
Látum ekki herfrœðinga
gegnsýra hugsanagang
— sagdi Anker Jörgensen forsætisráðherra
Það fréttnæmasta við Norður-
landaráösþing eru oft á tiðum
umræður uin öryggis- og utan-
ríkismál vegna þess aö EKKI er
til þess ætlast að þau séu tii um-
fjöllunar á þessum vettvangi.
I.ars Werner formaður VPK i Svi-
þjóð bryddaði á þessum málum i
ræðu í gær, og ræddi um mögu-
leikana á þvi að Noröurlandaráð
fjallaði um öryggis- og utanrikis-
mál. Ekki i þvi skyni að gera
ályktanir, heldur til þess að skipt-
ast á skoðunum og samræma
vissa þætti á þessum sviðum.
Lars Werner nefndi meðal ann-
ars að i Noregi, Sviþjóö og Finn-
landi væru starfandi óháðar
Friðarrannsóknarstofnanir sem
könnuðu öryggismál, og varpaði
fram þeirri hugmynd að Norður-
landaráð gæti faliö þeim að at-
huga mál meö skipulögðum hætti.
Þá f jallaði Werner um hina miklu
umræðu sem nú á sér stað á
Norðurlöndum um kjarnorku-
vopn og tók undir áskorun ráð-
stefnu fulltrúa æskulýðssamtak-
anna til Norðurlandaráös um aö
ráðið lýsi þvi yfir aö Norðurlönd
séu kjarnorkuvopnalaust svæði.
K.B. Andersen, fyrrum utan-
rikisráðherra Dana, kvaðst i um-
ræðunum ekki hafa neitt á móti
þvi að rætt væri um öryggis- og
alþjóðamál á þingum Norður-
landaráðs, en hann væri á móti
þvi að fella slíkar umræður i
fastan farveg, og kvaöst ekki
skilja hvers vegna Werner vildi
byrja á þvi að þau lönd, þar sem
engin kjarnorkuvopn væru, lýstu
þvi yfir að þau væru án kjarn-
orkuvopna.
Anker Jörgensen, forsætisráð-
herra Dana tók i sama streng, og
kvað þaö standa stórveldunum
nær aö gefa slikar yfirlýsingar.
Norðurlönd væru laus við kjarn-
orkuvopn, það væri raunveru-
leiki, og þau væru enginn þrösk-
uldur i vegi fyrir þvi aö dregið
yrði Ur atómkapphlaupinu.
Hinsvegar lagði Anker Jörgen-
sen þunga áherslu á aö Norður-
lönd þyrftu að leggjast gegn þvi
að herfræðihugsunarháttur gegn-
sýrði hugsunargang ráðamanna i
kjölfar versnandi heimsástands,
innrásar Sovétmanna i Afghan-
istan og „kerfisbreytingar” i
Bandarikjunum. Ljóst var af
ræðu Ankers, að hann hafði þung-
aráhyggjuraf „hernaðarstefnu”
i Bandarikjunum og afleiðingum
þess á sambúð risaveldanna.
Hann kvað öryggismálastefnu
vissulega vera hernaðarlega öðr-
um þræði, en þó mættu menn ekki
gleyma viljanum til þess að vinna
saman og leysa mál meö friði.
---ekh