Þjóðviljinn - 02.07.1981, Side 1

UOBVIUINN
Fimmtudagur 2. júli 1981 146. tbl. 46. árg.
í BEGIN ÁFRAM ]
Begin, fráfarandi forsætisráðherra Israels tilkynnti i
■ gær að hann hefði náð samkomulagi við Þjóðlega trúar-
flokkinn um myndun nýrrar samsteypustjórnar, en þessir
flokkar tveir stjórnuðu landinu sl. fjögur ár.
Likudbandalag Begins og Verkamannablökkin i stjórn-
arandstöðu fengu 48 og 49 þingsæti i kosningunum i fyrra-
dag. 23 þingsæti skiptast þá milli smáflokka og mundu þó ■
nokkrir þeirra ekki koma til greina i samstarfi við stóru
■ blakkirnar tvær. m
John Lehman flotamálarádherra Bandaríkjanna i viötali viö Defence Week:
Flotinn hefiir fengið
nýtt árásarhlutverk
/
...Ná á aö sækja aö Rássum sunnan Islands og neyöa þá i enn meiri flotaþenslu...
Bandariski flotinn hefur nú
fengið nýtt sóknarhlutverk, segir
John Lehmann flotamálaráð-
herra Bandarikjanna I samtali
við Defence Week 8. júni s.l.
Þessu sóknarhiutverki er honum
meðal annars ætlað að gegna á
svæðinu norðan linunnar milli
Grænlands — islands — og Bret-
lands, sem nefnd hefur veriö
GIUK-hliðið. Tilgangurinn er að
sögn Lehmans að neyða Sovét-
menn til þess að leggja meira fé i
flota sinn og varnir i tengslum við
Murmansk og Kolaskaga, en með
þvi telja Bandarikjamenn að So-
vétmönnum verði erfiðara um vik
að efla vigbúnað sinn i
Miö-Evrópu enn frekar. Stefna
bandariska flotamálaráðherrans
og Reagan stjórnarinnar er þvi i
fullu samræmi við þá niðurstöðu
greinar Joel S. Wit i febrúarhefti
Scientific American, sem Þjóð-
viljinn hefur rækilega kynnt, að
Bandarikjamenn séu að „neyða
Sovétmenn út á.sjó”, þar sem
þeir fyrrnefndu hafa yfirburði.
Röksemdafærslan er sú að mæti
Sovétmenn ekki boðaðri flotaút-
þenslu Bandarikjamanna á
Norður-Atlantshafi með gagnráð-
stöfunum muni þeir siðarnefndu
geta grandað helstu flota- og
kjarnorkuvopnahreiðrum Sovét-
manna i „fyrsta höggi.”
Flotinn inn á háspennu-
svæðin
John Lehman segir i viðtalinu
að Carter-stjórnin hafi ekki haft
neina stefnu i flotamálum. Hlut-
verk flotans hafi verið að vera
bakhjarl aðgerða i Mið-Evrópu og
hann hafi i höfuðdráttum átt að
vera til taks sunnan GIUK-hliðs-
ins og mynda þar varnarlinu.
Hugmyndir hermála- og flota-
málaráðherra Carters hafi verið i
þá veru að bandariski flotinn
kæmi aö litlu gagni i 30-daga
striði eins og nútimastriðum er nú
lýst á teikniborðum herstjóra.
„Flotamálastefna okkar er
fólgin i þvi að stækka flotann að
þvi marki að hann verði fær um
að fara inn á aöal háspennu-
svæðin sem okkur eru mikil-
vægust,” segir Lehman i viðtal-
inu. „Þetta þýðir ekki að við för-
um og ráðumst á Sovétmenn hvar ,
sem þeir eru fyrir ei.igöngu I
vegna þess að okkur verður það j
kleift.
Bylting í Olíuverslun fslands:
• •
Onundur rekinn?
Eftir 34 ára starf hjá Oliuversl-
un islands, þar af 15 ár sem for-
stjóri félagsins, lætur önundur
Ásgeirsson af störfum samkvæmt
eigin ósk, að þvi er segir i frétta-
tilkynningu sem félagið sendi frá
sér i gær.
t sömu fréttatilkynningu þakk-
ar önundur samstarfsmönnum
fyrir ánægjulegt samstarf á liðn-
um árum og lætur i ljós þá ósk að
áfram verði góð samstaða um
málefni Oliuverslunarinnar og að
félaginu megi vel farnast i fram-
tiöinni.
Kunnugir segja hins vegar að
ekki sé allt eins slétt og fellt og
látiö er að liggja i fréttatilkynn-
ingu félagsins, heldur hafi
önundur i raun veriö rekinn.
Ástæður þess eru einkum taldar
þær, aö hagur Olis hefur verið
nokkuð lakari á siöustu árum en
hjá hinum oliufélögunum tveim-
ur. Slæmt samband hafi verið
milli önundar og stjórnarmanna
fyrirtækisins, en útslagið hafi
gert, að á siðasta aöalfundi fé-
lagsins sem haldinn var nýlega
urðu miklar breytingar á hluta-
fjáreign félagsins, og samfara þvi
var Gunnar Guðjónsson skipa-
miðlari kjörinn nýr stjórnarfor-
maður i stað Jóns ólafssonar lög-
fræðings sem gegnt hefur þvi
embætti tvö s.l. ár.
Ný stjórn félagsins hafi siðan
gert önundi að segja upp störf-
um. Starfsfólki félagsins var ekki
kunnugt um uppsögn önundar
fyrr en i gærmorgun og vildu
margir ganga út með fyrrverandi
forstjóra, en önundur réð fólki
frá sliku. Fundur var i stjórn Olis
i gær, en enn hefur ekki verið
ákveðið hver verður eftirmaöur
Önundar.
önundur mun áfram sinna sér-
stökum verkefnum fyrir Olis
einkum varðandi ráðgjöf i samn-
ingum viö kaup á oliuvörum.
—lg
F agnaðarboðskapur
úr Varðbergsferð
Það hefur vakið athygli út-
varpshlustenda að Helgi Péturs-
son fréttamaöur útvarps hefur
flutt i tvigang fagnaðarboðskap
frá Brussell um hernaðarbanda-
lagið NATO. 1 fyrra skiptið var
rætt við islenskan sendifulltrúa
þar i borg og hann spurður meðal
annarshvort nokkuðbenti til þess
að NATO væri ónauðsynlegt? 1
hið annað sinni var fjallað um
visindastyrki NATO, sem eru eitt
þarfaþing að mati NATOsinna og
verðiþeim aðgóðu sem vilja vera
á styrkjum hernaðarbandalags.
Það sem vekur þó mesta furðu
er það að Helgi var i BrUssell i
boði Varðbergs, félags um vest-
ræna samvinnu, en ekki á vegum
útvarpsins.
En með tilliti til Evrópu til
dæmis, hversvegna ættum við að
halda okkur sunnan GIUK-hliös-
ins? Hversvegna skyldum við
hafa þá stefnu að draga flotann
aftur I bakvarðarstöðu, þegar á-
vinningurinn af þvi að halda
norður fyrir GIUK-linuna og
sækja að Sovétmönnum og stöðv-
unarmöguleikum þeirra er eins
mikill og ’raun ber vitni? Þar er
lega lands og sjávar okkur i hag, •
og þar gætu sameinaðar flug-
sveitir okkar og bandamanna
ásamt flotastyrk okkar haft yfir-
höndina á öllum sviðum og
norðurvængnum.
Slik ógnun um að viö séum
reiðubúnir til árása á Sovét á
þessusvæði mun hafa áhrif á mat
Sovétmanna á þvi hvaö þeir þurfi
að gera til þess að mæta ógnun-
inni. Þetta hefði að sinu leyti heil-
mikil áhrif á jafnvægið á aöalvig-
stöðvunum i Mið-Evrópu svo ekki
sé minnst á hve miklu auðveldara
yröi að verja skipaleiðir um
Norður-Atlantshaf. Viö myndum
neyöa þá til þess að verjast fyrir
norðan GIUK-hliöið (Græn-
land-tsland-Færeyjar), vegna
þess aö þeir eiga allt undir þvi að
geta varið sjálfan heilann i flota
sinum, það er að segja
KOLA-skagann.” segir Lehman
m.a. i viötalinu viö Defense
Week.
Eins og margoft hefur komið
fram i Þjóöviljanum er herstöðin
i Keflavik, ásamt söðvunum i
Grindavik og á Hornafirði, lykil-
þáttur i stjórn og samskiptum
innan kjarnorkuvopnakerfis
Bandarikjamanna á Norður-At-
lantshafi. Fyrst og fremst
þjóna tæknimannvirkin hér á
íandi bandariska flotanum og eru
þvi liöur i þvi árásarhlutverki
sem Lehmann flotamálaráðherra
lýsir i Defense Week.
—ekh
Frá friöarfundinum i þingsai ajáifstjórnarhússins á Alandseyjum, séð yfir hluta fundarmanna. 1
fremstu röð eru fr. v. fyrirlesararnir Jytte Hilden, þingmaður sósialdcmókrata i Danmörku, ólafur
Ragnar Grimsson, Harald Ofstad prófessor i Stokkhólmi, Jens Evensen sendiherra, Eva Nordland,
einn þriggja upphafsmanna að Friðargöngunni ’81 frá Khöfn til Parisar, Maj-Britt-Theorin þingmaður
jafnaðarmanna i Sviþjóð, Hilkka Pietilö formaður Sambands Sameinuðu þjóða félaga i Finniandi og
Ilannes Alfvén, Nóbelsverðlaunahafi i eðlisfræði. Ljósm.þjv.
s '
350 manns á norræna friðarfundinum á Alandseyjum
Friðarstofnun stofnsett
Norræni friðarfundurinn á
Alandseyjum, sem haldinn var
dagana 24. til 28. júni, var fyrsta
tilraun þeirra afla sem á Norður-
löndum berjast gegn kjarnorku-
vopnum, og fyrir friði og afvopn-
un til þess að samstilla krafta
sina. Þar komu saman sérfræð-
ingar, fulltrúar ólikra hreyfinga
og stjórnmálamenn og báru sam-
an bækur sinar. Fjölmörg stór-
fróðleg erindi voru flutt á fundin-
um, en þátttakendur voru um 350,
eða þrisvar sinnum fleiri en þeir
Alandseyjamcnn höfðu gert ráð
fyrir i upphafi, og er það til marks
um þá vakningu sem nú fer um
Norðurlönd.
Norræni friðarfundurinn á
Alandseyjum gerði tvær ályktan-
ir þar sem þeirri eindregnu ósk er
beint til stórveldanna i austri og
vestri að gera nauösynlegar ráð-
stafanir til þess að tryggja Norð-
urlöndunum stöðu sem kjarn-
orkuvopnalausu svæði. Þá hvatti
fundurinn rikisstjórnir Norður-
landanna til þess að vinna að
stofnun sliks svæðis i samræmi
við skuldbindingar sinar i afvopn-
unarmálum á vettvangi Samein-
uðu þjóðanna.
Friöarfundurinn lagði áherslu á
aö slikt kjarnorkuvopnalaust
svæöi væri mikilvægt skref i átt
til samninga um gagnkvæma af-
vopnun.
r
Askorun til
rikisstjórna um
kjarnorkulaust svædi
á Nordurlöndum
I annarri ályktun er Noröur-
landaráö hvatt til þess aö veita
fjárstuðning til þess að hægt sé að
halda norrænan friðarfund næstu
tvö árin, og til þess aö unnt megi
reynast að koma á fót Norrænni
friðarstofnun sem hefði það að
hlutverki að vera upplýsinga- og
sambandsaðili, og skipuleggja
fundi og útgáfur á friöarbók-
menntum.
Johan Galtung prófessor við
Háskóla Sameinuöu þjóðanna I
Genf, sem var einn fyrirlesar-
anna á fundinum, varpaði fram
þeirri hugmynd aö norrænni frið-
arstofnun yrði fundinn staður á
Alandseyjum, en þær eru sjálf-
stjórnarsvæði i Finnlandi sem er
friðað með millirikjasamningum
af öllum hernaðarumsvifum.
Fleiri fyrirlesarar svo sem Jens
Evense, Ólafur Ragnar Grimsson
og Göran von Bundsdorf tóku
undir hugmyndina um norræna
friðarstofnun.
Upphafsmenn að friðarfundin-
um á Alandseyjum var lítill hópur
einstaklinga þar. Boltinn sem
þeir hrundu af staö safnaöi utaná
sig, og að lokum varð um stórfund
að ræða sem sprengdi af sér allt
húsnæöi sem til reiöu var á
Alandseyjum, og byggja menn
þar þó stórt og glæsilega.
Meðal fyrirlesara voru sér-
fræöingar i friöarrannsóknum,
Nóbelsverðlaunahafi i eðlisfræöi,
sendiherra, þingmenn frá jafnað-
armannaflokkunum i Sviþjóð og
Danmörku og Alþýðubandalaginu
á Islandi, framámenn i kvenna-
hreyfingum og Samtökum Sam-
einuðu þjóða félaga, upphafs-
maöurinn að Friðargöngunni i
Evrópu 1981 sem nú er á leið til
Parisar og fleiri.
Meöal þátttakenda bar mikið á
konum sem hvarvetna á Noröur-
löndum hafa stofnað nýjar
kvennahreyfingar fyrir friðar-
baráttuna eða blásið lifi i nýjar,
svo og á kirkjunnar mönnum,
sem likt og leikmenn og læröir
innan kirkjunnar i Hollandi,
Belgiu og Vestur-Þýskalandi, láta
æ meir aö sér kveða i baráttunni
gegn kjarnorkuvigbúnaöinum á
norrænum vettvangi. Þá voru og
margir fulltrúar frá þeim hreyf-
ingum sem sprottiö hafa upp
beinlinis til þess að mótmæla
kjarnorkuvopnum.
—ekh