Þjóðviljinn - 08.07.1981, Blaðsíða 6

6 stÐA — ÞJÓÐVILJINN Miövikudagur 8. júli 1981
Tryggvi
Þór
Aöalsteinsson:
Nýjar bækur
og tímarit
á dagskrá
Sannleikurinn er sá, að nær allir þeir,
sem starfa á „vernduðum,, vinnustöðum
hafa ekki notið þess réttar að vera
félagsmenn í stéttarfélagi, og þar með
ekki notið þeirra margháttuðu
réttinda, sem slíkri félagsaðild fylgja.
ASÍ og málefni fatlaðra
Nii á ári fatiaðra hafa ymsir
tekiö viö sér, sem áöur höföu litiö
eða ekkert sinnt hagsmunamál-
um þeirra, sem fatlaðir eru.
Einn þeirra aðila, sem unnið
hefur beint aö málum fatlaðra
siðustu mánuði, er Alþýðusam-
band íslands, en að sjálfsögðu
snerta baráttumál ASI á hverjum
tima fatlað fólk, eins og flesta
landsmenn aðra. Upphaf þessa
starfs nií má einkum rekja til
þings ASÍ í nóvember s.l. en þar
voru málefni fatlaðra á dagskrá,
ályktanir gerðar og formaður
Sjálfsbjargar, Theódór A. Jóns-
son flutti merkt og eftirminnilegt
ávarp.
Þegar stærstu stéttarsamtök á
tslandi taka málefni fatlaöra á
verkefnaskrd sina, er óneitanlega
af mörgu að taka. Sem dæmi hér
um má nefna: Lifeyrismál,
tryggingar, ástand vinnustaða
með tilliti til fatlaöra, aðild og
þátttaka þeirra i starfi stéttar-
félaganna, sérstaklega þeirra,
sem starfa á svokölluöum
„vernduðum vinnustöðum ”,
ástand orlofshúsa verkalýðs-
félaganna og starf á sviöi fræðslu-
og menningarmála.
Til þess að vinna að framgangi
hagsmunamála fatlaöra skipaöi
ASl sérstaka nefnd, sem ásamt
fulltrúum Sjálfsbjargar hefur
fjallað um einstaka þætti. Sér-
staklega binda menn vonir við, að
i næstu samningum takist að þoka
þeim málum fram á við, sem
brynust eru. Þegar eru komin
fram drög að kröfum i þessu sam-
bandi. Sumt af þvi, sem rætt
hefur veriö um, er þess eðlis að
semja þarf um Urlausn við at-
vinnurekendur og rikisvald, en
annað hægt aö leysa innan
vébanda verkalýðssamtakanna
sjálfrar. Hiö fyrra á við um mál
eins og lifeyrisréttindi, skattamál
og tryggingar og veröur ekki gert
aö sérstöku umfjöllunarefni hér,
en hið sfðara um aðild þeirra,
sem t.a.m. starfa á „vernduöum
vinnustööum” aö stéttarfélögun-
um. Sannleikurinn er sá, að nær
allir þeir, sem starfa á slikum
vinnustöðum hafa ekki notið þess
réttar að vera félagsmenn I
stéttarfélagi, og þar með ekki
notiö þeirra margháttuðu rétt-
inda, sem slikri félagsaöild fylgir.
Hér er um alvarlega brotalöm að
ræða, sem verður að lagfæra hið
fyrsta. Þeir, sem hér eiga hlut að
máli, hafa ekki heldur greitt ið-
gjsdd til lifeyrissjóös og viðkom-
andi fyrirtæki ekki heldur greitt
sinn hluta vegna þeirra. Það er
hreint brot á landslögum, þvi til
lifeyrissjóða skal greiða iðgjald
af öllum skattskyldum tekjum.
Það hefur talist einn hornsteinn
verkalyðssamtakanna, að allir
þeir, sem vinnu stunda og selja
sitt vinnuafl geti átt aðild að
stéttarfélagi og barist og haft
áhrif á hagsmunamál sin með
virkri þátttöku I starfi stéttar-
félaganna. Hér hefur starfsfólk
„verndaöra vinnustaða” verið
aifskipt. Ennfremur má nefna
greiöslur Ur sjUkrasjóðum
stéttarfélaganna, rétt til dvalar i
orlofshUsum og fleira mætti til
taka. Þess skal þó getið að á
Akureyri mun starfsfólk
„verndaðra vinnustaða” njóta
fullra réttinda i verkalýðsfélagi.
Eitt þeirra viðfangsefna, sem
fjallað hefur verið um i sam-
starfsnefnd ASÍ og Sjálfsbjargar
er ástand orlofshUsa verkalýðs-
félaganna með tilliti til fatlaöra.
Menn standa nefnilega frammi
fyrir þvi, að ekkert þeirra nokkur
hundruö orlofshúsa, sem risiö
hafa I öllum landshlutum á veg-
um verkaiyðssamtakanna á
undanförnum 10—15 árum, er
þannig gert, að þar geti fatlaður
maöur, t.d. bundinn við hjólastól
notiö dvalar án sérstakrar aö-
stoöar. I hverri orlofsbyggð þarf
að vera eitt eða tvö hús þannig Ut-
búin aö henti fötluðum. Það er til-
tölulega auövelt aö gera þær
breytingar, sem þarf i þessu
skyni og ættu forsvarsmenn or-»
lofsbyggðanna að setja metnað
sinn i að árið 1981 liði ekki án
framkvæmda i þessu sambandi.
Reyndar eru slikar framkvæmdir
aðeins hafnar a.m.k. i ölfusborg-
um.
I ályktun siöasta ASl-þings um
fræðslu- og menningarmál segir
m.a. orðrétt: „Þingið beinir þvi
til verkalýðsfélaganna og MFA
að stuöla aö þvi eftir getu, að fólk
með skerta starfsorku fái á sem
flestum sviðum notið þess
fræðslu-og menningarstarfs, sem
verkalýðshreyfingin hefur upp á
að bjóða”. A þessu sviði eru
margir ónýttir möguleikar, sem
sinna þarf, en þó hefur þegar
verið hafist handa. A 1. önn
Félagsmáiaskóla alþýðu nU i vor
var einn þátttakandi frá Sjálfs-
björg. Von er á áframhaldandi
þátttöku félagsmanna Sjálfs-
bjargar, þvi ljóst er að það nám,
sem þar fer fram getur orðið
þeim, sem starfa aö félags- og
fræðslustarfi innan samtaka fatl-
aðra að góðu liði, rétt eins og
félagsmönnum verkalýðsfélag-
anna. Sérstaklega á þetta við um
námsefni 1. annar skólans.
Svo sem hér kemur fram er nU
unnið að hagsmunamálum fatl-
aðra á vettvangi ASI. Þá vinnu
má fyrst og fremst rekja til Al-
þjóðaárs fatlaðra, eins og svo
margt annaö, sem sagt er og gert
þessa mánuðina. En hér er
stööugt verkefni að fást viö og er
hollt að hafa i huga I þvi sam-
bandi eftirfarandi orð Ur Stefnu-
yfirlýsingu Alþýðusambands Is-
lands: „Kröfur verkalýðshreyf-
ingarinnar um jöfnuð og réttlæti
eiga fremur ööru við um þá sem
búa við skerta starfsorku og aðra
hópa, sem af ýmsum öðrum
ástæöum hafa dregist afturúr i
lfföbaráttunni. A verkalýðshreyf-
ingunni hvilir sérstök skylda til
að berjast fyrir hagsmunum
slikra þjóöfélagshópa”.
David Brierley: Big
Bear, Little Bear.
Faber and Faber 1981.
A siðast liönu ári kom Ut hjá
Faber reyfari eftir David
Brierley „Blood Group O”. Það
var ágætur reyfari og þessi er
ekki sfðri. Reyfarar eiga helst að
vera þannig, að lesandinn hætti
ekki fyrr en hann hefur lesiö bók-
ina i einni lotu og þessi saga er
þess kyns. Sviðiö er Berlin 1948,
Tékkóslóvakia á sama ári og
London. Sagan hefst i Prag, þar
sem breskt njósnanet er rofið og
allir starfsmennirnir hverfa
nema einn, Grris. Orris er aðal-
persónan og hann grunar að
svikarar hafi komiö upp um
njósnanetið og leit hans hefst að
svikaranum. Hann kemst með
naumindum frá Tékkóslóvakiu
sem var einmitt þá aö um-
breytast i „alþýðulýðveldi”,
kemst til London, þar sem reynt
er að ráða hann af dögum. Hann
tekur þaö ráð aö hverfa, þar sem
hann grunar aö einhver aöili i
bresku leyniþjónustunni, einhver
af yfirmönnum hans, sé svikar-
inn. Næsta svið er Berlin um það
leyti sem Stali'n hófst handa um
aö einangra Berlin til þess að
svelta borgarbúa til uppgjafar og
flæma aðra hernámsaöila Ur
borginni. Hann kemst á slóð
svikarnans og gerir allt til þess að
lokka hann til Berlinar. Aðstæöur
svikarans voru þannig að hann
varö að koma Orris fyrir kattar-
nef, þvi að hann vissi að Orris
vissi hver væri svikarinn.
Höfundurinn lýsir ástandinu i
Berlin á þessum timum, tog-rf
streitu hernámsveldanna og
njósnum og gagnnjósnum;
martröðin frá vorinu 1945 lifir enn
með ibUunum og fáir þeirra óska
beinlinis eftir samskonar
„frelsun” aftur. Svikarinn kemur
loks til Berlinar i leit að hinu
hættulega vitni, Orris. Hann
nýtur aðstoðar hUsbænda sinna I
leitinni og jafnframt kemur Orris
upplýsingum til London um
svikarann. Höfundurinn tengir
frásögnina þeim atburðum sem
áttu sér stað i Berlin, þ.e. tilraun-
um til þess að stöðva allar sam-
göngur viö borgina og „frelsa”
hana undan vestrænu hernámi.
Þetta er mjög skemmtilegur og
spennandi reyfari og vel
skrifaöur og mátulega langur.
Samuel Richardson: Pam-
ela or Virtue Rewarded. \
Edited by Peter Sabor with an
introduction by Margaret A.
Doody.
Pamela var fyrsta enska met-
sölubókin, skáldsagan kom út i
tveimur bindum i nóvember 1740.
Þetta var nýstárleg skáldsaga,
þar sem aðalpersónan var vinnu-
kona, sem var á stööugum nálum
um meydóm sinn. Mörgum þótti
lágt risið á verkinu vegna stéttar
aðalpersónunnar. Þessi Utgáfa er
byggð á textanum frá 1801, fyrri .
hluta.
Benjamin Disraeli: Sybil
or the Two Nations.
Introduced by R.A. Butler. Edit-
ed by Thom Braun.
Disraeli var meöal snjöllustu
forsætisráöherra Englendinga en
áður en hann tók aö sinna stjórn-
málum skrifaði hann talsvert af
skáldsögum og setti saman
kvæði. Vivian Grey kom Ut 1826 - 7
og vakti mikla athygli, siöan
komu frá honum fleiri skáldsögur
og Sybil 1845, en þá var hann
kominn á þing. I þessari skáld-
sögu lýsir hann hinum tveim
þjóöum, sem byggðu England,
þeim snauðu og þeim auðugu.
Sagan er heiftarleg samfélags-
ádeila og heldur gildi sinu sem
bókmenntaverk, en sama má
segja um sumar aörar skáldsögur
Disraelis.
Páll Þorsteinsson:
,, Atvinnuhættir
Austur-Skaftfellinga”
Ct er komin á vegum
Austur-Skaftafellssýslu bókin
„Atvinnuhættir Austur-Skaft-
fellinga”. Ritiö er 155 bls.
unniö hjá Prentsmiðjunni
Eddu h/f.
Bókin er innbundin, meö all-
mörgum myndum og á kápu
er litmynd Ur öræfasveit. Páll
Þorsteinsson, fyrrverandi Al-
þingismaður, skráði bókina að
beiðni sýslunefndar
Austur-Skaftafellssýslu. Hér
er um aö ræða mjög vandað
heimildarrit og hefur höf-
undur.viöa leitað fanga og er
auk þess gjörkunnugur þvi
efni, sem um er fjallað. Er
nafn Páis raunar eitt sér ærin
trygging fyrir þvi, að vel sé að
verki staðiö.
Austur-Skaftafellssýsla hef-
ur á siðustu árum staðið að Ut-
gáfu timaritsins „Skaftfell-
ings”. Eru komnir Ut af þvi
tveir árgangar 1978 og 1980.
Sýslunefnd þeirra
Austur-Skaftfellinga telur það
til menningarmála i héraði. að
Ut séu gefin rit, skráð af
heimamönnum, um hin marg-
vislegustu málefni. Má ljóst
vera, að með hverju ári, sem
liður, glatast fjölmargt, sem
ber að varðveita og lýtur að
lifsbaráttu kynslóöanna.
Meginmarkmiöið er að bjarga
frá glötun sem allra flestu,
sem fróðir menn þekkja og
muna. (
A kápu segir höfunúur um
bókina: „1 þessari bók er
einkum fjallað um atvinnulif i
héraöinu og framleiðslu til
lands og sjávar, starfshætti,
breytingar á þeim og þróun
vinnubragða með aukinni
tækni, einnig um húsagerð,
aðstööu manna fyrr og nU til
að njóta lifsþæginda o.fl.
A þessari öld hafa orðið örar
breytingar og stórfelldar á at-
vinnuháttum og þjóðlifi. Þeir
menn, sem nU eru orönir
rosknir, muna vissulega
tvenna tima. Hinir ungu, sem
erfa landið, verða að eiga þess
kost að kynna sér aðstöðu,
starfshætti og lifsbaráttu
manna á liðnum tima. Þá
koma einkum að notum
minjasöfn og saga atvinnulifs
og þjóðhátta. Þessi bók er við
það miðuð að hUn geti orðiö
framvegis leiðarvisir til nokk-
urrar þekkingar á þessu efni”.
— mhg
Nýtt pólitískt tímarit
Ný dagskráheitir nýtt tima-
rit, sem samkvæmt formála
ritnefndar er „helgað sósial-
iskri umræðu fyrst og fremst,
umræðu sem miðar að þvi að
skýra og færa til betri vegar
skilning sósialista á samtim-
anum”.
Abyrgðarmaður er Helgi M.
Sigurðsson. Ritnefndarmenn
munu flestir tengdir Fylking-
unni (trotskiistum), en ritið
kveðst opið öllum sósialistum.
1 ritinu eru fimm greinar. SU
lengsta er eftir Má Guö-
mundsson og fjallar um yfir-
standandi kreppu og kreppu-
kenningar marxista. Einar B.
Baldursson tekur að sér að
mótmæla nýfrjálshyggjunni.
Helgi M. Sigurðsson kynnir
firringarkenningu Marx. Ein
þýdd grein er i ritinu, hUn er
eftir Trotski og geymir vanga-
veltur frá árinu 1922 um
verkalýðsstjórn i Frakklandi.
Arni Sverrisson hefur tekið
að sér að fjalla i ritinu um þró-
un Alþýöubandalagsins á
næstliðnum áratug. Hann
kemst m.a. aö svofelldri nið-
urstöðu:
„Alþýöubandalagið er skrif-
ræöislegur, borgaralegur um-
bótaflokkur, sem byggir fylgi
sitt á itökum i verkalýöshreyf-
ingunni, starf sitt á grundvelli
hins borgaralega rikisvalds.
Hugmyndafræöi hans og
stefna birta þær mótsagnir
sem stafa af mótsagna-
þrungnum félagslegum
grundvelli hans, verkalýðs-
hreyfingunni annars vegar og
rikisvélinni hins vegar, og
átökum/aðlögun þessara
skauta i áþreifanlegri fram-
vindu þjóðfélagsins.” — áb
Auðar bók Auðuns
Auðar bók Auöuns, afmælis-
rit til heiðurs Auði Auðuns fv.
dómsmálaráðherra og forseta
borgarstjórnar mm. kom Ut á
kvennadaginn, 19. jUni, og eru
Utgefendur samtök Sjálf-
stæðiskvenna.
Ritið er safn greina, flestra'
fræðilegs eölis, eftir 18 höf-
unda, 210 síður i Skirnisbroti,
auk 16 myndasiðna.
Ritnefnd skipuðu þau Elin
Pálmadóttir, Hannes Gissur-
arson og Ragnhildur Helga-
dóttir, sem stýrði verkinu og
reit Ragnhildur formála, þar
sem gerö er grein fyrir æviog
starfi Auöar Auðuns.
Ljóðabók Heimis Más:
Inn í Undralandið
L
„Sólin sest og sólin kemur
upp" heitir Ijóðakver eftir
Heimi Má, ein af sjálfsUt-
gáfum þeim sem mjög fer
fjölgandi á siðari árum. Heim-
ir Már gaf fyrstu bók sina út i
fyrra.
„Sólin sest” er 35 blaðsiðna
kver og i þvi nokkrar myndir
eftir Philippe Richard. HUn er
um ýmisleg sigild skáld-
skaparefni, stillinn „opinn”
eins og nU er gjarna aö orði
komist, Utleitinn. Kverinu
lýkur á kvæöi sem ber þá
staðhæfingu að „Það eiga sér
fleiri Undraland en Lísa”.
Þetta er upphafið:
Hleyptu mér inn
i undralandiö
og leyfðu mér
aö gleyma
þessum súra heimi
staðreynda og vonbrigða....
En þegar undralandiö hefur
verið skoðað kemur aö þvi
undir lokin að óskinni er snUið
við: „og hleyptu mér aftur
Ut”. — áb.
J