Þjóðviljinn - 03.12.1981, Qupperneq 5

Fimmtudagur 3. desember 1981. ÞJÖDVILJINN — SIÐA 5
Dönsku þingkosningarnar:
flægristjórn eða nýtt
samstarf til vinstri?
íhaldið og SF eru sigurstranglegust
Samkvæmt síðustu skoðanakönnunum eru það einkum
tveir f lokkar sem eiga von á meiriháttar fylgisaukningu
í þeim kosningum til danska þingsins sem fyrir dyrum
standa. Það er annarsvegar Ihaldsf lokkurinn sem gerir
sig liklegan til að fá 30 þingsæti og bæta við sig átta, hins-
vegar Sósíalíski alþýðuflokkurinn, SF, sem er stærstur
þriggja flokka til vinstri við sósíaldemókrata. Hann gæti
fengið 20 þingsæti, en hefur nú 11.
Gert Pedersen formaöur Sósialfska alþýöuflokksins: viö leggjum höf-
uöáherslu á aö skapa atvinnu...
Sósialdemókrataflokkur Ank-
ers Jörgensens mun tapa fylgi
samkvæmt þessu, fara niöur i
33% atkvæöa og 58 þingsæti (haföi
68). Framfaraflokkur Glistrups,
sem nú hefur loks veriö dæmdur i
tugthús fyrir skattsvik, mun
missa tvö þingsæti, fá átján.
Kommúnistar eiga nú aöeins 1%
atkvæöa og eru enn fjær þvi aö
komast á þing en áöur. Og Vinstri
sósialistar, sem höföu 3,6% at-
kvæöa i siöustu kosningum, eiga á
hættu aö detta út af þingi.
Borgarastjórn?
Þessa daga er mest talaö um
samsteypustjórn tveggja borg-
aralegra flokka, Ihaldsmanna og
Vinstri. Þessir flokkar hafa gert
áætlanir um sparnaö og niöur-
skurö, sem mjög er deilt á: þeir
ætla til dæmis aö skera niöur út-
gjöld til menntamála um hálfan
miljarö danskra króna og spara
um miljarð á aðstoö Dana viö fá-
tæk riki. Miödemókratar gætu vel
slegist i þennan hóp og á bak viö
allt saman býr þaö, aö lýö -
skrumsflokkur Glistrups tryggi
hinni borgaralegu samsteypu
starfsfriö, þótt hann sé svo ekki
talinn stofuhæfur þar sem ráö-
herrstólum er upp raðað.
Anker aftur?
Talsmaður Sósialdemókrata,
Mogens Camre, lætur hafa þaö
eftir sér I Information nú á mánu-
dag, aö ef að stjórn Vinstriflokks-
ins og thaldsins komist til valda,
þá muni sinn flokkur ekki hika viö
aö fella hana viö fyrsta tækifæri
þótt svo þar á eftir fylgdu enn
nýjar kosningar. Viö ætlum ekki,
segir Camre aö vera „þegnleg
stjórnarandstaöa”, þvi aö slik
borgarastjórn yröi alltof mikil
ógnun viö danskt velferöarþjóöfé-
lag nú, þegar hægrivindar blaáa
yfir Evrópu.
Camre segir, aö þrátt fyrir allt
sé það liklegast aö enn veröi
mynduö minnihlutastjórn sósial-
demókrata eftir kosningarnar.
SF, Kristilegir og Radikalir munu
ekki sjá sér fært annaö en taka
þann kostinn aö benda á Anker
Jörgensen aftur til stjórnar-
myndunar. Hitt yrði svo mjög I ó-
vissu hver háttur yröi haföur á
stuöningi hinna ýmsu smærri
flokka við nýja minnihlutastjórn
Ankers Jörgensens.
Umræðugrundvöllur
Undanfarna daga hefur allmik-
iö veriö rætt um möguleika á
formlegri samvinnu Sósiaiiska
alþýöuflokksins, SF, Sósialdemó-
krata og Radikala, sem er borg-
aralegur flokkur meö róttæk
sjónarmiö i ýmsum greinum. 1
viötali viö formann SF, Gert Ped-
ersen, segir hann, aö hann sé ekki
bjartsýnn á slikt samstarf, en þó
sé flokkurinn reiöubúinn til mála-
miölana á ýmsum sviöum. Fyrst
og fremst þó meö þvi skilyröi, aö
ekkert þaö veröi gert sem dragi
úr atvinnu.
SF er flokkur mjög andvigur
Natóstefnu i hermálum og telur
sig i þeim efnum geta haft visst
samstarf viö Radikali, sem aldrei
hafa verið sérlega hrifnir af vig-
búnaðarkapphlaupinu. Gert Ped-
ersen telur aö þessir tveir flokkar
geti haldiö aftur af Sósialdemó-
krötum ef þeir freistist til auk-
inna hernaöarútgjalda. Formaö-
urinn telur einnig aö þaö sé hægt
aö ná samkomulagsgrundvelli viö
sósialdemókrata um ýmislegt
sem til bóta horfi i atvinnumál-
um. 1 þeim efnum, segir hann,
viljum viö einkum einbeita okkur
aö orkusparnaði meö miklum
fjárfestingum i varanlegum
orkugjöfum, eflingu jarögasnotk-
unar, skattlagningu á Noröur -
sjávaroliuni. Auk þess viljum viö
útvega fé til ibúöabygginga og viö
viljum efla opinbera þjónustu,
t.d. meö fleiri dagvistarstofnun-
um.
SF vill ekki fallast á nema litiö
af þeim hækkunum á greiöslum
fyrir opinbera þjónustu sem
Sósialdemókratar hafa á prjón-
unum og alls ekki frysta visitölu-
bætur. Og ef af samstarfi verður,
segir Gert Pedersen, þá veröa
Radikalir aö slátra sinni heilögu
kú, en hún heitir trúin á niöur-
skurö á hinum opinbera geira. Þá
leggur Gert Pedersen og á þaö
nokkra áherslu, aö næsti granni
SF i stjórnmálum, Vinstri sósial-
istar, séu nú fúsari en áöur til
þess aö samþykkja nokkrar óvin-
sælar ráöstafanir — ef þær koma
ekki niöur á þeim sem verst eru
settir.
AB
Minning:
Sigurjón Jónsson
frá Snæhvammi
Fæddur 29. jan. 1896 — Dáinn 10. nóv. 1981
A himni er hækkandi dagur,
í huganum sólarlag.
Þessar hendingar eru niöurlag
á visu sem Sigurjön i Snæhvammi
kvaö ungur maöur 1921.
NÚ60 árum siöar á dánardægri
hans finnst mér eins og þetta
veröi aö áhrinisoröum. Ef nokkur
maöur áskiliðaösjá bjarma fyrir
björtum degi á dauöastundinni,
hvort heldur talað er 1 líkingum
eöa ekki, þá er þaö i minum huga
öölingurinn og ljúfmenniö
Sigurjón i Snæhvammi, eins og
við Breiðdælingar nefndum hann
ætiö.
Þó ég hafivitað hver maðurinn
var allt frá því aö ég man fyrst
eftir mér tel ég mig ekki hafa
kynnst honum fyrr en ég gekk I
skóla” út iSnæhvamm” veturinn
1941-2 en þá kenndi B jörn Jónsson
okkur krökkunum á Otsveit þar i
nokkum tima.
Og svo litlu siðar eöa veturinn
1943-4 gengum viö börnin af
Breiðdalsvik aftur i skóla út i
Snæhvamm. En nú var sú breyt-
ing á oröin aö Sigurjón annaðist
kennsluna sjálfur. Hafi eitthvaö
skort á kynni okkar barnanna við
Sigurjón og annaö heimilisfólk á
bænum frá fyrri skólagöngu
þangaö þájbætti þessi vetur fylli-
lega úr þvi. Ég man enn vel eftir
fyrsta skóladeginum þá um
haustið: Aökomubörnin voru öll
kölluð inn ieldhús og sett þar niö-
ur viö borö og gefin hressing.
Sjálfsagt hefur þetta átt aö vera
táknrænn þáttur i byrjun vetrar-
starfsins á þann veg aö Sigurjón
vildi sýna okkur aö hann væri
öðrum þræöi aö taka okkur inn i
heimiliö, sem og reyndist.
Ég efast ekki um aö veitingar
þær sem Eli'n kona hans bar okk-
ur hafi veriö hinar mestu kræs-
ingar, þótt ég muni þaö ekki. En
hitt man ég vel að bolla og
drykkjarglös þraut á heimilinu
þegar svona margir sátu til borös
samtimis hjá Snæhvammshjón-
um. Það var hart I heimi um
þessar mundir, hamsstyrjöldin i
algleymingi og annaö aö gera
meö peninga en aö birgja sig upp
af gestaleirtaui. Ég drakk kakó
úr stórri sultukrukku og sum hin
börnin höfðu einhver álika ilát.
Sjálfur drakk Sigurjón Ur
sprengdum bolla og haföi þetta i
fUmtingum. Or þvi aö hann hló
fannst okkur að viö mættum lika
skemmta okkur og hlæja.
Hér var i rauninni veriö aö
framkvæma eins konar ,,busa-
vigslu”
Aö aflokinni þessari ,,skóla-
setningu’ ’ hófst svo vetrarstarfið.
Þvi var ekki aö leyna aö bekkjar-
bróöir Tómasar Guömundssonar
úr menntaskóla var sumsstaðar
farinn aö ryöga i fræöunum þegar
hann tók til aö fræöa okkur um
leyndardóma tölfræöinnar eða
gang himintungla. — En hafi i
þeim efnum eitthvaö skort á hag-
kvæmustu vinnubrögð þá bætti
hinn nýi kennari i Breiödalsskóla-
hverfi þaö fyllilega upp á öörum
sviöum. Ég tel mig búa enn aö
þeirri „innrætingu” sem ég hlaut
i kennslu Sigurjóns þennan vetur.
Og þess þykist ég full viss aö
fengju öll börn i heirni hér aö
ganga i skóla til sliks manns þó
ekki væri nema part úr vetri, þá
væri betra i heimi aö búa.
Við fráfall Sigurjóns I Snæ-
hvammi eiga ættingjar og vinir
um sárt aö binda eins og ætiö þeg-
ar dauðinn kallar. En jafnframt
eiga Breiödælingar á bak aö sjá
einum af si'num ágætustu sonum.
Nú týniraldamótakynslóðin ört
tölunni. Sennilega er hægtaö telja
á fingrum annarrar handar þá
núlifandi Braödælinga semfædd-
ust á öldinni sem leiö. U m leið og
þeir hverfa, hverfa fyrir fullt og
allt persónueinkenni sem hver
Islendingur gæti verið stoltur af.
Þvi fleiri eiginleika sem viö
nútimamenn tileinkum okkur af
þvi, sem Sigurjón i Snæhvammi
hafði til brunns að berayþeim mun
hærra getum viö borið höfuðiö. —
En þaö var einmitt, eftir á að
hyggja,einn dagfarsháttur hans,
aö bera höfuöiö hátt.
Og nú þegar göfugmenniö og
mannvinurinn, skáldbóndinn i
Snæhvammi, Sigurjón Jónsson
kemuraö hliöum Himnarikis get-
ur hann svo sannarlega leyft sér
að bera höfuðið hátt.
Samúöarkveöjur til allra ætt-
ingja og vina hins látna.
Heiinir ÞórGislason.
Áskrift -
kynning
vurnWW
LAUNAfOLKS
vid bjódum nýjum lesendum okkar
ÓKEYPIS ÁSKRIFT til næstu mánadamóta.
Kynnist bladinu af eigin raun, látið ekki
aóra segja ykkur hvaó stendur í
D/OÐVIUINN
m
Keramik eftir Idu Holm Morten-
sen
Norræna húsið:
Kvöldvaka
með
llstiðnar-
mönnum
1 tengslum viö sýninguna „List-
iönaöur frá Fjóni” einnig nefnd
„Herfra min verden gár” sem
sýnd er þessa dagana i sýningar-
sölum Norræna hússins, munu
tveir af listamönnunum sem eiga
verká sýningunni sýna litskyggn-
ur af verkum sinum og vinnudegi.
Myndirnar veröa sýndar i fund-
arsal Norræna hússins fimmtu-
daginn 3. desember n.k. kl.20.30.
Á eftir veröa umræöur niöri i sýn-
ingarsölunum. Hugmyndin er aö
auka skilning og samvinnu milli
lslands og Danmerkur.
Listamennirnir tveir eru Peter
Tybjerg (keramik) sem dvalist
hefur á Islandi siöan i september
og Birgit Rastrup Larsen (textil)
sem kom til lslands vegna upp-
setningar sýningarinnar.
Aðgangur er ókeypis og allir
velkomnir:
23 listiönaöarmenn taka þátt i
þessari farandsýningu, sem fer
héöan til Sviþjóðar. A henni eru
keramik, vefnaður, textilar, gler-
munir, skartgripir og ljósmyndir.
Sýningin er opin til 19. desember.
Ný bók eftfr
Astríd Lfndgren
Nýkomin er út hjá Máli og
menningu barnabókin Ronja ræn-
ingjadóttir eftir Astrid Lindgren.
Þetta er alveg ný bók, frumút-
gáfa kom út I heimalandi höfund-
ar mánuöi á undan islensku út-
gáfunni. Af fyrri bókum Astrid
Lindgren svipar þessari bók mest
til ævintýrasagnanna, t.d. Elsku
MIó minn og Bróöir minn Ljóns-
hjarta, en þó er hún ólik öllu sem
hún hefur áöur skrifaö.
Ronja ræningjadóttir gerist á
miööldum og fjallar um tvo ræn-
ingjaflokka sem hafa átt i illdeil-
um margar kynslóöir og um börn
foringjanna sem fæöast sömu
nóttina og veröa til þess aö binda
endi á þessar illdeilur. En slikt
gerist ekki átakalaust. Ræningj-
aforingjarnir eru mestu þver-
hausar og vilja ekkert siöur en aö
börnin þeirra veröi vinir. Ronja
og Birkir veröa aö flytjast út I
skóg til aö geta veriö saman og
þar lifa þau ævintýralegu lifi inn-
an um villt dýr og furðuverur.
Þaö lif reynist ekki hættulaust.