Þjóðviljinn - 16.12.1981, Blaðsíða 15

Hringið í síma 81333 kl. 9-5
alla virka daga, eða skrifið Þjóðviljanum
tfrá
lesendum
Enn um málfarið:
Skriplað á skötunni
Þegar ég las vandlætingar-
greinar um málfar Guðna
Kolbeinssonar hér i blaðinu 1.
og 3. þ.m. dattméri'hug sagan
af manninum, sem sagði við
spjátrunginn: „Stigðu á sköt-
una, maður minn.” Það er
nefnilega eins með vandlæt-
inguna og skötuna, menn geta
skriplað á henni, ef þeir hafa
ekki eitthvað til að styðjast
við.
Ég sé nú ekki að neitt sem
þarna er haft eftir Guðna sé
verulega rangtmál. „Viska og
sálarró skina af andlitum
þeirra” er auövitað rétt mál.
Viska skin og sálarró skin, en
samanskina þær. „Fólkið var
að gera eitthvað i morguns-
árinu” er dálitið flóknara,
sjálfsagt er réttara að segja i
morgunsárið, en hvers vegna?
Þetta er nokkuð sem fólk
mætti gjarnan ræða sin á
milli, en er tæplega tilefni til
jafnsvæsinna ummæla eins og
sjónvarpsáhorfandilætur hafa
eftir sér, ekki sist vegna þess
að hann getur ekki nafns sins.
Nafnlausar glósur af þvi tagi
eru heldur hvimleiðar, svo
ekki sé meira sagt. 1 hinu
bréfinu er hneykslast á beyg-
ingu oröisins Þingvellir.
Oftast er talað um Þingvelli
nú til dags, en orðið Þingvöllur
er lika til og gæti það e.t.v.
skýrt meinta ambögu, ég kem
ekki auga á hana i bréfinu.
Það væri fróðlegt
athugunarefni fyrir þá sem
unna islenskri tuiigu, hvort
finna megi skynsamlega
meiningu i siðustu málsgrein
fyrra bréfsins:
„Ef svo héldi áfram, að
óhæfir þýöendur yrðu látnir
eyöileggja islenskuna, þá
væri kannski best að leggja
hana niður og sleppa henni
viö að þola slikar misþyrm-
ingar.”
Hvaö eigumvið þá að gera?
Kannski ætlar maðurinn að
tala fuglamál. Er vist að ekki
sé hægt að misþy rma þvi lika?
Svona ruglandi er misþyrm-
ing á móðurmálinu.
Það er vissulega aldrei of
mikið brýnt fyrir mönnum að
vanda málfar sitt. Vandað
málfar er sterkasta vopn
okkar i' lifsbaráttunni. Þvi
betri tök sem við höfum á máli
okkar, þvi auðveldara eigum
við með að hugsa skýrt og
gera öðrum ljósa grein fyrir
hugsunum okkar. Þetta býst
ég við að Guðni skilji betur en
þeir bréfritarar, sem hér
skripluðu á skötu vandlæting-
arinnar.
Móðurmálið læra menn
aldrei til hlitar. Það þarf að
rækta og bæta alla ævina, ekki
með vandlætingu i garð
annarra, heldur með þvi aö
lita i eigin barm og vera alltaf
reiðubúinn að breyta mál-
venjum sinum tilhins betra, ef
manni er bent á eitthvað sem
ekki er rétt. Það ætti gjaman
að vera umræðuefni manna,
hvað sé rétt mál og h'vað
rangt, hvað séu málvillur og
hvað sérkenni á máli i ein-
stökum landshlutum. Þessu
má ekki rugla saman, en er oft
gert.
Oft hefur mér fundist að
málvernd sé náskyld náttdru-
vernd. Málið er snar þáttur i
umhverfi okkar og verndum
móðurmálsins ákaflega
mikilsverð. Það verður bara
hver að rækta sitt málfar, það
gera engir aðrir. Hinsvegar
gæti Þjóðviljinn stuðlað að
málrækt m eð þvi að hafa þætti
um „islenskt mál” á siðum
sinum. Slikir þættir gætu bæði
veitt fróðlegar upplýsingar
um eitt og annað sem vefst
fyrir mönnum að skilja (t.d.
morgunsár) og kennt okkur aö
orða hugsanir okkar á skýran
hátt. Þaö gæti að sinu leyti
gert menn færari um að gagn-
rýna þýöingar i sjónvarpinu af
einhverju viti. Ekki mun af
veita, en i fleiri horn er aö lita.
Helgi Jónsson
P££ &2/FS £>P/9U G//1/A/ /

Barnahorniö
Myndina sendi Gunnar Þór
Björgvinsson, efnilegur teikn-
ari á 5. aldursári. HUn sýnir
Súpermann blása drauginn i
burt.
< ■ * > ■ i, .■) i). i• * ) ' í ‘ »
Miövikudagur 16. desember 1981. ÞJöÐVlLJINN — StÐA 15
Eskimóar
/LJl* Sjónvarp
’O’ 18.25
1 sjónvarpinu i dag er tólfti
þátturinn i flokknum Fdlk að
leik, Fjallar þessi þáttur um
Eskimda i Kanada.
Eskimóar 1 Kanada eru ná-
skyldir Grænlendingum, tala
svipaö tungumál og klæöast á
likan hátt. Þeir byggja
Norðursvæðin i Kanada, Nova
Scotia og eyjar i Norður-ls-
hafinu. Eskimóar hafa
löngum lifað af veiöiskap,
seladrápi, fiskveiði og fugla-
fangi. Þár hafa á snilldar-
legan hátt samlagast þvi
harða umhverfi, sem er þar
norður frá og komistupp á lag
með að nýta þá landkosti, sem
fyrir hendi eru. Mál Eskimóa
í Kanada
er ekki skylt mongólskum
málum, þó talið sé að þeir séu
af mongólskum kynstofni,
sem komið hafi til Ameriku
yfir Beringssund.
Kunnugir segja, að hinir
fornu lifnaðarhættir Eskimóa
séu nú mjög á undanhaldi
fyrir hinum stöðluðu vestur-
heimsku neysluháttum. Þessu
fylgir bæði menningarleg og
félagsleg upplausn hjá þessu
fólki og hið forna jafnvægi
mannsins og annarrar náttúru
þar noröurfrá verðUr bráttúr
sögunni.
I bókum evrópskra land-
könnuða má lesa að Eskimóar
hafi verið einstaklega glað-
sinna og elskulegt fólk. Von-
andi er svo enn, þó að þeim
steðji margur vandinn. I
þessum þætti fáum við aö sjá
leiki þeirra.
Flóttamannabúðir IPalestfnu.
Leiðin
til lífs
ájj. Sjónvarp
O kl. 22.15
1 sjónvarpi i kvöld er þáttur
er nefnist Leiðin til lifs. Þessi
mynd er frá Flóttamanna-
hjálp Sameinuðu þjóðanna og
fjallar um vanda flóttafólks i
heiminum. Mynd þessa fékk
sjónvarpið til sýningar hjá
Kauða krossi tslands.
I myndinni er greint frá
starfi Flóttamannahjálp-
arinnar og þeim árangri, sem
stofnunin hefur náð með starfi
sinu viða um heim.
Flóttamannastofnun Sam-
einuðu þjóðanna var stofnuð
1950, en Sameinuðu þjóöirnar
höföu áður aöstoðað flótta-
menn Ur seinni heimsstyrj-
öldinni og einnig flóttamenn
úr Palestínu 1948. Þessi stofn-
un fær tillag sitt frá rikis-
stjórnum þeimeraðild eiga að
Sameinuðu þjóöunum og frá
einstaklingum og stofnunum,
sem vilja leggja henni fé til
starfseminnar. A þeim þrjátiu
árum, sem liðin eru frá stofn-
un Flóttamannahjálparinnar
hefur hún aðstoðað miljónir
manna, sem flUið hafa heimili
sín vagna styrjalda eða
náttúruhamfara.
Miðvikudagssyrpa
Miðvikudagssyrpa er á dag-
skrá Utvarpsins eftir aö til-
kynningum er lokiö f dag. Það
er Asta Ragnheiður Jóhannes-
dóttir sem sér um þennan
þátt.
Þó þessi þáttur sé settur á
dagskrána er alls ekki vist að
nokkurtimivinnisttilað flytja
þar nokkurt efni vegna rúm-
frekju tilkynninga í útvarpinu
um þessar mundir. Ef ekki er
stórlega vitlaust reiknaö, þá
má gera ráö fyrir að þær taki
allt að þremur og hálfum
klukkutima i flutningi i dag,
og eru þar með orönar lang-
stærsti dagskrárliöur útvarps-
ins. Við verðum þó að hafa
biðlund, þvi þeim mun meiri
auglýsingatekjur sem Ut-
varpið fær á jólavertiðinni
þeim mun minni hækkun
kemur á afnotagjöldin.
Syrpuþættirnir eftir hádegið
hafa látið vel i eyrum fyrir þó .,
Asta Ragnheiður Jóhannes-
dóttir sér um Miðvikudags-
syrpu.
sem eru við vinnu er leyfir
hlustun á Utvarp. Að minnsta
kosti er minna um að kaninn
ségjallandi þar sem komiðer.