Þjóðviljinn - 11.06.1982, Qupperneq 7

Föstudagur 11. júní 1982 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 7
Sókn friðarhreyfinganna
sem hófst í Vestur-Evrópu
í fyrra haust
heldur áfram með
enn meiri þrótti í sumar
og með nýjum
vígstöðvum
í Bandaríkjunum og
Austur-Evrópu
Ólafur Ragnar Grimsson og Herbert Annam fulltrúi þýsku friðarhreyfingarinnar ræOa Berlinar-
ávarpiö, sem sést á milli þeirra, á fundi skosku friöarhreyiingarinnar i Glasgow ilok april.
Sumar friðarhreyfinganna
Þessa dagana rekur hver
atburðurinn annan sem
friðarhreyfingar austan
hafs og vestan standa fyrir
og afvopnunarmál eru auk
þess víða á dagskrá al-
þjóðaþinga nú í sumar. Af-
vopnunarráðstefna Sam-
einuðu þjóðanna stendur
nú yfir f New York og í
tengslum við hana eru
margvíslegar fjöldaað-
gerðir friðarhreyfinga.
1 kjölfar hinna miklu útifunda i
Bonn, Röm og Lundúnum i sl.
viku var nú á miövikudaginn
kunngert i Bonn sameiginlegt
stefnuávarp bandarisku og ev-
rópsku friöarhreyfinganna. 1
byrjun júli kemur saman I
BrOssel Evrópuþing um kjarn-
orkuafvopnun á vegum friöar-
hreyfinganna og i ágústmánuöi
veröur mikiö æskulýös- og tón-
listarþing haldiö i Vinarborg, þar
sem saman koma friöarsinnar úr
hópi æskufólks frá Austur- og
Vestur-Evrópu. Þá hefur á siö-
ustu vikum talsvert boriö á frétt-
um um aö óháöar friöarhreyf-
ingar séu teknar aö skjóta rótum i
rikjum Austur-Evrópu. Ber þar
hæst hiö svokallaöa Berlinar-
ávarp sem valdiö hefur deilum I
A-Þýskalandi
Á heimavöll stórveldanna
Ólafur Ragnar Grimsson al-
þingismaöur hefur i vetur fylgst
meö undirbúningi ýmissa aö-
geröa evrópsku friöarhreyfing-
arinnan t samtali viö Þjóöviljann
sagöi Olafur Ragnar aö mörgum
heföi þótt nóg um þegar miljónir
manna tóku þátt I útifundum gegn
kjarnorkuvigbúnaöi I helstu
borgum Evrópu sl. haust, en nú
væri ljóst aö friöarhreyfingin
væri enn öflugri á þessu sumri og
heföi breiöst út á heimavöll stór-
veldanna, til Bandarikjanna og
Austur-Evrópu.
„Styrkur friöarhreyfingarinnar
og málstaöar hennar kemur bæöi
fram i fjöldaaögeröum og þeirri
staöreynd aö æ stærri hópur for-
ystumanna i stjórnmálum,
verkalýösmálum, trúarlegum
málefnum og æskulýösmálum
skipar sér nú undir merki hennar.
Baráttan hefur bæöi öölast
þroska og færst á nýtt stig”.
Afvopnunarþing Samein-
uðu þjóðanna
Eins og áöur sagöi stendur
annaö afvopnunarþing Samein-
uöu þjóöanna nú yfir i New York.
Fyrstu afvopnunarráöstefnunni
1978 lauk meö stefnuyfirlýsingu
sem hefur haft mikil áhrif á um-
ræöuna siöan þá. Nefnd 70 þjóöa
hefur undirbúiö afvopnunar-
þingiö og á vegum hennar hafa
veriö lagöar fram margar álits-
geröir, þar sem m.a. er lýst þróun
vopnakapphlaupsins, tillögum til
kjarnorkuafvopnunar og um
kjarnorkuvopnalaust svæöi og
tengslum vigbúnaöar viöeymd og
fátækt viöa um heim, þar sem
sýnt er fram á aö meö samdrætti i
vígbúnaöarútgjöldum mætti
leysa ýmis helstu vandamál jarö-
arbúa.
Palme-skýrslan
„Þessar greinargeröir veröa
allar teknar til umræöu á afvopn-
unarþinginu”, sagöi Ólafur
Ragnar. „Þaö er ljóst aö ýmsir
þjóöarleiötogar telja þetta þing
svo mikilvægtaö þeir munu koma
til New York aö kynna stefnu
sinna rikisstjórna I afvopnunar-
málum. Sænska stjórnin hefur til
að mynda lagt fram sérstaka
stefnuyfirlýsingu i afvopnunar-
málum og á ráöstefnunni veröur
birt skýrsla sem unnin hefur
veriö undir stjórn Olofs Palme,
formanns sænska jafnaöar-
mannaflokksins, af alþjóölegri
nefnd sérfræöinga og fjallar um
nýjar leiöir i afvopnunarmálum.
Þetta er skýrsla um vigbúnaöar
og afvopnunarmálin sem mun fá
svipaöa þýöingu og Brandt -
skýrslan fyrir umræöuna um
samskipti Noröurs og Suöurs.
Þaö er lika sérstakt viö þetta
aukaþing aö tveimur eöa þremur
dögum veröur variö til þess aö
hlýöa á fulltrúa friöarhreyfinga
viösvegar aö úr heiminum. Sam-
einuðu þjóöirnar eru vettvangur
rikisstjórna, en engu aö siöur
þykir nauösynlegt aö þetta nýja
afl sem felst i fjöldahreyfingum
fólksins fái milliliöalaust aö koma
sinum sjónarmiöum á framfæri.
Fjöldaaðgerðir i New York
Þessa viku hefur staöiö I New
York ráöstefna bandariskra og
evrópskra friöarhreyfinga þar
sem reynt hefur verið aö móta
samstööu um áframhaldandi aö-
geröir og rætt um hvernig fylgja
beri eftir afvopnunarráöstefnunni
á heimavelli. Nú á laugardag
veröur mikill útifundur haldinn i
New York en til hans efna i sam-
einingu eitt þúsund bandarisk
samtök sem berjast fyrir málstaö
friöarhreyfingarinnar. Þetta er i
raun hápunkturinn á starfi banda-
risku friöarhreyfingarinnar á
þessu ári og er ætlað aö þrýsta á
aö árangur náist á afvopnunar-
ráöstefnunni og leggja áherslu á
kröfur um tafarlausa stöövun
vigbúnaöarkapphlaupsins.
Sama dag og afvopnunarráð-
stefnan hófst 7. þ.m., kom til New
York svokölluö heimsfriöar-
ganga, sem ekki hafa borist
miklar fréttir af hingað. I þeirri
göngu hafa tekiö þátt nokkrir
Japanir sem lifaö hafa af ógnir
kjarnorkusprengjunnar svo og
ýmsir sem skaddast hafa i slys-
um sem oröiö hafa af völdum
meöferðar meö kjarnorkuvopn.
Fjöldi annarra aögeröa er á döf-
inni þessar vikurnar i New York
svo sem ráöstefnur kvennahópa,
lækna sem vilja vekja athygli á
afleiöingum kjarnorkustriös,
fundir annarra samtaka visinda-
manna, ráöstefnur trúfélaga um
friöarmál og tónleikahald”.
íslensk þingmannanefnd
Alþingi Islendinga átti ekki sér-
staka fulltrúa á afvopnunarþingi
Sameinuöu þjóöanna 1978. Nú
hefur hinsvegar veriö ákveöiö aö
Alþingi sendi sérstaka þing-
mannanefnd og fer hún vestur nú
um helgina. I henni eru fulltrúar
allra þingflokka, þeir Birgir ts-
leifur Gunnarsson, Kjartan Jó-
hannsson, Guömundur G. Þórar-
insson og Ólafur Ragnar Grims-
son. Auk þeirra sitja ráöstefnuna
sendiherrarnir Niels P. Sigurös-
son og Tómas Tómasson. „ts-
lenska sendinefndin mun leitast
við aö koma sjónarmiöum Islend-
inga á framfæri og vekja athygli
á þeim áhyggjum sem viö höfum
af auknum vigbúnaöi i hafinu
kringum tsland”, sagöi Ólafur
Ragnar Grimsson.
Ráðstefna um afvopnun í
hafinu
Viö munum eiga viöræöufundi
meö fulltrúum kjarnorkuveld-
anna Bandarikjamanna, Breta,
Frakka og Sovétmanna, sem öll
halda úti kjarnorkukafbátum i
hafinu kringum tsland. Enn
fremur mun sendinefndin ræöa
viö fulltrúa frá rikjum sem eiga
lönd aö Noröur-Atlantshafi — frá
Noröurlöndum, Kanada, Belgiu,
Hollandi og trlandi. 1 þeim viö-
ræöum munum viö lýsa áhyggj-
um okkar af vaxandi kjarnorku-
vigbúnaöi á noröurslóöum og
kynnast sjónarmiöum rikis-
stjórna þessara landa. Einnig
munum viö kynna þær tillögur
sem fram hafa komiö á Alþingi
þess efnis aö efnt veröi til alþjóö-
legrar ráöstefnu um þessi mál og
kanna viöbrögö viö þeirri hug-
mynd”.
Evrópuþing um kjarnorku-
afvopnun
Eftir fjöldafundina miklu i
helstu borgum Evrópu sl. haust
voru haldnir samráösfundir for-
ystumanna friöarhreyfinganna til
þess aö leggja á ráöin um fram-
haldiö. Haldinn var fundur i
Kaupmannahöfn I september og
annar I Brilssel I desember, þar
sem voru fulltrúar frá Hollandi,
Þýskalandi, ttaliu, Spáni, Portú-
gal, Bretlandi og Noröurlöndum.
Ólafur Ragnar Grimsson sótti
þessa fundi báöa. „Þaö kom fljót-
lega upp aö nauösynlegt væri aö
friöarhreyfingarnar efndu til sér-
stakrar afvopnunarráöstefnu þar
sem stefnan yrði mörkuö skýrar
og leiö friöarhreyfinganna til þess
að tryggja friö og öryggi mörkuö
sem valkostur viö vigbúnaðar-
stefnu risaveldanna.
Undirbúningsnefnd hefur siöan
starfaö aö þvi aö skipuleggja Ev-
rópuþing um kjarnorkuafvopnun
sem standa mun I Brtlssel 2. til 4.
júli næstkomandi. Ljóst er aö i
þessari ráöstefnu mun taka þátt
fjöldi stjórnmálaleiötoga auk
þeirra fjölmörgu áhrifamanna
sem veriö hafa meginuppistaöan i
samræmingu starfs friöarhreyf-
inganna i Evrópu. Á þessu þingi
veröur leitast viö aö svara nýj-
ustu stefnuyfirlýsingum stórveld-
anna um afvopnunarvilja sinn og
einnig veröur fylgt eftir hinni
sameiginlegu stefnuyfirlýsingu
bandarisku og evrópsku friðar-
hreyfinganna sem birt var I Bonn
sl. miövikudag.
Sjálfstæð hreyfing
í Austur-Evrópu
A Evrópuþingiö i Briissel hefur
veriö leitast viö aö fá fulltrúa frá
þeim óháöu friöarsamtökum sem
látiö hafa á sér kræla I Austur -
Evrópu á siöustu mánuðum. Þar
hafa um langt skeiö starfaö friö-
arhreyfingar sem eru hluti af op-
inberu áröðurskerfi stjórnvalda,
en nú upp á siökastiö hafa ein-
staklingar og óháö samtök látiö
aö sér kveöa meö fundarhöldum
og meö þvi aö senda frá sér á-
vörp. Þessar hræringar I Austur -
Evrópu hafa ekki veriö mikiö i
fréttum, en þó hefur veriö skýrt
frá friöaraögerðum I Austur -
Þýskalandi og jafnvel frá hóp-
myndun i Sovétrikjunum.
Berlínar-
ávarpið
Þaö sem ber óneitanlega hæst
þegar rætt er um þessar nýju vig-
stöðvar friöarhreyfingarinnar er
hiö svonefnda Berlinarávarp,
sem ber heitiö „Friöur án
vopna”. Upphafsmaöur þessa á-
varps er séra Reiner Eppelman
sem ásamt Robert Haveman,
sem er nýlátinn, mótaöi þennan
stefnugrundvöll nýju austur -
þýsku friöarhreyfingarinnar sem
starfar óháb rikisvaldinu og hefur
jafnvel lent i andstööu viö þaö.
Eppelman kynnti þetta ávarp i
kirkju sinni i upphafi ársins, en á
siöustu mánubum hafa um 2000
menntamenn, prestar og æsku-
fólk i Austur-Þýskalandi undirrit-
aö ávarpið, sem er mjög hliöstætt
aö inntaki og ávörp evrópsku friö-
arhreyfingarinnar. Fjölmargir
stjórnmálamenn, kirkjuleiötogar
og verkalýösforingjar i Vestur -
Evrópu hafa undirritað sér-
staka stuöningsyfirlýsingu viö
Berlinarávarpiö og hyggjast,
mynda breiöa fylkingu til þess aö
styrkja sjálfstæöa friöarhreyf-
ingu I Austur-Þýskalandi. Nokkr-
ir tugir breskra þingmanna hafa
m.a. undirritaö stuöningsyfirlýs-
inguna og verið er að safna und-
irskriftum mebal ráöamanna á
Noröurlöndum. Komiö hefur til
tals aö hliöstæö undirskriftasöfn-
un fari fram hér á tslandi.”
— ekh
Herbert Annam fulitrúi þýsku friöarhreyfingarinnar kynnir Berlinarávarpið og starfsemi hinnar nýju
friðarhreyfingar i Austur-Þýskalandi. Aðrir ræðumenn á fundinum i Glasgow frá hægri Edward P.
Thompson, Ólafur Ragnar Grimsson, Sheila Cooper fulltrúi skosku friðarhreyfingarinnar, Peter Seager
fulltrúi friðarhreyfingarinnar i Wales, og siðan Angus McGormack frá baráttuhreyfingunni i Storneway
sem berst gegn stofnun NATO-herstöðvar á Lewis-eyjum undan Skotlandsströndum.