Þjóðviljinn - 29.09.1982, Blaðsíða 4

4 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 29. september 1982
NOBVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis.
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Framkvæmdastjóri: Eiður Bergmann.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan Ólafsson.
Fréttastjóri: Álfheiður Ingadóttir.
Umsjónarmaður Sunnudagsbiaðs: Guðjón Friöriksson.
Auglýsingastjóri: Svanhildur Bjarnadóttir.
Afgreiðslustjóri: Baldur Jónasson.
Blaðamenn: Auöur Styrkársdóttir, Helgi Ólafsson, LúðvíkGeirsson, Magnús
H. Gíslason, Ólafur Gíslason, Óskar Guðmundsson, Sigurdór Sigurdórsson,
Þórunn Siguröardóttir, Valþór Hlöðversson.
Iþróttafréttaritari: Víðir Sigurðsson.
Útlit og hönnun: Andrea Jónsdóttir, Guðjón Sveinbjörnsson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Gunnar Elísson.
Handrita- og prófarkalestur: Elías Mar, Gísli Sigurðsson, Guðmundur Andri
Thorsson.
Auglýsingar: Áslaug Jóhannesdóttir, Sigríöur H. Sigurbjörnsdóttir.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Jóhannes Harðarson.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Simavarsla: Sigríöur Kristjánsdóttir, Sæunn Óladóttir.
Húsmóðir: Bergljót Guðjónsdóttir.
Bílstjóri: Sigrún Bárðardóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, Gunnar Sigurmundsson.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsla og auglýsingar: Síöumúla 6 Reykjavik, sími 8 13 33
Umbrot og setning: Prent.
Prentun: Blaðaprent h.f.
Hvert œtlar
Ólafur?
• Þeir Ólafur Jóhannesson, utanríkisráðherra og Geir Hall-
grímsson, formaður Sjálfstæðisflokksins dveljast nú báðir
vestur í Bandaríkjunum.
• Upp á sitt eindæmi og án nokkurs samráðs innan ríkis-
stjórnarinnar hefur Ólafur knúð dyra í Washington og betl-
að þar út framlengingu á gömlu tilboði Bandaríkjastjórnar
um að borga að mestu leyti nýja flugstöð fyrir okkur íslend-
ingana.
• Satt að segja er ömurlegt að sjá Ólaf Jóhannesson í þessu
vesæla hlutverki. Við hefðum óskað honum annars og betra
hlutskiptis.
• Fyrir bænarstað Ólafs Jóhannessonar hefur viðkomandi
nefnd á Bandaríkjaþingi fallist á að beita sér fyrir því, að
heimildin til bandarískrar fjárveitingar í flugstöðvarbygg-
ingu hér verði framlengd í eitt ár - til 1. október 1983.
• Þetta breytir hins vegar hvorki einu né neinu um stjórnar-
sáttmáia íslensku ríkisstjórnarinnar. Ákvæðin í þeim sátt-
mála, er varða flugstöðina, þekkir Ólai'ur Jóhannesson
manna best. Þau ákvæði eru svo skýr sem verða má, en þar er
kveðið á um, „að ekki verði ráðisti framkvæmdir, nema með
samkomulagi allrar ríkisstjórnarinnar.“
• Ólafur Jóhannesson veit einnig fuilvel, að meðan núver-
andi ríkisstjórn situr verðurekki tekiðvið þeim bandarísku
fjármunum sem veifað er til okkar frá Washington.
• Þess vegna er vart hægt að draga aðra ályktun af hinum
undarlega einkaerindrekstri Ólafs í Washington en þá, að
utanríkisráðherra Framsóknarflokksins stefni að því, að
fyrir 1. október í næsta ári hafi sest hér að völdum ný ríkis-
stjórn, með nýjum stjórnarsáttmála, og fús til þess að hafa
betlilúkurnar á lofti hvar sem færi gefst.
• Menn minnast þess reyndar, að Ólafur Jóhannesson hefur
áður myndað ríkisstjórn fyrir Geir Hallgrímsson, og máske
langar hann til að endurtaka þann leik. Yið skulum þó vona,
að slík ríkisstjórn verði þó mynduð hér í Reykjavík, en ekki
vestur í Washington, þótt Geir og Ólafur dveljist nú báðir í
Bandaríkjunum.
• Stundum sést því haldiö fram, að sú risaflugstöð, sem
Bandaríkjamenn vilja reisa hér á landi sé til þess ætluð að
skilja í sundur farþegaflug og hernaðarstarfsemi á Keflavík-
urflugvelli. Slíkt er mikill misskilningur. í skjölum þeirrar
bandarísku þingnefndar, sem fjallað hefur um fjárveitingar
til þessa verkefnis, kemur þvert á móti fram, að sjálf for-
senda fjárveitingarinnar er sú, að þarna verði um að ræða
„flugstöð í tvennum tilgangi“ eins og það heitir, - það er til að
þjóna almennu farþegaflugi og jafnframt til hernaðarlegra
afnota. Þetta er sjálf forsendan.
• Þær raddir heyrast einnig að við getum svo sem látið
Bandaríkjaher hafa gömlu flugstöðina á móti og þá séu þetta
engar gjafir heldur kaup kaups! Slíkt er óburðug röksemda-
færsla. Það er rétt sem ýmsir bandarískir öldungadeildar-
þingmenn bentu á við umræður um málið í Washington, að
þá færi nú skörin að færast upp í bekkinn, ef við íslendingar
ætluðum að selja þeim gamla og aflóga flugstöð, sem herinn
byggði hér á stríðsárunum og við höfum aldrei borgað krónu
fyrir, en fá í staðinn nýja flugstöðvarhöll, margfalda að
verðmæti.
• Það er engum sæmilega heilbrigðum einstaklingi hollt að
lifa á gjafafé og ölmusum. Slíkt eitrar út frá sér. Enn frekar á
sú regla við um sjálfstæð þjóðríki í samskiptum við stór-
veldin.
• Við gætum ugglaust látið Bandaríkjamenn borga fyrir
okkur ýmsar framkvæmdir hér, ef við aðeins sýndum þeim
næga auðsveipni á móti. En fjármunir sem þannig eru fengn-
ir virka sem vanabindandi eiturlyf á þjóðlífið allt. í þessum
efnum er hægara að festast en að losna úr viðjunum á nýjan
leik. Þess vegna hafnar Alþýðubandalagið slíkri niðurlæg-
ingu fyrir bjargálna þjóð, fyrir þjóð sem svo vel er sett, að
hér er bílaeign t.d. meiri að tiltölu við fólksfjölda en í nokkru
öðru Evrópulandi. - k.
klippt
Dr. Eric Chivian frá MIT í Bandaríkjunum varar Norðurlandabúa við
kjarnorkuvopnum: Læknar fá ekki við neitt ráðið eftir kjarnorkustríð,
og þeir verða heldur ekki margir eftir.
Lœknar gegn
kjarnorku-
stríði
Læknar hafa ætíð verið kvadd-
ir til þess að hlúa að fórnarlömb-
um stríðsreksturs. Þetta verður
ekki hægt í kjarnorkustríði eða
eftir það.
Þannig hljóðaði boðskapur
doktors Eric Chivian frá Massac-
husettes Institute of Technology
þegar hann ræddi við blaðamenn
í Stokkhólmi, en þar var haldin
um helgina, á Suðursjúkrahús-
inu, fyrsta norræna ráðstefna
samtaka lækna gegn kjarnorku-
vopnum. Læknar hafa stofnað
samtök í Svíþjóð, Noregi, Finn-
landi og Danmörku sem eru í
tengslum við „Alþjóðasamtök
lækna sem vilja koma í veg fyrir
kjarnorkustyrjöld". DoktorDhi-
vian, sem er einn af forvígis-
mönnum alþjóðasamtakanna,
segir að ástæðurnar fyrir van-
mætti lækna í atómstríði séu eink-
um þrjár:
- í fyrsta lagi yrðu fjöldi Iát-
inna og alvarlega slasaðra svo gíf-
urlegur-hundruð milljón manna
- að læknar kæmust ekki yfir að
anna þeim jafnvel við venjulegar
aðstæður á friðartímum.
- í öðru lagi myndi verulegur
hluti læknastéttarinnar tortímast
í kjarnorkustyrjöld. í hugsaðri
kjarnorkuárás á Boston, í nág-
renni MIT, er samkvæmt út-
reikningum gert ráð fyrir að ein-
ungis 10% lækna myndi lifa hana
af.
- í þriðja lagi myndi allt innra
skipulag fieilsugæslunnar tvístr-
ast í kjarnorkustríði, með því að
sjúkrahús, tæki, lyf og lyfjaverk-
smiðjur eyðilegðust, og það
myndi enn gera þeim læknum
sem af lifðu erfiðara um vik að
sinna hefðbundnum verkum sín-
um í stríði.
- Heilbrigðiskerfið myndi ein-
faldlega ekki geta gert nokkurn
skapaðan hlut, segir dr. Chivian.
Tillögur
um meðferð
Það er þessi hlið kjarnorku-
stríðsins - læknisfræðilegar af-
leiðingar þess og áhrif á heil-
brigðiskerfið - sem læknar hafa
sérfræðiþekkingu á og hafa bund-
ist samtökum um að koma til
skila, þannig að almenningur fái
áttað sig á. En á öðru ársþingi
sínu í Bretlandi í apríl sl. samþyk-
ktu alþjóðasamtök lækna gegn
kjarnorkuvopnun áskorun til
stórveldanna um bann við
framleiðslu, prófun og notkun
kjarnorkuvopna. Fréttamenn í
Stokkhólmi spurðu dr. Chivian
að því hvort slíkar pólitískar ráð-
leggingar gætu ekkt vakið efa-
semdir um óhlutdrægni þessara
læknasamtaka.
- Við ræddum þetta mjög mik-
ið á ársþinginu. En niðurstaðan
varð sú að við sem læknar ættum
ekki aðeins að koma með sjúk-
dómsgreiningu, heldur einnig að
gera tillögur um meðferð. Það
má einnig líta þannig á, að krafan
um bann við tilraunum með
kjarnorkuvopn sé læknisfræðileg
afstaða, þar sem að slíkar til-
raunir geta verið hættulegar
heilsu manna.
Nábjargirnar
f Bandaríkjunum hafa samtök-
in „Physicians for Social Re-
sponsibility" vakið hvað mesta
athygli allra þeirra samtaka sem
berjastgegn kjarnorkuvopnum. í
næsta mánuði kemur m.a. út bók
á þeirra vegum sem nefnist upp á
ensku „Last aid“ (Nábjargirnar)
með greinum fjölmargra lækna,
þar á meðal nokkurra sovéskra.
Þrír sovéskir læknar og jafnmarg-
ir bandarískir hittust og f Moskvu
í júní sl. þar sem samtöl þeirra
voru tekin upp og sjónvarpað í
Sovétríkjunum 26. júní. Er það
líklega í fyrsta sinn sem banda-
rískir ríkisborgarar hafa fengið
að tjá sig um pólitískt viðkvæm
mál í sovéskum fjölmiðlum, án
allrar ritskoðunar.
Almannavarnir ,
gagnslausar
Á fréttamannafundinum í
Stokkhólmi, sem frá er greint í
Dagens Nyheter um helgina,
voru sex læknar, og viku þeir sér
undan því að ræða pólitísk álita-
mál, að sögn blaðamanns. Með
þeirri undantekningu þó, að einn
af bandarísku læknunum sló því
föstu að allar almannavarnaáætl-
anir væru vita gagnslausar í
kjarnorkustríði, en nefna má að
Sovétmenn hafa gert mikið úr
sínum almannavörnum og líkar
áætlanir hafa verið uppi í Bret-
landi og Bandaríkjunum.
í Svíþjóð voru samtök lækna
gegn kjarnorkustríði stofnuð í
desember í fyrra í tengslum við
læknaþing. 2400 læknar hafa
gengið í sænsku samtökin, og
lætur nærri að um 1% sænskra
lækna séu félagar í þeim.- ekh.
Skoskar
tölur
Inn um lúguna de(tur úrklippa
úr Business Herald, sem útgefið
eraf Glasgow Herald í Skotlandi.
Lloydsbanki hefur sett saman
talnarullu um efnahagsfram-
göngu Skota sl. tíu ár, og er það
dapurleg lesning. Allt er þar á
niðurleið og samdráttur á öllum
sviðum.
Atvinnuleysi hefur aukist frá
1971 úr 138 þúsund í 325 þúsund,
og stöðugildum í atvinnulífinu
fækkað úr tveim milljónum í 1.8
milljón. Stálframleiðslan hefur
hrapað úr 2.9 milljónum tonna
1971 í 1.9 milljón tonn á sl. ári.
Kolaframleiðslan hefur dregist
saman um þrjár milljónir tonna á
þessu tímabili.
Árið 1971 voru byggð 40 þús-
und íbúðarhús í Skotlandi, en á
síðasti ári 18 þúsund. Og ekki
ganga skipasmíðarnar betur, því
árið 1971 voru smíðuð 356 þús-
und brúttótonn í Skotlandi, en
aðeins 41 þúsund á sl. ári. Land-
búnaðarframleiðsla hefurstaðið í
stað sl. tíu ár, en fiskveiðar dreg-
ist saman um tugþúsundir tonna.
Versnandi
hagur
Varla þarf að tíunda það, að
þessar tölur þýða versnandi hag
launafólks í Skotlandi á tímabil-
inu. Verkamaður hefur nú 1.8
pundi minna í vikulaun en áður
og verkakonan 1.68 pund, og er
þá borið saman á föstu verðlagi.
Hvítflibbamönnum hefur farnast
heldur betur í Skotlandi en al-
mennu verkafólki og hafa fengið
nokkurra punda kaupauka á
föstu verðlagi í vasann á sl. tíu
árum.
Skotum hefur fækkað á sl. tíu
árum um rúmlega 100 þúsund, og
ástæðan er sú að menn hafa lagt
land undir fót í atvinnuleit.
Smáljósglæta í skoskri tölfræði er
fjölgun flugfarþega og aukning í
flugfrakt sem kemur á móti sam-
drætti í flutningum á landi og
vöruflutningum með lestum. Þá
má nefna að Skotar standa sig vel
á rafeindasviðinu og í vexti fjár-
málastofnana. í heildina tekið
sýna þessar tölur hvernig krepp-
an hefur læðst aftan að Skotum
síðustu árin.
- ekh.