Þjóðviljinn - 05.01.1986, Blaðsíða 14

VJÐHORF
Melrakkinn
Stormasamt sambýli
á sumnn en lítilsháttar ljósari að
vetrinum. Svo eru til ýmis litartil-
brigði af mórauða refnum allt frá
leirljósum upp í svart.
Á strandsvæðunum, einkum
Vestfjörðum, er miklu meira af
mórauðum ref en hvítum en inn
til landsins, skipta þeir svona um
það bil til helminga. Mórauði lit-
urinn er nefnilega góður felulitur
í fjörunni.
En á túndrunum, freðmýrun-
um, í Alaska, Kanada og Siberíu
er t.d. um 99% af refastofninum
hvítur.
Alœta
- En ef við víkjum að fæðunni.
Á hverju lifir refurinn einkum?
- í sem stystu máli má kannski
orða það svo að hann lifi á öllu,
sem að kjafti kemur. Við sjóinn
eru það sjófuglarnir, hrygg-
leysingjar, þangflugur og þang-
flugulirfur síðla sumars, marflær,
mófuglar, egg og rauðmagar á
grynningum og í pollum, þar sem
þeir daga uppi þegar fjarar út.
Aðalfæða þeirra refa, sem
halda sig inn til landsins, er rjúp-
an, að vetrinum og fram á vor og
svo heiðagæsin, ungar og egg
hennar og annarra fugla. A
haustin er það svo, auk rjúpunn-
ar, ber og hræ af öllu tagi,
hreindýrskálfar og svo er ein-
staka dýrbítur en þeir eru í mikl-
um minnihluta og þeirra verður
þá helst vart á vorin, um
sauðburð, eða að haustinu,
kannske vegna þess að minna er
þá um aðra fæðu.
Sambúðar-
hœttir
- „Okkur mun sambúðin endast
vel“ orti dr. Sigurður heitinn Þór-
arinsson til hennar Maríu í
Þórsmörkinni. Hvernig eru sam-
búðarhættirnir hjá lágfótu?
- Refurinn er fyrst og fremst
einkvænisdýr. Þó eru þess dæmi
að tvær læður séu með yrðlinga,
sem einn refur er faðir að. Stund-
um hefur par með yrðlinga í þjón-
ustu sinni einskonar „vinnufólk",
sem gegnir þá því hlutverki að
aðstoða við fæðuöflun handa yrð-
lingunum. Líklega eru þetta oft
ársgömul afkvæmi viðkomandi
pars. Til er að tveir refir séu í
félagi með tvær læður en þá fer nú
að verða óvíst um faðerni yrð-
linganna. Dæmi eru til þess, að
aukarefur fylgi pari og er það þá
að jafnaði fullorðið dýr. Ef bæði
dýrin lifa heldur parið sambandi
sínu árum saman. En falli annað
frá er hitt fljótt að ná sér í maka.
Melrakkinn virðist ekki gefinn
fyrir einlífið.
Þar sem heita má að nóg fæða
sé fyrir hendi allt árið er tófan
tiltölulega staðbundin, hefur sitt
ákveðna óðal. Meiri óvissa ríkir
um það hvernig þessu er háttað
með refinn inn til landsins. Trú-
lega er hann þar meira á flakki.
Þó vitum við þetta ekki svo
gjörla.
Refurinn hefur lifað í sambýli
við þessa þjóö f rá öndverðu. Sú
sambúð hefur ekki alltaf verið
friðsamleg. Hún hefureinkennst
af skæruhernaði á báða bóga.
Refurinn vill stundum gerast
ágengur við eigur mannsins og
hagsmuni. Maðurinn hefur herj-
að á refinn með skotvopnum og
ýmsu því öðru, sem ekki verður
beinlínis talið til náðarmeðala.
Refurinn mun á hinn bóginn telja
sig eiga rétt til lands og lífs og
heyr sína lífsbaráttu með þeim
ráðum, sem honum eru tiltæk.
En hvað vita menn svo um
þetta dýr þrátt fyrir aldalangt
sambýli? Jú, menn eins og Lárus í
Grímstungu vita töluvert. Til
dæmis það, að refurinn er kænn
og slóttugur. Því er það gjarnan
sagt um mann, sem þykir við-
sjálsgripur: „Hann er bölvaður
refur“. En hvað um allan al-
menning? Veit hann mikið um
þessa skepnu? Það má draga í efa
og tekur þá blaðamaður aðeins
mið af sjálfum sér. Og til þess að
verða nú sjálfur ofurlítið fróðari
en áður - og e.t.v. einnig ein-
hverjir þeir, sem þessar línur
kunna að lesa - var farið á fund
Páls Hersteinssonar, veiðistjóra
hjá Búnaðarfélagi íslands, og
spjallað stundarkorn við hann
um íslenska refinn.
Liturinn
lagast að
umhverfinu
- Af íslenska refnum eru til tvö
Páll Hersteinsson,
veiðistjóri.
litafbrigði, sagði Páll Hersteins-
son. - Annað hvítt, hitt mórautt.
Þeir refir, sem halda sig inn til
landsins, eru hvítir að vetrinum
en að sumrinu eru þeir mógráir á
baki og gráleitir á kvið. Þeir hvítu
eru þó misdökkir að sumrinu allt
frá því að vera dökkbrúnir á baki
í að vera ljósbrúnir. Mórauði ref-
urinn getur verið súkkulaðibrúnn
14 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 5. janúar 1986