Þjóðviljinn - 05.01.1986, Blaðsíða 16

LEIÐARI
Við þurfum samstöðu
Um áramótin tóku nýju útvarpslögin gildi og
um þessar mundir er verið að leggja síðustu
hönd á reglugerð sem á að segja í smáatriðum
fyrir um framkvæmd hinna nýju laga. Það verð-
ur hins vegar að segjast, að eftir allt írafárið sem
greip um sig hjá fjölmiðlaglöðu fólki í kjölfar
lagasetningarinnar virðast furðu fáir ætla að
leggja í slaginn og hefja fjölmiðlun á Ijósvökum
öldum í samkeppni við Ríkisútvarpið.
Það er skiljanlegt. Þegar moldviðrið sem upp
þyrlaðist í deilunum um hin nýju lög var gengið
um garð og menn tóku að skoða fýsileik nýrra
fjölmiðlakosta með sjónglerjum kaldrar rökvísi
kom nefnilega í Ijós að það kynni að reynast
erfitt að halda úti nýjum útvarpsslöðvum.
Það er einfaldlega staðreynd, að íslenska
Ríkisútvarpið, sér í lagi hljóðvarpið, er ótrúlega
gott að mörgu leyti og það mun reynast torvelt
að standast því snúning í samkeppni. Ríkisút-
varpið hefur sömuleiðis búið sig vendilega undir
væntanlega samkeppni, meðal annars með því
að gæta þess að halda verði á auglýsingatímum
sínum í algeru lágmarki. Engum blandast hugur
um að þar er verið að bæta samkeppnisstöðuna
fyrir slaginn sem kann að vera framundan. Og
það er auðvitað Ijóst, að menn verða að standa
vörð um Ríkisútvarpið og efla það á alla lund.
Þetta er ekki síst mikilvægt með tilliti til þess,
að búast má við að fljóðbylgja afþreyingarefnis
af umdeilanlegum toga skelli yfir okkur, verði af
stofnun nýrra útvarps- og sjónvarpsstöðva. Ein-
asta vörn okkar gegn því er að geta boðið upp á
meira af vönduðu innlendu efni, af öllum menn-
ingarflokkum. Þess vegna er ánægjulegt að
lesa í Þjóðviljanum í dag viðbrögð Sverris Her-
mannssonar, menntamálaráðherra við einmitt
þessu: „Eitt er víst“, segir Sverrir, „að ég mun
styðja og styrkja Ríkisútvarpið, einkum inn-
lenda dagskrárgerð til mótvægis við vaxandi
ásókn erlends efnis um vígahnetti. Ég hlýt að
leggja mikla áherslu á að efla Ríkisútvarpið.
Hinir verða svo bara að spjara sig“.
Það er ástæða til að taka undir þessi orð
menntamálaráðherra. Vissulega væri það:
gleðiefni, ef hægt væri að skapa víðtæka sam-
stöðu um mál eins og þetta, þegar Ijóst er að viði
stöndum á þröskuldi nýrrar fjölmiðlaaldar og
þurfum að vígbúast gegn innrás erlends létt-i
metis á næstu árum.
Stofnun sérstaks menningarsjóðs til að efla
innlenda dagskrárgerð er jafnframt fyrirhuguð
með hinum nýju lögum, og auðvitað er sjálfsagt
að fagna því. Hitt er verra mál, og lítt fallið til að
efla þá samstöðu sem þarf, að svo er um hnúta
búið að íhaldið getur með hægu móti náð undir
sig öllum þremur stjórnarmönnum sjóðsins ef
það kærir sig um. En það eru ótíðindi mikil, því
satt best að segja bera ekki allir Sjálfstæðis-
menn jafn mikið skyn á nauðsyn þess að standa
vörð um íslenska menningu og menntamála-
ráðherra sjálfur.
Ekki er síður verra, að svo virðist sem íslensk-
um listamönnum sé af ráðnum hug úthýst úr
stjórn menningarsjóðsins. Auðvitað er með öllu
ótækt að Bandalagi þeirra skuli ekki gert mögu-
legt að hafa að minnsta kosti fulltrúa í stjórninni,
og ekkert hugsandi fólk hefði heldur talið of
geyst farið þó þeir hefðu haft þar meirihluta.
Þess má að lokum geta, að þó vissulega hafi
verið deilur um réttmæti hinna nýju útvarpslaga,
þá eru þau í dag orðin að veruleika. Þess vegna
verða þau öfl sem vilja andæfa útlendri lág-
menningu að huga að sínum gangi. Það verður
að efla mótvægi við þær stöðvar sem kunna að
rísa og byggja aðallega á ódýru erlendu efni og
innlendri matreiðslu sem grundast sömuleiðis á
léttmeti krydduðu hægrisinnaðri hugmynda-
fræði. Því ríður á að félagssinnuð öfl í landinu
styðji af öllum mætti upprisu nýrra stöðva sem
gætu veitt nauðsynlegt mótvægi. En það ber
auðvitað að leggja áherslu á, að slíkt nýtt fjöl-
miðlunarfyrirtæki verði ekki að prédikunarstóli
fyrir nein sérstök samtök eða flokka, heldur fyrst
og fremst mótvægi við útlendum öfgum af öllu
tæi.
-ÖS
16 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 5. janúar 1986
Þau sjá
um fram-
kvœmdina
7 manna þingkjörin
útvarpsréttarnefnd á að fylgja
nýju útvarpslögunum eftir
Nú um áramótin gengu í gildi um-
deild útvarpslög sem samþykkt
voru á síðasta þingi. Þar með er
aflétt einkaleyfi Ríkisútvarpsins á
hljóðvarps- og sjónvarpssend-
ingum og hafa nokkrir aðilar þeg-
ar hafið undirbúning að útsend-
ingum. Flestir munu sammála
um að miklu skipti hver fram-
kvæmd nýju laganna verðuren
um hana verður kveðið nánar á í
reglugerðum, sem nú er verið að
leggja síðustu hönd á í mennta-
málaráðuneytinu.
Það er útvarpsréttarnefndar að
sjá um framkvæmd laganna og á
fyrsta fundi nefndarinnar2. janú-
ar lagði menntamálaráðherra
reglugerðardrögin fyrir hana.
Kjörið var í nefndina á síðasta
starfsdegi alþingis fyrir jól en
einn fulltrúi Sjálfstæðisflokksins,
Guðrún Erlendsdóttir, dósent,
hefur afþakkað setu í henni og
sagt kjör sitt byggt á misskilningi.
í nefndinni eiga þá sæti: Bessí
Jóhannsdóttir, kennari (S)
(upphaflega varamaður Guð-
rúnar), Kjartan Gunnarsson,
framkvæmdastjóri Sjálfstæðis-
flokksins (S), Sigurbjörn
Magnússon, starfsmaður þing-
flokks Sjálfstæðisflokksins (S),
Ingvar Gíslason, þingmaður
Framsóknarflokksins (F), Helgi
Pétursson, ritstjóri Tímans (F),
Helgi Guðmundsson, formaður
MFA, (AB) og Árni Gunnars-
son, ritstjóri Alþýðublaðsins
(A). Varamenn eru: Fyrir Sjálf-
. stæðisflokk: Gunnlaugur Sævar
Gunnlaugsson og Guðrún Vík-
ingsdóttir, fyrir Framsóknar-
flokk: Sigrún Sturludóttir og Jón
Sveinsson, fyrir Alþýðubanda-
lag: Ævar Kjartansson og fyrir
Alþýðuflokk: Þráinn Hallgríms-
son.
Á gamlársdag skipaði Sverrir
Hermannsson menntamálaráð-
herra Kjartan Gunnarsson for-
mann nefndarinnar og Ingvar
Gíslason varaformann.
-ÁI
Myndvarp hf. er eitt hinna nýju
fjölmiðlafyrirtækja sem sögö eru í
startholunum tilbúin að taka þátt í
kappinu um tíma þessarar fjölmiöl-
asjúku kynslóðar. Ljósm. Sig.
Þeir verða að spjara sig
Sverrir Hermannsson menntamálaráðherra: Mun
styðja og styrkja Ríkisútvarpið, einkum innlenda
Sverrir Hermannsson,
menntamálaráöherra, vill ekki
fjalla um einstök atriði í þeim
reglugeröardrögum sem fyrir
liggja í ráöuneyti hans um
framkvæmd útvarpslaganna
nýju. „Ég mun byrjaáþvíað
leggja drögin fyrir útvarpsrétt-
arnefnd,” sagöi Sverrir, „áöur
en ég tek afstööu til þeirra.
Nef ndarinnar bíður mikið verk
og það er eðlilegt að þetta ný-
skipaða fólk taki þátt í mótun
þessfráupphafi.”
I reglugerðunum verður m.a.
dagskrárgerð
kveðið á um starfshætti útvarps-
réttarnefndar, hvernig fjalla skuli
um umsóknir, hvaða skilyrði þarf
að uppfylla og hvernig gjald fyrir
útvarpsleyfi skuli reiknað út.
Ennfremur um auglýsingar, þ.e.
hlutfall þeirra af dagskrá og hvort
þær verða inni í dagskrárliðunt
eða á milli þeirra.
- En hver er afstaða ráðherr-
ans til nýju laganna?
■’Ég er frjálslyndur, sem er
ekki sama og frjálshyggjumað-
ur,” sagði Sverrir. „Þó ég telji
rétt að hætta einokun Ríkisút-
varpsins, þá er ég kannski ekki
eins uppljómaður áhugamaður
unt frjálsan útvarpsrekstur og
suntir flokksbræður mínir. Eitt er
víst að ég mun styðja og styrkja
Ríkisútvarpið, einkunt innlenda
dagskrárgerð til mótvægis við
vaxandi ásókn erlends efnis um
vígahnetti." sagði ráðherrann.
„Eg hlýt að leggja mikla áherslu á
að efla Ríkisútvarpið. Hinir
verða svo bara að spjara sig.”
-ÁI
Sverrir: „Ég stend vörð um Ríkisút-
varpið.”
„Leggst vel í mig”
- segir Kjartan Gunnarsson nýskipaður formaður
útvarpsréttarnefndarinnar, sem héltfyrsta fundinn
2.janúar
Um áramótin var Kjartan
Gunnarsson skipaðurfor-
maður í útvarpsréttarnefnd-
inni. Fyrstifundurnefndar-
innarvarhaldinnannanjanú-
arog mætti menntamálaráð-
herra á fundinn. Við spurðum
nýskipaðan formann nefndar-
innar um hvað hefði verið fjall-
að á þessum fyrsta fundi.
„Menntamálaráðherra lagði
fram tvær reglugerðir sem starfs-
nefnd á vegum ráðuneytisins hef-
ur gert, annars vegar unt útvarps-
(og sjónvarps-) rekstur og hins
vegar um auglýsingar. Fór hann
þess jafnframt á leit við útvarps-
réttarnefndina að hún færi yfir
reglugerðirnar og skilaði til-
lögum. Er gert ráð fyrir að því
verði lokið seinnihluta næstu
viku. Síðan verður reglugerðin
væntanlega gefin út og þá fyrst
reynir á það hverjir hafa hug á að
fara út í rekstur útvarps- eða
sjónvarpsstöðva.
„Nú munu þegar liggja fyrir
nokkrar umsóknir urn leyfi til
slíks reksturs. Verða þær teknar
gildar eða verður auglýst eftir
nýjum umsóknum?"
„Þegar reglugerðin liggur fyrir
þykir mér ekki óeðlilegt að aug-
lýst verði eftir umsóknum. Það
eru ýmis skilyrði sem þarf að upp-
fylla og önnur atriði sem tilgreind
eru í reglugerðinni. Mér þykir ó-
líklegt að allar þær umsóknir sem
liggja fyrir uppfylli þau. Það er í
raun ekki fyrr en reglugerðin
liggur endanlega fyrir sem menn
geta gert sér grein fyrir því hvort
þeir vilja fara út í útvarpsrekst-
ur."
„Áttu von á því að nýjar
útvarps- og sjónvarpsstöðvar sjái
dagsins ljós á árinu?"
„Mér finnst líklegt að einhverj-
ar útvarpsstöðvar hefji útsend-
ingar. Hvort menn fara út í sjón-
varpsrekstur er annað mál og
stærra. Undirbúningur að rekstri
útvarps- og sjónvarpsstöðva er
ntjög viðamikill. Það á t.d. eftir
að skipa í stjórn menningarsjóðs-
ins, sem mun úthluta fé til inn-
lendrar dagskrárgerðar. í stjórn
verða þrír menn, samkv. reglu-
gerðinni, einn frá Ríkisútvarp-
inu, einn skipaður af mennta-
málaráðherra og einn sameigin-
lega frá frjálsu stöðvunum. Komi
þær sér ekki saman um ntann
Kjartan: „Munum auglýsa ettlr um-
sóknum um útvarpsleyfi.”
skipar útvarpsréttarnefndin
þriðja manninn."
„Hvernig leggst svo formanns-
embættið í þig?"
„Það er Ijóst að þetta er viða-
mikið verkefni, en það leggst
mjög vel í mig," sagði Kjartan að
lokunt. þs
Mikið verk framundan
og vonandi árangursríkt
Helgi Guðmundsson, formaðurMFA: Auðvitað
munu margir freistast til að fara afstað en ég reikna
ekkimeð að margar stöðvar lifi í langan tíma
„ Nei, ég á ekki von á að það
spretti upp fullt af stöðvum
sem muni lifa einhvern tíma.
Auðvitað munu margir
freistast til að fara af stað en
ég reikna með því að það
verði fáar stöðvar sem muni
lifa í lengri tíma,” sagði Helgi
Guðmundsson, fulltrúi AB í út-
varpsréttarnefnd.
Helgi sagðist.telja að um tvær
leiðir væri að velja fyrir þá sem
hyggja á útvarpsrekstur. Annars
vegar stöðvar sem byggðu á al-
gerum lágmarkskostnaði í dag-
skrárgerð, sendu út tónlist og
auglýsingar til skiptis. Hins vegar
stöðvar með góðum tæknibúnaði
og marktækri og fjölþættri dag-
skrá sem sjálfkrafa drægi að
auglýsingar. „Það er ekkert
þarna á milli,” sagði hann.
- En hvaða hugmyndir gerir
hann sér um störf útvarpsréttar-
nefndar?
„Það eru nokkur atriði sem
mér virðist ljóst að nefndin þurfi
að taka á hið fyrsta,” sagði Helgi.
„Eitt er hvort ætlunin er að heim-
ila reksturs landsútvarps eða tak-
rnarka réttindin við grenndarú-
tvarp. Sjálfum hefur mér sýnst
lögin taka til grenndarútvarps.
Þar segir að veita megi lögaðilum
rétt til tímabundins útvarpsrekst-
urs á afmörkuðum svæðunt en á
öðrum stað segir að útvarps-
stöðvum sé heimilt að eiga og
reka endurvarp. Spurningin er
hvort endurvarpið á við þetta af-
markaða svæði eða hvort það á
að ná til landsins alls. Ef ákveðið
verður að heimila landsútvarp
þarf að kveða á um dreifikerfið,
þ.e. hver eigi að kosta það og
reka, stöðvarnar sjálfar eða t.d.
Póstur og sírni.
Annað atriði sem mér sýnist
brýnt er að sett verði viss skilyrði
unt tæknibúnað þannig að lág-
ntarkskröfum í því efni verði
fullnægt. Þetta gera rnenn alls
staðar í kringum okkur og í Bret-
landi eru t.d. býsna háir þrösk-
uldar sem menn verða að fara yfir
þó ekki sé ég að ntæla með slíku.
Þá má nefna að það vantar
skýrari ákvæði unt tekjuöflunina.
Stöðvunum er heimilt að selja
bæði dagskrártíma og auglýsing-
ar en spurning er með hvaða
hætti þetta er gert, þ.e. það þarf
að greina á milli auglýsinganna
og dagskrártímanna.
Auðvitað koma fjöldamörg
Helgi: „Mikilvægast að marka stefnu
um efnisvalið."
önnur atriði til álita. Ég hef ekki
séð þau drög að reglugerð sem
liggja fyrir ráðherfa en einna
mikilvægast er að rnarka stefnu
og setja ákveðnar reglur urn efn-
issamsetningu í nýjum útvarps-
stöðvum. Þeim er gert í lögununt
að gegna almennunt skyldum en
hverjar þær eru varðandi efnið er
óútkljáð. Það er því ljóst að
nefndarinnar bíður mikið starf og
vonandi líka árangursríkt,” sagði
Helgi Guðntundsson að lokunt.