Þjóðviljinn - 20.06.1986, Qupperneq 4

LEIÐARI
Pólitísk siðblinda
Hafskipsmáliö varpar nú löngum skugga yfir
ailt þjóðfélagið. Það er lang umsvifamesta
gjaldþrotamál í sögu lýðveldisins. En málið er
ekki síður alvarlegt fyrir þá sök, að stjórnmála-
menn af báðum vængjum hins pólitíska litrófs
hafa dregist inn í það með umdeilanlegum
hætti.
í Hafskipsmálinu hafa áður komið fram sterk-
ar kröfur um að Albert Guðmundsson, iðnaðar-
ráðherra, segi af sér. Hann hefur þverskallast
við öllum slíkum kröfum. Það ber ekki vott um
pólitískan kjark. Nú er málum hins vegar svo
komið, að forsætisráðherra er ekki stætt á öðru
en biðjast lausnar fyrir Albert Guðmundsson.
Síðustu daga hafa komið fram nýjar upplýs-
ingar, sem varða ráðherrann. Hann hefur játað,
að meðan hann var fjármálaráðherra, þá hafi
hann tekið við allstórri upphæð frá yfirmanni
Hafskips. Margt bendir til að hann hafi vitað, að
þessir peningar komu úr sjóðum Hafskips og
Eimskipafélagsins. Þessa upphæð afhenti
hann á skrifstofu sinni þingmanni annars flokks.
Hann hefur sömuleiðis greint frá því, að hann
hafi haldið því leyndu fyrir viðtakanda hvaðan
peningarnir komu. Þessi peningafærsla kemur
heldur hvergi fram gagnvart skattyfirvöldum.
Þetta er auðvitað brot á öllum reglum um
pólitískt siðgæði. Það einfaldlega gengur ekki
að forystumaður í stjórnmálaflokki greiði með
leynd forystumanni úr öðrum flokki upphæð,
sem nemur allt að árslaunum verkamanns.
Þegar haft er í huga, að á þessum tíma var
Albert Guðmundsson auk heldur fjármálaráð-
herra, og því yfirmaður skattkerfisins, þá er brot
hans auðvitað enn alvarlegra. Telji stjórnmála-
menn hegðun sem þessa í lagi, þá brestur þá
einfaldlega pólitískt siðgæði. Þá er um leið orð-
inn trúnaðarbrestur á milli þeirra og fólkins í
landinu.
Það er því vottur um alvarlegan skort á póli-
tísku siðgæði, ef Albert Guðmundsson segir
ekki af sér.
í Ijósi þessa er það tvímælalaust skylda for-
sætisráðherra að biðjast lausnar fyrir iðnaðar-
ráðherra. Ríkisstjórn með hann innan sinna vé-
banda getur aldrei notið trausts fólksins. Bregð-
ist Steingrímur Hermannsson þessari skyldu
sinni stafar það ekki af neinu öðru en pólitískri
siðblindu. Það er sömuleiðis skylda forystu-
manna Sjálfstæðisflokksins, sér í lagi Þorsteins
Pálssonar, að stuðla að afsögn Alberts. Til þess
hafa þeir hins vegar haldið að sér höndum og
tilsvör Þorsteins Pálssonar í fjölmiðlum hafa
verið þess eðlis, að svo virðist sem honum finn-
ist ekki ástæða til að Albert víki.
Með því að leyfa Albert að sitja tefla þeir
Steingrímur og Þorsteinn lýðræðinu í landinu í
tvísýnu. Þessvegna er það prófsteinn á siðgæði
íslenskra stjórnmála, hvort þeir taka þann kost
að biðjast lausnar fyrir Albert eða láta hann sitja
áfram, meðan hvert höggið úr Hafskipshrinunni
rekur annað.
Það hefur sömuleiðis komið í Ijós, að Guð-
mundur J. Guðmundsson tók við fjárstuðningi
frá Albert Guðmundssyni árið 1983, til að
standa straum af hvíldarleyfi erlendis, eftir að
hafa átt við vanheilsu að stríða. Síðan hefur
verið upplýst, að peningarnir komu ekki frá Al-
bert, heldurfrá Hafskip og Eimskip. Albert hafði
hins vegar milligöngu um afhendingu fjárins, og
staðhæfir að Guðmundur J. Guðmundsson hafi
ekki vitað um uppruna þess.
Auðvitaðvoru það mistökhjáGuðmundi J. að
þiggja fjárstuðning frá ráðherra úr helsta and-
stöðuflokki Alþýðubandalagsins. Þau hafa nú
orðið til þess að háttsettir flokksmenn hafa sett
fram þá skoðun að Guðmundi beri að segja af
sér þingmennsku, og þær skoðanir eiga vissu-
lega við rök að styðjast.
Hinu mega menn ekki gleyma, að í því smá-
vaxna samfélagi sem ísland er, þar velja menn
sér ekki vini eftir pólitískum línum. Og straumur
atburðanna getur undraskjótt fleytt vinum til
æðstu metorða í gagnstæðum fylkingum, án
þess að vináttan rofni. Um það eru mörg dæmi.
Guðmundur kveðst hafa litið á fjárstuðning Al-
berts sem greiða vinar við vin. Það er ekki
ástæða til að rengja það, þó mistök hans séu
söm fyrir það.
En um Hafskipsmálið og umræðu um aðila
sem tengjast því gildir það sem skáldið sagði,
að orð eru dýr. Kári Sölmundarson kallaði það
skammarvíg að vega að liggjandi mönnum. Og
þess er hollt að minnast, að hann komst einn úr
brennunni.
KUPPT OG SKORIÐ
Marcoshjónin höföu komið gífurlegu fé úr landi áöur en veldi þeirra hrundi: Flestir hinna efnuöu dansa með í fjárflótta-
svindlinu.
Það er oft verið að tala í blöð-
um um hinar gífurlegu skuldir
þróunarlanda við ríku löndin. Og
þegar nýjar stjórnir taka við í
þróunarlöndum, kannski lýðræð-
islega kosnar stjórnir og jafnvel
nokkuð svo vinstri sinnaðar, þá
er mjög að því spurt, hvort þær
ætli ekki að virða skuldbindingar
ríkisins við erlenda banka. Og
þegar vinstrikrati eins og Garcia
Perez, forseti Perú, ákveður upp
á sitt einsdæmi, að Perúmenn
hafi ekki ráð á því að greiða af
fátækt sinni meira en 10% af út-
flutningstekjunum upp í skulda-
súpuna, þá eys og prjónar Al-
þjóðlegi gjaldeyrissjóðurinn og
stóru bankarnir og segja sem svo,
að róttæklingar séu að leggja
peningakerfi heimsins í rúst.
Sannleikurinn er svo sá, að
þróunarlöndin skulda miklu
minna en við erum látin halda.
Það er að segja: þeir peningar
sem til þeirra hafa farið í ýmsu
formi, streyma aftur til ríku land-
anna eftir hinum vafasömustu
leiðum.
Miami á Florida er höfuðborg
fjárflóttans. Fyrir um það bil tíu
árum ráku tíu bankar þar útibú
sín. Nú hafa risið þar hundrað
bankar og græða á tá og fingri á
allskonar FFF (Fölsunar-
faktúru-félögum) í þriðja heimin-
um.
Um þetta segir der Spiegel í
nýlegri samantekt:
„Peningaflóðið sem lokkar alla
til Miami, kemur frá Rómönsku
Ameríku. Ríkir menn í fátœkum
löndum, frá Mexíkó til Argent-
ínu, óttast um eignir sínar. Því
dýpra sem lönd Rómönsku Am-
eríku hafa sokkið í skuldafen og
kreppu þeim mun hraðar hefur
bœst á innistœðureikninga í hinni
öruggu Norður-Ameríku".
Hjá þeim ríku
Vesturþýski seðlabankastjór-
inn telur, að sögn Spiegel, að
þessi fjárflótti sé í rauninni ein
helsta ástæðan fyrir skulda-
kreppu undanfarinna ára.
Bætum við þetta nokkrum
upplýsingum:
Sérfróðir menn telja, að fjár-
flóttinn frá þróunarlöndunum til
hinna ríku landa hafi numið 200
miljörðum dollara á árunum 1976
til 1985. Þessi upphæð nemur
hvorki meira né minna en tveim
fimmtu hlutum allra skulda þess-
ara ríkja við útlönd.
Frá Rómönsku Ameríku einni
saman hafa 120-130 miljarðir
dollara flotið ólöglega yfir landa-
mærin til norðurs - er þetta um
það bil þriðjungur erlendra
skulda álfunnar.
Ef að ekki kæmi til fjárflótti frá
þeim fátæku til hinna ríku, þá
skuldaði Argentína ekki 50 milj-
arði dollara heldur einn miljarð,
Mexíkó skuldaði ekki 97 miljarði
heldur tólf og Venezúela skuld-
aði ekki 31 miljarð heldur ætti
tólf miljarði dollara í varasjóð-
um!
Þetta ástand segir um leið þá
sögu, að opinberar tölur um
skuldasöfnun eru meira eða
minna gabb. Sú árátta hinna ríku
að koma peningum fyrir í „ör-
uggu“ iðnríki gerir það til dæmis
að verkum, að líklega eru það
Bandaríkin sem skulda Suð-
ur-Ameríku en ekki öfugt!
Aðferðir við að koma sér upp
gjaldeyrissjóðum eru tiltölulega
einfaldar. Og má flestar kenna
við áðurnefnt FFF. Segjum til
dæmis að fyrirtæki í þróunarlandi
flytji út fatnað fyrir fimmtán milj-
ónir dollara. Það gefur út
reikning fyrir aðeins tíu miljón-
um - en afgangur söluverðs er
lagður á banka erlendis.
Sama kúnst er iðkuð við inn-
flutning. Einhver heildsalinn
flytur inn bíla og vélar fyrir tíu
miljónir dollara, en hann semur
um það við viðskiptavin sinn að
fá reikning upp á fimmtán milj-
ónir. Mismuninn á raunverði og
yfirfærslu lætur innflytjandinn
setja á reikning erlendis.
(Þessir viðskiptahættir eru vit-
anlega alþekktir hér á íslandi
líka).
Þessi faktúrufölsun leiðir m.a.
til þess, að það er sáralítið að
marka upplýsingar um viðskipta-
halla og annað. Til dæmis að taka
fengu viðskiptavinir Malasíu á ár-
unum 1976 til 1984 vörur fyrir tíu
miljarði dollara umfram það
magn sem fram kom á hagskýrsl-
um Malasíu.
Það er eins og frjálshyggju-
menn segja: Um að gera að allir
séu að kaupa og selja, því allir
græða. Nema náttúrlega fátækl-
ingarnir.
Bankar með
allt á þurru
Þessi fjárflótti þýðir líka, að
engin ástæða er til að vorkenna
þeim risabönkum ríkra landa sem
segjast ekki fá greiðslur frá sínum
kúnnum og reyndar sé samanlagt
peningakerfið að hrynja. Þeir
hafa yfirleitt sitt á hreinu og
græða bæði á lánveitingunum til
þróunarlandanna og svo á endur-
streymi peninganna.
Við vitum að um fjárflóttafé er
að ræða, segir bankastjóri einn í
New York. En það er ekki okkar
hlutverk að spyrja hvaðan pen-
ingarnir koma.
Til hvers væri það líka? spyr
Spiegel. Svo er fjárflóttapening-
um fyrir að þakka að stórbankar
bandarískir geta nú horft björt-
um augum til framtíðarinnar. Því
á móti „fúlum skuldum“ í mörg-
um löndum standa margir milj-
arðar „svartra peninga" frá sömu
ríkjum.
UOÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, þjóöfrelsis
og verkalýöshreyfingar
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Ritstjórar: Árni Berqmann, össur Skarphéðinsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Oskar Guðmundsson.
Fróttastjóri: Valþór Hlöðversson.
Blaðamenn: GarðarGuðjónsson, Guðlaugur Arason (Akureyri), Ing-
ólfur Hjörleifsson, Kristín Ólafsdóttir, Lúövík Geirsson, Magnús H.
Gíslason, Mörður Árnason, Sigurdór Sigurdórsson, Sigurður Á. Friö- ^
þjófsson, Víðir Sigurðsson (íþróttir), Þröstur Haraldsson.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Ljósmyndir: Einar Ólason, Sigurður Mar Halldórsson.
Útlit: Sævar Guðbjörnsson, Garðar Sigvaldason.
Framkvæmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Skrifstofustjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Magnús Loftsson.
Útbreiðslustjóri: Sigríður Pétursdóttir.
Auglýsingastjóri: Sigríður Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Auglýsingar: Ásdís Kristinsdóttir, Guðbergur Þorvaldsson, Olqa
Clausen.
Símvarsla: Katrín Anna Lund, Sigríður Kristjánsdóttir.
Húsmóðir: ólöf Húnfjörð.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Afgreiðslustjóri: Hörður Jónsson.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, ólafur Björnsson.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Siðumula 6, Reykjavík, sími 681333.
Auglýsingar: Síðumúla 6 símar 681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 40 kr.
Helgarblöð: 45 kr.
Áskriftarverð á mánuði: 450 kr.
4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 20. júní 1986