Þjóðviljinn - 24.08.1986, Qupperneq 7

KVARTA
EKKI
Bréfaskipti
við V.A. Fock
Hann var einn af snjöllustu eöl-
isfræöingum Sovétríkjanna á
fræöilegu sviöi, og ég var
hreykinn af aö hafa numiö í skóla
hjá honum og geta talið mig til
nemenda hans. Síðan uröum viö
reyndar vinir. Hann kom oft til
Tékkóslóvakíu og ég heimsótti
hann í öll þau mörgu skipti sem
ég átti leið til SSSR.
„Það er undarlegt“, sagði hann
við mig einu sinni þegar við
gengum eftir bakka Finnska flóa í
Komarov, „að við yður getur
maður talað miklu opinskáar en
viz flesta gömlu vini sína“. Hann
brosti til mín og bætti við með
sérkenniiegri röddu, sem er ein-
kennandi fyrir heyrnardaufa:
„Meira að segja um pólitík!"
Hann hafði gildar ástæður til að
vera var um sig-á árunum 1937-
38 sat hann í fangelsi - einhver
hafði látið sér um munn fara
„andbyltingartal“ þar sem hann
var viðstaddur, og Fock gaf það
ekki upp.
f október 1968 fékk ég frá hon-
um bréf. Ég var þá í Trieste og
hugleiddi hvort ég ætti að snúa
heim eða vera áfram erlendis.
4. október 1968
Kæri Frantisek!
Fyrir framan mig Iiggja bréf
yðar: nýársbréf og annað síðan
10. apríl 1968 - bæði eru mjög
elskuleg. Því ætla ég að snúa mér
til yðar með spurningu: hvernig
mátti það verða, að mikill hluti
tékkóslóvaskra menntamanna
hefur smitast hatri á Rússum -
frelsurum sínum, en hefur tekið
ástfóstri við Vestur-Þjóðverja -
arftaka Hitlers? (Ég hefi frétt að í
Prögu sé farið að verða hættulegt
að tala rússnesku, og að Rússar
sem koma þangað verði að tala
þýsku til að gera sig skiljanlega).
Er það virkilega ekki augljóst að
þessi leið - til vesturs - hlýtur að
leiða til nýs Múnchenar-
samkomulags og nýrrar þýskrar
undirokunar? Svo að ekki sé
minnst á það að fara á mis við
ljómandi framtíðarhorfur sósíal-
ismans.
Atburðirnir í Tékkóslóvakíu
falla mér mjög þungt og ég get
ekki sætt mig við þá hugsun, að
meðal Tékka, sem ég hef alltaf
litið á sem vini, hafi fyrirfundist
svo margir óvinir. Er ennþá von
um bata?
Yðar V. Fock
Kceri Vladimir Alexandrovits,
mér barst bréf yðar til Trieste,
því að það var erfitt fyrir mig að
eiga heima í Prögu hernuminni,
of erfitt.
Ég las bréf yðar og kenndi í
brjósti um yður: hvernig má það
vera að jafnvel þér hafið trúað
þessum frumstæðu lygum og
ósvífna æsingaróhróðri um
Tékkóslóvakíu? Hvernig má það
vera að þér, vitur maður og skyn-
samur, vísindamaður á
heimsmælikvarða, haldið að
rússnesk undirokun sé betri en
þýsk? Má vera að þetta smáræði
hafi farið framhjá yður - en hinn
21. ágúst var það ekki aðeins so-
véskur her, heldur líka þýskur,
sem hernam Tékkóslóvakíu.
Eftir 21. ágúst hélt ég mig í heila
viku á götum Prögu. Daga og
nætur gekk ég og ók um götur
borgarinnar og horfði á það með
eigin augum hvað sovéska her-
námsliðið hafðist að.
Nei, Vladimir Alexandrovits.
Það er engin von um bata. Arás
verður árás, hernám - hernám...
Getur verið að þér hafið ekki
veitt því athygli, að innrás herja
yðar átti sér stað án vitundar og
án samþykkis forseta okkar - og
hetju yðar - án vitundar og sam-
þykkis ríkisstjórnar okkar, þjóð-
þings og forsætisnefndar mið-
stjórnar KT?
Getur verið að yður sé ekki
kunnugt, að forsætisnefnd
kommúnistaflokks okkar sam-
þykkti hina örlagaþrungnu nótt
ályktun, þar sem innrás herja
hinna fimm landa er fordæmd
sem aðgerð ár. nokkurs fordæm-
is, aðgerð sem brýtur í bága við
allar reglur og lögmál um sam-
skipti ríkja, ekki aðeins hinna
sósíalísku, heldur þverbrýtur al-
þjóðarétt?
Getur verið að þér vitið ekki,
að þeim Dubcek aðalritara KT,
Cerník forsætisráðherra,
Smrkovský forseta þjóðþingsins
og Kríegel formanni þjóðfylking-
arinnar var gerð glæpsamleg að-
för, og að fyrir framan brugðnar
vélbyssur voru þeir fluttir ólög-
lega frá Tékkóslóvakíu?
Fyrirverðið þér yður ekki fyrir
að vera borgari lands, sem á
síðari hluta tuttugustu aldar, á
rótgrónum friðartímum, fremur
slíka glæpi á einni friðsömustu
menningarþjóð Evrópu?
Að morgni hins 21. ágúst stóð
ég á Vatslavstorgi og sá með eigin
augum, þegar hundruð af fallhlíf-
arhermönnum yðar og rauðkoll-
um gerðu skotárás með sprengju-
vörpum og vélbyssum á byggingu
Þjóðminjasafns okkar. Og um
nóttina 23. ágúst 1968 urðu konur
okkar að fæða heima, því að her-
menn yðar skutu (frá kl. 22 var
lýst yfir útgöngubanni - „kom-
endantskij tsjas“) meira að segja
á sjúkrabíla.
Ef til vill er ég „heppinn“; en
meðal þeirra tuga borgara sem
fluttir hafa verið á brott af so-
véskum hernámsliðum (trúið
mér - ég átti ekki hægt með að
venjast þessu orðasambandi: so-
vésícur og hernámsliði - en stað-
reyndir verða ekki umflúnar!)
voru tveir nánir vinir mínir; ann-
an fluttu þeir til Moskvu, hinn til
Dresden - heimildir mínar eru
því traustar...
Þér skrifið, að mikill hluti
tékkóslóvaskra menntamanna
(réttara hefði verið að skrifa:
tékkóslóvösku þjóðarinnar) hafi
smitast af hatri á Rússum... En
það er heldur ekki satt. Ekki er
um að ræða hatur á Rússum; her-
menn yðar hafa neytt okkur til að
hata þá stjórnmálamenn, sem á
svo ófyrirleitinn og hrokafullan
hátt fótum troða sjálfstæði og
fullveldi lítils lands - sú smán,
sem fallið hefur á land yðar, er
engu minni en sú smán sent hvílir
á USA vegna Víetnams.
Ég hef alltaf verið opinskár við
yður, Vladimir Alexandrovits.
Við skulum því tala saman um-
búðalaust líka núna. Víetnam og
Tékkóslóvakía - það eru bara
tvær hliðar á sama peningi -
heimsvaldastefnunni, ögrandi og
hrokafullri valdastefnu risaveld-
anna.
Hversu má það vera að þér,
sem eigið sæti í vísindaakademíu
Sovétríkjanna, getið þagað
þunnu hljóði við þeim glæpum,
sem framdir hafa verið gegn
tékkóslóvösku þjóðinni meðal
annars í yðar nafni? Starfsbræður
yðar í Bandaríkjunum kannast
við sinn hluta af ábyrgðinni á
Víetnam og draga af því ályktan-
ir...
Ég lýk nú bréfi mínu. Yðar bréf
olli mér vonbrigðum. Frá yður
átti ég annað hvort von á þögn,
sem ég hefði skilið þótt ég hefði
ekki talið hana sæmandi, eða allt
öðru vísi bréfi. Þér voruð kennari
minn - ég hef alltaf minnst þess
með þakklæti og geri enn. En
áratugs löng dvöl mín í Rúss-
landi, svo og kunningsskapur við
yður, hefur fært mér heim sann-
inn um að rússneskir mennta-
menn bregðast við rangsleitni og
illvirkjum á annan hátt en með
þögn. En það á raunar hver sína
eigin samvisku.
Yðar Frantisek Janouch
Trieste, 15. 10. 1968
Til Frantiseks Janouchs
Bréf yðar, sem sent var frá Tri-
este 15. október 1968, fékk ég
hinn 30. október. Bréfið af-
skræmir svo raunverulegt ástand
og er auk þess móðgandi, að
augljóst er að þér væntið sjálfur
ekki svars.
V. Fock
3. nóvember 1968
Ég braut heilann, og með mér
margir vinir mínir heima og er-
lendis, um það hvernig mætti
skýra afstöðu Focks og sjónar-
mið. Án árangurs. Ég hitti hann
um níu mánuðum síðar í Flórens.
Við heilsuðumst. Ég sagði við
hann að við ættum kannski að
ræða saman.
Samtalið varð langt og til einsk-
is. Fock neitaði hlutum, sem ég
Götumynd frá Prag tekinn á innrásardaginn 21. ágúst 1968.
hafði séð með eigin augum eða
gat sannað með skjölum.
„Ég trúi því ekki að ríkisstjórn
okkar gæti gert annað eins“, voru
alltaf síðustu rök hans og óhagg-
anleg niðurstaða.
Þetta var dularfullt; hvernig
getur þessi mikli vísindamaður og
hugsuður verið svona blindur og
skammsýnn þegar stjórnmál eru
annars vegar? Líklega getur ekk-
ert annað en hræðsla skýrt gerðir
hans og framkomu. Ekki hræðsla
við yfirvöldin - staða hans var
orðin slík að hann gat leyft sér
hérumbil hvað sem var, meira að
segja í Sovétríkjunum - heldur
hræðsla við sjálfan sig; ef hann
tryði yrði hann að aðhafast
eitthvað. Og það myndi þýða að
missa ró sína, að spilla þeim mod-
us vivendi við sovétvaldið sem
honum hafði tekist að koma á
með margra ára ærinni vinnu.
Var þetta hugleysi, var þetta
eigingirni manns sem lifir ein-
göngu fyrir vísindin? Ef til vill.
Má vera að staðfestingu þess sé
að finna í svarbréfi Focks prófess-
ors til mín við frétt um að ég hafi
misst vinnuna:
„Mér þykir mjög leitt efþér get-
ið ekki fundið yður vinnu sem
hœfir menntun yðar og hcefi-
leikum. En af þvíaðþérskrifið að
heimsskoðun yðar sé áfram sósí-
alísk, þá trúi ég að þérfinnið yður
starf í sósíalískri Tékkóslóvakíu
og að þér látið yður ekki detta í
hug að setjast að erlendis.
Rússneskir menntamenn þurftu
líka að þola sitt af hverju, en nú
eru þeir orðnir eðlilegur hluti af
sósíalíska kerfinu..."
Þetta var síðasta bréf sem ég
fékk frá Fock. Síðustu árin lifði
hann einn og yfirgefinn. Svo að
ég veit ekki hvort hann varð þess
vísari áður en hann lést að ég
hafði reyndar ekki sest að er-
Innrásin í Tékkóslóvakíu 21. ágúst 1968 er öllum sósíalistum
til ævarandi áminningar. Þá var fyrsta raunhæfa tilraun í átt að
sönnum sósíalisma kæfð í fæðingu af stórveldi, sem hafði
kallað sjálft sig sósíalískt í næstum hálfa öld.
Dr. Frantisek Janouch kjarneðlisfræðingur var hér á ferð fyrr
í sumar, og átti Þjóðviljinn m.a. samtal við hann íjúní. Janouch
var ekki einn þeirra, sem fóru úr landi strax eftir innrásina,
heldur vann áfram við kjarneðlisstofnunina í Prag og tók þátt í
alþjóðlegu samstarfi á hennar vegum, þar til hann var rekinn úr
Kommúnistaflokki Tékkóslóvakíu 6. apríl 1970. Hann var þá
sakaðurum „opportúnisma“ og „antisovétisma". Sök hansvar
reyndar sú ein, að hann neitaði að viðurkenna réttmæti innrás-
arinnar.
Eftir það bjó hann enn fjögur ár í Prag og lifði einkum á því að
þýða með leynd úr rússnesku greinar í vísindatímarit, en hann
hafði numið kjarneðlisfræði og starfað tíu ár í Sovétríkjunum.
Það varð hinsvegar sífellt að skrifa einhverja huldumenn fyrir
þýðingunni. Loks gafst hann upp og hrökklaðist til Svíþjóðar,
þar sem hann hefur síðan starfað sem prófessor í kjarneðlis-
fræði.
Janouch hefur skrifað einskonar dagbók um árin 1968-
1974, sem heitir Nei, ég kvarta ekki. Þjóðviljinn birtir hér úr
henni annarsvegar yfirlýsingu Janouchs, þegar hann var rek-
inn úr flokknum, og hinsvegar frásögn af bréflegum og munn-
legum skiptum við tvo sovéska starfsbræður fyrsta árið eftir
innrásina. Loks eru nokkur huggunarorð í anda hinnar þekktu
tékknesku kímni. Þýðingin er eftir Hauk Jóhannsson.
lendis, heldur verið settur af er-
lendis...
Frá L. A.
Artsimovits
Ég þekkti hann ekki frá fyrri
dvöl í Moskvu. Hann starfaði á
öðru sviði eðlisfræði og gegndi
svo svimandi háum stöðum í so-
véska vísindaveldinu (hann var
forstöðumaður sovésku áætlun-
arinnar um varmakjarnorku, var
í forsætisnefnd Vísindaakademíu
SSSR, ritari eðlisfræðideildar
akademíunnar og hver veit hvað
enn), að fyrir venjulegan dauð-
legan mann mátti heita ómögu-
legt að hitta hann að máli.
Ég sá hann í fyrsta sinn í Genf í
lok september 1968. Við sátum
saman aðalfund Eðlisfræðifélags
Evrópu. f fundarhléi spurði
Artsimovits mig á ensku eitthvað
um skipulagsmál félagsins. Ég
Rússneskir skriðdrekar á Wenceslas torgi í Prag 21. ágúst 1968.
svaraði kurteislega, en kulda-
lega. Of mikið hafði brostið í mér
og brotnað síðustu vikurnar, ég
hafði lifað of margt, til að ég gæti
haldið uppi vinsamlegum sam-
ræðum við sovéskan vísinda-
mann sem ég þekkti aukheldur
ekki vitund, en sem var opinber
fuiltrúi fyrir sovésk vísindi.
í næsta hléi kom Artsimovits til
mín aftur. Hann kvaðst vilja ræða
við mig. Ég yrði að fá að vita um
skoðun hans á því sem gerst
hafði. Honum var mikið niðri
fyrir. Ég greip frammí fyrir hon-
um og sagði að um þessi efni gæt-
um við talað á rússnesku.
Og við töluðum. Kannski
klukkustund, kannski tvær. í So-
vétríkjunum hefði það sem hann
sagði dugað til fimmtán ára fang-
elsisvistar. Hann talaði um til-
finningar sovéskra mennta-
manna. Um afstöðu þeirra til pól-
itísku forystunnar. Um vanmátt
þeirra til að hafa áhrif á stjórnar-
stefnuna. Um vonbrigði. Og um
djúpa blygðun fyrir að vera so-
vétborgari og geta ekkert gert til
að breyta hlutskipti okkar.
Við skildum sem vinir. Og við
hittumst einu sinni til, ári síðar,
enn í Genf.
„Hvar grófuð þið upp annan
eins afglapa og þennan Hrbka,
skólamálaráðherra ykkar?“,
sagði hann við mig.
„Það vorum ekki við sem
grófum hann upp, heldur þið, og
hann er ekki neinn skólamálaráð-
herra okkar, heldur ráðsmaður
ykkar yfir háskólunum okkar“,
svaraði ég honum.
„Það er víst rétt hjá yður“,
sagði hann dapurlega.
Þremur árum seinna dó hann.
En þá var þannig ástatt fyrir mér
að ég gat ekki skrifað um hann
minningargrein. Ég geri það
núna eftirá. Til áréttingar öllum
þeim opinberu minningargrein-
um sem birst hafa með æðstu
undirskriftum í SSSR.
Heill sé minningu hans.
Hann var mikill vísindamaður
og samborgari.
Ég hikaði þegar ég skrifaði
þessi orð. Var hann í raun mikill
samborgari? Er rétt að benda á
hegðun hans og lífsferil sem fyrir-
mynd? Því að í hegðun hans kom
meðal annars fram sú henti-
stefna, tvískinnungur og heiguls-
háttur sem sovétveldið hvílir nú
á. Þessi sami Artsimovits gat líka
flutt úr ræðustóli hástemmdar
lofræður um mikinn foringja og
mikið land. Það sem hann sagði
við mig í einkasamtölum voru
eiginlega skriftir hans, „öryggis-
ventill" til að létta á eigin sam-
visku. Hann var ekki nógu hug-
aður til að láta álit sitt opinskátt í
Ijós í SSSR. Hversvegna gerði
hann það ekki? Af hræðslu? Það
efa ég. Andrej Sacharoff hefur jú
sagt miklu meira... Vegna pólit-
ískrar hentistefnu - sem er svo
útbreidd í SSSR? Kannski.
Frantisek Janouch, fyrrum yfirmaður Kjarneðlisfræðistofnunar tékknesku vís-
indaakademíunnar, sem nú er í útlegð í Sviþjóð. Mynd Ari.
Þó er langlíklegast að það hafi
verið af værukærð. Af ótta við að
hann myndi flækja eigið líf einum
um of. Líf fjölskyldu sinnar. Ef til
vill líka til þess að hann þyrfti
ekki að hætta að vinna að vísinda-
störfum. Því að það verð þurfti
Andrej Sacharoff að gjalda fyrir
að koma skoðunum sínum um
þjóðmál á framfæri. Hegðun
Artsimovits má með engu móti
hefja til skýjanna. Drengskapur
Andrejs Sacharoffs rís hærra.
(Ur kaflanum Starfsbrœður)
Brottvikningin
Við sátum nokkrir í einni af
skrifstofum héraðsráðs KT. Eins
og í biðstofu hjá tannlækni. Við
vorum dálítið óstyrkir, hvers okk-
ar beið hvimleið aðgerð; það átti
að víkja okkur (án lífláts!) úr KT.
Loks kom röðin að mér. Ég
gekk inn i fundarsalinn (skjala-
töskuna varð ég að skilja eftir í
biðstofunni!). Formaður ráðsins
las tillögu um að vísa mér úr
flokknum, og spurði hvort ég
hefði eitthvað að segja um til-
löguna. Ég sagði félögum í HR
KT þetta:
...Til þess að félögum forsæt-
isnefndarinnar séu fullkunnar
stjórnmálaskoðanir mínar áður
en þeir taka sína afdrifaríku
ákvörðun, þá ætla ég að ítreka
þær með nokkrum orðum. Ef til
vill getur það orðið til að
auðvelda ykkur ákvörðunina.
Ég er sakaður um opportún-
isma. Það er erlent orð og orða-
bókin skýrir það svo: hentistefna,
að víkja sér undan óþægindum,
að laga sig að stjórnmálaástandi
hverju sinni. Þetta á ekki við mig.
Ég stend við þann sannleik sem
ég hef í tímanna rás komist að,
við þær meginreglur sem ég er
sannfærður um. Ég víkst ekki
undan óþægindum, ég laga mig
ekki að stjórnmálaástandi hverju
sinni. Gagnstætt þeim
gagnrýnendum mínum í þessum
sal, sem drógu fram skammbyss-
ur 21. ágúst 1968, létust ætla að
fara að skjóta, eða þeim, sem
voru fyrir skömmu svo miklir
talsmenn rauðu varðliðanna kín-
versku og menningarbyltingar-
innar, að þessi starfsemi þeirra
var tekin til lögreglurannsóknar.
Ég er sakaður um antisovét-
isma. Ég ólst upp í kommúnískri
fjölskyldu. Vegna starfsemi sinn-
ar í einni af Fucíksveitunum varð
faðir minn að þola vítiskvalir í
Auswitsch og Matthausen. Síðan
ég var 6-7 ára hef ég kynnt mér
SSSR í tímaritinu SSSR na
Strojke.
Allt stríðið sagði ég félögum
mínum frá SSSR og ég lærði
rússnesku (þá var ég um það bil
tíu ára gamall), og eftir 9. maí
1945 hjálpaði ég Rauða hernum
sem túlkur. Ég tók stúdentspróf
frá sovéskum skóla í Prögu og
stundaði nám í SSSR í tæp tíu ár.
Ég flutti tugi fyrirlestra um
SSSR. Ég bar SSSR vel söguna
og hvatti til vinsamlegra tengsla
okkar við þau í mæltu máli, með
myndum og á prenti. Ég ferðaðist
um öll Sovétríkin. Ég samdi bók
um SSSR, og er hún nú með öllu
ófáanleg (15 þúsund eintök).
Kona mín er sovésk. Árum sam-
an hef ég unnið með sovéskum
vísindamönnum og í SSSR eru
bestu vinir mínir. Hinn 29. ágúst
1968 tókst ég á hendur ferð til
Vínarborgar með tvo pakka af
handritum til að standa við skuld-
bindingar mínar frá sumarinu
1968: gefa út tvær bækur með efni
frá alþjóðlegri vísindaráðstefnu í
Dubnu. Og það var ég, sem í árs-
byrjun 1969 fékk því framgengt
að tekið var virðulega á móti
sovéskri sendinefnd í Stofnun
kjarnorkurannsókna, en í mörg-
um verksmiðjum mátti heita að
hún væri grýtt. Til að saka mig
um antisovétisma þarf sjúkan
heila.
En ég fordæmi þá pólitík seni
SSSR beitir við okkur, einkum
síðustu árin. Ég er þess fullviss,
að án þess að gera upp sakirnar
pólitískt geta þjóðir okkar ekki í
raun búið saman vinsamlega og á
jafnréttisgrundvelli. Og ég er
jafnviss urn að til þessara
reikningsskila kemur. Fyrr eða
síðar.
Það gengur mér hjarta næst,
þegar ég sé hvernig ýmsir sið-
lausir og menningarsnauðir rit-
sóðar og orðhákar nú um stundir
„treysta“ vináttu okkar við SSSR
íblöðum ogútvarpi. Farið andar-
tak út úr skrifstofu ykkar og
gangið úr skugga um hvað 70-80
eða kannski 90 prósentum þjóð-
arinnar finnst um þetta.
Þjóðfélag okkar þurfti að taka
róttækum breytingum. Var
staðnað efnahagslíf okkar kann-
ski í lagi? Vill kannski einhver
réttlæta aftökur hundraða sak-
lausra og fangelsun tugþúsunda á
sjötta áratugnum? Eða miljónir
þeirra sem var misþyrmt í fanga-
búðum Stalíns, eins og XX.
flokksþingið lýsti fyrir öllum
heimi? Hvernig átti að fá áreið-
anlega tryggingu fyrir að þetta
endurtæki sig ekki?
Og hvernig á að sjá til þess, að
þjóðfélag okkar - til samræmis
við hugsjónir frumkvöðla marxis-
mans - gefi þegnum sínum meira
andlegt frelsi og meiri efnisleg
gæði en eitthvert annað þjóðfé-
lag? Hvernig á að ráða bót á van-
þroska okkar í iðnaði, vísindum
og tækni miðað við þróaðar
auðvaldsþjóðir? í þessu fólst
merking ársins 1968 - það fannst
mér og þess vegna tók ég virkan
þátt í því sem fram fór. Mér þótti
það og þykir enn stórkostleg
söguleg tilraun. Jákvæðri afstöðu
minni til þeirrar tilraunar kæri ég
mig ekki um að breyta á nokkurn
hátt. Ég er viss um, að ef okkar
sósíalíska þjóðfélag á ekki að
veslast upp, þá verður að snúa
aftur til ársins 1968 á einn eða
annan hátt. Og það á við fleiri
lönd en okkar.
Ég er borgari þessa lands, mér
þykir vænt urn þetta land og þessa
þjóð. Ég mun ekki aðhafast neitt
það, sem gæti orðið henni til
miska. Ég óska þessu landi og
þessari þjóð, sem ég er hluti af,
traustrar, friðsamlegrar og
frjálsrar framtíðar. Og ég vil eiga
virkan þátt í þessari framtíð. Því
er ég hér, þess vegna hef ég ekki
valið þá leið að flytjast úr landi
þótt það væri mér miklu þægi-
legra, en til þess hef ég haft mörg
tækifæri...
Ég stend fyrir framan ykkur
teinréttur og með hreina sam-
visku. Ég hef aldrei svikið þær
hugsjónir sem ég gekkst á hönd
fyrir 20-30 árum.
Hafið þessa afstöðu niína í
huga nú þegar þið réttið upp
hönd til samþykkis því að mér
verði vikið úr flokknum, og berið
hana saman við ykkar eigin af-
stöðu til kommúnisma, þjóðmála
og alþjóðamála. Og við samvisku
ykkar. Þakka áheyrnina. (6. 4.
1970).
Þegar ég hafði lokið ávarpinu
dreifði ég textanum meðal við-
staddra.
Spurningar voru engar eða at-
hugasemdir. Síðan lyftust hendur
allra viðstaddra og formaðurinn
gerði mér kunnugt að mér hefði
verið vikið úr KT. Á meðan
horfði hann eitthvað upp í loftið
eins og flestir aðrir sem þarna
sátu.
Mér þótti ég frjálsari maður
þegar ég gekk á brott og bar höf-
uðið hátt; upp á síðkastið hafði
aðildin verið mér byrði og ég var
feginn að vera laus með fullum
Huggun I.
Eftir miklar hreinsanir efndi
forsætisnefnd miðstjórnar KT til
nýs átaks til að safna félögum í
kommúnistaflokkinn. Tilkynnt
voru þrenns konar verðlaun.
Ef einhver útvegaði einn nýjan
félaga í KT. þá losnaði hann í
verðlaunaskyni við að greiða
flokksgjald.
Ef einhver útvegaði tvo nýja
félaga í KT, þá rnátti hann í verð-
launaskyni ganga sjálfur úr
flokknum.
Ef einhver útvegaði þrjá nýja
félaga í KT, þá fékk hann í verð-
launaskyni vottorð um að hann
hefði sjálfur aldrei verið félagi í
KT.
Vinur minn, sem sagði mér
þessa skrýtlu, bætti við: „Þú ert
enn betur settur. Þú hefur vott-
orð um að þú hafir verið rekinn.“
(Ur kaflanum Normalísering).
6 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 24. ágúst 1986
Sunnudagur 24. ágúst 1986 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 7