Þjóðviljinn - 06.11.1986, Síða 7

Trúðleikir
Ég tjái mig
með tilfinningum
Ruben Madsen er sænskur
trúður sem hefur á undanförn-
um árum ferðast víða um lönd
og sýnt listir sínar. Fyrir áratug
setti hann á stofn sirkusskóla
fyrir börn sem er að sjálfsögðu
farandskóli. í skólanum kennir
hann ásamt tveimur aðstoðar-
mönnum sínum, þeim Hákoni
og Mille, 50 börnum í tvær
stundir hvernig er hægt að
skemmta áhorfendum í einnar
stundar sýningu.
Ruben hefur ferðast um ísland
síðan 28.september og farið á
eina 20 staði, síðast á Selfoss.
„Við höfum unnið á hverjum ein-
asta degi ferðarinnar" sagði Ru-
ben þegar Þjóðviljinn hitti hann
að máli að lokinni sýningunni á
Selfossi. „Við kennum krökku-
num fimleikaatriði, galdra og
ýmis konar trúðleiki" sagði Ru-
ben. „Tveir tímar duga alveg og
heima í Svíþjóð kennum við yfir-
leitt 100 börnum samtímis á þess-
um tveimur tímum. Það er ekkert
vandamál að koma krökkunum í
skilning um hvað við eigum við.
Ég sýni þeim atriðin og þau gera
eins.
Jafnframt því að halda sýning-
ar einn eða með börnum held ég
einnig fyrirlestra um líkamstján-
ingu í leikfélögum víðs vegar um
landið, en hana nota ég einmitt
við að tala við börnin. Og það
skemmtilega er að þau svara á
móti með ýmsum hreyfingum.
Orðin sjálf eru ekki svo mikil-
væg. í upphafi reyndum við að
nota túlk en það gekk hræðilega.
Hún þýddi stundum vitlaust og í
ofanálag er alls ekki hægt að þýða
tilfinningar. Við notum tilfinn-
ingarnar fyrst og fremst, ekki
orðin.
íslendingar
hugsa öðruvísi
Þessi sýningarferð okkar um
ísland er sú fyrsta sem hefur verið
farin hérlendis, það hefur enginn
Trúðurinn Ruben
sem hefur ferðast
víða um heim með
farandsirkusskóla
sinníspjallivið
Þjóðviljann
annar farið á þessa staði og sýnt á
hverjum degi. Við höfum farið
um á tveimur Lapplander jepp-
um sem Volvo lagði til og það
hefur komið sér vel. Við lentum
til dæmis í því um daginn að fara
17 kílómetra á heilum klukku-
tíma því það var svo mikill snjór.
Við ætluðum að sjá Landmanna-
laugar en urðum að snúa við á
endanum!
Það kom okkur mjög á óvart
við komuna hingað hvað fyrir-
tæki voru treg til að styrkja okkur
til fararinnar. Volvo lagði jú til
bflana og Shell bensínið en annan
kostnað berum við sjálfir og
erum auðvitað í bullandi tapi. I
Svíþjóð er hugsunarhátturinn sá
að þar sem fólk vinnur mikið hjá
fyrirtækjum til að hafa í sig og á,
þá beri fyrirtækjunum skylda til
að sjá fólkinu fyrir menningu og
auðvelda listamönnum að stunda
list sína.
Þessi hugsun virðist ekki þekkj-
ast hérlendis. Stór fyrirtæki eins-
og það sem framleiðir Svala ætti
hiklaust að borga upp menningu
fyrir böm, miðað við hvað þeir
kosta miklu til að koma þessu
óholla sulli sínu ofan í börnin.
Fólk vill
horfa á vídeó
Og svo er annað sem er ólíkt
Svíþjóð hér, og það er áhugaleysi
fólks um listviðburði. Okkur
virðist sem fólki finnist áhuga-
verðara að leigja sér myndbands-
spólu en að fara á leikrit"
-Svo að við snúum okkur aftur
að börnunum, hvað er það sem
veldur því að þið leggið þessa
fyrirhöfn á ykkur og reksturinn í
bullandi tapi?
„Við vorum farnir að skipu-
leggja þessa ferð hálfu ári áður en
við komum til landsins og það er
erfitt að snúa við þegar allt er
komið í gang og í ljós kemur að
illa gengur. Okkur grunaði ekki
að aðsóknin yrði svona slæm mið-
að við það sem við eigum að venj-
ast og að fyrirtæki tækju okkur
svo illa.
Það er auðvitað gaman að
vinna með börnunum og þau
koma manni oft á óvart. Nýlega
var með okkur lítill strákur sem
sat allan tímann úti í horni og
neitaði að tala við nokkurn
mann. En þegar hann kom á svið-
ið hneigði hann sig og beygði í
allar áttir, sjálfstraustið uppmál-
að. Það er mjög mikilvægt að
börnin hafi sjálfstraust, annars
geta þau aldrei tekið neinar á-
kvarðanir sjálf í lífinu.
Mikilvægt að
börnin ákveði
Við þvingum börnin aldrei til
að taka þátt, né gera ákveðin
verkefni. Þau velja sér sjálf hlut-
verk og enginn fullorðinn fær að
hafa þar áhrif, hvorki við, for-
eldrar né kennarar. Kennarar og
foreldrar fá ekki að vera við-
staddir og ef börnin ákveða að
koma ekki nema í fylgd með
pabba eða mömmu þá segjum við
bara bless. Það mikilvæga er að
barnið ákvað sjálft að það ætlaði
ekki að koma.
Krakkarnir eru yfirleitt aldrei
taugaóstyrkir, þau treysta blint á
að ef við erum rólegir þá geti þau
verið það líka. Stundum gleyma
þau alveg því sem þau eiga að
gera og þá förum við í róleghei-
tum yfir það tveimur mínútum
áður en barnið fer á svið.
Síðan taka þau alla sýninguna
Ruben Madsen: „Og nu skal vi gefa galdralistamanninn stórt klapp.“
Ti inm imólirS pkkprt vpnriamál í sirkijsnum. Mvnri Sin
sjálf upp á myndsegulband og við
furðum okkur oft á hve fagmann-
lega þau vinna.
Heilaskemmd börn sem við
höfum kennt og sýnt með í Sví-
þjóð hafa sýnt sömu hæfileka við
að einbeita sér, jafnt við mynda-
tökur og fimleikaatriði. Ég minn-
ist þess að eitt sinn kenndi ég lít-
illi heilaskemmdri stúlku
jafnvægisatriðið, þar sem hún
gekk á slá og ég studdi við hend-
ina á henni. Atriðið gekk mjög
vel og það var ekki fyrr en eftir á
að mér var sagt að stúlkan gæti
ekki gengið. Ástæðan fyrir því að
þetta heppnaðist var að hún var
með tilfinningu í ilinni fyrir miðju
en það vissi enginn áður.“
Það eru eflaust margir krakkar
sem nú dreymir um að vera trúað
í sirkus en fljótlega kveður Ru-
ben. Síðustu sýningarnar verða í
Reykjavík og nágrenni og 15.
þ.m. fer hann svo til Noregs.
-vd
Gunnlaugur Stefánsson, guðfræðingur
Launin mín felast ekki í bíla- og ferðakostnaði
í skýrslu nefndar, er kannaði
sérstaklega gagnrýnisverð atriði í
rekstri Hjálparstofnunar kirkj-
unnar, eru launamál mín og ann-
ars starfsfólks stofnunarinnar
gerð að umræðuefni. Síðan hafa
nokkrir fjölmiðlar fjallað um þau
mál og gefið alranga mynd af því
hver laun okkar eru. Það hefur
verið gert með því að leggja sam-
an föst laun, yfirvinnu, ferða-
kostnað og bflkostnað og fullyrða
að þetta séu heildarlaun. Hér er
auðvitað um grófa rangtúlkun að
ræða.
Samkvæmt launasamningi
mínum við Hjálparstofnun kirkj-
unnar, sem miðaður er við
launataxta opinberra starfs-
manna, var ég 1. nóv. 1985 með
310 kr. á hverja unna klukku-
stund í dagvinnu. Á sama tíma
voru stundakennaralaun við
framhaldsskóla kr. 320 fyrir
hverja kennslustund. Þær
greiðslur er ég fékk í laun utan
við dagvinnu voru sannanlega
unnar yfirvinnustundir sam-
kvæmt gildandi kjarasamningi.
Bfla- og ferðakostnaður er ekki
laun heldur útlagður kostnaður.
Ég vil taka fram að samkvæmt
starfshefð hjá Hjálparstofnun-
inni, þá er föstu starfsfólki
meinað að vinna önnur launuð
störf.
Á Hjálparstofnun kirkjunnar
starfar fámennt starfslið undir
álagi og mikilli ábyrgð. Þar
gengur vinna fyrir fjölskyldu og
tómstundum. En launin eru mið-
uð við gildandi kjarasamninga og
ekki útaf þeim brugðið, nema ef
vera skyldi að starfsfólk legði að
mörkum vinnuframlög án launa.
í skýrslu nefndarinnar er sett
spurnarmerki við nauðsyn þess
að ferðast sé til Vesturlanda. Hér
talar nefndin af vanþekkingu.
Hjálparstofnunin verður að eiga
náið samband við systurstofnanir
í nágrannalöndum, m.a. um sam-
eiginleg hjálparverkefni, við
öflun áreiðanlegra upplýsinga í
hj álparstarfinu, um mikil fj ár -
málasamskipti,en stofnuninnivar
falin ráðstöfun tíu og hálfrar milj-
ón króna til hjálparverkefna árin
’84 og ’85 af systurstofnunum á
Vesturlöndum. Án samskipta við
systurstofnanir á Vesturlöndum
væri starfsemi Hjálparstofnunar-
innar kák eitt.
Skýrsla nefndarinnar er engin
heildarúttekt á starfi Hjálpar-
stofnunar kirkjunnar. í erindis-
bréfi kirkjumálaráðherra um
verkefni nefndarinnar segir að
hún „eigi að upplýsa staðreyndir
um starfsemi stofnunarinnar".
En í inngangsorðum sínum segir
nefndin orðrétt: „Nú verða rakin
helstu atriði framkominnar
gagnrýni og niðurstöður nefndar-
innar á þeim gagnrýnisatriðum.”
Nefndin hnykkir á þessum ásetn-
ingi sínum í skýrslunni þar sem
stendur „og er í því sambandi
ekki rætt um hjálparstarfsemi
innanlands, sem gagnrýni hefur
ekki beinst að.“ Skýrslan gefur
því enga heildarmynd af um-
fangsmiklu starfi Hjálparstofn-
unarinnar, heldur fjallar fyrst og
fremst um gagnrýnisverð atriði.
Það er hæpið að leggja heildar-
dóm á störf stofnunarinnar út frá
þessari skýrslu einni.
Hinu ber að fagna, að gagrýnin
liggur fyrir og það fyrir opnum
tjöldum. Hjálparstofnunin
óskaði sjálf eftir þessari athugun
og ákvað sjálf að birta alla skýrsl-
una opinberlega til þess að deila
gagnrýni og vandamálum með al-
menningi, svo byggja megi for -
dómalaust uppennöflugrahjálp-
arstarf. Mættu fleiri feta í þau fót-
spor.
En það sem athugunin leiddi
fyrst og síðast í ljós var að hjálp-
arfé kemst til skila og í raun er
aðstoðin meiri en framlög ís-
lenskra gefenda standa undir.
Það finnst mér bera vott um að
starfsfólk stofnunarinnar vinnur
fyrir kaupinu sínu og gott betur.
Gunnlaugur Stefánsson,
starfsmaður Hjálparstofnunar
kirkjunnar