Þjóðviljinn - 21.11.1986, Blaðsíða 7

Lesió eina — iesiö aliar
f>að hillir nú undir jólin, helstu
hátíð kaupmannanna. Hinir
framsýnu í þeirra hópi hafa þegar
sett jólasveinana útí glugga, enda
ekki ráð nema í tíma sé tekið.
Fyrirhyggjusamir neytendur eru
líka byrjaðir í jólagjafakaupum
og sumir jafnvel farnir að pakka
inn.
Helsta sérkenni gjafamarkað-
arins íslenska er án efa jólabóka-
flóðið margumtalaða, enda ís-
lendingar bókelskust þjóða - að
eigin sögn a.m.k. Á markaðinum
þeim hafa á síðari árum rutt sér
mjög til rúms, annarsvegar við-
talsbækur og hinsvegar
„unglingabækur". Okkurfýsti að
vita hvort hið síðarnefnda væru í
raun bókmenntir ungs fólks,
hvort þau læsu þær o.s.frv. Eða
hvort hér væri á ferðinni enn eitt
fyrirbærið sem prangað væri inná
ömmu og afa, með því að telja
þeim trú um að þetta vildu ung-
lingarnir að gjöf.
Við fengum þrjá fulltrúa þeirra
til að skiptast á skoðunum. Þau
Örnu Þórunni Björnsdóttur 16
ára stúlku úr Grindavík, sem er
við nám í Kvennaskólanum í
Reykjavík; Guðrúnu Þórsdóttur
- „Fjórtán bráðum fimmtán" -úr
Hagaskóla og Stefán Eiríksson,
16 ára pilt úr Menntskólanum við
Hamrahlíð.
Lesið þið „unglingabókmennt-
ir“?
Arna: „Ég forðast það svona
frekar. Það getur að vísu verið
ágætt að hlæja sig í gegnum eina
og eina, en það er þreytandi til
lengdar. Svo er líka ósköp til-
gangslítið að lesa bækur, sem
maður man ekki hvað fjölluðu
um fimm mínútum eftir að maður
lauk þeim.“
Fjórtán ára í fjósi
Guðrún: „Já maður ruglar öllu
saman. Ég man t.d. aldrei nöfn-
in, bara að það var „Fjórtán ára í
fjósi,“ eða eitthvað álíka.
Stefán: Auðvitað er þetta
ósköp ómerkilegt flest, maður
skammast sín jafnvel stundum
fyrir að lesa þetta, eða öllu heldur
finnur svo til með höfundinum að
mann sárkennir til. Samt les ég
allar unglingabækur sem ég
kemst í og flestar oft.“
Af hverju?
„Nú af því að það situr ekkert
eftir. Að liggja uppí rúmi einn
morgun með kornfleks, súru-
mjólk, rás 2 og Andrés eða Eð-
varð, finnst mér ósköp indælt.
Maður þarf ekkert að hugsa, það
er ekkert sem ekki er auðskilið og
ekkert þess virði að muna. Mað-
ur flýr bara raunveruleikann á
þægilegan hátt í nokkra stund.
Svo er maður líka svo fljótur með
þessar bækur, tekur eina morg-
unstund eða svo að lesa hverja.“
Arna: „Það situr raunar ein
sena úr svona unglingabók eftir
hjá mér. Úr hvaða bók það er
man ég ekki. Táningaparið er
voða hamingjusamt inní stofu,
hann með lakkrísbindið, hún
með rjómatertuna sem hún er ný-
búin að baka afþví að það er svo
gaman að vera táningur með barn
og lifa á tuttuguþúsund á mán-
uði.“
Þau hlæja öll dálítið og lái þeim
hver sem vill, en svo höldum við
áfram.
Guðrún: „Ég les ósköp lítið,
geri eiginlega allt annað. En þá
sjaldan að ég les eitthvað reyni ég
að lesa eitthvað almennilegt, ef
ég finn ekkert svoleiðis þá les ég
þessar unglingabækur."
Arna: „Það er það sama hér.
Ef maður hefur ekkert annað að
lesa þá grípur maður í þetta.
Raunar finnst mér lang skemmti-
legast að lesa þetta með einhverj-
um öðrum. Það er miklu
skemmtilegra að hlæja í kór.“
Stefán: „Það er alveg þver-
öfugt hér. Það er einmitt þegar ég
hef eitthvað annað sem ég les
þessar bækur. T.d. milli jóla og
nýárs þá nenni ég ekki að sökkva
mér í þessar þungu bækur sem ég
sjálfur fékk. Svo ég stelst bara í
unglingabækurnar sem systir mín
fékk, því einsog ég sagði áðan út-
heimtir lestur á þeim ekkert af
lesandanum."
Eins og Dallas
og Dynasty
Nú talið þið um almennilegar
bókmenntir og þungar bœkur.
Hverslags bókmenntir eru það
sem þið lesið?
Arna: „Bara það sem við
köllum bókmenntir. Uppáhalds-
bókin mín, sú sem ég kann næst-
um utan að, er t.d. íslandsklukk-
an.“
Stefán: „Vildi óska að ég gæti
sagt það sama, en þegar ég las
íslandsklukkuna var það ekki
vegna þess að mig langaði til
þess, heldur afþví að ég átti að
gera það fyrir skólann. Það eyði-
leggur oft fyrir manni ánægjuna.
Ég hafði hins vegar mjög gaman
af Sjálfstæðu fólki“.
Guðrún: „Uppáhaldsbókin
mín er heldur ekki nein unglinga-
bók. Lífsþorsti, sagan um Vinc-
ent Van Gogh eftir Irving
Stone.“
En er þetta almennt, að ung-
lingar lesi lítið unglingabœkur, en
þess meira í „heimsbók-
menntunum“?
Þau hrista höfuðið.
Stefán: „Þetta er rétt einsog
með Dallas og Dynasty. Ung-
lingar lesa þessar bækur til að
flýja raunveruleikann. Og einsog
með Dallas þorir enginn að
viðurkennda að honum hafi þótt
gaman að þessum bókum. „Jú, ég
las hana. Æ, hún var ósköp rugl-
ingsleg og vitlaus," er algengt
svar. En samt lesa þau og samt
horfir fólkið á Dallas.“ Stúlkurn-
ar taka undir þetta og Stefán
heldur áfram:
„Fólk þarf eitthvað svona dóp í
nútímasamfélagi. Beinlínis verð-
ur að finna einhverja leið til að
flýja raunveruleikann í svona tvo
tíma á dag.“
Rjómaköku-
fólkið kannski til
En hvað er svona ómerkilegt
eða leiðinlegt við þessar bœkur?
Guðrún: „Þær eru svo langt frá
raun verulei kanum. “
Arna: „Óttalegar halelújabæk-
ur.“
Stefán: „Þærfást ekki við neitt.
Vandamálin sem þau kljást við
skipta hlægilega litlu máli.“
Guðrún: „Raunar er ekkert al-
vont í þessu. Ég hef t.d. lesið
bækur bæði eftir Pál Pálsson og
Andrés Indriðason sem voru
sæmilega raunsæjar."
Arna: „Ég man að mamma
stóð heillengi í því að reyna að
sannfæra mig um að svona væri
lífið ekki, þegar ég hafði lesið
einhverja unglingabók. Rjóma-
kökufólkið er kannski til ein-
hvers staðar en ég hef aldrei hitt
það og þykir sérkennileg þessi
mynd af af lífinu.“
Stefán: „Það er líka spurning
hvað og hverjir eru unglingar og
þá fyrir hverja unglingabækurnar
eru. Ég held að þeir sem fyrst og
fremst lesi unglingabækur séu
tólf til þrettán ára. Að lestrinum
loknum halda þau svo að þetta sé
það sem taki við hjá þeim, þegar
þau verða unglingar. Síðan verða
þau auðvitað fyrir vónbrigðum
þegar þau fá aldrei neina heima-
bakaða rjómaköku. Ég viður-
kenni að rjómakökustíllinn er
freistandi lífsmáti, en raunhæfur
er hann varla.“
Guðrún: „Við erum líka fórn-
arlömb neysluþjóðfélagsins. All-
ir sem ætla að framleiða eitthvað
og selja reyna að pranga því inn á
okkur. Það er nefnilega auðvelt
að segja okkur að við verðum að
eignast þetta og hitt, að þetta sé
fyrir okkur og svo framvegis. Þið
sjáið bara tískuna."
Arna: „Einmitt. Enda eru ung-
lingabækur mest seldu bækurn-
ar.“
Stefán: „En þær eru líka yfir-
leitt keyptar af fullorðna fólitinu
handa unglingunum."
Raunsæi og
sveitarómantík
Pið leggið töluvert uppúrþví að
unglingabœkur standi of fjarri
raunveruleikanum. En hvað með
bœkur einsog Búrið, eftir Olgu
Guðrúnu Arnadóttur?
Það birtir yfir Örnu og Stefáni,
ii, .fc
Föstudagur 21. nóvember 1986 ÞJOÐVILJINN - SÍÐA 7